Exo. 8.12
13 24 *
~Fëtri Elejenßstibcr
----------- -— rr-^-—, . f „Aiim & ( rcr fenciamus, quod fatradocécnoseloquia.vc aim pfa!
üeemSiindiccraarqimcd'urov r « i § S S S | 8 .miftadicarausiuxtaeloquiüruuradamihibtelkfifiDo'
Ä SÄ t f Ä S T r » mine.noft vitra, nö citra,nonfupra,non contra,fex iuxca*
trinitarisëxcellériarnyfticcincclligipotcftï Notäctiamtp
inhacbenednäionetarn folemni, forma cructsftnequa
nuIlabenediStio fit, »pudChriftianos fignamer exjnefla
etl.His tribus digitis, ficut prælibatûcft,appcditnr moles
terra; dieitumq; Dei,id eft, SpititfiS.quem Indtei pe»tifanfta:
trinitatis tresfolénitatesm Exodoexprimont, fofemniratesaaymorü,
folemnitasprimitiam,Scfolemnitas
frndfcuücoUe&om. InDeucérohomioeciaeædetnloiemnitates
prtecipiuntur. Prima feftiujtasazymorn,fecanda
hebdomadarü, S i tertiatabernaculoru: In palchatmmolatnr.
In pentecofte datât Spiritus S. In feenopegta pater-
nxmaieftatis pbtentia dcdaratur.Quçre dlligentms a Iu-
Tipmm.prQphttarum, quodjilitu u FAtremijfittfit-
C A P V T VII.
a Vod autem Deus Dei filius fit, qut pronoftra falute
a Deo patre miftiis eft,ex bis qu? in noftris & Iud?o-
ru m codidbus alïidue leguntur; apertiflimè liquet. Nam
inillaaudloritare, quampratmifimns,vbi fapienriaDetlc
ante omniagepira proteftatmMn fine verbomconcludit
diceits, Er dthcU m u tjft cumfliji hmmunHt pecialiteren >m
dele'ftacör'in illa dileflione.qoa nobis exhibuit.vt hominem
redimeret homo fiaftus. De.eodé [eremias Prophe-
ta ftc ait. Hit r/ï Dm »»te ,& n m tfimMttir alm ab io. hu
ifi. 9-
loon. tja
V loon. 5.
leun. i$. ;
Matt. vit.
D
n xm a ie ita iisp u ^ ...^ prophetæîFer- m n m a i im m t mamjcicntU&iifciplm, Etadiunglt. Voß
j har in territ rifiu eft. & tum homimbut mmrfa,us,fl.
satur trinitaté manifefte côfiterî, ibidê verba Dei pemer-
rit. Dicte enim Hieron. inprologo fuper Genefun, quod
hxc verba quxibiinleremialeguntut.Latim Sc Gr{ct co-
dicesnöhabent.HebrSivero in fuis vqlutnmlbjftacotra
fe legunt.Scvelint nolint facramentü trinitatis annuctant.
Sunt quamplura aliatefliroonia perfonarüde m nttate,
qua: feptuagintatnterpretes no tranftulerunt.cum tarnen
client in Hebraici veritate. Nam fient B, Hieronymusin
proloeo fuper Gèûéfin dicit,ipfi de Patte Sc FiboSiSpmtuS.
tnulta,automninbtacuerunc,autahrercranltuleiut,
quod prudentet egilTe di jpntur, ne Pfolomeus vntus Der
cuitorad cuius petitions transferebant, plures Deos elle
prxfumerer.noluetüt etiä fidei arcana vulgare, Ideo,cum
tnlfaiafeptuagintaintctpretesinueniirentdeparuulonatö
Sc ndbis dato,quodvocaretur admirabths, colihattus,
Deus,fortis,pater fatnrifeculi,princeps pacis,lftorum no-
minum nraieftate perterrici : no funt aufr hunc pueru appellareDeumifedmaguicoufilijatigelü,
quodinHebrai
co non habetur*
R ationes & auäoritates defidf S. T rinitatis. ,
C V T V I .'
ALiquainduximusadeonfutationc & confufionem
Iud*i,nunc de trinitace aliqua inducamus ad aedifa-
cationé & folatiura Chriftiani.loannis Euangelift* quiin
finu faluatôriscoelcftis fapienti* flüéta potauit.verbahçc
funt. Tres funt qui tefitmomum d m irtcceb, Pater, Pj™um &
Teßimnia quod Cbriflus venejifin carne.
