I;
il l
il
■
I quod pofium facio , & hislicteris charitatiua praefum-
i.pcion'e,, <5£filiali,deuotioncadmonco, vtEcclefiæDei o - ;
nera,quai nolfris dicbus non humana, fed diuina ccnfiua
hu metis Véfiris impofuit, viriliter fiibp or te ti s-f: ' n eque
quantal i be t lab o r u hijdiùtürnirate fa tigern in ilifen ia tn
-qui in vobis lolölpim-u fuo vniuerfun Ecclefiam vniuit,
•detotum pene orbempedibusveftrisfubiecit-- pauciflt-
mos.qui iuperfunc,ihimico&|ubijçiéc, & nomen Gatho-
lieum (iipe^omne nomen hærefiim & lchifmatum,vt zC-
folcr,ktcblleE.Vmde-cûnftanter,vthadenüs,ypshabete,
quöniam nunqûam effedufruftrarfpoteft èa oratio,
qua.GhriftuspioPetro orauit, vt lion deficeret fides e-
ius: fed potius iplè lapfös erigeret,trèpidos confortarer,.
dubioscbnfinnaret. Habetis cum tota Ecclefia vobis à
-Qeocommifïa ‘j & m e in membris Chnfti vltirnüm , ve-
• ftramque pariter Clunïacurh :.quiquamdmfucHtlpiri-
tusin nanbus noftris, ad obediendum, ad cöllaboran-
dum,Eorfaffis etiam ad commprienduniparacierimus.-’
Nullâ eerte mutabiliumrerumpcrmuratio nos matare,
niîlla varieras vadare-: nihil nos à Paftoré, nihil à Petro,
nihil à Ghrifto, qüæ pntoia in-tevno habemüs, lëparare
n o t er i c. S ;cvb ! cq nq u e oceurrerit hdbitatio yeftra, mane-
bitvbiqüevobifcum qbedientia,&deuocionoltra:quo-
nnutï & lecuiidumPoetam, . .. .
-.— Vcïos habttaimCamiJlo, ■
i Illic Romafutt. \
& Petrusincarcere, Clemens in exilio, Màrcellus in ca-
tabulo, non mirius-quamLateran;Ecclefi» prarfuerunt,'
&“t}ues.Ghriiti eis vt veris Paftoribus obëdierunt. Re-
cdrdàmini Ecclefiam fern per* 1 a borib us creüifFe, paffio-1
mbusmultiplfcacam elfe , tqlera’ntia cupiâa re liften ri a
euicilfe. Adaugeat vobisvlpera perfedtæ vidori».., jpfe
iam elapfusnumerus.annorum : quiaqhi per feptem an-
nosfcliciter contrapèiaduerfaiioadirnjcaftis, in odaua
re furredionis, velu t p oft deuiétosinferos.Allelaya can-
tabitis : & Ecclefia quæpoft Chriftumfuum detorrenre
in Via bibit^ptopterëaëx^tabirçapuL
E P I S T O L A , I Î .
i Singularitèr venerando &Jpecialiter ampleftendojdofnifio
& Patn fuo'Matthäo Albanenfi Epifcopo,F.Petrus
butmlk.Cluniacenfium Abbas, Salutem,
quam pro mißt Deuidilt- :
gent'ibus fe.
