^cripturæ diflbluunc amiciriam procedere non permit-
tunc.Tales quamdiuexortaeftafteSlio patienter expedit
Eccl. i
* lco.
tolerare, Sc exccflumVerbi Sc operis blande corrigendo,
8c benignè docendo vel dilfimulare patienter,vel amica-
biliterindulgere. E i yitio iracundiæfolent quinque vi-
tia,quorum lingulis amicitia fiepe difl'oluitur quaii quin-
qùe hydræ capita pullulare. H ac lunt conuitium,impro-
perium,fuperbia»reuelatiofeaeti,&plagadolo(a. Au-
1.2j di non mea,fcd lacræScripcutæ Verba dicentis. Qup con-
uitïaturamico, dtjfo luit amicitiam. Veruntamen fi amicus
aliqua fubreptione præuentus verbum aliquod trifte
protuleritjfi confilium fuum tuo prçrulerit.in his & con-
limilibus amicitiam diftblui non expedit. Eft enim ad-
hue, lient idem Sapiens ait, Concordia ad amicum exce-
pto conuitiQ,improperio,fupcrbia, myfterij repelâtio-
n e , & plaga dolola. Idem autem conuitium vulnerat
chariratem , quia quicquid irainftigante aliquis dixerit
in amicum, verum æftimatur ab alijs eo quod prqlatum
fità*confciofccrecorum. Improperiumvçrodeteftabi
le eft: cum quis,fcilicct, falfaobijcicnsperfundir confu-
fibili ruböreinnocentisfaciem,grauanseius bpinionèrh
exterius,Sc intends viilnerans charitatem. Superbia hù-
militati inimica eft, ed potilfimè deteftanda, quia reine-
dium pcenitendiyaut humilitatem confitendi ekeiudens
reddithominein audacem'ad iniiirias, ad corrcStionem
8c confilium contlimacem. Denique myfterij, vel lecreti
reuelatio execrabilis eft. Qujcquid inter amicos.erat
amoristaut gratis impudentcr eiiacuans, & omnia feile
amaritudinis , Sc odij i^cquc indignation is alpergens.
Ideo Sapiens dicit. Qui dénudât arcana amici, perdit fidem.
Et paulopoft. Amici myfteria'denudaredefpcratio eft a-
/nim® infelicis : reintegratio enim àmicitiæ defperanda
eft in eo qui primam fidem irritam fe c it,& reuelando,
qu®fibi commifla fuerunt,tanquam* Deo vniuerla tur-
bauit. Plaga dolofa morfus eft lerpcncis&afpidis. Verbum
enim S a lom o n e n .Si mordeat ferpens in lilentio,
nihil eo minus habet,qui detrahit in occulco.
i.Re.i6.
i.Rtg.u.
uReg I
i.RegiO.
i.Reg.u
a eorumyua amicitiam
C A P V T XL
mpediupt.
ET vtdeconuitio& improperio, atque cæteris lubij-
ciamus exemplar recolamus,quod cum Semei con (e-
âaretur conuiti js Dauid i facie Abfalonis fugientem, inter
verba Dauid teftamentaria Semei mortis fupplicio
fententia cceleftis addixit. Exemplum de pcena impro-
perii habes , quod cumNabal Carmelus improperaflet
lanooDauid, quod efiet feruus & fugitiuus, idem Nabal
a Domino percuffus interijt. Pccnam luperbi® habe-
mus in Amon filio Naas Regis filiorura Ammonitarum.
Cum enim Rex Dauid diu cum' Rege Naas amicitiam
coluilTet/Se eo mortuo filio eiiis Amonfcedusamiciti®
abftulilTet, ille fuperbusSc lngratusamico contttmeliam
adiecit Contemptui. in cuius criminis vltione Dauid
eum,Sc populumeius, vibes etiam ipfius igne 8c gladio
dcuaftaui t.De reuelatione fecreji exemplum habemus in
Afchiropehqui con fen tiens filio parricide, cum ei patris
fin Dauid prodidillct conlilium ,'dignum flagitio prodi-
tionis finem imponens laqueofefulpendit. Doveneno
detra&ionis exemplumhaBemusin Maria lorore Moyfi,
qu® dum fratri fuopræfiiniptiiole obiurgàndo detraxit,
Deus lepra perculfam , '&'à caftris'eieâ:am feptem die-
bus ipopuli communione'prscidit. N on folum'iracun-
d i, fed etiam m'ftabiles & lulpiciofi debent elle ab ele-
dtiorie amicitiae alieni. Cum enim magnuslit amicitis
frudbus fèCüritas,qua te credis Stedmmittis amit o ,'quo-
odo poteselfe de illius àmore fëcurùs, quicirchrnfér--
tur omni vento , quiPfoteivùltii^tôtadieinduit., &in
eaderh voluntate vel etiam âd rribdicum'ricm fubfiftit.
