f ^
quia fic vifum eft filio , ampléâirur fucceftorem. Certe
pifeator tueras, &in hac arte a parentibusinftitutus, nullum
re ftfratagemainclycdmfacit: fed qui infirma mundi e
legit vtfo/t ta confundat, in afl'tf mptione cua, paupertatis&
humilicatis & caftitatis gloriam commendauit , funda-
ramque charitatem 8c illuftris animæ puritatém, hoc fin-
gulari titulo honorauit. Intupbr igitur quadrigath qua
currendum eft ad pattern, fic debere diftingui : Vtperte
ad matrem, per raatcem ad filium, per filium vero attin-
gére poflic poeniçentis affe&us ad patrem.Ec in hoc fercu.
11.0 quod nos ab hoc feculq euehic, tu fiscolumnaargen-
) tea, mater alcçüfus purpujeus,filius media charitas.reeli- I natorium aureum vifiopatrisindecorcJfuo,&arternaepa-
I cisiocundacranquillitas. Hanc interim gloriam proptie
virginitaspromeretur. Perhanc inhunegradumdifeipu-
lusfubUmaturperhaciplamarer & virgo placueratDeo,
1 Scobuwbrantevirtutealtifimi, inillobeatifico vtero , Ver-
bumcarofafttimoH : perhanc fuerat Gabriel Archangelus
Marrie dpmcfticus, imo tota militiæ coeleftis multitudo
piciarorio, fuper quefummus faccrdos Aarou incenfumfiialiefra-
grahs mane&vcfpcieex Domipr pra’ccptoadolcrc debuic. Super
cuius eciam cQinua , fern el in anno faccrdos funvimis debtiit in
fapguine oblatp pro peccato deprecari & placate Dominum,
quemadmodum legimu9 Exodi. '3.0. In his duobud altaribus au-
chorfiggram-aeeipit matris & fijij.- Matrem comparat priori illi
altari > iu quooflerebautiiiquidem hoftia:, led non facrificium
vefpertinum neque expiatiouis iiliusgencralis hoftia a quoniam
licetmaterincordefeipfarti imipolaucric , nontamen facrificium
coafuminationis & expiationis peccatoruin miinni ipta offerre po-
turn. Filium vero altare (^cit die thymiamatisfiue-incenfi: quoniam
in ipfoimmolacum eft facrificium vefpertinum, rii rtmponsplcni-
tudine , quod erat conl'ummatio facrificiorum omnium prscc-
dehrium-: & inipfofa&aeftexpiatio gcneralis peccatoium mun-
di | in fanguine oblato pro, peccato. Hanc comparationem indi,
cat author, dumfubfequcijtcr ait. Optabat quidem & *pf* ( Vtm-
pe mater ) adfanguinem an'tma. addereJanguinem cornu , id eft, ficut
fpiritu ita &.corpore im mo lari, 0* cumfilio celebrate jacrifcium vefpertinum,
Sfc. Qtye verba profundius confiderata, magnam ha-
bent deuotionisdulcedinem.