« Vdiens nuncios veftros, lëge'ns litttràs veftras, ag-
nôlcens indeficientemerganos amotem veftrum:
erubelco. quod nihii dignuin tanto aftedui compenfare
valeo,nihil tan tæ chantatifuffitiens rerdbuere me polie
cognolco. Nihil plane', quia ëtfi vrîiüerlànoftra Yobis
irppe;ndêrem,necfiedigna rependerem. Vt enim Saio1-
mon ait in Can ticis,5i de dent homo omnëfubßantiam donuts
fua pro dilecHone,quafiminidejpiciet earn. Nihil eft ergo quä-
tum ad. iftud omne quod fiabeo : ^ ideo nihil in iftis,
meritif veftris cöndignum inuenio. Eft tarnen aliquid,
qpqd noh ffihil elFcvideatur. Si charitace non fidta di-
hgensdiligatur : hoC certetarn magnum eft,quam magna
&iplacharicaseft. Hàhcçcuerentiæveftræ,prout Valeo,
integro coi.de rependo : vndeiamaliquid Vobis re-‘
rnbuide conhdo. Statum noftrum,Euper quo folliciram
dileétmnemtyeftram agnoui., à benignoSaluacore beni^
gne arquepadfice difppni nouerit, præter quod Hiipa-
nia morte régis Aragonenfis nouis motibus rurbara, qui-
bufdam Monafterijs noftrisconfimilemperturbationem
minatur. Rieliqua per fratres noftrosPetrum & Beroar-
dumdomno Papævqbifque nocafecimiis. Sed quodeis
feltinanribus öc npbis occupatis cunc mandare nequiui-
m us,nunc littcris praelentib us intimamus.Domnus Tre- -
ce nfis Epifcopus-, -v t n oftis, chauillimus nofter, pararus
left.vrdicitjdare nobismEcclefia/ua vnam prcebendam,
•ficuiCaunoti-vel Aiirehanisantiquitusdatæfunti vtred-
j dieuElhus mylta , quam non ignoratisy Gluniacenfium
M m indigendaïeléùètûr. iHoc fi' fccundum JDeum
| fied poteft, rogo vtper vosfiatE -Sin aiirem, nec tötum
mundüqi lucrariquplibetanimie periculo volo. Con-
ftanrinuspiesbyter,Cluniacenfishoftis>& antiqüifchif-
madsau^or , cumulo malorum priorum etiam recens
pedüdurh adiecit: &.diecaulandi cum StephaUo in prö-
fenria noftrafüfqepta, mèinfcio,ficutaudiui, Pilas prd-
feéluseftjVtfolitismendacijs curi.ænoftrseiudiciumfub-
terfugiat. Super quo per vos domno Papæ intima^i
peto ; ne presbytero noftrö iudiciumEçclefias noftr<e,à
quahiliælus eftjlùbmrEugereirceât, Näm fi aliter fieret,
& à tam vili perfonàyantam Ecclefiamjdeformari pec-
mitteret.plulquam adpraelènsdicere poflim,Giuniacen-
lès fups quod tarnen falua maieftatis eius reuefentia di-
<5tum fît,perturbaret. Abbas Bonæuallis;,,quæ inxta Car-
notum eft,cumquampluribushpiieftis &&piendbiis vi-
riSjVt afl'erit,Cl'üniaciim venire dilpofi it: )(i per cpnfiliuiT
làpiënciae veftt'* licèntiam rCcedendi a domno Papa irn-
petràre pocuerit. Noftis enim caùlàs, quibu^irritatus
diu a fuis retineri npn pollit. Vnde & fuperhoclitteras
fibi mitti preeatur. De ftatu domni Papæ & veftro,
quem profperarkàm prôcommupiveilitate , quam pro
veftrà rëquie,auidilîime de fideio, m ih i qliode ft, reman-
date ; yt,cognitis quæ circa vos funt, aut congaudeam
aut colldborem.
E P ï S T O L A I I I .
VetterabiU&charißimomßrodotnno"AimerifoSedisApa-
ftolite CardinaU& Can cellar io, Fr. Petrus
ç humilis Cluniacenfium Abbas, -
' - 0 falutem.