Sulpiciofi quoqüe longe funt ab eledbione amieftiae re-
legandi.Nihil enim amici tiæ magis congt'iiitfquam quae-
dam pax,& quieta tranquillitas cordis : lufpiciofum ' autem
lempercunofitas inquiétât ,-rimoris Ihmulos fiigge-
cit,& uiultiplicém t u r b a b o n ism a te riain liibminiftrac. Si
enim amicum videric alij fecretius colloquentem j pro-
ditionem putat, fi amicum vidcrit fi: alij beneuolum &
iucundum exhibentem, 1c contemni exiftimat, corre-
dtionem amici interpretatur, odiumi laudem vero,irri-
fionem. Sic in omnibus peruerfus eft vniuerfa peruer-
tens. Linguofos ad amicitiae lecreta non arbitror eligen-
dos. Vir enimlinguofusnondirtgeturin terra.tEt teftimonio
Sapientis , fi videris hominem promptulum ad loquen-
dum, non plus de ipfo Ipcrarepoteris, quam de ftulto.
Prou, i 6
Talern itaque tibi eligasin amicum, qui tuismoribus, &
tuæ Conueniat honeitati. Nam telle B. Ambrofio,inter .
difpaires mores amicitia efle non poreft. Licet autem icar offic.c.u
cundia,inftabilitas,lüfpicio, & verbofitàsfrequenter fo- j
leant eledlibnem amieitis impedire, mihi tarnen videtur |
non ellpab hac cledlione amicitiae repellendos, qui pa-
tieritia reprimunt iracundiam, leuitatem débita grauirä-
te coercent,qui vera diledlione fufpieiones.euacuant: &
iftosprobatiores crediderim, &potius ad amicitiam eli-
gfndos.tàn'toque deuotius ampledlendois, quanto fortius
cohibentvitiâvirtutibus& pugnantes contra le vo-
luntatibus proprijs dominanturi
f De fide amicitia, & qua in amico diligenda fint.
C A P V T X I V.
PRobatur amicitia fide, intentionc , difcretione ,pa- L4«j.»i.
tientia. Fide, per quam te , & tua omnia ei quern dt- *8.
ligis fine omni fulpicione committas. lntentione,vt.ni-
hil ex amicitia, nili Deus & naturale<bonum, cuius iple
eft audtbr expcdletur. Dilcretione , quid amico.prae-
llandum fit,in quibus etiam pro amico tnftandum,vel in
quibùs coggiatulandum, in quibus denique corripien-
dus fit faut etiam in quibus & qualiter toierandusdili-
'genti cautela & exquifita examinatione dilquiras. Pa-
tientià etiam in amicitia maximum locum tenet : iplà c-
nim ciiftb's àmicitiæ & nutnx eft. in lætiSipla& triftibus,
atquein quolibet vitæ ftatu lèpræbetiequalem,intuens <
eodem bcuio^micum diuitem vel mendicum, fortem
apt debilem, lanum autægrum, humilem aut iublimem.