Cooperabatur tamen plurimum fecundum ir.odumfuum ad propi-
ciandumDeum illematris affcflkt. ) Vidctnr hie caufam reddere,
quarematrem Mariam comparaueritakariopriorihoftiarum,non
pofteriori tbymiamatis.& naturæangelicacgloria ( adn.iran* quod fic H U ! Quemadmodum enim
interns reppenfletq circumiula vndique cognato cæli- | iicccnon offcrretur in co præcipuum & potiffimumfacrificium ;
batuiexhibebatreuerentiam, & diuino incolatui clien- 1 thymiamatis. Matu(inum& vefpertinum , aut etiamfangiijs illè ;
telam; proprie ramen- Gabriel & Ioannès huic alfignati I cxpiationisgcneralis, fecundum modumtamen alîquemïllælio-
oflSciocommunibusftudiisminrftrabant : fimulqueab ftiæopembaïuurad pbcandumD.tum, quafimrcfpeiftu & virtute
âmih-n hiKMo mi. n coe1l n nna■■m■, in terra a.4.n. ■im. a. ooc/ ‘,hr u.m-v,a _n.a _ !l,a cnhciJi ilh, usac,c epr ti ii, imi&expr i.a tioru is Pee ncr.ca.l. is >quoeæ kpe încric.- ambobus ram in coelo quam diuinaSc hurnana b a n t u n n a l t a r i a l t e r o thymiamatK : ucd.icic,'macrisarrectumleconfolatio
procurabatur: Ioanne, iuxta quod res poftu-
labat,prouidentefiibfidium : Archangelo,piàvota per-
ferentead filinm. Faâumeftigitur vt Dominus impéra-
uerat : & cohabitabant fimul inbonoiocundoque con-
uentu, virginitasi&:humiliras, dileiSUo & piiritas, fubie-
ciio&chai'itas r & erat vnanimitatis parricipatio imdi-
pfum,interDominam & miniftrum , lient magiftriordi-
narat audloriras. Bonus itaque Dominus, bono fine con-
funimanspietàtis myftcrium;in cruceiiiftificat impium,
&debitum mâtriredditafFcdum. Addicquoque& tra-
: ditexemplumquodad conlcruanda quælan6lafunt,de-
beat eligi ianclicudo : nec facramentoru m arcana impuris
j fintexponendaconfpedlibus : necpoflic digne facris mi-
niltrare myfterijs, nifi qui in fcholaftuduerir continentiæ
! conueriari.Decetenim, vt qui mundandis vel mundis of-
; ficium exhibeat,omnimoda Iplendeat fan^irate:quiao-
I mnino huic forms contrariuru eft,, vt concreâetincor-
rupta.corrup,tu$., &purificatorijs muneribus inanum ap-
ponat impunis. Quod nön ideo dicimus, quod inhis qui
I iam ablUti font & fanâificàti, dequantilcunquenaufra-
! gijs euaferinr,aliqua poft indulgentiam nota permaneat :
I quia nifi ad antiquareuercatur contagia, nulli prior præ-
iudicatvita.
S C H O L I A .
Erat que in anima ilia tempejias valida. ) Comparationem facit
j quâfipbeti'cam,flu^àum maris intumefcentiunS'fèque çôlliden-
tium & adinuieem confnngcntium , ad intcruosillos doloruln af-
fcdlus qui eraut in anima Maria, cam iuxta crucem fuo aftarct vni-
.géhîtofiliô.
Imperabat quippe dolorifilentium formido. ) Non i ta h oc accipien-
dumçft, quaii carnali vanoque timoremater Domini Iudæos tim-
uerir.ne videlicet aliquidabiplîs pateretUr nocumenti,h îbternum
doiorem foi is oftenderet : fed quia honeftas & conftantia vetabat
geftus extern.os cor am illis improbis oftendere.ucilliampliusglo-
riarcatur& fæùirencaduerfusfilium , h matrem vidilTentitain il-
. iîusafBigitormentis : Item ncfpedatoribuS oc.calîonem darct fu-
! fpicandi, quod coa&ionis & non voluntatis cllet filij paflîo. >
• Ipfaqjfineftrepifu jeipfdm matdans , in ciltarto interiori & ligna (or
flammas& latices congerebat.) Defcribit oblatiônem holocauftiin-
i terni & fpirituàlis, fecundum comparationem'ad oblàribném hor
Ibcaulli corporalis, quod in ex teriori altario offcrcur, v bi dpus eft
|lignis & flamma & laticibus, id eft , aquit, quæ àlatendo v.ocan-
tnr latices. Aquas autèm adiuiigit , vel quia prius lauari debebant 1
i hoftiæcorpo^esj'quamofferrènçuraotin'çehderëntur : vel quia
j ad.Hcliæ facrificium illud in monte Carmeli oblàtumreipexit, rbi
: aquacopiofapcrfuium fuit holocauftum , antequam erenraretur
; inccndio.
