
axiAdaDcus,dmneitludvlu£tiu gcnus:inhocipfooftedcs VTOnftatim poft pramaricationc eieft9eft,homode
rfobicdka fibi omnc irracionabile creaturam qfibiquafi do-| I V loco voluptatis,fed cofciofceleris nihil delida: Pa-
WcfticupccuUfi pr^fcntaretur, vt videtiJctiple fupior&di-radifi conferebant.Toraai.noftranon in.loco, fed in rae-
jgnior infra fe plcbc illi| generis obtepan^e fibi,Deoiubc-^e eftgloriaiquia non fcelicem facit locus, fed vita; Qux-
-te,concoeduer:qeriaquafi^priamacipia, fries vlum om-jeunqj priusfubditaDeoanimadele&:abant,in tormentu
nifijvocaicc cx nomine.Hoc eft.n. fare & vo care ex no mi- verfahint trail fgieflb.ri: cum quia feiebat feeito amilluiu,
ne,^ppria officia & mores intelligerefingirioru.Mugiebat,
j-vel tugiebacjvelliinniebacingeucre (uo:&feçuacfü natm?
-(uç^pprictatcSjdabat figna,vel fpnos,vel mot^quib.poflet
'Corüaffed9intelligi:yerbü,foli9 lHH-niniserat.Etftaliqua-
fioDe^vocehumanaloquebaturjn'öptinebatadeücuriofe
inqrerc quomodo lpqueretur, cü de loquéte nó dubjtaret
;q.aDe9cflet,&pofletloquivtvellet,C^.n4 iominidederat
jVerbü, potcratq(uücrat,cüvplebat,ppe,<^formarein
quolibet corpore.Nucaut ferpésqcAtra natura&blaiphejmasDeü,
loquebattir,vtiqi,ex I)eo nó erat, ledcótra Dcü
fine Deo poteft de temporib. affinere,non implec pofféf-
forCjfed femp vaçuû & inané, quantufçunq; fit nebularû
globùSjVtrem dimittit.Et hic exptuseft homo qualonge
effet à deitate qua cupiçrat,quiiâinlatebris nud9quafi
miferiæ 8c turpitudinis fuæ opimentûmcndicabat. Sane
|nullapurpura»null9 reglædignitatisamiél:9 ,illi9.dignita-
2 q ante pecçaiü erat ,in>itaripotuirgloriam.Honcftas
quippenonegebatdiploideîfiçut hodienonhoneftatur,
fed celaturturpitudo,quantilibet precij fiipduéto vela-r
mineabkpndatur.AbfenteDeo vereà corde iuo mifell9
pauebat & çonturbabatur, &.non tain amaritudine pce^
nitencia’,quain itupore métis, & rationis extafi tabefee-
bat.Dilataeft aliquantulü (çnrentia,nec dû conclamatu
erat:quia oportebat ia tnnclegisforma diuino cxemplo
vOnfçribh&ante iudieiö incaufis hur»anis,accuiationis
8c defenfionis locum non prçripi,fed datisaliquib.indu-
ciis,fu(péfeintçrimfentcnna,ijquib.diftrufiopragmati
caincûbit in medio aétionupiduarü munimenta produ-.