Ipfa tarnen in ea quæ circa animum amici lunt' diligentia
prbpenfioreattendit: ea verb, quæ extra animum amici
îunt,nohmultumconfiderat, fi adfint, non magni facit,
fi àbfuerînt,non requirit. Suntautemcircaanimum hov
minis mores, gratia ôc"virtutes : extra animum, fama, di-
uitiæ Sc hdnores. Et notandum ', quod ficut aurum in
cbnflat6rio,ficfides in nccelfitate probatur. Scriptum eft _
ènim.f» neeeßitate probatur amicus. Et iteriim. Amici diuitis Eccl.1
6. u
multi, Led in diuitijs fides amicitiae later. 'Qui fimnlatorie
amat in prolperis, erit aduerlarius in ädüerlis. Dcponat
laruam diledtio hypocrfta m procella turbinis, Sc tucum
fufcornatie familiaritatis reteget. qui tibi blandè obfe-
quitur, & fc ad vêrx àmicitiæ regulam fophiltice coin-
metitur. Verbum Salomonis eft.Omni temporcdiligit,
Pro,. 17.17
qui^nicus eft,Scfraterin anguftijs comprobatur. Et ar- j
guensinfidelem.Dens,inquit,putridus,& pes laflus,qui
Iperat fuperin fideli die anguftiæ.Ned*lblnm aduerfitate,
H
fed etiam lilentio lecrecorum cx&minatur arriicitia; fides.
Euangelicaquidein lentehtia eft, quödu'qui in modicö luc.i6.i
fideliseft,&inmultofidelis erit. Si ergo fidem amici ex-
periri volueris, non ei jfiites tui cordis atfeana committasj
led aliqùaexteriora, & modica, de quibus non magnum
pmergat dilpendium,fi fuerint reuelata, Sc ëa nihilomi-
nus lub eacautione Sc adiuiatione terribili credas, ac fi
oBellent prpdita,Sc gælata prodeflent. Ptobatiim igitur
in minoribilseum lecurihspo'terisininaibribiis experiri.
Deniquefi famafiniltrum quid1de'tediuttlgaiierit, aut
dctrabtoraliquid tüfpitudinistibiabfentiinuircritjquod
illeriullatenu'sinchhafivaleatadcredendum,nulla mo-
ueri fulpiciode,nulla'dubitatibne nutare;qubd fides'eiuS
certa fit 8c ftabilis ,fiullatibi debct cunblatio luperefle.
Legimus in libro Valerij Maxirhi, quendam fuggelfiffe vaU.\.c.\
Placöni,qübdXeUöcrates'eidem'multiphciter'detra'xifi- j
lec ,'8c hoc‘if>ium relator pfterebat iuraniento'firmare.
Ctii Plttö.'non eftcrediDile,"quodmeriö äiiiecfidaliter, j
: quern fidelitfer amo':' cumque criminatôr inftàret, Pla-
Jtp fubiecit. Et hæc fi in me dixerit, hèec ipïa Vnihi expedite
cogmauit. Ægrotabat Alexander Scdé'eommu-
ni lentencia medicorum Philippus mèdicuS, Sc amicus
eius ei medicinanv furs manibus confeiftaiti porrige-
bat. ' Sùpèruenérüut heteræ Parmènionis hortantis, yt
Rex Phiii|jpi canëret irrfidias , vtpote quern Darius- pe-
ednia cprrtipiflet, qui Bits lectisallè liaaifit incun Planter;:
ac time tradjdit Thilippo ad legcndüm.'ex fuo hi-
mirum'amore affedlum pénlKns amici ■ in i’pfp inprtis
nuncioyitiûmdùfpicionrs exclufit. Qr^datti verb qua
in amici probatione botilfimà fiinf FiaccUs' pauci'S'vetfi-
bus 'clauditjdicens. Abfentem qüirodit,amicum, qui non de-
fiendiifiiïd6Ulpantè,fdlUtm'Qiït.captatri(tuhomïntiifi,fdmam<fa
'diMritïsfirtg&equinon vifa fioteficommijfaiàcere qui ndquit,hic
mendax,hk^Jl wfidusamicus.
'Q^ihuimodUprobèturititentiodïligentis.
1
C A P V T X V.