Nimirum in tabernaeule Hid duo videres alt aria. } In veteri ta-
bcrnaculo duo alcana eraut ,.alterum quod hoftij s im m olandis de-
; putabacurquod crac ære opemnn . & omnia vafa minifterij ha-
’ bebatærea de qqo legimus Exôdi. iy. Altérum ctat altdïetky-
, miamatü fiueinccnfi, vcftitr
^Bdum^fujim modum fuiifc plurimum cooperarum a4,ptop.i.ci)im- I
düm Deunv: chatitatcChrifti, quæin ipùus corde quafi fliyhnia-
ma fuauilfiinum flagrabat, marris votafimul cum iuis peifçrcntc
adpatreni iqueinadmodiim incenfiO'fhymiamatu, qua'eràc præci-
puumfacrificium,carterariim quoque holliaruirroblationcm ante j
Deum quoÇamm.odotviebataçccp£am.NCk'ÿ,ÿi'^i'..-
lojepn quitatenuijmHtfirauerat, teJubrogaitîieàit fnec maritaliß.. '
iuraapponit- ) l'icriqucarbitiv.iitur, lofeph ante tcmpus_pnl!:'onis ’
Chrilti c > v ira excefiîile. Author vero tu pïæfenti loco (eindicac |
altcriustu-fic fententix, quam etiam plenius in Hncomio virgin is
expri,mit, his-verbis'1 Sripererat lojephy adqtiem vjque àdillud tem-^\
putpr&cipuapbfeqnijJpeßauerat ratibÿ& citi ad hoc ipjum fuit dejpon- I
fat/t: gr modo quafi hoc minißerjo ■ cenjeatur indigntii, doannei ajfu- \
mttur. .. I -, ■ ■ .*■ j
v Etalijs compluribus vèrbîscandem hancfententiam mibi'pro- (
fcquicur De hac tarnen re ex Sctipraräruin authoritiate nihihpoceft •
dcfînirijcum fuptr obitu Ioicph aut obi ru s tempore, nihil vllati a- I
datScriptura canonica.
Vi hoher et Ecclefiafan fia ex Eluangçfio lapidem, qteem Bonofi Hel -
uidtjque h&reticor»m 'impufenti froMiinfigeret.) " Aftudir^d hifto"i i.
tiam Dauid , qui blafphcmum Goliàth mipia garri'ehtefli aduer- j
fusèaftraDéi% lapide limpidilfimo ex torreh'teiVVSèriptura'rèfért.f
defumptb , in fronte.iîlum percutiens^iftteifcèir. ©imnis^nimJ.
htereticasiin Ecclefia quaii Goliath éft | quafi gigas fuperlfieiis tn i
forti tudine fapicu Hæ aur fucntiæ fuæ, & _e xp tdbra n s linkïi ri S. ve-1
ris,», caftris Domini» id eft, OrclVodoxis invuitateEccie'fiæfquæJ
eft dqmus & caftra Dei ) permancuribiis. Dauid veio,, quilibet''|
eft fôriisreftæ fidei propugnatör quiiapidibus de tbnëhtc IÜb-
pidifsimo, id eft, authoi icaribus ex Euangcliô lubidilsimo arque
mundifsimoailumptis, Goliath proftefuit;»i^'eft.» h«efeciçuqi re-,
uincic&confundic.
Illi atria & vjefiibulum & aluria fanguinuni . pibf :ommendatu r
altare incenfi&J*#£tßfwilordi»p,h Vetusillûjpl^tabentacuiumiïrae|
litaruin diuilujivcrat -in: du às pà^ès. Etior phrs fiifipDcitef &.7>fr’a:
diccbatür ,&-mirtgracoütincßarradquantquGtidieerat.ihx>rtfitf
facèrdbribirs'i^tiàm noiVfummis, facriftciorum official vt a»c fait:
lus ) confit uimanti bus. Pofterior fecu n du m excel lentiam | i ceba-
tuifanfipfahflortim, in.qua, exauc ^urgum thùrihulutu, area tefta-
menti, vrna aurcahabens mauna & fâbul<e téftamehri'. Volenset-
go Ggnifirare';’ quod Iban n ißt commiftum t<fq u Ô!d eftfih Eçd eft«
tabernaculopoft Déum diguifsimum.^dicityipfi ell'e cömmilUinv
altare inccufi quod erat epram propieiatofrp., aatquc.pltàrc pra-
cipuutn, vt fup.rqdift-iim eft, & fanifta fan^totum ^Ioannom-fa-
eiens pputificçm, ouifoli crat commilfa.icuia CàafiÉi fandoru:
Mariam^yâo cornparans cum îjà qiiæS:lahÂis coirtinebapf
appell^nsipfam vrnam auréam cbntihchtFm maufia ,' ^rbpicia'
riurtifibcärcäm fandtam D i u i uté-legi s-fçri n i u m, fiu e t eua mç..
