K^irnoldi ^Ab h a tis Bonx-Valin Carnotenfis,
444 ■ " 1___ j. I
curTum non fufficit : quod ,& fi fugerir, non euadit:
vn'a patientia tdtum hunc ignem redigit in cincrcs:
qui refiftit yincit , qui tpUerat fuperat. Infirmitas
-fentie , ratio non conlçntit : net. fenfus peccatum
eftyfed çbnfèrifus. Hic laborac d i fore d o , hie vigilat
ratio, hieeftlimus ,' hicefl;:lutum fecis , hxc propel-
larum tegto , in ^ua reprijia xdriu'erfantur. Sed /fit-
ut dixirnus circürnfyio Spiritu Sando , qui fubiedùs
eft'ei, qùaritxcufiqiic circurnfluant tcriipeftates yex-
ercido proficit -, niotu.purgatfur , tentatrdne prdba-
tu t, probationc firmatur. Inter hare duo vitae-genera,
quorum alterum reptar, alterüm v olât, Sc pùul.-
-lanimitasSc incdlumitas creatin'« in âitéro fentit'quid
■perfe , in altero vero. quid poifit .per Deum, vt nemo
in fe gloiietur, quia nsqüe volehtis ;neque currentis, fed
imferentmtt Dei.
EN v m é r a t i s & diftinftis quæ ex terra &.quæ
ex aquis gighuntur , fequitur quad auriga omnium
inferiorum homo , & ducensprxlè peepra Sciu-
menta, quail beftialës motus fibi dubie^ps ihdiçaïfs,,
Dominus mundi conflituitur : in feiplo quafi alternas
machinam exprimées : hâbens dmnium elernen-
torûm fubftanriam -, Sc' iecundiifh aliqiiid 'oranidm
çreatur-àrum naturain : Dïgnitatè .fpiritiis 8t animaî
racionalis ihtelhgentia alter Angelusm terris : focieta-
te carriis‘& v itx , mdtus & eilentiae adeo participans
hominibus, vt riort fohimlécundiim hoc qiipd mora-
râlitervei allegorice definiuimus, fed etiam iéeündüm
propriêtatem naturæ ad vniuerittatem rerum quidam
fit ëi cognatio & afhnitas multiplex. In tuera poiTu-
mus in homine velut quendam alterum mundum , tp-
tum inexiguo, e ccelo terraque commixtum : haben-
tem lub fe vifibilem creaturam, fupra fe inuifibilem :
in vniùs mends anguftia , vriiuerhtatis.femina com-
pledentem. Mens in eo qûafi..qÜQddam d^uinitatis
infigne -, fubditos aptat & diipeniat afFedus. Habet dè
ccclefti natiira iapiehdam Sc ihtellediim, confilium Sc
'feiëntiâtft,çdnftahtiàm & pietaïem, & caftum timorem:
'quodudore ined âquo eft,humilitecgloriatur. Quicr
quid ipiricuale in nobis eft ,inde eftiibi exemplar eft ad
cuiusrormam homo fenfum acuit,mdrès compomt,a-
prat fandihioniam ,ordinar charitatem. Secundum il-
lam naturam, paulo minor quatii Angêli propter carnem
! paflibilem,nohigh6rar, quia ex hac edniundionisfux
diuerfîtate àliqùandp libêrabïtur, & rurfum magnifi-
cehtius colligabitur ,hëc iam vitradüTolucioni obhoxi-
jièrdæqualis Angelis etiam'ih cbrp;ôrè conftituecur,6£
illius gloriæ qüam modo per padëndam expewat, çùl-
mcn acdnget.Corpus quidem de terfi eft , in quo, fi diligenter
confideres , in minirpis corpods pdrtibus pmniâ
huius magni mundi membra ireperies. Grauia h xc ele-
menta,terra & aqua, igné & aè'rc quje lëùia iunt, circum-
fuiamouentur : &ponderofa matem fegregata abirtuir
eem tradudlionc fubriliorum , confufione non premia
tur, fed diftindtis fingulis ordinatifqv acceflionibns o~
rania fibi feruiunr.vr omninpftupendafitiUa rerum dil-
cordiain tantampacemredajâ^vt abi^ue vlla diilëntio-
ne ignis&âquàin côdèm valBft)habitenc, ira vt & terra
aquis non diluatur, & tanta mole fubtilitas aeris non ex--
ekidatur. Imo vero compledtuhtur fe paeifice, vt in
hoc qiiPquè mireris àrtificëm, & in harmonia viiiuer-
forum & pompage omnium, bonum pàcis quani fit prae-
dicabile j ^c comtnendàbile videamus’: & cum inter ie