K Eftatinfpicere,qualiterintentipfitprobanda. Synt
ehim,qui non intenount, aut Iperà’nt in amicitia
nifi quæftûm. T aies Iqps amicos dili^’unt, ficut bouem
aut afifium fuum : de quibus expedlâht, non gratiam,
non pacem mentis captant, fèd’lucrum. Illius itaque
qiiem in ïàcrarium tuiéifamiliaritatis proponis admfifte*
re , probetur infentio, ne Ipe commodi temporalis
inire,tecum amicirias Velir. Merealis ‘eft enim intenfib
Sc no,ni, gfa’tuita. Proptereafiolidiopès inugniuHturJile-
runqiitepauperum 'àmicitiæ quam magnatuifil piuiti-
bus Irquidern allentatoriè gratificatur à multis. N.ul-
lds vcrb erga inopèm fimiilïtoriè aget , &d tanto pu-
rior eft ergapauperëm chiritatis affedlio , quanto nullà
pi rca eum fiib e ft. à d u Id ti.d niS-ÿ-ë 1 fi m u iaïib n i s occafip.
Si ergo videris' hbrnincm alïquid ànxiè appetentem ,
quod per te præftarcvel per alium ppiftis , fed in hu-
lufinodi riei obtentu aliqui^ præferatuf ,| ^crlè qïia tibi
adhælérit intentipne patebit. N^tn i'n^iumfiriodi.calu
nunc ex deièdlibné ocülorum», hune ex v ii It us àu'e rli#ne,
nuhe ex verbo lubtrifti, nunp'ex rifu fiiSfë, nuncYx reue-
reptia,& hbfequio hègjigéfitiore àmbitidlæ nientis æ-
gritudopoterie deprchendiv
Quodpèrnïciefafitindifiretio in amicif^t.
^ V I C A P-V T X V I. ;
'TVIlcretip infer amjçps plurimiim neceftaria tft.
JL-S Sicùt enim nauis fine remige , fic ïpiritùs amitp-
xum'fine dilcretione ihotu quodàra frrâtiphabvilu;& in-
ftabili circutnfertur. Taies lunt , oui leués alhicpftiin
errpres ferunt impatientér f auftere .corfîpiunt , 8c in
fuis âdlipnibüs præcipijfes negligunt lnàgnaffContra
minima ipfiaihmantur, Sc otnnia -cphnindentes , non
perlona'ih , non locum, auic tempus, feu càfümigno^
fàntiæ, aut necelfitatis àttendpnc. Tails ex iudficre-
to animi motu nefeie, quibus , Sc quandp rem pübli-1
«are débeat adt celare.
Quod per patientiam frolatur amicitia.
C A P V T XVI I .
PRohéturamicipatieritiain oppuirtunuip Videris,eum
^jjtius aiguehdo > vréxerceatur eius tolerançia Sc
ptbbé'tjif. Qupd 11 quaridoque incâütà fecréti reuéfa-
tiôrie, vèl aliquà leui tràhigrelfione offenderit , non
ideq ab eius eleéStione vèl diieâionë rclfiias^ quarhditi
cqtrè^ionis aliqua fpes fuperfit fnec te> ju: ellgendis ; aüt :
probahdis ahiicistædeatc'xa&ilfimadcliberatione yer- •
lari, cum ex taliftiidioperçipias defideràbilem früiftumf j
rnedicarriéntum fcilicec vitæ , S&ïhgis ïætititè lôlidim-
mum fundamènprn. Vide ^item , ne ficut freqüfent’er
àccidere folet, quidam amorisdmpdtus probationis fpatiüm
pracurrat,8c prjeludatprobahdi iudicium. Vir ita-
qaeprudenspaulatim'cohibèat Screfraefeet hunc impe-
tam, vt benéüolcnria; modum expónens 8c regulam aif-
cretè in affe£lum tranfeat, Scfe tapdem amicopramifta
prqbatione cöiumiftar. Necellariaenimprobatio eft inter
homines parumb'onos ; velVbieft bonorum malo-
-'fumue. cómniixtid. Sed examinatione hon indigent,
quos:phóbaui t Deus-, quorum iaincqnuerlatio eft in coe-
dis^quds vniusinorisin dqmp facit regularis conditio,
«quaiitäs vbluntatum fida, Sc certatommiinio charita-
tis. Inter qüos quifquealiumfic diligic, yt feipfum : at-
qué Omnium exultatio alfeClibne mutua propria cffici-
tur hngülorum : vbi vhiuerhratis gaudium quod de
eonfëre'nti® böha teftimphió interiöre. ebntrahitur
commuhiöhecniricätis, Sc amicitiie beneficiaquilibec
f^cit fiuah.
