U* 4 S t drnoldi Carnotenfis Abbatis Bonx-Fallis,
C
i.Tim. 3.
vltfainimicapoteftasconteritur.In primisaudaétercon-
greditür, deinde repulfus$athan iniidiatur nouiflimis»
quia tetta humans müiti* gloria ex vlcimis cómendatur
agonibus.Et cüm liiiilti curtat in ftadio, qui non laflatur.
m curfu,nec dcfim,folusille brauiumaccipit. Cerpntes
legitime ptomefentuu coronam,& perieneranresin line
altngus acuIco,& hqueo cauds incolutnes deiilsfi eya-
dunt.Ille tarnen maledr&us ceiram comeditomnib.diebusvit*(
ua:ameiudidaro,quiaa^atqj»^uftdjiraina
volupratüdiltenibs& uug'dos riefcu patalo abforbec 80
deuorat,& pmncdoom in cuius poftib.fanguis agninon
emicac,incicpidusi.niiadit,omneqi,primogenitü^iusiri-
terficicindetellus.Reftacquippc malediftionis huius e-i;
ufdentiorin fine perfeótio,cü pro hac hocendi aüidicatê
Sc continuoftudiodebilcéntib.infërisdntra chaosillud
,‘geh ennale mi (er file claudétur,&.in ill a cormentorü ab"
yiro^ntcnebrofisfscoribusj&horrendisardorib.quorü
immanitas omnenvfuperatintelle^tü fine fine mcrge.|ur.
Q Ëquitur exördineiuftitis.mulier qus fuggeftiofiiac-
i3quieuic,debitaq; pcenaredditur voluptati,6y qux li-
bertatc fuam excuflodfecreatoris dominio fuperbe am-
bierat, fub viri conftituitur ferujtute, Necabfq;uutudi-
uinoefièquifquaxftimct,quod vfq; hpdieingenere hu-
manoièruoru perfeuerat nomen & genus,eum hoc ori-
'girialis meruérit crnnfgreflio,&aprimis patrib.huiuscó-
dinonisemanarkratio.Videat homo nobilitate. diuina;
genus cöelefte,honoré regium,potenti£E gloria,«jternitatis
vitäjfan&itatis imagine,& recordetur quid fuerit, &
ex itigo quodvicifiimcrahunCjinuicé erubefcat, quia häc
oppreifionisignomima culpa meruit,non natura. Quod
enim (èrui,quod dégénérés funt,&ioglorij,& ignobiles:
quodpeccatores,quod mortalés, illius eftecit fermenti
confperfiöj&quicquid exAdam eft,illa vna occupauit
infedip.Multiplicantur srumns,dc in dolore mater mi-
ierapartürit,& multiplicatioconceptuumcum anguftia
exfehs,parturientis yifcera fére dirumpit. Hjecin carne
hxcinipiritufiunt,quia cumrationisvel fcripturarü fe
min$doótrin$ ftudio vel inrelledus,qifyfi viro infundp-
te,animaiubieda fufceperit,per multas tribujatipnes Sc
dolores pärturiensanxiatur,& vix obtinet,vtyida mala
cöfiietudineinbphümópusaffueicat. ouicun^eaim vo-
lmtmCbriftopieviuere,perfecutionempatiuntur, Sc totqüen-
turinteriuslegemembrorn,pemrgentib.concupifcetijs,
donee longo vfu inane feat forma huius mundi, &pha,n-
tafmatavanitatumdifpareantj&fic dernu remotis illé-
cebrarumobftaculis,Ghriftusfprmetiir in nobis. Vtrp-
biq; calamicas,vrriüfq-, puerperia nature comitätut fut-,
pina,quia & caro ddpiritus captiuantib.deledationibus
ftatim cum vfura réddunt iributu,& inftat concupifcen -
tiaauellens petularitis germipacü totmento. Multipli-
cantur conecptus vrgentc lafciuia, &quia non agnofci-
tur peccatum in immunditis contumelia,fentitUrin p$-
na,&eoneuffis, muliebiibus vteri,cum ruptisintrinfecus
naturalibus vinculisproflüüntlecundins j vagiente fce-
tu vere miferia; trad^tur negotiü, cum hsrenci paruulo
obftetricantiumtremula manusocejitrit.