contrariæ difcordefqi naturæ cpnuèniant, quantum &
quàm indiifociabile fcédus eife ppôrtet in rationabili-
bus^creaturiis ,'quarum vna eft ôrfgoi vna funddo , vna
peruerido. Confident in càpitè hiimano ,in fiibftantia
cerebri quaidam celltilas fub quadam quafi caméra coeli,
tefta fuperiori conftitutas, & qüafdam pélliculas, quas
minîn’gâs vocaht',cërèbrumihüoltientes, vc qliaii nubcs
aquis vaporalibüs calorcm fiiperiorem,humedlent,ne
ni mia ficciracë viralis il le motus arefeat. Deinde quafi in
firmàméntd oculi duo magna luminariamicanc, ihterio-
riqnidemigne lemper accehTa^Innarium fiftulis introi-
tus^Bcexitus aëris manifefte confpicabilis eît. Ôiiçurius
aqiiarumper venarum meatus quafipcralueos fuosipë-
rcanilapfucircumferunrur: &in ftomachp, & in vefica,
fcirtinam, & tptius colluuionis pelagus vides. Cor i-
gneum, nifi pulmonis vcnrilabro refrigcrccur ,, fuccum
corporis exhaùrit. Caro, qüæ quafi tçrrafn h6mine eft,
calore cordis vegecatur Sc foecundacùr., tlepar & lien,
laCëtri Sc mufculi, Sc renés & re!i q ua pfficialia mcm bra,
quafi metallice funt in corporis officina , eorumqj ofH-
ciis Ôcnucritur, &purgarur, & augetur,& minuitur,pro
vt nàcuræ ratio exigic hæc corporea & macerialis fub-
ftanda.Viret homo in pueritia ficur h.erba , floret in ado-
lëfcend^ ficut arbor, &in fènedlutefrudlificar. Reptat,
inætatedeçrepita :Païcitur ëùm docecuri vt pecus:yt ju-
mëncùm (eruic emn obedit:volât cûm ad.fuüm princi\
pi um redit. Ica mundum maiorem in minore rèperiés, &C
n ihil cft i n i lia moleimme n la qu od hi\ic exigüo côngr île
non àptetùr. Quodautem noivadmateriain^ fed ad more^
multareferimùs, ßcincerioris-hominis affedtionese-
nùmerantës in. ilia diutiùs parte quæ præftatraoramur,
nequaquam abolemus1 hiftoriam ,quæ.fcripturæfunda-
mentum eftrnecyinvfâ'cimus littcree, prpprictatemeius
infeqfum alium rçtorquentes.Ex epdem palmiterace-
mqs & vinüm ,& ex çàdem. fpicà, & panis & granum.
Nulla eft iniuria, nulla viplcnda, qpam facimus litteræ,
fi reconditosincamyfticos,reüolùimusihtelrè<ft‘u'sHmô
hanoranius fundamentum ,.cum fitper illud, templum
domino ex fubtili Sc inùilibili materia»Ipiritali laboré’
conftruifhus. Sane abfqj vlla dubitatione crëdimüs,in
prinçipio crèâta fimul ccelum & terrain,inquibus ficut
fupra dixi mus ^omnium, quæ ppfteafadta fun t,vel fiunr,
elementalis extintçaula..Qiupdautein4 iciturlux poftea
facia, cum fol hondum eilet, fi tarnen horarum hoc fa-
dtum putatûr inferuallis ,iamadlitteram lux ilia ÿ.ixpo^
teft intelligi, ftifi forte illé elcmentalis ignisper fé iri fpo
puro fulgeret. Sed quomodo finmixtis in inàféria ele-.
mentis, rurlus eorüm feparàdo fiat., yix Humana ratio
capit, cum eorum mdmèhtafiea fepàratid, illiuSvfic com-
.plexionis deftrudtio. Q ûodfi commixtus aquæ & terræ
&c aëri, ignis luxifle diciturante folem ,h oc rerum expe-
rimento radonklis lénfus non didicitrcum hpdiëfirie.ilhs
dudbus magnisluminàribus nihil nifi tenebrolùm in rebus
cprporàlibus polficintelligi, ëcablentiàfi)lis,iplàeft
nox,& rurfum prxlènria dies. Proindè fi luxillàprima
corporalis fuir,remoto Sole§çLuna,inrëbusvifibilibus
fimilemlucem mihi vellem oftendi, nifi forte per antiçir
pationem ëffédtus ancë caufam pofituis eft, & prius lu-
cem,quam folem cuius lux efteadem fcnpcura commet
morar.Qupdfi luxilla per fe fuit, &diem difereuit à no-
dte, minima fùitilia tenebrarum & lucis di feretio» jquia
ipfilux minima erat,&omnino confufîoni contermina.
