Hugonis Eter tant,
Georaetricos excurfus ,qui perfenfibiles figuras ad ca nos
eleuant,qu® omnes fenlus exuperant ? H®c quidem & o-
mnia his (imilia rarionalis anima,qu® penitus diuerfa eft a
narura corporis peij0 pit,intelligit,& comprehendit.Nam
naII u ex eiemencis conli(tens corpus in eo quod huiufmo
dieft,virtutisfeuintelle<5fuscapaxefIeporeft. Siquidein-
corporearum fubftantiaru hoc efle cognofcitur Ungulate
atque proprium. Quadereanimarationalis,quiaeftin“
corporea,potcftadh®rercDeo vcei exiftensfimilis.Omnis
quippe.natura limilium fuiquodammodo attra&iua eft,
ex quo manifefteintelligitur, quod a Deo fpiritus hominis
atrrahitur. Oportet .n. quod fuumeft,Deofl)di.Igitur
fi anima fuperHua (ibi non fuerir, ingrauefcentibusmacu-
lis.ad trahentc fe accclerat iuciida exiftens & agilis. Qu6 d
fi peccati mole ingrauans, premit earn iniquitas.ru mpitur
rrahens funiculus: &mifcrafa&a#di(fimilislinquitur in
tetra,vt Deiauxilio dcftituta.' Iam puto,patet nobis quod
exfimilitudine, caIlesanimacöp!e<äiturvirtutis.,,Näficü
Deo fimiiitudinisaliquid nohaberer.nequaqua.m natura;
fua; rerminos tranfcendcns reli<Sis terri$,qu® furfum funt,
queerer. Vr.n.qu® ratione carentanimaliahumano more
fari no appetuur,lbcia & quäfecundü naturam habent,
vocevtentia>neq; detriments putant abfq; racione dege-
re,actantü ventri obedire jficanimali efletexpers naturae
fuperioris,nun quam in defiderium accenderetur virtutis.
Huic quidem anim®, cum efteincipit, pro fui conditoris
volunrate, liber ras tribuitur arbicrij, & poteftas quod vo-
luerit faciendi.Quod qualiter fiat^cuiq; corporeus oculus
manifefte indicat. Cui quide ex natura videre ineft, no vi-
dere ante,ex voluntate, velexirrepente pa (Gone. Eodem
verb modo, anima cxclufa neceffirace', fuo arbitrio relin-
quitur.vtilludquod (ibi melius placer, ample&atur, fine
bonü ex voluntate,feu malum exinfidijs inimici domefti-
ci,qui oculum l®ditclaufum,&exc®cat,vrpote fubuerfor
vitae hominis,& callidiftimus inlidiator. Itaq; irrepente in
difti Moyfi, Dauid, lob & Efai® de fpiritu hominis tefti
monium.Omnes quoq; prophetÇjà fupcrno artifice doâi
hiscon/ôna præcinuerunt.vt nullus fiifpicetur Græcos aliter,
aliterLatinos,Ægyptios aliter, Perfas.Melïàgetas, Sau
roraatas, aliam fiibftantiam fuifle (ortitos. Na qui fcripfit
Gencfim.docuit quod vnü hominé Deus à principio fece-
rit,&ex eius coftamulieré formatier« : cxquorücôuentü
orbe hominibus impleuit. Ideô vtiq; humanö genus ex v-
n® *l,8 ° voluit producere.vt nullus differentes hominurr
eue naturas audcret exiftimare. Mulierc auté de cofta for-
mauit,tum quidé, vt neque ancillam viri, neq; dominam
conftitueret.tum verb ne.viri vna,foeminæ verb altera pu-
taretur natura. Leges cótraeafdé indixit vtri(q;*Nam formaquamuisdiftarcntcorporisfimilitudine,
tamen aequales
erant anim® rationalis. Ambo certè rationales erant ç-
qualitcr: &eligendi,&abigendinihilominuscapaces.V-
triq; pro delicto poenà, vtriqjpro virtutepræmia promit-
tebantur. Human® quidem leges cruciant delinquentes.
Deus vcrointerminaturpeccatoribusigocinextinguibilé
& vtique mcritb;Nam cü fit rationalist liberü habeat ar
bitrium,coercere poteft imperum paffionfi,fponte legum
fitpræuaricator, (pontefrequenteromittens vitiunv, per
viam virtiitügraditur.Si homo peccaret ex neceffitate,ne-
quaquä dedifïètper Moylen Deus leges fuppliciorü.Neq,
qui lortiti funtprincipatum, fifatiautnatur® neceffirate
homines côpellerétur delinquere.acetbiffirois eo s crucia-
tibus deftinarenr. .Sub appetitu hominis igitur vitam&
mortem pofuit medicus ammarum. Hinc eft quod nolen-
cium mecj^lam recipere.voluntatem minime Cogit:prin-
cipemenim&fuiiuris rationalem naturam condidir.In-
ftcu&ionibus, legibus, àmalisprohiber, adpotiora ex-
hortatur,fedinuitum neminem cog«,nelegénaturæcoæ-
quailer. Vndeper Prophetam claraar: Sivolueritü&audie-
r'ttis me, bona terra comedttis. Etiterum: difcitebenefacere. Et
Dauid: Venttefilij, audite me, timorem Domini doiebo vos, &
I • r . . . _ _ , . ** r ----- -------------- ttm v tçm v um im a o c ew VOS, CK
j ipla mahtia excæcatur, & quiano probauit Deum habere quamplura hisiimiliainueniuntur. Sedquæfoteôaudi
in notitia,in reprobü fenfum traditurj Nimirü quiafpon- tor, fi rurfus fuper ratione animi conijefto, vtomne tollâ
teoçulosclauiit , & iole videre noluit,fua manifeftilfima ambiguum, non moleftèferas,
culpa in foueam corruir. Nânôfoli lumen, fed luminifo- I
lis oculos ipfe fubtraxtr. Quemadmodü igitur fide intelli-
C A P V T I I I .