Hora' illius anguftis'fiitis iudicat, q u s fit illa
cauiä. qu» in tales erumpit effe&us: &quia omnino
dulcedo illayenenätaeft qujecantx amaritudinis. torre-
tem effundit.allieitur cajo ad libidinorpscóplexus quó-
rundam prurientiuirritatavaporibus, & cü clils iènlum
aujEdämendaciabiandimencä demulceant, captiuü fe^
quitur appetitü: cümqj,fe intrafeces concupitas immer»
feritjtuncdemü quislitillarumdeliciarum(apor , exil-
liüs fatietatfs dülcédine intclllgit.Hoc doloris priuile-
gium prima mater reliquis matribus dereliquit, Sc nulla
omnino.in totanaturx huius fucceflioné cxcipitur,ejtce-
ptailla qu^ fola cócepit de fpiiitu fando virgo,&marita-
lis ignara eonfortij,penitus aliena fuitab Huius confcci-
ptionischirögrapho.Itvcuiüsfbrma,fipcrhumilitatis,&
obedientisedifciplina EuafpirituiS.in templo cordis fui
thalamum adornaflet no deefletgratia, & obumbrante
vircuté altifiimi.null us cócupifcé t iae xiiusdedicata Deo
anima conflagrarer. Cóciperet quidé de viro fuo eo nio- '
do.quo terraimbnb.iirigata farcundjilimo prouentuarbufta
emicrie& gcrmina;& fine vlla paflione defideri j tâ-
rum ad ièminales rationes gremio eoniugali vteretur
maritus.
A Dæ quoife dixit Detis,quia audifti vocevxoris tua,&cowed/(
H de ligno3de quo praceperam ttbi ne comederes>mak-
difta terra in opéré tuo. Propter h ominé malcdicitur terra.
£c fterifitacc damnatur,&:quæfinevllolaborepræpofitc
fiioeratomniinodasexpontura delicids,modo etiâcuita
:(pinas&tiibûlospdiciturgerminaturâivtétexipfis pu-
njtionib.çinnaiû pofTet m 1 fer côpügi, & ra ftris pætiitériç
fatigatus côrribulato fpiritu, benigniifimo fatisfaceret
iudici,c-uius ipfavltio,dodrinaerat prouocandæ çleme-
tiæ^flagellüiargumentü.Quiainquit rupifti Vihculûp
bedientue,tu quoq; di!lolueris,&in rerrâibis,quia têira
es.Intellige clcmentillimü Deu,criam cü occidic, Sc vidé
quia temporales perlecutiones ad corredioriem ;profi
ciuut,& ipiàmors non tamèll homini malum, quâ finis
malpium. IndUFolutioneluiiuscocruptioniS interfeca-
turpçccatùin^quodæftimaturdiftridiodnuenitürrc'
.medium.Proponiturinobedientia; bapitulum, Sc vxoria
peduafiopiæccptionidiuinæpræpofita,&:ex ordine iu-
ftitJæ iècundum meritfi,ftipendiü debitü redditur cau-
ix.LaborCuperuacuuSjfieiilitas âgiicultura:, genimina
degenerantia,& ad cumulü defundio intimatur. Habet
etiamexprobrationispondus originalis materiae côftre-»
moratio,quodeum de terra fumptum,& terrain elfe y Sc
in terrain reuerfurum , tanta dilhndione diligêntia iu-
dicisinfinuatjVt confuJaillius temeritatis audacia Intel
ligerct é± infirmitate naturæ fuae quia fecundum originis
fuærationero>necgloria,necftabiiitasfibi inerat, & to-
tius illius excellentiæ honor,neb ex merito, necexnatu-
ra,fcd ex folagratiaprocedun t.Ex his verbis immô ex ip-
làanimaducriionisexperientiadidicithomo, non in fe
fçdin Domino glorjari,& hümiliata cftferuix eteda,cui
impofitfiell: pro régula libertatiSjVinculû feruitutis.Gra-
ue onus vifum eft mulieri,ferre podus praecepti, Sc quafi
preflura ingens,audoritas imminens : fedvbipeccati iu-
gum fubijt,& impiâ tyrannicoe virtutisexpei taeft domi-
nationéjientiensquidintereiretinteriugü fuaue &gra-
ue,cum regredi no poflètad ftatu dé quo corruerat,ama-
riflimæiàliuæ deglutiuîtrancorem, & corrôfitintra Ce c-
mergentiscontumeliæmalîam.Intumelcebatfermenta-
tænaturæconiperfio,&primitiuiazymifinceritàs ebul-
fiente putredinis acredinc rumpebatur,&: quafi Côuicia-
bantur miferæanim'æ titillat-:onesillufprië>& exprob rabat
