\p t 'S. Veïri'Venerabilis Abb.Clttn. IX.
tionemcius,quósterraabforbuit,ducencosviros, quos . Sedaudiamuscaulam tanticormémr, Qïua,ïnquit An-,
ignis coelellis in delèrto'exuflit, inhumeramilia Iüd«o- | gelus,affl!X!C'hlios Ilrad in cerra'Ægypn, &poftaffli&ipru
m ,quos diuerfo tempore vel pro idololatria,vel pcpdi;
uerffs cfill) imbus ira Id peina con lump f it : bos, inquam,
omnesgentis In«homines, vet (a!tern aliquos ho.rumj
1'ummus illc pai adiii arque inferhi fcrucator •cur minfei-
no non recpgnoujt ? Et certe illi abCque aliqua -,quae-
ftionein-infcirio eiant, de q u i b us (c ri p t u r a (a c ra i n i i b r o
Numeii loquitur. Et defcinderunt vmntes in inferno, opera
bumo. Qujd planecaulæhyfc, ,^iiod propriosin.digenas
videre non potuit, Sc Chriftianos alienigenas ram
dare cognouicV1 Sed cur, qludcef, à veffcris dpdoribiis
c o n fi & u nV f i c, n o n i n d i g e c expoiicore. Sed prætereun-
da caufocant« d‘a mnauo nis" none il. Cur, inquic Iofue.l
àd Angelum , Ghrtftiani damnati tune.? Air Abge-
Quia credunc|pf filium Mari«, ôc non obicr-
uantlegem Moyli, Scmaximequia noncreduntTalj
much. Pbifçrü ÔCfgo ab aliquo intérrogatû?, çùr ludoei
omnësa temporïbüs Chrift|noftnvexcepcisjil^,qui in.
cum credidérunt, in -inferno fint? , veràciüs reipûnderc .
Quia non credunt in filium Mari«, & non feruant eius
Euangelium, & maxime quiaalfidueblâlphërnâtipfum.
Nëchiihimùlt’us laboceflecdiéere vera dicenti : hec tibi
iridæe,multuslabprefteadiGerefalfafingenti.Eaciledi-.
éoègo iftud,■facile dicjisôc tu illüd. Sed cuiusnqftium
fenterifiaveriorhr^hicnon ago,quia fuperiüsegi. Egi hop
m'pr*cédénribus quatuor Cajfitulis, qu|bus Chriftum
npftrum, ^ D e i filium,& De.um,8è rëgem non tempora-
lêfn,fed ætctnuin, & non vt pùtatis 'vçncarüttf, fèH,4 $np
venifle audôfftatibiis innumeris, ôc rationibus probaui.
Eafi,v t a.ifiê.expreftafont,,vëra func, immo .qùi^^ntu
falfumeft, qiibd dixiftis, Iofue veftrum viddïè Ghriftia-
nbs in inferrio£ quia,credunt jn filium Mari«, & hon ob
fe ruant légem Moyfi, & quianon credunt Tàlmuih.
Procédé ad lequel)tia vifio.qis,. Ërat autem Ph^ràp pro-
ftratus, iacens itt inferno, , eapuc fubtus limen,porcs
iriferni tenens, cuius port« catfdo'.fîebat ipfius pculus»
Port* autem ad intrpitum animarum circumquaque ver-
cebànturluperocultim ipfiiis, Et,.o miferi homines ! nam,
quia mira temper àudio, exSamare, vel declamarc fepé
compelfor : miferi, inquam, ho mines, nihilne vnquam s
niû beftiale fencieris ; Nihil v n q ua m>,n i h q u æ i n terris di-
diciftis, apud tupétos vel infères.etïè pofieN,t;redetis? Cur
non capitis, quiaficut longe diftac à coxporibuS patura
fpirifuüm,fic & longe différc à flat u corporaliü, effc lpiri-
tualmm rerum jNeque enim tabs ibilux quahs hic, taies
ibi ténebr* quàlés hic, talisibi requies quad's hic, taies fbi
poenæ qualeshic, cales ibi dpmp^, tales ibi port* qùàles I
hic : ôc prOrfiis cunda, excepta fuÊftantiatum veritare,al-
teriusgenerisj'alterius quaiitatis quam hic.- Et.vt teiiqua,
taceàm, quæ adpr*(ens, negotium non fpedanc, hcut
aliuseltcarter illeinfcrnalisqitam irté, itaôc longe aliud
quamihe. Nam career hurnànüs; aucex lapidibus con-
(truirur, aut ex lignis, àuc ex quàlibetterreriâ materia.