can t. Au t confeff us, au t céuiéî:? n e cefle eft, fer uato ;an ti
lAudtor &inuctoridololatri®iapluicspeps futujrosdoce-
-batj&feniinabaterrorc quop multituaipéfalforu numinü
ivna&vera.ignoraretur diui;nitàs.4^üquid Satlian«pfen,tia
illi notuit foemmæ,quéforfitiputauit verü di cere, qa hoe
audiebat qVoicbat. Solem9 qfpe ciro credereȍu id nob b
côfulitur qoptatur.q fi Ada,vel Euafciénces Diabolu e/Ic
qui pfonalitcr in eorü aurib.erat,conteptoDeo pniciofilfimis
fefe, çôfenjçaneos tradidere cófiliis,hic nó tantüfceliu
jnobediénç.fed&idolatriç^deabn-egatà^tclligpldololatria
qppeeftjCÛ quis velfeipsüE)eü,vel aliu quclibçfpter
q> ftansipfepolTcderat:tüquiàxjuicqd
vhüDeüconftituw. De ferpctc.n.dubiüefle non poterat, quo ordine^ille fit qubpuniatuiv Etin hoc quoq; piefas
quin ilia verba ex fua no ^pferret natura : nec erat inter,oéS,diuina hutnanis prouidit prrorib9 :ne feftinatio, vel inv
creaturaDeiÜliquaratione prçdita,pfuadéâi,ve.l çÔÏuledi, pet;?,aut ira in reb9 inexaminaris veritatem opprimèrent
vel ratiocinadi habésfcientiayel poteftaté pter fpla A nge-& innocente aliquemà rationis intuitu caligantib.aefti-
lic^&humana.Có^at^taq;nóignorafle mulierc>qaveri? ci mationibkpndénarent. Arefccbat Adam præ timoré 8c
(Diabolusin ferpenteîoquebatui:fed;u>petjtulibcrçpôte-exped:àtioneiræ,&reuelatio iudjc.jjimminens miferg a-
jftatisopprefla,qa fine Dei do.minio çi|e voluit, en qcotra nimam aftligcbat.Iam non loci téperies, nec prata Verna-
jDcu &advolütaté.fiialoquebat.ur,libeiter;audiuit,Gófufe tià,aecobübrantia nemora,nec lignafruéfifera, necaro-
aliquâdo viri&mulietisnprninappfita.funtjppter corp'oris matic^graminainon melodiavocû,non,odprô fragraria,
vnitate,& pecçatifirpilitudihc: nôeXDiapolo,fed necfbntisilli’làluberrimi viuacitasdemûlcebatjfedtoti9
ckmûlierç verbaillaauâiuit>quip.néçreliiint,neccôn%di-.dignitaLtisfuæimemprçç;terisrel^vacu9J'onératuscÔtu
xit:& licetforfitâ nperederet qDiaboi9 vel mulier fiiade-|melia,etiapecorafortnidabat. Etdçanimâbb9, q eis no
bar,aofqtarnen nefariofefeill(aâ:i©n^inircuit, $éferüt\mina jmpofiierit dubiü nÔefe:decæteris.veronominib9
quida ferpenté illü nô.verbo, fed figno.aliquo puaricario- rei ü primordialiûqri pote/f, vrrü abAda, an à Moyfein-
ncillâhomini intimafie:fedhçqfeptqtia diuersüàre gçfta;u.é^finnEg'ôaeftimoAdi4 h>4 >H^<?ib qin quatuorpàr-
exigitihtelleâu. Alij née i)iabplü,Fuifiein Paradifoaffir- tesabillofontediurià cmanâçjaptaflc vpcabula.-qtfbrum
mat,nili eomodo,quo vogis A:in côftaub.motib9 cctatio- prim9eft Phyfon,fecund9 Gebn,terri9Tygri^quart9Euneefibipofieftare
tcekf.n
I>
}.Xeg. t
«ü imittit inccndia,quas ideoihcédere3 vel exagitare dici-
tur,qa çü corpuséi9pçsreprobifiht4pfevero caput,nôpo-
teft diuerfa eorü eÜ6*â<6b'o quorq eadç eft voluntas. Et hoc
op9 nihil aliud ëft qm^litiae cpfenfiis «Sévnitastp qcômunk
çationl q nosmalçe^im9,illéagésdicitur, & q illefacit:
nos mediate afs,éfii èflicim9,ficÙE in morteÇhriftiqDiabo-
lus, q Iudas, q Iudæi, q Pilât9 fccerüt0yitiflim & fimulab
omnib.aétû eft : &antéq cômemoraret Éulgeliüqintra-
ueritincor IudæDiabol9, legitur %.afùr erat,&loçulos habe-
lat-.V ndë&de hac ynitate malignihominis&dçmonisferi-
ptueft,cümaledicitimpi9Diâbolû, maledicit animæ iuæ.