ei propriæ virtutis confidentiam fenfualitasimpor-
tuna.Nulla füpererat tergiuerlatio,vbi ingens verecüdià
omnes refponfionis concluferat vias, & conclamabânt
etiamiplavitiaaduerfus ægrum,nonimponentia fuülâ-
guorem naturæ,fedfuperbiîé,de cuius radice oinniü co-
gitationügerminapullularuht. Exillo vno vtero egrefla
finit colladentia 01a vitia,adiièrfurfi qüae iudiciurtiDei i-
tâ eft iuftü &euidéns,vt ijpfae concupifcentiæ motus pro-
priosdeteftenturi&flâgitiorüconfummâtiopropriævoluptatis
abominetur & horreat paflione. Déniq; ipfacô-
fufio,&verecündiaquæ femperturpitudinum eaftra fc-
qüuntur,quafi crudeliflimi carnifices confcientire, lacef-1
hint Sc improperànt peccacsri, & inftant quafi quædam
EumenidësJ,agitatrices furiæ, reprehènfionis ftimulos
cbrdifaucioamgentes. Ipiàfemalitiâ præiudicatôc pun
it, & contrarijsarmisinfui defenfione vtitur veritaâ»
Expellituridelicijs tranfgreflbr,. &miferlabbribus de-
putatur,veftitiifq-,pellicijstunicis , &pro diuinitatisa-
midu morticiiiiomm fpolijsinuolutus, in illius plauda-
mehti geftamiheintelligebatpellem fuatti pelli belluin*
confimilem,immovtipfi»m remexprimam,amplioris&
âbiedioris miferiæ, cuius infirmitas ardoris&algoris impatiens
alieno beneficio foueretur. Immopelfib.nudo
corpori fuperdudis homobeftiavidebatur , &C omnino
conuenictiflîmeaptapüeft extra Corporibus,quodintus
eratin morib.Agebat homo irrationabilé perlonâ copa-
ratus iumentis infipientibus,&brutæ mentis imperitiam
in illa crudâ & hilpidafupélledile exprimebat.Homô de
terra terrenuSjiâ pronus ad infima in limo de quo fump-
tus eratfigebatintuitü.ôc iàrcina corruptionis oppreflus
De operibtufex dicrum, T r act a t us. 4 S7
curuas fcapulas feflori peccato præbcbat, lcruus ventris, j pro libadoitc fua fuo Domino gravas agens. Pungitur
diens libidinis, vanitatismancipium, & yernulavitio- concupifeentijs, laborat Ôcfudat,ac torquetur: de loco
rum. Expofuerat animam fuam quafi incudemmaHeatb- volujptaeiscxpellitur, démuni emoritur. inijs omnib
rumidibus in illafiibricarum artifèxconcupilcentia — * - r - r ■ - » . > • •
omniumtranlgreflionum formabatfimulacra. Iræ&in-
uidix 8c omnium blalphemiarum idola illius ofiieina:
erudabatincendiuniÿ&piebefcebant monftratentatio-
num aiîidentiacogitationibus, quorummultitudine fa-
tigata ratio grauabatur. Deferuerat quippe Deus anima,
Sc ad feipfam cornier la turbabatur;& hçc prima mors hominis
fuit,cum creatoris fui euftofiia caruir, Sc à côcuma-
tiapræuaricatoris ingn titudiné eius execrans indignans
1 abfcelfit. Priuauit eum ftatim gloria Sc honore,& vitam,
I id eft, cognitionisfuæ lumen, ineoextinxit&excæcata
anima, cum veritàtc amifir, fimul cum îllobeatifico vifu,
&feliquasbeaticudinis fpeçiespariteréxhalauir. Rcce-
denteDeô nihil boni fuperfiiir.&nifîeo reuertente data
indnlgentia de gratia, ad abiédam Sc cotemptibileni animam
iliuminationis abolitæ claricas nô redit. Nectâmen
imago vel fimihtudo audoris etiam thorien te anima per
peccatum omnino deletur,led dum patientia Dei ad p<
nitéiiciam delinquentesexpedat, poceft lauari per poeni-
tentiam quicquid in cadem imaginépèr negligentiam
fuerir oblcuiarum. Reformacur igteur de reftituicur qui
refurgitàmortuis,&adindulgentise manumilfionem re-
grediunturvirtutcs ad opera deftinara: &cünciterumVi-
I uic anima cura vider Sc odic, ÖC agit quxcunque fibi fue-
rincdiuinicusimperaca. Gum enim nihil horûa^it, mor-
tua eft: quia cum vere eius vira fit Deus, nullus omnino
eo abfentead aliquod bonum afpirataffedus. Hxc pri.