Hoc id'eo dico, quia.vnam lucépi materialem ad difere-
fionem diei & nodbis fufHcientëm fuifle rerum vfus yfî-:
tàçufq; naturæ curfus infinuat: &ytadfpiritàlëm rëùer-
ta.mih lenftim,Lux prima ràtionis & mentis fuifle,&vdi
luatatis diüinæ cognicio,in rebus vifibilibusapparuit,&c
inrellexic homo mente de mundi conftitutionG diuinum
conulium:quödcdrpörali lumine deindc^fibi conlpé^it
’TpbiêÂumiHæceft-incongruum, fi p^iàlilluminatur fpi-
ritus, deinde corpus: immoilcut o nine ma dtio n e m naturalem
præcedic &præuidet ratio,itamulto efficacius
inordine rerum interiorem ante exteriorem homiPem
illumiriari oportuit : vt de vtraqj confolatione creatqri
obh(?xius:cüi càufæ rerum patücmnt, de difpofitionis æ-
ternæ non dubitaret cfFeétu. Spiritualia&intelleétualia
& corporalia initium habuiflë dubium non eft, quan
tum ad hominis pëftinet intelledum: & ip(à inftitutîo
primi tiua, fibi lux non erat, fedcreäfiux cdgnitio incel-
ligenti lux fuir, quæ nefeienti tenebrofa abylfus érat
Nequc enim contra rationem cft, veladucrfàtür auëto-
rltativfi rationalem creaturam prius faëtain, poftea cre-
dimùs illuminatam : Sc aliudéi fueric^ illuminâtio, a-
liud creatio. In reliquis vero eadem confideratio eft,
in die Sc' noéte, in mane& vefperc, Manc Sc vefpeie.
icaponiturmulcis inlocis , ac.fi dicatur , prius Sc po-
fterius.'
fterius.' Et fit vëfpérfe &ma iedicsvniis ,cuth priorum 1
&^qfterfordm plena Fulget cognirio- Mane eft inqfii- j
fitidinis dpinld vel doniectura hondum perüëiïiens ad
vcritaceni, in ipfa inquiiitione ex parte lèntiens quod
inüeftigat. Si enïïh nihil fentiret,nihil inquireret 1 vbi
vero ratio rei ad ffl'enunvcolligitlir, & ad liqiiidum ac
përfpicüeafinë viquead finemattihgit ,fic vnus dies,&
illiuscaufeaflecutiojincuius difeutione multi medita-
tionum conatus quafi h o i« meridianx expertise func.
ItaprimaSc fecunda 8c tertia dies éft ,, fingularum rerum
, qux in,Vfum interioris vél exterioris. hominls
creatje funt , diligëns in^eëtló , cerca cognitio.