DÖleo,&non parum contriftor,quöd fiCut negotijJ
ijoftris, & qüorundam aliorum expediret, morari
vobifeum aliquàmdiu in curia , corpöris fragilitate &
contrary acris qualicate prohibente,nônÿolïum. Sic na
tura meayniuerEa Italics: regioniselfementa fimul &c alf
mentafibinociaaquammaximefentit: v f illuçire mortem,
redire viramarbitretur. Vnde frequentius ih caufis
emergentibus,vicesmeasliteris meis cömmitto : vt per
eas expleam quod per me non valeo. Rogo igitur fince-
ram ergameiam ab antiquo amicitiam veftram^ vt ln ne-
gotiq prasfend (quod meumnon nifi ex charitateeft)ipfa
magis quam egp charitas audiatur , & probat» veritati
magisquam mihiferibenri credatur.In parcibusnoftds,
quod vos ex parte nqflè exiftimo, ficrerum ordo müta-
tus,ficpax ecclefiaftica inter^lurimos pertUrbata eft, vt
corporis Ghrifti membra contra fe inuicem infiirgant: &
velutfi digitus oculum eruere minetur,vel manus-pedem
ablcindcre tentec.ita fe inteftina difcordia vaftant,&noii
-tarn gladijs quam odijs,non tarn perculforibus quam cü-
piduatibusinfedantur. Et quod amplius peruerfum elh
minoribusmaiores, fubditisPrælati, Monachis Epifco«-
pi, fiemfeftifunt: vt non ficur Paftoresgrcgem pafccre,
Ced ficut verefecundum Euangelium mercenarif, ad la^-
nam tondendam,&lac emulgendumtoto annifü iriteri-*
derevidéantur. Hare querela cum rnültorum monacho-
rumaduerfus multos Epifcopos fit, Anianenfis tarnen
Monafteri) contra Biterrenlem Epifcopum nuper 'ftifa
portabilem querelam accepimus. Quam fi per fingula
exjjlicare rentauero , nimiüs vel forte t»diofu% appare--
boiViAd quod vitandum, tßcendi confilium alfumpfi :
pro vniuerfis,qu» diffufius enumerate potuilfem, breui-
terdeprecans, vt fratres illos ad vos venientes benigne
audians, &exaudiatis ; & vt fpiritualis monâfticæ reli-
gionis defenfor, Ahianenfe'monafterium nobile j& , vt
ipfevidi, religiofum, tarn pro fitlute anim» veftr«/
quam quia fub tutione Apoftolica ab antk
quo conftitùtpm e ft, à tantis
oppteflionibus crua-
4 1
-.-. E P I S T O L A IV.;
Tot'mreuerent'à&dignïtatUviro,ven[acerdoûDei,Eu-
goni Rptbonragenfiûm Archiepïfcqpû,Prater Petrus
, huniilis Cluniacenfttim Abbas ,fanfto~
rum facerdotum honorent
. < ^&gloriam.
■ Andauit nobis rëuereUda charitàs vçftrain fineli-
terarum fuar um ,quati nUsClfe Chari fil mi fratris &
filij Veftri Guillelmi rcfçribërem'üsVohis.. Nosaut'emln
vltimo qualide re contcmptibili eius mentipnem façerc
refugientes,in primisvtdignUm efteüm ponimus, quem
nequaquam in lupetho ordine noUiffimüm locum iam
tenercfperamus. Delatus fan6to defiderio fuQ,'^lauda-
biliftudio véftrô , àd pauperis Martini diuerlôrium, dici
non poteft quo gaudiôefcultauerit, quantàs Dëo gratias
egerit: quod poft tam longos terrarum cirèuitus j ad pa-
tris finùmfiliüSjàd nùtritorisgremium alumnus rediflet,
arque in eius manibus extremum le fundérC Ipiritûmfpe-
raret. Hoc gaudio cum venimûS ^ ‘exultàntem inueni-
mus. Adauéta eft ci tanta de àduentu nóftro lætitia , vt
iam pene totiusihcoinmodi oblitùs , Eeipfùm vix cape-
ret:& hifi létftüs,quo decumbere côgebatur, ægrum pro-
deret, vult Us & geftuum alacritas lànilïï^rum indicaret.