Fiüntihcôporcæh'rmiffim*, vtaditus paceat intrahdi, &
daubs facultas lion pâteat exeundi. Nunquid hoc de in-
fernali carctie -Deus timer, ne'fprte aliqùis clautbrüm
bfqaeeius'voluntàteêxeac ÿ vt Kac câüteiaaditUm eius
portis pbftruxerit i Ananim*, an Angeli i vel bpni vel
màli, îllius elTcntiæ fù nt : vr per corpora npn nifi remotis
corporibus.trânhre nori pô tunt î An nili portai ilia,de qut
agitis,infernalis aperjaturnon.potell animabas Vel dæ-
monihus liber adjlla Iôca elleintroitus ^vel exitus î V eré
pàUper ri miintèlledü, qui ratibrie confülraaduertëre riô
poteftis, q> valde alterius qualitatis finiincorporea quam
corporea,quodnihil corporale fpiritib'us obftare poili t;q>
etiam qüàndoyndiq^ çlaüfis oftijs, in domoiacgrôus,pct
pibôrum, fèheftrarum,ipforumqi.mUrorum corpora,tpi-
ncibus licivtpèripiifm aëra, iter ad nos perüium fit. Hoc
cumVërum fic, ciim nihil cçrpoteum^ùbftarë ^piritibu?,
poflit, cam de Deo dicatur,- Non efi qui de manu eius pofit
^««^remoueatur ab intrôituihfèrni vefira non hecelïa£
rià porta,furgat ôc Pharacfde tub limine, & qui peitox te-
cula, tain grauis poitæ cardinem, rormentô tam.horjçi-
bili, oeulo folo luttinuir, hoftrà mifèricordia tiberetûr;
nera perfècutuseft e.os vfqueadnrarc• -Exhrnc^arum
demini-tcrutàcieflè tcripcuram;iilam: nam non foi iis ille
P.harao ,^qui i,n mari p é r -. a i n terra
Ægypii :nam & alter Phaiabeofdehi ançe afflixefat, de
epuo aityerax ilia fçtiptura. Poft nmltum ternpoyUt moftuuseft
rex Mg'jptï. Et wgwnftentesÿîij ifraelpwptèropera, votif 'trati
[tint. Sed forte in hocdiKihgili t is ilium ab illo, quia dixic
A r\gé\m^ptrficurus^^osyfyueàdw ^^ttuycï n une cap-
dë.m exçamus de in fcrnô veltroÈ J$c ;yen iattn us ad parad i-
fiirn noftram. Fer tu riinq u i c 1 mu t h ,parad iiùs v ndiqu c
muro vaLIatâi -Et bene,. Videndùm eitenimincolis pàra-
difi, ne ficut gens tuper gençem, Ôc fèg U um y,cb ntfa regnu
m la’pe cohijurgercfolet, gens aliqua aduèrfus iplam
forte conlurgat. Quod fi comigeEit,armisprimolônge,
deinde fi a deo præual ere pôtucrit/névfque ad iplam pa-
radifumaccédât;murorepfellendaeft. Remoueacurergo
G b er ubi ù. èç na mine us gla d iüs,quem ad eu ftodiam pa-;,
radifi, eiçdo Adam pôlùferat De Us.; Quid enim ibifaciat
cum ad rniiniendam paradifuni murus dle fulfjçia.tî Qui
fifotte etiaui cum muro neçelïarius ethmaneat: de ialtenx-
muriàdiutorio (ànôlos par: incolas ili metuliberet.
