Dam vides vèl audis aliéna mala, refpice animü tuum; i fine vita, itaque cùm mens tua corporibus mortuis ac pc-
probes quantum eiverçdiledlionisergàhomines infit. | rituriscumamoreafficitur,melioreft vtique fubftantiali-
K-T-'— JfefcîKj »a. c, i»fTè cnn- . ter quàmimaginalitet.Subftantiaiiterehim vita eft rationalisad
Dei imaginemfa&a : imaginaliter verô talis eft,
qualiafunceaquibusintendirac huitur. Cùm ergoafe-
ipfaefïùla per corporis fenfus, ineàintendif.â meliore
perfèéto, id eft, à fubftantia viua ac rationali, quod eft
ipla,in détériora rendit: quanroque id vehementiusagir,
tanto deterior efficicur. Cùm aucem fuper ieipfam effufa,
vèritace, id eft,p e o afficitur, m^lior fané &z preciofioreft
-Fôrrh aliter quàm fubftannalirer. Subftantialiterenim a-
nima ; formalirer aucem ffidici fas eft I Deus eft. Ego enim
dixif dijeftù, & filijexceifiomîtes. Cùmitaqueà lèipfi hiiçr
fum tendit, àdeteriorein id'quonihilmeliuSeffe ptu.ft,
tendit: quantoque id efficaciùs agit, tanto meliorcfficiÇum
volitur bonum quod indiget aliquo bono ;non
miferia excluditur, led indigenna cumulacui &augetur.
£rgo velisbonum quod non indiget ali© bono.. Omnia
auçem bonitace bona luht. Igitiirdmniaegent boni tare
vtbonafinr. Bonitas autèm nulliusegec. per le enimeft
bona. Hànc itaque ama, & beacus eris.
Vide quale eft bonum cuiusvlcima veftigiorum yefti-
gia, id eft, rem j>oralia, tôt & tantis laborumerrorumque
difcriminibusàtotrationabilibus&irrationabilibus appecuntur.
Nil gaudendum eft tibi in teomnino, vel in ali o, nifi
in Deo;
Omnmvitia& peccata quia propter éreaturam fiunt i
ideft, vltimum bonum, bonitati creatoris aduerlàncur,
id eft; lîimrao bono:
Si tantum apjpetitur veritusgeneris noftri, ideft,opinio
vel làus, quan tum appetenda eft Talus generis noftri,
id efti creator ! Si ràmdulcè eft did bonum, vt etiam qui
hoceflèrtolunt;mali,hinc gaudeant; quanro eft dulcius
efle ! Et fi tam amarum & foedum eft dici malpm, vt etiam
qui lætantur cùm malefécerint,&exultant in rebus peffi-
.mis, hocnequeanctôlërare; quanto eft deteriuselîe!
Appétit àjjqüid creatum homo, veiinHsret~ei fenfn
corporis, & fui obliuifcitur : quando tu ita ad creacorem?
Beatitudinem tibipræcipit Dominus,ideft, perfeâum
amorem lui: vnde venitnoriformidarc nec turbari,ideft,
pax & lèeurîtas. . •
Declinare à malo, lola veritai ribuit, & folus eius ampr
poteft : ergo non localiter declinatur à maid: m f
Amato quod amando carere nequeas iid eft, Deum.
Si adhsrcre Deo, totum&lblum bonum eft tibi: ita
lèparari, ab eo, totum, 8c folum malùm eft tibi, & nihil
àliud. Hoc tibi gehenrça, hoc tibi infernus.
Abladtareamodo abiftisCdrporum formis, pudeatte
non poflè elle fine i (lis. Et quia ifta; velis, nolis,quando-
queesamilïùrus; facmodovolenscum magna mercede
autgratia,quod etiam nort fine magnôlùpplicio quando
que fadurus es; Nunquid enim, erfi nulluyauferat,
: non es hanc vitam,& omnia quæad illam pertinentjcon-
I tempturus ? Ecce habeto omnia : nunquid non es his omnibus
quandoque carirurus ? Fac ergo modo,quod fa tu ms
es quando omnia amifetis; id eft, difee eflè fine iftis
difee viuere 8c gaudere de Domino;
Non gaudendütibi eft, fi esteris te meliorem eflè eon
tingat:leddolendumporiùs, eosde bonitateminus habere,
computandumq; id tibi deefle.