Vifitâtum lc à Deo,datum fibi eïTe fuprà quam petijlfet:
aut ifttélligeret: ad le venientibus,&fi ngulis & omnibus
fatebatur. N ih il fibi iam deelfe, fecurum femifëricor-
diarn Doinini præftôiari, vocationem fiîàm non iarâ ti-
mére, fed optare, alfidue proteftabatur. Quotidiana (
, nobisVifitatÎQhe frequentatus, peççata confiteri, Deo
î gratias agere, fratrum le oràtionibus commendare no n
.çellabat. In hfiiulmpdi ftudijs cohftitutum , cum eum
^aulatim Viribus exton uari, ac magis magilque debilitar
; cerneremus : à domno Vizejiacenfi Abbate eum inun-
gi,ac làcri'corporis viatico rëfici fecimus. Deinde Salr
uatoris aduenientë natiuitatc,poft auditam Milfam fân |
(fta rurfiis communionè confortatus,ad diem vfque fan-
«Sfci Ioannis Euangelift» fenfim corpore deficiendb per-
. uenit. Qua die eum poft Velperas more lolito ad eum
vifirationis gratia cum fratribus veniflem , valdeqüc ag-
.grauatumvidiflem : fumpto ab Ecclefia Dominico cor-
pore , manibus eum proprijs coelefti pane cibaui. Poft
paululum, loqui ce'ftauit .In quofilentioà media nodle
inchoatoper tqtamlèquentem diem perdurans, velper-
tina hora niliam terrenum fentiens, loqui omnibus no-
bis admirantibus cum quanto poterat clarhore huiuf-
modi verbaçoepit. Domine mifercre,chare Domine mi-
ferere,Domine milèneordiàm r: &, vt nobis videbatur,
aliquahdo, Martine dominemilèrere. In haediutina &
non interpolata mifericordiae inuocatione, die fan&o-
rum Innocentium , innocens anima nobis omnibus a-
ftahtibüs &: orantibus milèrias muncjj excelÏÏt : &,vt dignum
eft crédere,admilericordiam, quamTOuote toties
flagitauèratyperuenit. Guius corpusin clauftro infirma-
riæ antè Gapellam beat» Matris mifericordiæ à nobis
honodfice,vtdccebat,fepultum,glonam refurredionis
indé per Deî gratiam lîzlcitandum,expe6tat : & intérim
pro requie fpititus,, fui repraefentatione ad intcrceden-
dumquollibeÉ tranfeuntessnuitat. Ad vltimum notum
vobis facio Glerieum, quem in oblequium beato huic
fratri veftro dediftis, iniuntftum officium ita fide liter ôè
deùotè implélfe, &,licetalieno lèruitiq,hofttàm intan-*
turn gtatiam adquililïë : vtSç fi omnesèidefuerint,nos
deinceps nullatenus polfimus deelfe. Pro quo lànétita-
tem veftram rogamus, vt earn fidem experiatur a viuis,
quam ftuduitferusre defundi^v Scripfic fupër eopater-'
nitati veftræ beatusille inextremis agens : cuius vltimis
precibus & quafi teftamentatijs liter is aliquid ne-
gare, hotidico y tftfum, fed necâliquo- .
rum bonqfrum eft. ■ P »
E P I S T O L Â V.
Venerabili, & in Chrißi chantdtè totüanimi vifceribus
fufcipiendo,Domïno Atom Trecenß Epifeopo,Pràter
Petrus humilis Abbas Cltmiacenßtim,falUr- '
tis&dileftionisplemtu-
dinem.
T 7N d è ineipiamn’elcio. Vnde exordiumfäciam pror-
V lüs rgnoro. Serenamdiem tenebrola nubilaconte-
xerunt, hitcntes folis radios caliginofi aeris fUmofitas
qbduxit-, meridiätnus, fulgor teterrimarum repenfè vm-
brarum faciem induit. Rerum natura mutataeft,oriens
in occafum conuerlus eft, ignis pnèualidus lubico extin-
ftus eft,funis argenteu s ruptus eft, amicus ab amico dil-
iun düs eft. O amieftia res inter mortales admodüm prer
ciofa,fed quantocariorjtantorâriorjquÔâbiftiîQuèter-'
ras p'erolà Iccellifti .î ^Vt quîd miferos'hômines,animo- p
rUmfirmaçohiündioireliqilifti? Cur abféntiatua euh- 1
d a delèrca fecifti ? Fortalfis vtdecqlumba illa antiquà G*n.8.