C A P V T vin';
QVod ChriftuS de femine Abtahæ hafcereturjDomi-
nüs in Geneiî manifeftat dieens ad A braham i & lö-
qüens. ln femine tuo benedtcentur omnesgentes. Qu* genres,
benedidl*îuerunt in Ifaac î Iud*i-? Nonne præ omnibus
populis maledidti funt à domino damnatiîQü*re ergo
aiiü de femine Abrah*, in quo omnesgentes benediean-
tür & nó inuenies nifi Chrifturo.B<»ed»flw»e omniumgentiu
deditilli Dominus, & omnes in eo benedidi funtadominoi-,
qui fecit ccelurq & tertam. De hoc fémine dicit IfaiaS. Ni/i
Dominus Sabaoth reliqutpt nobis fernen quafi Sodoma fuijfemus,
& quafi Gomorrafimiles ejfemus. Hoc omnino de Ifaacintei-
ligin0ppteft.Quaenimpoteftate,quafcien«ia,quavitt(ö-
tenos'abàliquopeccatopotuit liaacliberare i lnngnum
veto,quod Chtiftus nafeeretur de fucceflioneAbrahç,fecit
Abraham le^nü fuum iurare fuptr fémur fuùm,q> man-
datü eius impleret,dè quærenda Ifaac vxore. Iurans enim
fuper Abrah*femur, intelligebarur iurare nönin Abrahä
yelin Ifaac, feüin éS qui erat dè femoie Abrah* nafeitu-
rus.Ineiufde fidei teuerentia ipfe Abrahä,Ifiiac,& Iacob,
atq; poftéri eius circücifiohis.fignüfpiritaiitet acceperüt,
vtab aiijs populis, difeerneretur populus, de quo ille cui
repofita erat benédi&io, nafceretur.Ideo Balaam in libro
numeridick. Orieturfiellaex Iacob&'cónfurgetvtrga delfrael,
Baruch. 4.
i ... i f
Eccl. 44.
V«- >•
Gen. 14.
G
Gen. 17.
& u .
Eremit*
difputa -
Euangelfo h*c funt. Spiritusqui a Patre procedit, ipfe derheo
accmel in quo Spiritu S. i Patredc Filio prbeedere apertif-
fime docet. Iterum do^lot gentiu trmitate lnimuas dicit.
Quoniaex ipib.&peripfuniy&inipfofunt omnia. Pater ex quo
omnia, filius per quern omnia, Spiritus Siin quoomma.
Idem Apoftolus. Ex Deoy coramDeo, in Cbrifio loquimur. Iple
etiaqui veritas eft inEuangelio dich .Itebaptizuue mines*
dat filiösSeth, &c. Quodetiam Chriftus de poftetitate |
Abraham nafcerètur,habes in Deuteron, ex verbis Moyfi
ad populum^fiçlopuentis,Pro/>&en«m degente tua & de fratri-
bus tuis (ufett obit Dominus, See. Hoc Iud*i delofue, & nô d e l
Chnftointellexernnt.Vt autemhoc de Chrifto & non dê
lofue diótüfcias; vide hiftori* feriem,nec in aliquo dubi- J
tabis.Nam in monft Oreb petierunt filij lfrael paulo ante.
* .. „ - - t c 'Ci pVor.Ind*usihfi- nevltra vocem Domini tànxtetribilem audirent,&igné f«r»»»minfP.rru^Ftl?drSptrmta^ St cigoluoxusutn^ najrexcrixralpiccceht.lclcodicitDominusadMoylen,
id e f t ,de tribu
rmr eumco,8c iple nuuquafiueill s, qtus de trttpmçe uu puSa.llU enim rrlb erat in medio aliatfi tribuü conftituta.-
bitet,cnmfapten.,ap . I » » « M u ^ f c . ï c S b q .q i .C h r i f to .1 ^
Sptrttus appelletur ! * # g § aUcubi prophetafc no lego, Chrifttts sut« de feipfo.