Indue eumpriùs quem iudicarevis aut corripere; vt
ficut tibi expedite lènièris,fî ira fis,fie ei ùcko.lnqua enim
men fur a menfufueris ,tn eadem remettetur tibt: &tnquo itidicio
iudicautrûjn eodèm iudicaberis. namÂ: Ghriftus prius induit
hominem,quàmiudicarèt.- . : v ,
Non tibi conandum eft v t Domini tui quorum feruitio
ab eorum Pâtre, id eft, Domino Deo tuo deputâtus es,
quod tu vis, Ted quod eis profit again. Te enim ad eorum
vtilitatem, non eos ad cuàm voluntàtem ihelinare debes:
quia non vt præfis^ lèd vt profis eis, tibi commilfi fimtificut
& æger medico, non vt ëidominetur, fed potius me-
deatur,committitur. Nec contra segrum, fed pro *gro,
id eft,contraaegritudinem eius eft medicuis; totamqüe
& Tufficientem vindiftam pro omnibusquæabèopati-
tur, falütem eius habet:nequeenim aliquidei imputât,
ièd ipfi motbo i & ideo plena eft eivltio, môrbi ipfius cx-
ftintftio.
Duobus medicis commilfi fuerunt quatuor homines :
fanus vnus cum aegro vno, vni; & fanus alius cum aegro
alio, alij ; promillaque eft merces pro cura fiué conler-
uandæiiue recuperandae fanitatisi Itaque alter eoriim fecit,
fufeeptis quicqùid pro conferuanda vel reftiruenda
falute fieri debuit, & camén mortui funt. Alter nihil eorum
quæ fieri dcbueruntiecit, 6c tarnen qui fanu's erat ita
manlit, dcaeger conualuit. Quis horum mercede dignus
eft,cuiusfnlcepti ainbomortui funt, an cuius viuunr 8c
valent ï llle fine dubio, qui quoddebuit fieri, piavolqn-
tate fecit,laude 8c mercede non minusdignuseft, quàm
fi îlli viueiéc 8c valerent. Ille vero qui noluit faceïe quod
debuit, poena non minus dignus eft quàm fi illi mortui
elfcot;
Duo ergo perficiunt medicum : voluntas bona,& per-
fedafeientia. Nam vtomnesquibuscuram impendit fa-
net,hoc nonefteius.Non enim Icire quifquam poréft qui
defperabiliter, vel qui cum fpe falutis a?grorct. Et ideo
omnibusadhibendaeft cura, & cum omni benignitate,
tocain lîngulisars exfequéda. Sic enim apud Patrem omnium
non minùs gratis & prçmij pro.defundis quàm pro
fams merebimur.
Parate ad cohibitandum malis mente incorrupta j
quod eft Angelicum. Quæ autem gloria eft, hoc facere
cum lan&isï "
Angelorum virtus efti viuere cum vitiofis, nec eorum
corrumpi vitijs. Summorum medic6 rumeft,degere cum
aegris, Scinlanis : &c non folum minime corrumpi, lëdlà-
lutem eis reftituere.
De virtute & effeäu amor is Dei, & proximi, & quem-
I admodum chantas optanda eft &
■ impendenda, 8
C A P V T V L V M XVII.
QVifruituraiiquaformacprporis,quodfibibenevi-
deturex ea , non fibi fedeidèm forms imputât :8c
propcer hoc cam mente laudat &amat. Sed neclèbonû,
fcdillam ducitileautembouiira ex ea; Necinfeipfo re*
manet, fed in illahi rendit & trahlit : tamo v tique nifu
mentis,& raotu voluntatis, quanto magis earn fruendo
miratur& diligic. Ét ideo fi quiseandem loi mam aut ls -
lêrit aut abftuleric, non ei, fed libriniuriam fadam putar.