Nullüvcro incôueni.éseft fi Earadisü pmittenteDeoDia-
bol9inrrauit, cüapudIob,interhliosDcilegaturaftitiffe;
&.in regnorü Iibro circüftante S. Angelorû exerdfcu ad de-
cipiendüAchabdpiritusmédax fedçti in /olio feduélionis
fua: ob t u 1 e riefa m ul atü! Necdefum qallegoricîslegibiTS p
ferpétc delcctationc-.pmulierc fensû,p virûmétcaccip '
frates.Necrationpminülàtuitinuentorér&inreHigebar,
cûin hpnp.r^ëifer,rei prpfupdae myfteriûÿ verü corpus cor-
ruptibile i â aggrauabat arimam,&terrenainhabitatio déprime-
bat fenfummulta cogitante,&c vagamés iânon yaeabatDeo,
fedp tumultuantiü motuüpelag9 difcurrebat. Neqjiam
çreâtorép fe,neq;p ea qfaélafqnt èxcoecac9 côfiderabat,
fed in ter, pafliones & ftimulos.quib.pungebàtur, anxius
anhelabat. Ipià nomina fluminû quorü auâ:-or, dcintdfres
eititerat,poftént,côpungcre miferü : &. vtinâfpirfeu
contribidatü,&poenitentiaé humiliratjé profeerificip pbculiffetj&
erupiffèt de corde çi9fons lachrymarüitrrgâs
vniuerficorporisar/ditaté,in fatisfaétipnü flucta difeur-
; es.Nô declinaffetfupb9^v an 9inverbama!itiæ,nec ex-
ipufatioifes inpeccatisjqfiitec, fed pi onüciaflet aduerfnm
n mufti tig ftiâ: & foriîtâ peccati remiiîîoné impetradèt.
probâ animl iafn ferpés ranquâcinerc mâducâbati
|M . 1 _ 'repebatquippe ia in pe(ftore & ventreilii9 terreni & anivtcu
deledatio fenfum c6mouciir,pips vero carnalifeufui|malis,&qt)eifiint,n6attedehtis.Quodfiipfeferp6teab-
aeqefees dclcclationis guftuaccepit,de gloria Paradifi,idi/brpto,velpremediuc6feffionisilluib,cUeurriflet ad Fote
bft ab omni bonte cofcictiae quiete 3c pace homo foras^pel- miiericordi«,lot9 ex eo rediflfer adiuftitia, reccpiffet foriatur:
neciaad.lignu;vnqeiredit9pateat,nifipmifericordiatitudine,afypled:ereturtepantia,inueRifletprudenriam.
beiCherubimjqeft plpnitudo fcieug,infatuatu pecpatorc'HaEC.n.sut intelleiftualia flumina,de char itateChrifti qui
j^dueatadfapietia^nfiamascoreradpanirentia p qfoler§ftfQnsviu9jemanatia.Phyfon igitur prim9 fluminupruc
^erferi&mutarrvltiohisfentetia,&pp/sutmortideftinati:detiafighificat,&ipfecircuifort)ne terra euilatiibi eft au-.
ad lignu vita reuertj.. iadefencepa e^pulfionis Sc ipaledi-jru pptixnu,&lapisprafin9,6ccarbucul^.Phys6 intelligirur
6tionis aliqua effent ditedadedde fonre & ffuuiisg ex cojoris comutatio-euilatipartuiics vel doles.In primis c6fti-
^pccdut pri9pauca tagenda lunt,nere canti Sacrameti fub-jeui opoi terqd inrellcdlualis Paradis9fit.-deinde ad-fons
terfugific videamuruion q fingula q vfqad Abe! & Cain ille,pqftea vero qd fluminaquaruoqvtinielle&is rerum
circa Ada a<fta iuh t , fufeepim9 exponcndailed qa capitulisjcardinibuSjdc quafi p quofcla alucosfluminu narrationis
qprppofuira^ ,ita eitcunftatescohqret fen5fti^ , ytea.ipfe|o'rdine^flueteftiislnniu,b;fing.ulacoaptcturirie forte dc
q /oq volum9,qUafijhulticudin,|conaiuarfi,affinesintellel!uaru ^vpluptatis jmateriafi pofufe tra%tur:qin ^pria
sg noftc^ dt<ftationisintmet,&intrare copellgc.naturaeft appetibile ,impedtia fiat tradatoris odibrle.