Quibus amïcitïafit fouenda.
1 1 Vh c a p v t XVIII.
F Ouendaeft amicitia cum exäblilfima folicitudine 8c .. .
cautëlarlmpri'misomhisabeaïelegetuf lfifpicio : i- iat^ ciliét
l'ipla eniih amicitiaï Venenüm efti Iii höb" ergo'--mefites. 'vontnum.
j noftr«,quäfiimpecufqlidiöJe fitthentur, vc neede amico
malè Ich’tite, aüt male didéhti de,illo,credere ,■ vel nei
-in mbdico cohfentire pollimus. Si videres aliquem a:
lios<;omnes habere fu^e«ftos \ in fingulj^ fulpicantem
'pfbditidniSihfidiasV’hullüm ,iiligentem fnec fediligi ab
aliquo a;ftimantem,nonne hunc damnabiliter milerum
reputares ? Ediüerlo eum feliciftimurn: pura , qui fic
aniat ofhheSjVt fheteafur amari ab omnibus,vt fu®
■ tis;t-ranqui 1 litasnullo tith o r isa u t fulpicionis fcrupulo
moüeacu r f Si’cergb fotienda.Cjft aihicitia, vtfit in no-
ftrbfefmdné iucunditas, hilaruas in yultu, fuauitas ir
moribus, Sc m jpfo alpc'éhi quatfiam oculorüfauorabilis
Scgrafä iuciinditas. S'it fenim in honeftis rebus «rebra
collatie,'Commimicätio ardahorum, Sc in älterutris vo-
luntatibus inutua oblequela; ^edit enim hobis veritr#
fbttham, quam fcqüämur, vt lecreta üoftrainuicem re-
helemus , Sc amicorum völuntatem mutuo faciamus,
Cum ait. lam non die am vosferuos,vo$ autem dixiamieps, quia
-qua kudiuidPatremeö,, not'afeii voliis. Et-Tuifunv feto amici
mcießfyfifeceritüyfyudegopracipiotyobü. In his verbis, fieut
ait B.Artibrolius,dedicnobis formam amicitia,quamfé-
‘quaihür, vt. leor'éta.ndfttareueletnus^nui'cem & 'aihicor
ram'^tflüY^féhSilfeïütiath faciamusi • Amicitia ifäque
viCaria cöngratulatioiie nutritur ,8c li leüerior amici fa-
Ciesquähdoque hiafuram ëxhibeac graüit^tem, ipla gra-
uicas tanto commcndäbilior erit, quanto benigniüs ad
èffeótiim defcénderi^focialem. fJimirum lex amicitia:
fuperiorem humilibriconhümiliat,Vt qui ordine,digi
täte Vel IcientiaTpracemiriént pIeho' humilitatis fpiritü
rftinöribus condelcehdant; ;
Quod Deldüt natura dona,&non aliafintin homine
diligenda. f !c
C A P V T X IX .
A Eftimet aiitem homo dona Der 8c hatune munera Aug.l. de
5rep urandä fpècialiter ifi’äm i cö,Sc b m n ia qu® extra
li®c funt pro nihilo exiftimehtur. ^Amicitia itaque non
gemfius ornatur, aüt ïèricis * non dditijs impinguatur,
non tümefeit h'onoribus, non amplis polleflibnibus di-1
lätatur. In amicoergo natur® confideretur ®qualitas,
n on. fortuh®,drcnmperidentia-,vel accidentia requiran-
t ui.''S e dfic ah imoru m p ari cas inter amicoS vniuerfa dif-
uonätf/Vt'dcfc.eh'dat lublimis, humilifque.afcendat-, di-
refeat pauper,&diucsindigeac, 8cex cömpari affeblu 8c
cömmünidhe fiat ®qiialita;s,ficut;lcriptü eft. Qui multum
b ab int, non abundauit, &qui modicum, non minorauit. Lex
amiciti® eft,tanto reüéréntius amicurafiilcipere, quanto
maiorineceflitäte iiitelligitur laborare. Ionathas amicus
Dauid hon fucCelfionemin regno, non patris commina.
loan, is-if.
Ambr.Ui,