Et quia paradilus & beatitudo eierat eideminhsrere:
infernus ac miferia ei eft, ab ea lèparari. Ita ëfto tu ad
Deum. •
Si imago fterçoris ex auro fiat, rrielior eft vtique fub-
ftantialitcr quàm invaginaliter. Subftantialiter namque
aurum, imagtnaliter veto ftercus^erit. SiautëAngeli imago
auro imprimatur, -imagipaliter eric melior quàmfub-
.ftantialiter. Imaginaliterenim fubftantia viua fpiritualis
ac rationalis :lubftainiafiterautem corpus infenlatum,&
De dileftione proximi gratutta.
QViomnesdiligir, lâluabiturfinëdubio: quivéràab
hominibus drligitur^ non ideo faluus erit. Sicut
odium tui omnibus eftimpédimèhrumad vitam : ira omnium
tibi. Expeditcrgo tibi, omnes diligere : illis quo-
que prodeft, diligere té.
Optanda eft diledio gratis, id propter fuam dulcedi-
nempropriam, tanquam nedaf fuauilfimum} etiam fi
omnes inlaniaht, non vendenda vlla rnprcede.’ Nobis
enim vtiliseft, nosq; beat, quicquid alijfaciant. 1
Si amas quia amaris, vel vt amerisj non tamanias,
quam redamas, amorem pro amorerependens : çambi-
lör es, recepifti mercedem tiiam.
Ad eum qui iniuriamtifei fecit, affabilem magis 8c priuatiimtëexhibe:
adéumeui tufècifti, füpplicem &eru-
befçentem.
Sicut. quicquid Bohl ab hominibüs fit tibi i Dei mune-
ra sftimas, 8c ei totam gratiam refereiidam credis.: ita
quicquid tu boni hdtninibus èxhibeS, eius bénéficia, non
tua députa. •
Cùm amasaliquëm vtamieuin,optas autem ei diuitias
tanquam bond : excellentius eas amas quàm iplfim. Eum
enim vtegentem, has autem vt fufEcientiam amas, para-
tior nimirum ifto carere quàm illis.
Qui in iniquicate fua occiditiniquum , eo quod odiO
habetiniquitatem, & vulrearn delete,fallitur. Morruo e-
nim iniquo in fuainiquitate,sternaeft^iquitas. Qui.er-
gp odit iniquiratem, det operam vt corfigacuri ni qiius,&
lieperibitiniquitaseius.
Deusebaritat eft. Qui ergo charitatetn exhibetalieui, hi-
fi propter ipfam, Deum vendit, beatitudinem fuam vendit
: non enim bene illi eft,nifi amando.
Si chantas, 8cçias figna, id eft, alacricas, 8c estera j ita
tibi placen t in alio > cur non in animo tuo multo dulcior
eft ? .
* Qui dat alicui aliquid, vel quiadedit, Vel quia daturus
eft aliquid, non habet à Deo gratiam : fictu de pace 6c di-
ledione.
Si amas tantum, fi iplb amore cogeris, obiurga, verbe-
ra : fi aliter facis, teiplum condemnas. Omnia eo animo
quo tibi à p eo vis fieri, facito alijs.
Charitas Dei dtffufa eft xn cor dibus noftris. per Spiritum fan-
ftum, qui datus eft nobis. Tu autem necDeum, neÿproximü,
nifi prppter temporalia bénéficia diligis, Pertemporalia
ergo diffundiriit in te,non per Spirirum faniftum. non eft
charitas qus ita diffunditur, led cupiditas.
Ecce niillum aliudeftofficinm tuum, quàm erat ante-
quam priorfierës. Votis enim aciprecibus,& affedibus a-
gebas.quod nUncfaâis agere incepifti.ideft,prbdefle ho-
mim bus. Non autem debent opera afréëtus ipfos minue-
re,fedincicationeaugere.