Eçnos quidem Chdfti.morte*pn_i remotum tredi-,
mus,&fiarhiT|£um giadium iam fanguinc ipfius extin-
âum.Scd quia iode | Reuettatur ad euftpdiam, vt eius
circuitu fan<^i îUic quiefcentes fècunqres reddantur.
Succedatiam frsusexrolienda, 5c hominem inuito Deo
paraditum inPolentém torus mundfis admitëtur. Baiu-
I is ho min is Angelus, coa.dtus ex pa(^o, quod'iliè çum
DeSfecerat, eum ad paradslum deduxit : &:primolon-
gius, deinde propius , tapdemfuperipldm pàradifi mu-
fumimolqs callidi hominis^præçaueie ne ici us dépotait.
Gumque multasquæftiones de his.qui paradifum iheo-
lebant , quoique iam proxiraus v id e b à tfèp ç c niurum |
cqnfiitutus Àngeiô faccret, iilcque ei de fingülis congrue
relppnderet: Angelum v er bis m u tuisà_. m e n te fu a
âuocatum fefellït,, feque illo eius cuftbdiam4iegligenr
fe , cum gladio mortis, (^nem ei AiigélüS erediderat,
fubitb de muro paradifi ipj)àradifum defècit. 0 ftultum
Angelum 1 c fapie n te m ho m i hero i Angeli' i n tapi e n ti à
fuperai e ho mines fojc bant : nunchomines Angelos fu-. '
peranc. Gurhomini, quein temel ac bis dole turn elle
expertus fiierat, riir|umcredidit.> cur hefèdeciperet,ne,
de fe rifum populis præberet, fialtiffinius omnium An-
gelojumÂngclüs non præcauir î.-Ecçe tptfèhs de cep tus
Angelus* eccejotietts deludens ,À ngelum homo;- D6.r
luit tandem Angelnsvix ad corfeu cri us, feie delufum
& homini iam paraditum eo inuiró poflidenti jnon leu i.
voce., fed fictit valde, commbtus lolet, voiyfèrans dixic.
Decepiftime. À quo congruum audiuit reiponfum. Sis
decêptus, an non ^ non euro. At Angelus pt*cipiendo
fubiunxit, vtquam citius,eiiret. Iuraui,tille% teque per
idemiu ram en turn inde deincèps non exiturum retpon-
dit. Quem cutri vidiflent qui pàradifum incolebànt,
mirât i lune hominem veftitum, vuuim, fie paraditum iri-
croitfe cumgladio. Et quid dicam ? Dicat quifque quod
poteft. Ego iam mè nil dignum de hi$ dicere polit profite
or. Lego qui de-min Euangeho Chnfiiano, cui vos,.
6 miferi, non crcditis, quod regnumixlorum Pitnpatuur,&
violentirapinnt tUud. Sed nunquidatmiS ? Nunquid fiau-
dibus i Nunquid mendacijs? Non; Qjjomodo ergol
Poenitentia, humilitatc, continentia, venrate. Aquibus
yirtutibus longe ifte alienus,camcn in par.adifum labitur,
paraditumppfiidet; paradifilm retinet. Hocquomodo ?
Volente Deo ? imroonolenre» immo coptradicente. Sed
forte aôèhtiehte Angelo, immo .doleqtê, immo fecl*-
mantefimmo nefieret quantispotérat vocibuSptohiben-
te.Talis ergo homo, inuitö Deo, iquitis Angelis, inuitiS'
homifiibüs, pândifum pofitdet. Hoc quale fir* dicatit
ah). Nam ego àd reliqua propei\o. Hoetameft vnum di-
cOjUiirumpcn efiè,fi çolpnipafâdifi hominem veftirum ,■
viuqm^ladiumqueten'ènteip.paradifiimintroitremira-
titm)t.ÉxquoenhnA'dammdeeie6iuseft,ni)llumjfi
pe,vjuentem , nulium nec i|fum a.ntequam ei)cerj&iiif
"Adam,
I l I kuil) I
Conti ra lu ditos. ‘T r a tia t ito.