ti tabulas. Quorum omniutri‘ratiortesiquilibccpcifefacile afipov
fcit>:-.\,; •' . ’ i| - : '
Nullumiefirdtagemainclptumfiictt. j GræCum .vocabulum eft
ipariyefisf. ,$er
tagema , lignifieans gefiummiittare , tgregi*',r,que & infigyiem m y,
beßica aäicmemixetfinjik cOnfilium, ©ijÄnd it aücem hècin loco ,”
.nihiinQ$ilitatisifuifleIoanni:quQpiam.c?idcm-ue4i3pateuribusife
Jam traxillèc-per originétn , nçcab'indùftriaaucfôrtitudinenôbili-,
tatem fibi v.Uo nobili-opcrevcomparalîët, vt folciït nounulli iil'tnfi- '
ma forte hati, præclarts ici te bcHièà awpriibüs eâih quam eS'riâti-
uicatcjion habent, per^virtutuni fibi-comparareobbilitatem.
\ntueor igitur quadrigam , quacurrettduméflnd pattern? Quai
puriffitnô.j fitum coram pro- ( rigam appcllat cdnqcxiohcin ,quatuor, à quorum alto fempesad
aliud
aliud redid Ôrdine pergitur. Hæcfunt, loannesdifcipùïm, Maria j .yftara in verbis verâcibiis contemhcbant. Hoc intima- |
i M M , MÈ fluent«raiiUfC, , » o a a .f i» -1
- ' • Columnas eins fecit argen- 1 *!ta hæcV«ha & tritiolaæftimàrent Iùdæi,&côncèmnén- !
ebarifate con. däefleritäpröphanis fäctainenta dominicä, & qüafiarre- ,
au,tl}di
j Itimfedt fib i rex Salomon., de lignis Libai
< Culpa &
peena. ■
! teeu.reclinatorium aureum.afienfumpurpureum media
\ ßrattit.propterfilias Hieru/alem.Ferculum hoc appellat quadrigam
iftam, qua furfumferturaffedtusfidclium. In hoc fcrculoIoannem
facit colum tiam argen team, matrem alcenfum purpureum, fiiium
charitatem mediant ,auremft denique reel natorium,vifionem pa-
ternam. Quotum rationes, deudeus animus feipfum facile po tc-
ricadaertcre. '' • 5 1
pticij Sc fdriburidi reputaridi eilènt Tiorum dogmatum
difcipuli,& iniéllcÓlualium riiyfterioriim miniftri. Sed
Çhriftus diffinitiones pâtienriæ edotehs,rtecirafc!turine(i
vlcirtitur,fed fuftinet Sc prMolatui:>& affeétat,vt illumi-
netur populi cæciras,vt conualercat &ihfurgat infidélité-
tis mole îbftocatailla tyrannica Sc effteriis obftinatio tah-
demque pateat véritas,& rfedeat aberrbt'econdèrfaim-
pietas. Tympanizat ërgà ad oftia clâufa, ad â,iirès bppila-
tas, & fncredulis cordibus intonac : Sc extenla in ëriicé
pellécorporisfui,in pfaltei:i'odecacHördo, veteris & nOtii
■“ftcumeriti condutit confonantiam : & duafiincantatis
Cognato coelibatui natura angelica exhibeat teuerentiam.) Eft an-
geiis (vt fuper Lucam ai t bcattt s A m brofius) fern per epgnata Virgi-
nitas quoniam qui ccclibes viuunt,-har in parte fimiles funt ange-
lis,& in terris vitam ducunt angelicam.qui generationein &gene-
ratipnisadlum penitusignorant.