In quactinquexe caftitatem erga Deum, in eadem po^
teris eciam ergapfô|imû tuum iuftitiam ctiftodire. quod
fit nqnconciipifcendo.
Difficile credunt homines excharitate fieri, quodfibi
moleftumeft*
De perfecta Angelorum iuftitia : & qua, fit differentia inter
iuftitiam illorum &noftram.
C A P I T V L V M X V I I I .
SV m qualibet re perfeifte quis fruitur fui oblitus i fe
quafi dercliifto 8c contem p to tendit in illam ; nec attendit,
quid in le , fed quid in ilia agatur; nec qualis iple,
fed qualis ipla fit. Ergo Angeli magis lb concemnunc,
quàm nos. In Deum quippe toto nilu tendentes, feipfos
cu csteris creatnrispoftfetotaintentionederelinquunt:
nec faltem relpicere lelè dignantur, ita le viles ducunt.
Tota le vtiquemente contemnentes, luique obliti, toti
id ilium vadunt: nec quid aut quales ipfi, led ipfeifr, at-
tendunt. Et quanto lè amplius contemnunt, leque à fe- ,
ipfis auertunt, fui que obliuilcuhtur : tanto limilioresei,&
icleo meliores fiunt.
Angelos ducit Chriftus in amplexum Iponfifui : nps
auellitab adultero, id eft, dmundo. Illos fortes & con-
ftantesefficitadftuendunflponlb: nos ad carendû adultero,
id eft,mundo. Illos tenet in Ipeeie leu re : nos in fide
& fpe. Illisperfeâum dat gaudium in verabeatitudine:
nobis tolerantiam in tribulatione. Illis beatam vitam,
nobis autem vtmultùm, preciofam mortem. Illis viuere
fibi,id eft, Deo : nobis mori mundo. Illis gaudere de fuis
bonis: nobis dolerë de noftris malts. Illislæca corda: rio-
biscontrita. Illis iuftitiam : nobis pCErtitenti^m. Illis ftc
nèm: nobis initium boni. Gonfide«tëriuro, Angelos nullum
à Deopercepiftè munus maiùs aut dignius, préciofius
fiue veilius, 8c ideo optabiliusnéepülchrius, charitate.
^gîs hocjntelligat aut credat ? Deus enim chWritasèft.
* BibliotfaPeter. Pair. Toms n . fars z .
,y ; ; V; q . » - ' • 33?
Et ideo ijui maiijSaiiquid autftieliiii charitate fiaber, àîr
quid maius aut ineliüs Deo haber.
Devera&inmiorianima^ïcbritudiiie, &inquoc6nftftdt
omnishommis vefaperfehïo.
C À t> I T V L V M XIX.
NV l i À m rerti cernis, quæ non in,fuo génère natfita-
lem quàhdam puléliritudinem habeat atqueperfe-
(ftioném. Q u ë cùm deeft aliquo immihutamodpV iurt
tibidilplicét. Vt^verbigrâm,fih(3minem nalb irüncatum
co n c i ngi c vi dere, (la t i m improbâS. Sentis enim quid ei défit
gd perfeiftionem naturalemhùmanænaturs.. Itafeftiri
omnibus rebuivfquç ad folium vrticje velcuiuslibether-
- bs.Quis verÔ neget,humanam'menrem naturalem quàri-
dam aepropriam habere pulchritudinem atq; perfe^io
I nem î Q u s vtique in quanttim adeftei, iperitô approba-
tur: in quantum deeft.iuft^ vituperatur; Huiùsitâij'; pul
chritudinis arqueperfeétionis quantum tus rrienti défit.