maanimæ mors* qua deference earn Deo j ipfa quafi criminum
inftitis connexa remanetj Sc fepultam011 omnino
à gleba arida, huius hyemis frigore/pei reliquias eradicat, j
quia diues in milericordia Deus magna voce quatridua-
no iam foscido clamat, Lazare ventforât. Infremuit, clama-
uit, Sc fleuir.intimans rationabilibusanimis qiiam ficeffi
cax fletuum pluuia, Sc poenicentis tremor, & cotlfdfionis
clamor : quæ fupplicatianonrepellicur, immo obtinec
veniam feelerum, Sc ftatim qui remrgitj vbi foluitur,conue
feitur. Nullus fupereft foetor : nullum putredinis vefti-
gium maner in eo qUcm de fterebre erigit Deus, (êd cum
pcincipibus populi fui, Sandis Angelis dico, donac fufei-
tato conlèfium j & in folio gloriæ collocatum, etiam
proprium eum admittit Conuiuium. IndigneturNoua-
tuSjirafcaturPharifacus: fumma eft commendatio chari-
tacis, confummata omnipotentiægloria, bonitas, Sc cle-
mentia, Sc nihil ampliusdecet fàndum quam pietas : nec
inaliquohonorabiliuseftpræconiû redemptoris, quam
cüln,ebmileranie,conualefcit&lblidaturlïumanainfir-
mitas.Tremendus quidéeftrigor diuinæ iuftitix, &for-
midabilis diftndio îudicis,reuerenda omnino feuetitas
de iud i cium pu mentis : S.ed milèticocdia ienitate eft ama-
bilis, Sc ex gratia prædicabilis. Vbi enim cbntra mérita
bonuni prt> mulo redditur, benignitaris fuperabundantia
prxdicatunde cuiiis plenicu di ne,noltra ariditas irrigatur.
. N on eft fatis üàndo Ipiritui elle cum lahdis,etiam im pi os
fandificatmecimpropcrat:& fpirat, & replet, & docet,
& vngit,Ôcvrir,&publicanos1;&: mérétrices reformat &
imbuir. Illaamphusadmirabilis eft porentia quai; elifare-
ftituit,Sc fiadareftaurat, quam quas valà integra in the-
lauris muriiris aggregat & conferuat. Et quidem mortuos
in anima per culpam.poemcen tia reducit ad vitam: delpe-
rationis vero obftinario pertrahit ingehennam. Ilia de-
fperacionis mors imaginem bmnino delet de radtt, Sc illi
iniuriæ nullum occutrit remedium,nulla dementia: ftilla
Senfic AdammortemîUam priraamanima:,
confolatione diuinapriuatüs; eXpertuseft quoq; difcel-
futn à corpore anima: rationales : verum hæc vltima pet
quamdiEblutaeft corporalis Sc fpirirualis fubftantia, la-
bores de xrum nas, Sc (èrûitutem quâ meruérat,dé vincula
calamitàtis cocius prçfcript® dirupit : & qui Viuens & poe—
nirensacceperat grariâ foluto quod culpa meruerar pre-
cio, iudiciü Domino cantauit & milèricordiam ,dn lab'o-
ribus & contumélijs vftætemporalis humilitatem de pa-
tientiarh thelaurizansin fineqdantohbetdifficilideardo
quafi vas figuli in fornaceexcodus,de multis ri m arum ra-
furis attrita peccati rubigine ad naturalem fuigorem re-
uertitur., Sic circumdudus eft per defer tum Hebraicus
populus,de cum intra paucorum dierum fpatium, fi rede
irent,poflènt fines promifibsattingere, quadraginta an-
norum fuftinuerc difpendia, in quibus peregrination is illius
anguftias erudiretur illius infolentia mufeitudinis : vt
cumâd diu dèfideracas de expedatas promilfiones acce-
deret.neçadÆgyptum, nec ad régna cultu Dei vacantia
relapfoanimofacile fiifpiraret, à quorum nexibus tanto
laboreauulfus, vix tandem de male afiùetis perfid* gen-
tiserroribus, quos longo conuiduimbiberac, longa dif-
fuctudine triumpharet. Ibi quippe viderant idola,& circa
2hanoscultus comefiàciones de impudica cubilia.