mflumtai^ilîbrü^llaUerütquianecratiomemoriaeftl dicit.N»»e/Ipr»pSfM/i»rb»nflrc,Bi^i»p»rriu/tt»Iplcemmde
lam^fiiu^l^bntVfemm^câfeuSScbutyrum. Jri^bleiria | Sc multaahaquæeueuiftecertumcft^rophetamr.Qirml
ftiuertfcilicet corpus illud Iphçricum,calot Sc fpleudorp autemapponitfimilem Moyfi,mfinual: quod Chnftus,fi-
j S f f l B H H nullüillorü'eftaltérum. Simplex ! cutMpyfes.Scuonlofirelegemdedtt.Iterum, cumado-
c n rnidam Iud*o'difputanti cum eo, 6c argumenv ( mino dicitür Moyifde Iofue, Ponam manu tuamfupereumt
rEanri- PatereftDe1usd FiliusettDeus,SpirirusS.eftDeusi :&iabh « ftm fta c u M viimibm. mamfefte oftendrtur
tanti.I » eft films ereo Dater ôefi- ' quodIofueMoyfeminoreflèt,vtpotecui Moyles manu
hus&^pftftusS^iimielHdemDcus^ficlegftrufefelltire, i ^poueret. Cum yero fitperaddirur. Si çaidagefftlrit» stir
trèsplic^enimincapitafuafacienidicebat.Hxcplicaeft ;Eic»x»r/âcerter»»/«ftl denriHWW, Sec. Ectam Eleazaro mnannus
Scitxc 8ctcrtianullaiftarû plicavum eftaltera,er- fetioriolue declaratur. Paterergorcum inMclfiabene-
P? , * i.* . - fimf n<*«n mni Immovnus pannus. dicend*Ipntoronestribusterræ,necMoyfeaut.Eleazare
g o t t e s p ic*, firpilitudimbus aut ratiohibus polfit efle inferior, non a~d Iofue, fed ad Ghiiftum vetba
tnrrro.iusrar,onishumane,feddcb°cdvnUfimplici- „.„t^ttotfrr. Sequtrur. ,Er p,»at» ««.■
Exod. 19.
& ‘ o.
H
iM<>ttb. 2j|
M/ttt. 20.1
16. & JÎ-
Luc. 19.
A
2 .'RcgT. '■
Cap. l i f
B
j.Reg.lz.
Itrtm.jx.'
i c Wales.
Ifa.16.
Rutfc
i Matth.i..
I D;
■ .
BSfei
S lIÂ i
i.Pet?.z.
<quiatitemverbaeius qua loquetur non audtertt j delebituranima ; Prophet*confunderur. Chriftus lapis angularis, tepró-
illti de populo fao. Nemb, qqi reÆfe fapiathæc ad Chrïftum bacus à Iudteis duos populos * fcilicet, Iudæitm atq} gen-
dîibiteiSpertinere, maxime cum verbaeius fpiritus & vita | tilem, quafi duos diuerfos parietescônniuit,ficut pfalmi-
fint. Exprelfius fimile habes in eoquodDauic^cogitanti. ftacommémorât. LapidemquemreprobauerUntadificantes; hic
æclifiçare domura domino,Nathan propheta ei fùb per- fdtuceïlincaputanguli. Chriftidiuinitarem lfaiaS mamfcfté
fo n a d o m i n i 1 o qtiens ai r .C« w completïfuerint dies tui & dor-' j déclarât. Labor,inq\ik,Aegypti, & negotiatio Aethiopu &Sa*
mieris cumpatribus tuis fufeitabo fetnetfluumpoftte,&firmabo bami ytri fublimes ad te tranfibunt & tui erunt y poïl tèambula-
vegnum tüum &ftabiliam eius thronum vffe ii\ fempitêrnum, :&
ero idi in pattern & ipfeerit mihi infilittm. Certumeftquod
Salomon pâtre viuente regnauit. Quomodo ergo pqfl'unc
Salomoni h*c verba conuenire. Cum completïfuerint dies
tui & dormieris cumpatribus tuis, fufeitabo fernen tuum.i.Salo-
monem filiuni tuum ? Sed neC illudqùod fequiturcon-
uenit Salomoni. Stabiliam thronum eius infempiternum,
quia cito finitum eft regnum èius. illud etiara àSalbmo-'
ne longe eft. Mifertcordtam meam non auferam ab eo. Nam in
tertio regu m h * c verba leguntur. cûin effet Salomon jènex
iéprduatum eïi cor ejus per mulieresfytfequereturDeosaliinos.