TjiUi
‘i i
'Gorporale,&fpiritualé, & intelledualc Paradifütn e(ïe
quicüq; sadarüfcripturgrûdiligcsinquifîtoreft, exipfis
incelligit:& corporale quidc inloco,(piritualé vero in a-
nima,incelleâ:ualé vero inDeo,ratione &au<âoritate di-
fcernic.In côrporali,q Edé dicim9,pofit9 efthomo, faéla
e^t mulier:&benedi(5tio & malediéHo in eode loCo}/p ration
«! catifarä in hhmanâ jpmulgâtaeftnatura.Ibi potuit
diabol9&cétare,&vincerc hominé:& multo robuftioré
pofteaexpert9 eft Iob,fçatétc vermib.,fcdété in ftcrcore,
g illü Ada in loco voluptatis coftitutu,manéte intégra &
tübftgria,&pfona.Necdeeratét lob linguæ fæminea: ftn
__19 /XJ __- / . 1: 1. . • „ •
modeftiffima prçsüprioné muliebré virili dignitatecoer-
cuic.Eratvtiqi in Paradifo métis irtipurribilis inter virtu-
tüdelitias,&bonæ côfciétiæ gloria nulla vlcerüianiepo-
terat inqnari.Nô crubefçebat Iobjnecad occultâda pla-
gafuâdiuerforiü qrebat,qinarce virrurü^ tribunali fe-
dés,decü6tislabétibdüdicabat:necpauebata facie Dei,
corâquo de inndcé,tiagloriabatur,& interrogac9 fecurif-
fime refpodebat. Adâ loge aliter fe habuit in Paradifo- &
vbi oîacooperabâturjp/eéluijipfe necpcufs9,nec attric9
defeci t,vt difee.ret innrmata pofteritas ex lâgtiore & ærü-
na,quia nülla fineDep poteft eflè fælicitas,nulla fenitas,
nulla pax,nulla integritas.Bona qdidé &iocüdà erat loci
illius voluptasjfedfine creatore manere no poterat, fine
quq nec Angelo fursü,nechomini deorsüin tâtç exCellé-
nægloria vllapotuiteflè ftabilitas. Quod fi peccati radix
nó germinaffèt in homine, nec diffuia tabes agr^ hui’^p-
pagmis 0ccupaffer,loc9ille corporalis ira oïacômodaco-
lono fuo vitro largiretur,vt nihil omnino deeffer extrin-
fec9,fiSpiiit9 S.fn corde,q j)prineftdomiciliüei9,manè-
retintrinfec9.Sapprenimomniüillarüdelitiarü, & rots
illi9giariainc°lat9ex,fupnacôftabâtdulcedine,&ipfeto-
tius iili9 volupratis téperies erac& eôdimétu. Tradüt nó
îiullidoéîtorü Heiig &c Enoch ibi à Deo transiatos in ill-,
mifeiiarüexpte affluétia viuere.&'quifefeere,donee in extremis
dieb. pdito homini,inquo omnis plenitudo dia-
bolicæviitucisnabitabic,^) ceftimonio veritatis morirun
Hgcin illis beatitudinib.qes vel gloria anim?,fin9eft ïfleA^ E
brahmin quo dines illeLazari animg vidir, vel illa felïcitas Luc i6-
qIatroniDómin9decruceJpmifit.Qiufqd videtocul9,vël au L
r i s d i t , Vel in corhominiSafcédit,nö'eftillaqesqdiügc-
rib.fe De’in vita jeretna pollieetur. Odoramtirtn pacé ifig, 1
qomnéfiupatintélle(ftü,&infi:adft,qcgd vel^ftimarivalet,1
vel eÓphédi. Nec loc9 eft,nec color,nec fon9,ne^odor?oc*|
qd illud eft,nec tagitur,nec viderurrsés9 carniscorporeisdi
menfionib.vallatur & clauditur:&. tatü incraflitudinefus
naturs voluitur &[moratur.Ipfi9 quoq; fpiritualis acumen
naturk,licet fubtilifllmü ___: f it., r. c.üne jrjb.e..r atur tn fiiprrióris luciS
mUj ’!wrrr*^Cro^S ^°^^anu§asvxor*as»^'ncrcPat’onc IplïdorCj&nihi1 omnino poteft .prer iHäfoläDeif.picdäd
------ ianev%adfinéatlingit. Ideoqi'mcrcamran»napoteft
elft plenitudo beatirudinis:qa gcgdeftimpfeiäH, nóha-