Ç/S/.10J.
ztcli/h;
Adam ,Veftitum human is veftibus,hiiHo:m cum ‘giadiöin-
colam eius eflepoile^didicetant. Sed tèquantiir alfa'. Homo
fic pàradifum occupans, cumfedé i fii ( ai tT alfnuth )
iton repefitïètjftecit, & ad filiam Pharaonis accetÏÏc. Qu*
fè’dem ëiceltani in paràdito mëruerar j ^uia Moyfèn a
morte fèriiauerat p quia nutrîerat , quia ónini tapienda
Ægyp riör tï mdö cerife ccr at ^ A d hàn c i 1 te a cç_e (fi c, & dix it;
Surge, vad^ÿcëe' parer tùusadpôrram eft;
lpciterilla <3ead pörram properauir. Iófue veto tedem il-
lius fi uim ai'tip'nit. Cütifquc ilia pacrerri fuüm ndtt inue-
nitlèf, reùerfa eft,& Iofue aitr Cürrnihiihërttiüses? Noni
mqulf ; ihentitustutn, qliiapater tuu^ampàrtaiii inferni
ètt. Gur tn i hi ,inq ui r fi o é uni me lim fubripiiifti? Âir.Qüia
tic rtlihi Dàminpsconcefiiti eus am odpe’nr. H un c •
dolurn quis doiebit ? Non ègd cërf’ê'dolefib. Dôlèat fi
vuIffiiiâPharaoniSvDolcar tèfüifietani ftültanijtam im->
prouidam ; vtcüm doceii fè'ceritMoÿferi ömrii fàpiep-
tiaÆgypfiôrum ih'pfa cathen ab inferioris fàpienti* fib-
mine quam fuerit Moytës * ti ramen hoc vos; <Hüd*h
conceditis, tètara facile deludi perrnitit, &fedém fuam,
quæin patàdifo fibi data fuèrat;tam leui perfuafiotié ami-,
fit. ‘ Pibtèquor quæ fèquunrur. Interea Angelus ad Dô-,
miniim reuerfiiSi? jquidacciderat nunciauit. DÔminuS'
autem^vt cicoexiret, præcepit.Ad quem Angelus; ■ Per
temetiptum ôc Talmuth te ^pon indè e xit%rurn iurauic.
Reuoltiatur; iriquic Dôminus, bibliotheca. Qfipd ti Vn-
quam vel periurium vel mendacium i ncùrri t exire eu m:
öporret. Sin àucem, côncededdiirn eft ei vt marteat, Vel
prOptër ifitîus religiôiîéni, vel quia temper ttpduic Tal-
much. Reuolütaçft bibliotheca; &reum nientitiim fuif-
fe vel peieraflç nofl eft iifaentiim. Vride Dôminus, Vt
indè ylrètius non exiret, concefiit. Quia tàm fréquenter
ironie« löcutionis möduffi itëro, fórce aliqui iëótorum,
qui in talibùsdôéti tunt /admirabuntur. Mirabunturec-
iamforcatlisiqiiia nqjpmnibus nugis iftis per fingula velùt
ex ratiôhe rèfpondeO. Et quid aliud agere pôtTum i Quid
alnfdfaèere debec^Retpond; quibufdam fûperioribus fa-
bulis;&easpafcin1auâ:britàfe, parcim ranone confutau?î!