Colebat aucern Salomon Altärten Deam Sidoniptura ,
8c Chamos Deum Moabitarum^bloloçhidolum A n -
monitarum. Igitur iratus eft DólhinusSalomoni,quod
alierfà eflet mpns eius à Domino Deq Ifraeli Ideô dicit
Dominus,quia nonçuflodiflipaâum meunfdifrumpensfeindam
regnumtuum. Nónne ergo ablata eft ab eo miièiicprdia
D e i, quem apoftare permifit & regpuiq,einsi f e id ic f ilio
eius auferens, feruo dedit î ■ | * ; - “ v v
Teflimonjafquod Chrifi'm de Dauid nafteretur.
C A P V T IX .,
QVod autem Chriftus de Dauid nafeeretur, habtes ex
teftiraoniojleremi* dicentis. Ecce dies venïunt, dicit
Dominus , & fufcitàboDauidgérnm iufium, & r^gnàhit rex. In
diebus-illisfaluabitur luda&lfrael babitabitconfidenter,&lmeïl
nomen quod vocabunt eum, Dominus iÿfius nofier. Tempore Ie-
rèmiæ mpçtùiiam erant Dauid ^Salomon Ezechias 18c
omnes fanéli^dçiufti reges, necinuenies ô Iadæe çui.aiij
Ë 1
bunt & te deprecabuntur, quoniam tantum in teesl Deus *, &rton
eïl abfifote Deus. viré tu es Deus abfcondïtus, Deus lfrael faluator.
Cumhæc, nec puro homini, née Deo puropoflîntad-'
aptari, aut ofténdat Iudieils1 cui ifta conuenian t , aut men-
dacij prophetam arguat,aut eundem elle Deum 8c homi-
nem recognofcat. Saluator idem eft quod Ghriftus.quém
ideo propheta dicit Deum abfcdnditum. Prius enim àb-
fconaijjus fuit in finu p’atriSjpo'ftea in vtero niâtris,in praé-
fèpio, in fepulçhro, & etiam in facramento altatisc Nec
verba h*c Cyïo Régi Iudæusafcribat, nec enim Cyrus,
auc alius Rex præter Çhriftum Deus eftabfconditus, aut
apertus.Alij fecundum vifum Vel àuditum iudicant.Chri-
ftus autëm qui fumma iuftitia & fumma fapientiaeft, iu-
dicatinfeipfo, teftante Ifaia, qui dicit. Non fecundum vifio-
nein oculorum iudicabit : netfa fecundum auditumaunum arguet,
fediudicabït in iuftitia pauperes, & arguet in aquitate frontan-
fuetisterra. Et vc eiuspotentiaomnemhominumpoten-
t,iam præceliere declarernr.adiungit.Ef percutiet ten am yir-
ga or is’fu i: &Jpiritu Ubiorum fuorum interftcïtt impium. So-
liusequidem Del 'eft', Ântichriftum deftruere ; & non fe-
cundutn verba, fed lecuudum corda & mérita homines
iudiçàre.
»
Quod Chriftus in propria perfona venit.
C A P V T X I.
QVod autem Chriftüs, ficüt à Patriarchis optatus, &
prænùnciatùs à Pi-dphëtis fiierat, in propriapérfôna
venerit iDominùs per Ifaiam apé*tè infinuat dicens. Prô-
pterhos, induit, fecit popultismeusnomen imumin disilla, quia
.Marc.tJ’
Matt. Vit» \
UtuutJ laiiynj vvrutu ------------------------- ----- , j r - ^ - X 1 1 r i - I l
poflSc hoc conuenire qqam.'Chrifto. 'Qoiod dicit, Éccediesj ego tpfe quiloquebaryecceadfum. Ac fi dic^t,egO quno.quebar
veniunt j hoc ä'd tuum Melli am, q u er» venturum fom;
pertinereno potefUam enim tranfijt tempus.qupd Hwief-
fi* vcuturo propfieta pr*fixit. Item bauid. lurauiDautd
feruomeo ,id eft, immutabiliter 8c, fine conditione promifi
vfque in a:ternum,pr*parabo fernen tuum.ßc federn tuam
in geperatioriem & generätippein.. H *c Salomoni conuenire
non poflunc : fed Chtifto , qui reg^turus eft in
xrernum.
Teftintonia>qUod Chriftus degeniibus nafeeretur.