betbeatitudiniselftaHt&eniallqddecft,nullü efficit có-
fumacü. Null9 corpore9loc9,mill incorpore9 Ipiritftx ó -
prianamraplenas habet delitias.- qa plenftudo roti9eft,nä
partiü,&necelft eft vr omnis pars min’cötinês adfundarb
ré ruü;recurrat,in eo fine figps,a quo habit ihlrin. Hicoc-
currit q> idé Apoftol’dicit ie raptüvfyin $.coeW, &mdijfenfrefmt
eKMMep’.Raptüféfcit.fed de modo dubirâr.de quo
Qmninonöambigeret/ialterüpoffiBile.&alrerfiimpoin-
bile viderémr.Nücafit4a&cü corpore poiuir rapi,poteft
intelligi corporalis Paradis9 erin cqlodrcet quaii diuerfa Sc
cçlapofuerit&Paradisü.qîiieüraprüin corporediccrem9,
neceifteftvtcæiüiliudcorporeüintclligamus. Siveroin
fpiritu.ianólocü.fedaliqinreUigibilctraqlliraté vifttSnis
diuinaraccipim’.DeindepterfolâChrittipfonâqprimitiç
dormiétiüfurrexitvn9inter morruosliberdcnullo manifefte
fcripturærradüt.canonicæ,q> iam duplicia in terrafua
poilideatrvel qjcorrupribilehpc an re generale refnrreftio-
.né.induatincormprioné.velmortaieimorralitaré, vt'taceam’modo
de ipia rhcotoco.vcl de hls qui cü Chrifto re-
(urrexerüt:qm Sc alia eft,&nodoiîiBma quæftio: de Paulo
q0Î.t“ pofl'um9,q,cqpim9,Jpfequamur.CcrtècühçcfciibereCjin
carneerat.&in eacarne de qua alibi icripierat.'Snjrié
dia kgein mëbru meisjepugnatë kgi mïtumu. Et poft cretera.
Efa.Ci.
Cm. ij.
„ . f • " ■ l i l . , . ------------' ' o ...............ccpoic estera.
occurrat. Airqua in Iapenorib.de loci hums amoemtate, Infalixego homo,pm e Uberabitde corpore pnortis hut9. Et datü Fi-
quantü nqs,quorüc,öuerfatio totain amaritüdine eft.sé- bi ftimulü carnis fuæ, Angela fatanæ colaphizaté fe ipfe te-
tire poff 'um9,dfefcriprasütj&vc verü dica ta<fta.süt,nó de- ftatur.C^upmodo in corpore rapipotuitlursü, nifi förfitan
finica.NücdefpiritualiParadifo,vraliqdéttagam9 vrgeteoimodoquórapr9eftinBabylonéAbacucaIuda:a,velPhi'
jpmiflïo.Hortusiftedeliriarüintusin animaeft:haecpax,|lipp9deAzotoineunuchioccursü? q fialiqd huiuVmodià
hæc fi uélificario int9in fpiritujvbi lignü vit?eft charitasJDeo cótra natura fit,res miraculieft,&virtutis,necdebetin
&liguü fapiéciæ,intellecl9Dei:&vbi eftlignüfciétiæ bo- illaacternaratióne q volütasDei eft aliqd humanæ rationis
ni &jTiàli, veritatis & falfitatis difcretio: vbieftlignüiu- auiusdetrahere.PotuitrnillaPaulitéporalis,imo momé-
ftitiæ,fua cuiq; reddés rationabilis & ordinata diftribu-Jtaneaafsüptioeo modo fieri,quo riasfiguratuseftChriftus
tio.Omne illud virgultutn virtutes fr.udtificat, &ipducit!psétePetro&Ioane&Iacobo,qugdoMoyfes&Helias ctipiï
eharifmata,&quafi furculoe palnu tü baiul?jsüc ibi quçdâ^lorificati vifi sut cü eo.Palfibilis qdé adhuc crat Chriftus,
/fuuffttcéttaaccuullaa,,qquuiibb..vyiirriissoonnuuffttaaiinnccüübbiitt.,&&ffaammuullgattuurr ffiibbii,.&& ^antCrefiirreiftinnp j :/xad
inuicc geniminailla gratiarüfubferiiiüt.Abftinétia ca-
ftit^riobfeqtur,innititurorationi deuotiorin timoré h u-
militàs,& in amore metisnuritas reqefeit. N ihil vacatiiî
vi nca fa n éti ta tis ,vb i n ec fo li ü cadi tx & om nis pgp i n9ai i qs
eftgrad9iufticiæ:vbiét yiméin vité,hoceftqiotain lege.