Hoc au te uirceircojric fi femper hoc modo,qiio nufièfcc-
qiVentetyfor;vtetenaliquiS(impliciumle6tórumtPènihjl
aliud in his contrà ludæos habere quid dicerèm, *ftima-
ret. Nam hifi hæc ratio coegiflèt; nunquâ auftotitaté ali-
quàm contra eosinhac ditputationeprodüxiflem.Oftënditîem
tatttâ modó quôdixpcis tetporidëndo, ho etîè eos-
dignosratiônabili refpOnfione * ted tôla ôc fiimnta præ-
ciiflókisfabulbfis h o mihibus dëritîone. H*c eft ratio,qüa
fréquèridus quara vtîtatum eft, don vclùtex ratione,^d
quiahocpr*cundtismortalibusméruerë, ironicê eis re-
fporideo. De illo autem généré fabularum, quitus fic re-
fpondendu.Videtur, St iftà eftjtquæ pv« manibus èf(.Qüid
emra aliud-ajuâm rifus & derifio hanc fèbulam dke t;
quae dicit ftulcura Angelum à fapierite hoininé delufum,
p'tfftquam fe déteptum vidit, cum homo ille tara inuito
Decfparadifiim poffideret, ad Deum reucrfufî), nun-
ciatle quid acciditlct ? Nefcius plane rerum geftàrfîDeus,
ignorabat qùid acciditfer. Neéefîàiium ergo fuit, vt Angelus
ab'ipfbmifius, adipfUittreuerteréturj vt quod ac;
cideratnUitaaret. Nam forte f fine Deus ó'b’litus;rat fa-
pient«fu*jqiïa nouitomniactiam antéquam fiant.Quod
fiantequam fiant, nOnrie & quando Hunt ? Pénerat& ilia
fapientia, de qua- fcrfpfum eft. OmmdinfipïentUfetijh.
Perierar & eadem, dé qua diêtum. Saptentïam DeiiM-
prebendente ni omnia quit tnuefligaiïit i Aren Am maris, & pluuu
guttas, & diesfeculi quis dinumerut ? Numtjuid dolos eius
qui pàradifum fuam dolote fùratusfüerat, ignorare pô*
terarî Ad qurdergo Angelus ei quoeffam getturh fuerat
nunciauit i Sed quia audiuimfis quomodo defipiàt Dei
fapientia, videamus ÔC quo’modo lan'gueac potentia. Do^
fdinüs autem, inquit, vc citoex'iret,pr«cepit. Fraude,ait,
v bique te delulît.Fraudeômnia qu* loéutus eft dix'it/
fraudefe in pafadifum meani defiéit. Sed nihil éi profit
quod fecit,hilïil apud-nos fraudéFucrerur ,"exëat, réjee^
dat; paiadifmn no (tram nobis nom^dololus’dimittati
: Ad quem Angelus. Pér temV t ip fu m, in qui c V -Ôc fà l-
mui;h, fé non inde exiturum iurauit. Hfoc eft. Quid eft1.
quod loquerisl Pr«cipis Vt de paradifo hoifio
file egrédiacur. Sed eft,
vtyëtbumtiiiiro eius verbopf«baleat; vt fenfèntia eiu>
tuoir«|)e;ri9 bommutetuf. Homo rant« vimuis eft, vf ei
tecedyré óportéat: tant* v'ericätis, ytéius veritaS tu«
veritati iure pr*ualeät.- Nain per temetipfum & Tal-
anuchfê nöninde’ exitürüm iurauit. Necefle eftemo, vt
quia^per temédpfum iurauic; contra cemetijjfèm^raejas, ;
Scverbotuofermonein ems pr«ponas. Adhuc ampfius.
Nam iürauic Sc pér Talmuth. Si te.metipfum dèlpfèis, J
Tal mirth trbi feruandus éft. Si cohtémnis, quod iurauit i
per temetiplfim , non potes honterrinére qiiod iurauit
per Talinuth. Maiqf eft enim , Talthuth quamtu. In
tahturfiséni m inaiór éft ï alm u t h q uam tu,vt etiafii fi pr«-
Cipias mOnhobiines,Talmuthrefiftat;fimirfcas Angelos
tuosadrapieridas hóminum aniroas, Talmuth reliftat ;
fiacceifitur aliquisa te per quöslibec nuncios, Talmuth
refiftafc, neqüe cum Venire përmitcat. Iftisdecaufis ma
iÖr eft Talmiith epiam tu. Vnde huic frufèraprscipis , j?