legitur,non inueniens vbi pes tuus reqûiefceret, ad ar-
çamredifti : &abarchitédo Noe fulcepta,diluuij peri-
cula effugifti . Vçre in quam tu columba æternæ pacis a-
mica,felle earens, nihilque nifi diligere feiehs, vndas tu-
multuum , fluduf<|ué difcordiariim vniuërfam tertam
obeinentes, horruifti: nüllumque in imisrequiei locum
inueniens, fèftino reditu ad^luperos reuolafti. T u Npc
mundi fabricaj^is manurecepta|> coelonim intimape-
netrafti, &e^m a cü n da difceflutüo ïn inüicëm com-
mönifti.Inde conlpifäntia in mutuum intéritüm tétrëna
omnia cerho> inde régna in lè confurrexilTe cOhf^icio :
inde t ö t a mm u n da ni corp or is molenrcompàgibüs dif-
folutis labefadari palfim ac diftluere video. Inde ëft
quod nec proximus!prÖximo,nécamieüs amico, nec frater
fratri,nec patri filius fideiii fètuat: inde quod omnium
necefiitudinum iufayiolantur , inde quod fanguis vni-
uerlarumfuperfi'ciemiamtinxit terrarumi Sed quid ego : ^ S
de his,qu» extrafunt,conqueror î.Qixidremota dëfleoî
Quid aliéna deplöro? Vbi domeftiça turbâhturi qùid ex*
ternacuranturîQuimihi ipficonuenircnequeo.cüipa*
cem feruaboESiTnihi nequam,cni bonusero? Sed quoi:- *4‘I
fum iftaî Te, té inquamirelpiçiunt olim,vnahimis amiçe,
aliquando charilfi,me , & iuxta Flaçcum, nqn quidem
nunc,lcd quondamanimædimidiüm me». Queror ïta-
quemeàte impie dimidiâfiim,non integrum remanfifle :
queror.qüod mdilTplubile pütab.am,çharfcâtis te vinculum
dirupifle : queror padümfoederis,inquod mecum
iuraüeras,temeralle. Forte me tecum aufterius iufto agè-
re refpondébis. At ego longe rerrilfiius quam debeam,
quamqùe tüa in me peccaca meruerint , me loqur profiteer.
Quodli quæris quæ ilia fint,-'& iam dixi>&âdhuc
replico : in vno te omnium malorum reüm fadum efle,
Apoft ol o te lie, qui ait. Qui tot am légem obferudueriirfffen- tdcöb £
datautem in vnoßaäus eft omnium r eus. Hoc^vnum çharira-
temeflè,nemo quidubitat. In hoc vnq offendifti, cjüan5-
doniltelædentèm'jfidem'ftïuantemlfibiqueà té leruari
eredentem amicùna deleruifti. Sed dices förlitam Nihil
hôrum quæôbijcisagnplco, fidem teneo , charitatëm
con feruO. Eftp. fidem ten es, charitaté m con fctUaS; PrO-
batio dtlediônis,exbibititf'eft operis. St igrtis èft j càiët.
Si calet, non diu flammasconunêc. Si diu continuetit,
mqxigniS'elIc cêlïabit. S oie bant à'partibus veftrisâd noS
frequèntès venire legati,nunèij nunciqs præuèhire ï lè-
querttibùs epiftolis primæ anciciparivà Trecis vfque Clu-
niacum ftràca publiba euncibus ac redëühtibus éönti-
nuari. At nünC inüiâ fada fil n t o m nia, i mpque trâbilés
Riphaii montes intèrööfiti, innauigabile Indorüm pélâ-
gus effulüm , & qüoa âftringit ^ëynçum glaciali frigore
pontüm, acëéiFum prôhibènt : nouüm linguæ filëntium,
inanib usöcium, ßc didartd i impe ri c ia,r&l 1er i ptor u lii^n-
opia iudixic. Nhfquam irtarundinetisCalami,nûlquam
in àuibus pehnîe,nüfqUam in q Ua d t up e dib us pelles. H-ç e
quia delunt vniuerfa, magnus ille tui erga amicum an
ris alfedusindicari non pötelL NünC igitur quia expe-
Biblioth.Vet.Patr.fom.iz.Pars z*. B z daui,