Quod enim de 'herbis vel arboribus , yel reptilibus
Sc vqlatilibus p de iumentis & pecoribus Adam file
primus homo , qui omnibus nomina impoluic, re-
uelanrelpiritu fin fit , Sc caufam Sc vfum vniuerforum
agnouir, fecundum drdihem Sc a'ccfefllohem reuélatio-
num quod prius ei paruit, quafi prima dies fuic , &
fecunda quod pofteriiis. Ircrilm in ipfa reuelationë
mane fuic inchoatio doétrinx: vefpere Sc mahepleni-
tudo feientix. Necnominajnec caillas,nec return ef-
fedtus agnofceret, nifi eum diüiha fapientia ddeeret
qux ei Sc fe fingulariter propofuit j, & quicquid tdr-
poraliter creauerac , & diftinxit, St rradidic, & fubie-^
cic.,Ilia quidem vifibllismundi éffència licet fimul fa-
<fta f it , limul tarnen dici non p o tliit: & nonnifi per
verbahumana qux temporalibusinteruallisformanturj
rüsconquirunt, &omnino definent effe, id quodmo-
dofunt nullopaëtopoftquam difTolutafuermt, ad
corpora fua, vel ftaciim quemltbet denuo rcuerfura. I-
plè quoque Sol in reformatione mundi,ab hoe labore
fuo quieicet: nee opus erirdiurnis&hoétUrnis dittin^
dhonibus , quando vna diës xterna, & Sol vnüs im*
mdbilisDeus erit , Sc qiliefcente omni ereatura,vnè
chc diTihis naturx ftabilitas i vna firmicas, Vfia fanicas,
vna pax , vna xqualicas. Elementa vero vtrum tune
fint ^ ccèlürh fcilieet ipfum & terra , vel aliduid prx-
ter fpirltualia , puri pedtons eft inéuern Hoe ramen
u diétum eft , coelum ér terra tranfibunt, nefcio fi
ad hancpoflicreferri fëntentiam. Petrus Apoftólus ih
fecunda Epiftola , qux canonica diciturj verbum Eü-
angèlicum j velexponëns, vel iequens a it: Adueniet dies
Domim v tfu r: in qua coéïi magno impetu tranfieni; Elementa
vero calore folUentur, terra autem & qua tri ed funt exu-
rentur; Er iriha , Ccelï ardentet f o l n e m u r d em e n td ignis
ardore tabefcenti Nouos vero ceelos^ éy nouam terrdm, érpro-
mijfa ipjïus èxpéa'amus , in quibus iufiitk hdbitau De abo-
litione vero veteris itiundi nülla quxftio fuperéft qux
tammahifefte a principe Ecclefixeft pix^iftaf Séd cii-
mtmodi ïllud nouüni calum Sc noUa terra fuhirdfint,
velli ïtcrum noiiis Creatilris ccëlëftia, vel térreftriaim-
j * omn^ ° priEtermiflum eft. Quia vërp
diccuqi eft iiiftitiam habitatüram hdüitatem ilfami po-
teftintelligi , quodomneinilla reformatione alterius I &M äH & malto pirptäris f S S S r
in quo temp Us non eft v.el lpatiutn , -fimplex crat Sc v- mddovelcorriinri?-»il/*^rt- ...... • U A,.
hum , a Moyfe per partes eftvifum, Sc intefie«ftum Sc
di&um j, Sc per Idea Sc fpecies , Sc officia diftribii-
turns- Nimirum idem Mdyfes qui primum & fecuhdum
Sc tertium diem , Sc reliquas tarn fubtili diftinguit li-
bramine : vnam efle diem qua ccelum & terra Sc o-
nine virgultum Sc herba creata flint, vt & in exteris
idem inteliigas , ftatim pofi enumefdtasidierum diftin-
(ftionesfubiangit: Iftx funtgeneraciones cceli& terrx:
indie quo feeicDeus cffilum & terram, Si omne vir*
gultum agri' Sc omnem herbam regidnis. Vide quam.
matiifefte' crcationemqmiiium vna die fadtam Mdyfes
dieit , qifitdmdn fex dierum opera mirabili fubrilitare
deferibit. Nunquam Angelicx riaturx, qUam fub cceli.
nomine accepimus , diuidx defuit veritatis intuitus;
nechumanx , qiix.-per tertam exprimitur , qitafi lux
diuidens inter diem Sc nodem rationabilis intelieduS*
Firmametitum diuidens aquas ab aquis j perfeuerans eft
ab xter.no interfandos& impios difeiplina. Congre-
gacio aquarum intra vnilm litcus , Sc terrx Sc arborum
Ffu&iflcatio,bbedientiaeftcreaturx in genere fuo.Duo
luminaria in coslo , de furfiim efle indicant quicquid
in vtroque legitur teftamento. Lux firmamenu, incel-
ledus eft teftamenti. Reptiiia & ydladlia ex aquis pro-1
duda 5 adiuos &'corttemplatiubs ex eadem mafld o-
riri fignificanc. Hxc fimul dici omnino non poflqnt:
fimul efle1, noli eft qui ambigat.