us concupifcibiles aniroæ captiuos affedus fubiece-
rant, de inhxferant abominacionibus, quas patrum
fuorum Abraham, Ilàac, de Iacob abhorruerat dilciplina.
Ideolex,ideoqueplagç, deverbera.- ideoilla h*reditaris
dilatione vilefeetetfacile confecutum vbertatis rant* de
gloriæregnum:immodiligentillimo fub timoré Dei fer-
uatetur profpedui cantis exercitationibus de diftridioni-
busconquifitapoflelfio. Quid, quodin crùceféredem-
ptornofterderelidumexclamat? quid, quod vita m oritur,
quod iudex iudicatur, quod rexirrifus, quod prin
ceps lufpenfus eft î Myftic* funt, de Sacramentales iniu-
ri*laluatorisill*,de granum illud frumenti cadens in terrain
de moiiens (picas filuefeentes multiplici germine
onuftauit. Omninofic oportuitpatiChriftum,de intra-
rein gloriam fiiam;dequodciruluscrucisHebraice,Gr*-
ce.de Latine confcriptus incorruptus habebat in omnium
gentiumfalutecompleri, quas obedienti* de humilitati
confertas,Chriftoiubcntc,latroncpr*mifib ad regnum
crucifixi materéueheret chériras.Vere prædeftinatis omnia
Coopçfantur in bonuni, de robur 6c infirmitasprofi-
ciunt ad coronam, de ftatus de lapfus coæd 1 fican c labo-
rantem, quiaalterum ex alrero de proficir, de temperatur^
dum ex côfideratione infirmitatis defeendit, nec mfiarur
fècuritas (ànâitatis, de ex puritans refpedtu erubefeens
difolutio conualefcit. Vnde in libro quarcodecimo de ci-
uitate Dei, Sanâus Auguftinus fic infert, Audeo dicere
fuperbiseflè vtilecaderein aliquod apertü manifeftum-
que peccatum, vnde fibi difpliceant, qui iam placendo
ceciderunt. Salubriusenim Petrus fibi difplicuit, quan-
do fleuit, quam fibi placuit, quando prælumpfit. Vcili-
ter fiepe defèrimur, de dum çorripimur, ëmendamur
dum fiageilamur, amamur. Ad tébipus, in quit îfaias, immo
perlfaiamDeus, derelmquam te, & mni 'tfcrationibus magnü
congregabo te. A&urus poenitendaro de ioco voluptatis
Adam educitur,quia voluptas Sc luâus, non B.ene cohabitant,
necdeiiciædereligiaad inuicem compleâuntur:
Et tamé ante Pâradifumlatisfaâturus ftatui t ur, vt (æpe vident
vnde exierat, de intuens quis fuerar éc quis efièt, hu-
miliaco animo exfecraretur fupérbiam, de experiretur
port con turn elias afïîidio hum, quantum efièt fubic&io-
nis de obedienti* bohum , per quam etiam lapfiisdere-
pullus redit us de reftitutiönis fu* non deiper aret prouen-
tum. Videbat, vel potius inteiligebat quid illius gladij,'
qùem Cherubim vibrant, motus ille verfatilis intimarer;
de quo quia paucafuperius, de tarnen prudenti lc-
(ftoti fufficientia expofuimûs, idemre-
pcterelaboris eflè inutilisar-
bitratifumus.
Explicit Tràttattis Abbatis Bont-vallis Carnotenfis deoptri-
bus fex dierum.