| adiuuanteDec» confideta,àtquefiocimprbbarenon'cef-
: fes. Quæ eft ergo naturalisanimæpulchritudoPDeuorani
I eflè erga Dell m. “'..f
j Et quantum ? Ex toto cor de, &ex tota anima ,& e x omnibus
viribus. Adhucpertinet adeandempulchritudidem^be-
! nignata eflè erga proxjmum. Qiwntum î Vfque ad mor-
‘ rem. Quod fi hop non fueris} cuius erit damnum ? Déi
xpiidemnullum: proximifortalïe aliquôd j tùiim âurëni
fine dubiofummum : naturali enim pulchritiidini^acper-
fedtione priuarij nùllirei nonpoteftelfedamnofum. Nâ
fi rolà defiftaf ruber?,vel.lilipm benè olere,darhnüm mihi
[ quidem nonnullum eflè ÿidebitur voluptates huiufee’
modi diligenti :çfedeis', ideft, rois vel lilio, mulfomàiuS
multoque infeftius naturàli acproprià pulchritndine vi
duàtis. , .
Rationalis çreaturæ vera perfedtioeft, vrfàmquarfiqùe
rem tanci Habere, quanti habendaeft. Nam plùris vel mi-
noris earn habere, eri are eft. Porto omnis res naturalitër
aut fupra iplàm^auc iuxta ipfam,aut infra eft. Supra,Deusl
iuxrai proximus; infra,estera. Deum iraque tancidebet
habere, quanti hàbendùseft. T^nci veto habenduseft^
quantus eft. Tan ti autèm quan tus éft, habere eilffi nemo
potèritjnifi quantus èftriouèric. Sed quahtus fir j rida nifi
à feipfo nofci poterie perfe&è. Quantum enimnoftram
eius-çflèntia, tantunvnofttam eius de lèiplb yideit notitia.
Vnae ficut eflèntiæ eius noftra collatà, nihil éft : itanoti-
siæeiusdefe, fi noftra codiparetür, cscitas&ignorantiâ
eft. Sola igicur eiusdelepetfedla, ac libi æqualisnotitiâ
eft. Vnde D ominus: Nemo iiùuit Patrem nifi Fihus. Sic ut
ergù lola èiusde fe fibi perfedla cogriitio : ita lola ei uà dè lè
æqualis& pareil e.xtoto dile&io. Solus quippe.-fc; quia
perfedlè quantus eft nouit, perfedfcc quantus eft diligir.
. Redi riunc ad illam dennitionem quam in prirïçipio
pofui. Subtilius enim infpedtà,non rationali creature,(ed
tantum Deo coriuenire conuincitur. Nam vt estera ta-
ceantür, lèipfum, ficut bftenfum eft, non nifi iplèmet ead-
tum ex toto qtlantuséft&nouir,& diligic.Quaèergo crea-
turs rationalis perfedtio eft ? Ealcilicer,vt omnia 8c fiipe-
riora,id eft,Deum ; 8c æqualla, id eft, prôxidmm $ & ipfe-
riora,id eft,fpiritus brutos,&c. tanti habëàt, quanti à fe, id
eft,àcreaturarationalihabenda funr. Quanti aucem ha-
bendafintjfîc collige. Deo nihilprsfertur, nihïlæqùaèur,
nihifpro média,nihil pro tertia^velpro quantacunqùe vf-
que in infinitû parte comparatur. Nihil ergo pl mis, nihil
tanti,nihil pro media, vel pro quantàcunqùe id infinitum
parte habeat.Nhilplus,nihil tantiim,nihil pro àliqûâparte
ad comparatiodem illiusdiligat. Hinciplè DomiriuS:
Dilige Dùtninüfn DeUm tùuni éx toto cor de tuo, &exiotaanima
tua,&exothni mente tua, & ex omfitbus virikus mis, hoc eft, nihil
aliudadfruendum, 8c àdinnitendum diligas. Habcs
de luperibrious. ÆqualeSautem naturaliser,id eft,Quantum
adnaturam attinetyfunc omnes homines. O'mneiita-
que tanti habité débet,Quanti lè. Ergo ficurde luperiôri-
bus,id eft,de 0 èo in dileâione ne c prsfcrrëi i^éc square^
riècvlladebéi éx paicé coparare : ita nec laluri cuiuslibet
F f hominis,