vtdepatadi/b cxeatjjCiii Tälmuth pfc*cipit v.t non rcCe-
dat. Verum eft, véait Domihus A rigelo, q'ücid dicis; Non
P°^^j1bmo ille eXire de paradifi), etiam më pr«cipien-
cc »nj« Talmuth perihittat, hifi & poft iuffiónem ïream
eum eXire coricedat/ Sed quoniäm aliud confilium
ndn eft, reüoluatui vir* ilhus; bibliothèëa. jn qiia ii
inueritumFuerit * quod vnquam pëiefaüerit , vel men-
ffiérft, exire euni de paradifij oportebit.. Sin au-
terii» ëoncèden,düS) ëft éi.vc manëatV vel pópterjpfiu^
religiöriem ,#vcl quiä femper ftudüiy Taïifiuth. His fe :i
fpóridebo? Digniis eft; vt fupradixi,Iud«ustampeffir
mus höfèis Dei & meus, mea refponfione? pixi« ille prius
infatüatam Dei (apientiam, dicït nunc énetuatam Dei
pötentiam. . . r. - ..
Quid eft érgp quod dicit fcriptfira fènëta, Domiriabir. PfaFïu
tur a mart vfque ad marey & a fluminevfquead ter minos or-
bis terra ?Sed fprte i mari vfque ad mate * hóp eft, in hac
terra fióftra dominatur poteftas eius: led non pejruénit
vfqueTadtlos inepgnitam paradifiim eiu s;.;, , ;?
Verum fiinde quaftio oritur, i ndefolui po reft ,.fi pa-
radifus in térfa elïè probatur. Spd in terra efiè probatur,
dicentefcriptüra.P/^wféafi DómitiusDeus,paradifunpvoïupta~
tisa Principio. Etapertius deinde; quod in terra, immo
terra fiierir. Produxlt Deus debuttio, inquit, cmne lignum
pule brum vifu (Or ad .vefcendurh fuaue, lignum etiam Pita ili
medio paradifi. Quöd ti de humo ligna ilia prpdaxit; y ti-.
qüe de terra produxici Nam humus licet.aliud hothen
habeat, rionnifi terra eft. Terri autem dc qua prodii-
<äa lunc ligna ilia, paradifiis eft; figitur paradifiis pc ter-
ra'» ^ *n- tcrra eft. De terra verb Plalmus dicit. Omnia p/at. 1J4,
qudcanquè voluit Dominus fecit, m ctxlo & in tena. Syi ei^o. J
päradifos eft tèrra, & Deus faëit Omnem Volijntatem I
luami inctelo&in terra ^ vtiqiie Sc inpafadilo facie vp-
iuntafem fuam, quia eft terra, fallum ergo quodj Iu-
d*usdicit* hpminenriliuiririon obediire.ypjuntari &
praecepto Dei; Volentis 8c pr*cipientis vt dé paradifp H
eXiret. Falfum eft, quod npminis diuini inierpofitio^
ne & libri Talmuth additaménrpiè ne ègredicompel-^,
lerètürdefèndiflèt.' Scdfhrfe verumèfi qubd fèquitur,
Deum praécepifle, vt bibliotheca vita: illiusrcubliiere-
tur; vffi in ea nunquatn periurium, aut mcn^acium
incurriffet, diligens1 jefäor .perfèrgfatêtur,.\Si peierafi-
le vel mentitus fiiille, exferiptura ifla cOnirincerctur., •'
de parad,ifo expelleretur. Sin autenr, rnifieiet, nec ab
aliquo déinceps Ce de paradifo expelli pöfle nfètuefet,
Reuolüta eft bibliotheca, eumquea periurio Sc \
dacio èxcufauic. Eomeritp, paradifi colonus Dep con*
^denfè remanfir. Non potcrat DéusfCifum. geftarum Ï
reeördari abkjv.e libro? nec filgax eiisj memoria abfq'ue :
fuffragio biblpfum^yel peljium feup.ca^’ Ideqprbcclfit ?
p4V(ftum , vt vir^homihi^fius bibliotheca reuplue^re-
tur. SèdfiingeftiShonfinis vnius, Dei mëniÓria languit, .
1 F.otenc ? Oe* pelles. fi'fiäaent J JQq« fecula non ;
I deficient'? Ét fcio quidem, & hoc ex libro iudaico ha- •
I beo, Salomonem dixille. Cunda quafimt-, adduces Deus Ecélifvlt.
V ^ 4 ■ . r . . . . . , - inuidi- . v .