Quodnon ideodicimus , quodjn iU, qniiam ablutifunt&fanftifi-
cati,aiiqudpoß ihdulgentiam nota permaneat.) Gaue,intelligas,poft
S] Id enim cathölico dogmati & Oithpdox.orum patrum determma- edrictractores racit cantotes,8d impiös n10dulatOtes.M11-
I tionreft eontrarium. Sed Hoc tantum vult author,propter pecca^ taturomninè facies Chrifti in Ipéciedatramèntdruhi; co-
priuscommiffa,&perpauicentiainïamdeleta,neminemdcber&l ram Abimélech , id eft, coräm Iuäaeis, ijui öd rfcgntlin
I immundart» reputari, âut.àfacris arccrt. Id-enim fibi vuit. quod i
fine dicitur : Nifi ad antiqua tettert at ur contagia, nu'li prior priiu-
dicat vita..
modln I Der Chrifti-ex prbmiffionibusfaStis ad patrbs, perrihére
ARNOLDI AB
BATIS TR ACT A T VS,
D E V E R B O I L L O C H R I S T I
' IN CR V CE:
videbantur. Hic Achis, id eft, ignorant,hic eft ex parte,po-
pnlusille, qui non créditriecihtelligit. Porrigit quidem
difeipulis fuis, imb toti Ecclefiai proprijs manibus eucha-
riftiam, quafi fe ipfum ferèns, quam ijui digne accipit ,vi-
uit:hëcimméritôprofcribitur,qüi contcmnit:&alijsqui-
dem tantæ rei myfterium odor e*ft vitæ in vitath ,alijs
odor mortis in mortem. Vnde & Achis Dauid dimit-
tit: quiaquibuldamexludajisrepellentibusverbum hot
Sc indignos le y itçaeternç iudicantibuS dobtrinam huiuf-
modi Chriftusad genres conuertit. Abimélech Sc Achis y
non fimovnius perfoiîæ nomina : led quia vtiius rn^fterii
continent fationetn,hon incongrue'dluerfis refpeblibus
vhi perlbnæ aptantur. Ex parte,Achis,id eft,jgnorantia &
error è adhuc in eodem populo perfeuera.t : & qui filij rei
gni videbantur,. contemptoaffe&u charitatisChrifti, &
Gee iterum myft'eriaj &adinuicemfibiTa- timpanoeruçis,quafiIpauiddiedimittunt, vt eat: cum
cramehta diuina occiirrunt. Refponrum j' dicun t Chrifto ; Recede dhobis ,fcientiam viarum tmru.ni nolu-
1 eratdecrucelat|;oni, &matri: &adConfir-. »/«j.MalediciintadhucIudæiChfifto,&veriHelifæideri-
mationem rpei'pietatifque éxempliim, la- j dent caluariàm: ntedum tâmé vrfis.i;dæmonibus, derifo-,
tro-in regnum praemittitur, mater interim j res exponitîlèd in multapatientia expe&atpànitentiam,
j b^> reru iri myfterinm rereruatur. His pie prouidequedif-1 Sc differt,nec infert pro meritis iram.Sed peruerfa Sc auer-
■ pofitil, Chnftus inter fuppliciafiary Exhauftum erat fa-1 fi mens carnalium, fitis huius non iritelligensfacramen-
j cram pe&usTudore fan2uineb,&.lig.num illud,cui affixus I turn, ianaooriamaritiidiriem applrcat'in calamo,& fon-
eraf^iatK^is baiulaueraphumeris; Sc vt foletex moefticia ti mifericotdii venena propinat. Non tangit Iudæe Chri-
! fomnusrionnullïs obrepére, fic poterat fitis ilia accendi. ftuspoculumtuum, non guftat acetiim, de fuburbanis
j Forfnan fic erat. Ego vero facramencalem hanc fitim in- Gomorræ, & vinéa Sodomorum. FqnsyilIe, de quo aquae
tell.igo, in qua hon.tàm defidérafur potus, qüàm homi- v-itiae émanant, cuius riui in æterhitatem profiliunt, non,
j nhmfalus. I^bqueenim abirrilbrilius &interfëâoribus exaruit,neque v tà te invpleaturaftetlat. Hoc potiusillé
I poterat beneficium expe<9:ari,quipmnesadimpietatem j fonsfititifriguus,vtexcoaàffatitn hauriasyillÀqNcplearis
proni V paratiores erant augere iniuriäs, quam milere-
dulcedine,vr puri te réfrigèrent latices,& ardençium in te
I rerivel compati.- Perlèuerabant adhuc nccftagellis, nec
libidinum extinguént,carbones. Hoc fine', vt virens in ce
j fplitis, neccolaphis, poteréne facurari. Vnde necconle-
charrias perleueret; vt rieur pal ma in lublime comam fpei
i qüensvidétur, vtauditafitiseoràni cbrimmolliret :qui-
artollas,&ficut cedrus Libani imputribilis viuas. Pincer-
bus-parUtn erat, quod in cru ce pendebat, neélàtisavlum
nas veneficos, fitis iftadifcèrnit, Sc prôpinatôrqsaroaritum
m i
! D
efle ip(a morte maUgnantibus videbatur-. Çhriftus ta-J diriishôrret&abijcit. Nullis palfionum ardoribusforis
men, (leur per Dauid praedixerac,irrucntibus iri fe vniuer- j ifte ficcatur,nullis prefluris charrias exhauritar.Etiàrtv vbi
'Ës^dnqttamfihunincUn4to.^mM^:depulfdiç^t(itScûtit.SU percutiàScirridès, vbifel porrigis, non cdrïimutaçlédql-.