C A P V T X. I
QVod verb Chriftus de gentibu^afeefetur, colligere
potes ex verbis Ifai* dicentis. Emitte agnum Domine
dominatorem terra depetra deferiiadniontemfilia Sjon. Defer-
tumgentilitas :• Ruth verö, petra deferti; eo quoafuerit
Moabitis, quafi d^cat.Exteegredieturagnus, qui tolletpeccata
mundi &dominabitur vntUerfo orfci. Ruth equide de Booz ge-
nu.it Obeth, Qbeth Iefle, Ieffe aute Qauid, de Däuid aute
Chriftus. Audf iterum Ifaiamapertius declaraiitem quod
Chriftusxypcaret ad fidem Iud*qs 8c gente^ Parum eff vt
fismihiferuusadfuftjttanias tribtSIacob & feces lfrael conuerten-
das. Ego Dominus vocaui teiniuftitiay,dedi teinfeeduspopuli>'&
■inlucemgentium, vt aperiresoculoscacorum. Iterum Ifaias di-
uinitatem Ghrifti 8c humanitatem fimul infinüat, in per-
fonaDeipacrisloquens. EcceegomiiKaminfundaments* Sion
lapidemprobatum, angularem, laptd.epiprobatumpreciefumyele-'
ttum, qui crediderit in eum non-confundetifr. Nomi nelapidis
Icilicet creatpr* firm*&ftabilishumanitasihnocehtilfi-
maChriftidefignatur. Incpaucem , quod dicit , quicrefc
dent in eum non confundetur,vcr% diuiniräs illius exprimitur.
Vi qnim Chriftus homo eflet?& non D eus, in epm credere
idololatria eilet. Si aütem Iiid*usadlitteram hocin-
oeliigit, aut credit in lapidem & tänquam idolplatra eori-
;demnabitur, auj hunefepidem nopcredet,& teljj monio.
Bibliotb.Vet.Patr. Tom. n.Parsz.____________
Prophetis, carnem fuino 8c \^nio. Vndeadaduentutn
ipfiusideh^Propheta no^inuitat & dicit.’ Pràpatare lfrael
in occurffim Domini Dei tui, quiavenit. Sic babitantibus in regto-
ne vmbramortis luxortaett éisf Ipfe eft ô.Chriftiane, qui tibi
de fe in Euaagelio dicit. Ègo fum lux mundi. Hic efrparuulus,
qui.teftimonib iGiiXytiatus eïl nobis, & filius datus eïl nobis,
admitnbilit, corifiliar'w, Deus fortis. Et adiungit. Multiplicabi--
tur tilts,imperium,& pacis non erit finis. Et vt plenius honorem
accumulée,Arnodo,inquit, &vfq3infempiternum. Indica mihi
, 6 Iudæe, quis eft pqerillenobiis natus aut filius nobis^
datus,quem Ifaias aflèrit Deii &eius imperifi fempiternü?
Idem vero Propheta & Chriftipotentiam & pallionis fu*
jgnominiam manifeftans.' Ecce, inquit, puer meus eleuabttur
.& exalt abitur &fublimis erit valde. Skut obftupuerunt fuper eum
multi,ficinglorius ent inter viros ajpettus illm,&forma eius inter
films bominum. Ifte abfterget gentes multas, fuper ipfu m
continebunt Reges os fuum, quia quibus non eft natra-
tutp, deillo viderunt, 8c qui hon audferüptVcontempla-
ti fuht. Hieronymus fieexponit, quod Reges 8c {apientes
huius feculi edntinebunt os fuum, id eft, non obloqueh-
tur, fed confentienc legi Chrifti,quigenteS afpergetfuo
fanguine 8c baptifmo , & quibus nonfuitdeeonuncia-
tum, ipfi^^videbupt & intelligent, ficut veritas in Euange-
lio dicit.Beatiquinonviderûnt&crediderunt.
Quod Chriftus effet Deùs & boriio de femine Abralia.
C A P V T XII.
SEmen Abrah* feu germen Domini Chriftus in fecro
eloquiol*pedicituc,fiue fruélus. Vnde Ifaias. Indie
illa erit germen Domsniin magntficentia,&gloria, & fruttuster-
rafublimis. De hoc fruâu dicit Pfalmi fta. Dominus dabitbe-
nignitatem,&terra noftra dabitfruftum.Et infinuans gloriam
frudtus, adiungit. Iuftitia ante eum ambulabit -, & point in via
grejfus fuos, Orietur in diebuseiusiuftitia & abundarittapacis, do-
W m
loan. S.
lfa.9.
Pfat. m
loan. 8.
if*. 4*
nec auf e