le.y}? Moysedata ejwEuageliû p ipsü vèrbü Dei expofitüdi-
gnaimpiitribilia,q voluminaemiferüt:tâlôge&late pal-
mitçsçxtéderüt.Sciipturarûjppaginesmüdicliriiataim-
J)leuerüt,&de fruéku doétrinæ S.plena eruékatEeclëf Ad
has arbores peidédaS diuferutâtesfcrutationeslaboraue
rût hærctieijfed plâtario coeleftis vexationib.no dcfecit i
fed cieuit:decoi.ticaueiütramos,foliacôbulferüc,fedeli-
fis f üérib.jvelipfis ét ad iQlüarborib.dirutis, radix illte-
ià,&viuacior.p(cuerls multiplicius pullulauic , nec eft ex;
-pcifione iminuta,fedauél:a.In pace côfefliq,in tribulati
onib claruetütràai tyria,5Sia:pe fa/s’ pfecurionüvome-
re agerdominiè9 copiofiore reddidit legerélncôntcpla-
tioneDeijCarnalis mes,corporis abfteria'rub'gine,elimà-
: &defécata jpfeci c, & fv udl9 vb e r es Ipir'tUdlis cul cura dt
i êxeveinacÎQe reügiOKijpduxir.In Paradifoanime,in hbrto
| bqnaecôfciétiæ,in n.ûdiriacordis,paxDeigaudiüpareil-
| pura fides,in veritate qefeir.-luftitia diiponitibi ois
; iuauicer,tépariamodcraturqôcordicer,rapiétiado'cct,foi
11 i t ud o co no b o car, or a_r i o rnüdat,abftinétia on-mé lab'çm
I deficcat,fpes eôfbrtat.humilitasregnat, patiéria impat.
Matth.ij.
&autC refurreérioné refurredionisgloriâ oftéditdifcipulis
np folüfûa/ed eorü paricer qaflïftebât.Ica poruit Paül9cô-
figu rat9 a d ho râ il li glpriçqpdicabat,&in fimilitùdiné Ipi-
ntiialiü corporü q reiurreôtio reforriiabit j fine scfualicui9
infirmitatis,fena&purgata cota natura ad tep’lursü trâsfet
ri/vt videret ôfaudirec aliqd àmpli’ p pai ticipib.fuis,qplus
omnibdn pcriculis 8c diuerfislaborib.ædificâs Èccl.defu-
dabat. Et iicut Petro adhuc mortali mare fuircalcabileûtà M^ih i*
potuitPauloincdrporecçlû fieri penetrabile.SiveroPaulûi
raptüin fpiri.mdicim9,ignullaeftqftio:Quónigvfcrèömnéj H
côrporeâ& fpiritualé creacurgin côtéphitione Dei trâigre-
diés fix9,&in creatore qüiefcés,necinfra manere vir plen9
Spiritii S. nec tralgredi maieftaté præfilmebar. Afcenderat
quafi duasfcalas.rationabiles creaturas,&p eaqfaélasüt,
ad creàtoréquafi ad terriücælûpuenerar. lniplo qppeiii-.
relleétualé Paradisü eflècredim9,a'd cuius gloria in Virü pfeélü,
in niéfuia etatisplenitudinisChrifti adfenü noüiiiim*
tubaeoccünéces re(urgeiuus,&: fiesép c» Domino eii-
mus; Corpus humiliraris noftnéilli diuiiia^cofigurabicur
c lam a n t regé in décore fuo in fplcdonb. fanâorü fi des P^ . j.
Chiiftiana videbit.fmmo neq^ fides,heqj lpes,expeólariO-
nisdilarione ibi lag-aebât,cü regnûfoliusappatuerit châ-1
ntaris. Ibi nihil per ipecalü,neqj in rénigmaté,fed fade ad
1 icicm illud fummü bonü videbitur, 8c cognoicemüs ficüt , ^ Iî-
&cpgnicifumus. VidebfcücCbriftus, intellige'tdr Deus;
impiebijCorda Omnium Spiritus S.Gópreheudetut modo'
____ P P 4 g -y . incom- .