rit^qngerfionë: currit ad teiruflioné: exfoluit q qô rapùit. 1 cçdôinam’aritudinem,nécexigit charitas yitjhmera.Sàn-
Et.jicet illipreciumillud magnü eogitarent repellere, iam guis & aqua, dé latére exeunt vuineräto : aqua in lauactü,
abforpto ferpétefeftinatadlauacrü inimicorü, Sc moritur I Scfanguis in mortis exemplum. Charitati igriurChtifti
pro impijs , & rebelles adiöptat, St tariti effeóhis benè'ficij quæejùrit & fitit inftitiam noftram , teftimonium peril;
Deut. 3Z -
loan. 4.
Pfai.pu
loan. 19
Matt. j. ,
1. loanslargriunngratis.
Hoc eriarn in tiçulô Pfalmi ^j.cobtine-
tu ti ybi affeftare Dauid in perfona Chrifti praedicitur, cum
coram Abimelech vultumƒ?<«;« mtt^jfeperhibetur. Affe-
ótabat Dauid ,& cympanizabat ad oftia ciuiratis,&fere-
batnr manibus fuis., Sc in barbam eius deftuebant faliii?.
- Affecftantequippe Chrifto,& hocfitience, vt m'ânfîiéfce-
Tet'doiTfiUs^exafperans, &duræ cernici^ populus mollire-
tpr, exhauuoque pcenicentiae antidoto, felleas vifcofafqj
peccaci feces euömerent, vilà funceis hùius doÂrinæ verba
omnirationé cafentià:& dementiaealcribeb'ant,quqd
eosad carfii$;fu^e^hh^iniïicabap. H orrebant po tu ni
bet in toe lô Trinitas, ipfe Filius qui iuftificat, Spiritiii qui
làn^i&ëat^îPâtéFqui'glorificat/ quia & iuftitia', Sc lànâi-
tas,Scclarifas noftradefuefumeft; Sc teftimqnium Dei,
( quod ma,i^ eft horn i nis) hæc in nobis dona lua comracn-
dat, Sc informât, & confirmât. Nihilominus in terra,per
vifibilia Sc Corporaliafacramenta,quodintus inuifibiluer-
âgitür, comihèndaruî extririfecus : & atÉeftàntur fidei
Chriftianæ,/piricus,aqua & languis; quæ cria vnum funt,
& indiuidua manent, nihilq; eorum à fui connexione fe-
iungitùr i quja Catholica Ecclefia hac fide viuit &profi-
fine verâ di ui n irate hum a n iras, hec fine véfaoguinisj&
carnemhumanâ vtcibuminfolitum,mènfis j fahùmanitateèredatufdiuiwtas.Neclufticëréfiôbispof-
luisinferre, impium ÔC nefarium iudticabanr. Durus erat l fet ad intelleèlu-vecitatis, teftimoniû quod de coelo èft, q»
fertpo huiufmodi, quia lènfu carnis opprefîî, fpïritUm Sc fibiipfî phibertririitas, nifi &nobis irinotéfeeret aliquiby
' _ ■ ' • •' N n 4 • V : “ fignià