F,4«rfwi#i,inquU DeUs, kotiitnem ad imdgiHem &fitiiiii-
tudinem noftratn. lit omrtibus qux a Deo fada funt,
nihilJiuiiifmodilegimus : fed-in omnibus fenfibilibuS
5c inlenfibjlibus , Sc in omnibus qux funt Sc viuunt,
didlfm eft vt efletit , & fuerunr: .Sol Sc Luna magni
St incomparabilis fplendoris luminaria inter reliquas
cieaturas feiuilem obcirieht locum. Solus homo ad i-
maginem Dei fadus , hoc fingulari priuilegio hono-
ratur. Ec de Angelis quidem , quod ad hanc fimilitu*
dinem fadi fine , ttiKil leginnis. Qupniam ficuc.eo-»
rum creationem eo quod intefieduales naturx fiftr,
ieriptura intelledui noftro reliquic , ita eoriim digni-
ratem vel excefientiam'prxtcrmitdr. Credendum ta-
nien eft , illam imaginem in illis tartto expreflius fi-
gnatam , quanto ilia natura purio'r eft. , St diuinx
niaieftati vicinior. Reliqua verd omnia ad imaginem
steinitadsnonpertinenr , quoniamvahicad fubieda,
inquieto eircuitU rerum viciflitudines obumbrant :v
neque ftabilitacenij^x pethos difc'UrIus,& mo-
Bibliotb. Veur.Eatr.Toni.il. Ears i*
modo vel corruptibilecft , vel corruptum, inillarege-
neratione putgabitur , & rota ëric mera de reliquo
merx habiratio fahditaris> Quanto magis homo con-
hguracus corpori daritatis Dei , nihil mojis haBebic,
nihil necefutadsih corpore, quod quidem & fpiritua-
e enc * .^wm en corpus. Ita & ipfarationaliscreatu-
rx ednuerfatid qux vtique Paradifiis eric , Sc tameh
habitatio: quiafiüein illdnouo coeloifiueih illanoua
terta ilia glorificata corpora erurit, q ux , licet nitUraSt
gloria Angelica igantur, veritdte tamcn corporis non
priuabuntur, fed ficut fcriptüm eft , fandi in terra fud W* 61
dupliciapofsidebunt. Paradifus autem, hoc eft illlamds-
nitas,qtues,pax, tranquillitas , &cxtcraomnia bona .r .
qUx adhuc oculus non vidit, nee in cor botninis afcenderunti , r l A
mtelligentia & yifiqÖei èrit: qüia vidëbit hdriid&au- g
diet Sc in cor hominis afcèhdet, quicquid illud eft
quod g.eus eft: net de locis corporalibiis. i vel oddri-
bus j Vel faporibus , vlla erit vltra vel cura, vel öiix-
ftid,quia j ficut diximus, edamfi iocalis aliqua tunce-
o ^ d de^,a“ 0 i -^ iritualis erit VtltIuc 1 non carnaliss
Homo ad imaginem Dei cdnditüs iam tunc nihil ha-
bens iimile i nihil commune cum iumentis idfipientk
bus lntelligtt: honored! fuum , & in imagine ad quam
conditus eft intuebitur femeripfum 4 & mirabitut, &
dilarabuur cor eiüs, & adhxrenS illi beatitudinij 6c in
diuinis nxtis afpedibus j ita in müldtüdineilliüs dulce-
dinis deliciabitilr, St iri fatietare iilagloriabitur, vt ir-
rigarionesfonriumi Vel obumbradones arbdrum , vel
Varietates fruduum j quas ilia aiidqua & cdrpdralis
nabuit Paradifiis j nee velic, rièc quxrat : cum fit ei
Deus fons perennis j ymbra refrlgëraos , lignum VitXj ^
ftudus perpetuus , fatiecas irifinitas Iri pixferiri qui*
dem vita j .exteriores fèrifus pèr hxc vifibilia euaganreS
minus ad vnum fe colligUnt > & minus illius imaginis
dighitas ihtelligitur , eo quod effufa eXtrihfecuS per
multa diUerticula oecupata ratio diuerfatur. Aliud eft
imago, aliudillqd cuius eft imago: & aliudeft fifriili^
tudo, aliud illud cuius eft fimilitudo. Similitudo poterf
rererri ad aliqüam partetn : imago vero integritacem
v uibftantix reprxfèritad Filius dicitur imago patris I
fplendorgloria, &figurafubftantia e iu s jt forma ciu?: quia
meetpatrem & filium nulla diuerfitaseft, nulla diftani
tia, nifi qudd pater rión eft filitts , & films non eft pa^
ter. Inyerboigitur,quód & fapientia patris eft jdtn nis
plenitudo diuiriitatis eXiftic, &ipfe filius imago feufi-
i gUta fubftantix dicitur , eo quod për verbum vel fapj-
entiaffifempirferna nobis reuglata fitdiuinitasi ficut p e t!
.——;— g ^ _______ imag i-.