gimus fiecula aptata verbo Dei,ideft,præcepto,vtexinui-
iibihbus vifibilia_ fièrent: fie fide intelligeA debemus i - 1 1 N rebus certè occultis, perutileslumhniufcemodi af-
nimaiiicorporeaamforraatoaDeolQcari.vtcxipfainui- ! Ifertiones.Ageigitur,(pmtushominisarKs.quænunre-
fibifi. pleraque fiant,quasm corpottbusnoflm cetnimus, rofacommoda bumanæ vira conferentes,lande multa di-
achoncs.Quæqmde fi a pnnctp.o perfeA* non funt.nuIJi gna: fiint, adinuenk. Quidquid autem verè laudabile, a
tniru debet v.den corpotis indigetta.&defeau iropedien- j tat.one inuenmra & elaboratum eft. Nonneeonfidetas
te.Hinceftqtiod icnfus.qui corponfamdiaresexiftunc, quodinftitomm nanùquanqoam nnllius armaraemi fit
ftatim poll natumatem emergunt.demde îpfi conueniens — — | ----- ' ' ' '
! rationis virtusillucefirit, cum iam corpus ad pubertate ve-
nerir.Sedforfitan huic rententiæalicui sideturfapiens ob-
uiare.qui quidé ailerere videtur, quod aniraachorainü aliquainregtone
lObicâio
[cÔtraptç-
jdidta.
\s#p. S.
diga, ima tantum petet profundi, circumfcripta ratione
gubernatoris. Nonne vides, qubd non fufficimus ad rerû
cognitionem,fola fènfuum exercitatione ? Nam quæfigu-
ris hint æqualia fimiliaqj coloribus fenius, quia rationem
locatatfint,donee perfe<3 iseorporib! m& | nonhabebtin diieerne'ndohebelbunr. Cumitaqüêfèn-
i ad eamittanturviuincandæ. Sortitusfum, induit, anima bo- 1 fus irrationales fine, falfamr-------- ______ - - L M ^
i fus irrationales fint, falfam^ue nobis return phaitafiam
i conuehant, cogitandum nobis eft, vtràm eomprehendi
S Ubl dePto” ere M g m g m de fuPern,s animæveniant verè poffint tmaginata.feu non. Et fiquidetn comptehen-
tneorpora,&quodinillaregioneamtnatu,aliæfintbonç, duntur, hand ambiguum, aliatn eÆvittutem fenfibus
ali® nô bon® ? qu® forte quada exeant,qu®nam cui homi
num tribuatur: vt fbrtaffis (ecundü ammarû méritaderi-
uari putentur in corpora. Quod manifeftè Apoftoli fen-
tenri® répugnât, qui dicit; Cu enim nondumnaûfuijfent, nec
egiffent aliqutd boni aut malt, vt pt® feien tia Dei fecundügra-
tiam impleretur,non fecundû debitum meritorü diëfüeft
Reb cccç,tnaiorferuiet minori: quia alterum fpreuit,alterum
Obieftio At vero quod fapiensdicit, pofitæfenisdilu
V cr!ti5 ’ôcontradicit: Mt enim : Puer eramingeniofus&fo
multopotiorem: qu®hancperficitabfquefallacia. Qua
dere, fi noftr®aperiunturcognitioni, eaqu* fenfusfalfo
imagmantur: mens proculdubioeft, qu® ilia omnia ratione
comprehend«, & dijudicar. H®c eft anim® virtus:
h®c eft anim® oculus: h®c eft intelligenri® capacitas:h®c
non gignitur ab extrinfecis, im6 ipfaquidemi'nfeconfi-
liens,exteriora difponit,fingulatiaqi deferibit: deinde ad
eire&um perducit. Maxima vero & excellensanims ditent,!
,o conrramcit :ftitemm Tucr eram mgmçfm &f,r- gnitas eft, omnia cum ratione facere : per quod iofa mens
»«»/«»ntBimaraisnam perdatammthifapientiæabundâ- apertilfimèdiffertdfenfibns. Verunta^nen quardambo
optaui,& datus eft mihi fenfus. Inuocaui & venit fuper me
fpiritus (apientiafc Et cü per datam (apientiam eflem valde
bonusjveni per ætatis procefliim ad corporis'incoinquina-
menturo,& fciui quoniam aliter uôpoftum efïè côtinens,
nifiDeusdet. Apparet quia Salomonis fpiritus fapientiam
ab artifice fupernoaccepit, precibus impetrauit, bonitatc
pergratiam inuenit:& corpusfubætatisincrementoàgrâ r „__________ _ , 4tt .
tia quâ acceperatdeftitutus,mnltipliciterinquinauit. Au- !i pfiu7a7cmpuXfèrmo^ftiTn
fobriumeflè: &qtiïhjspropinquant. Nequeabfque his
corporalesaffeiftus folent apparere. <Jn*dam fibi telèr-
uauit anima,in quorumexetciiamimbuscorpötis nóeget
inftrumento. Talium eft ratio, memoria, öeearumierum
quiverècxiftuntcólgroplatio. Et quoniamluce clariiis
tet, humanam animamrationalemctfc.latifquefingtilapariter
diöum eft de ipfa .-asquum eft vt de compofitm
Sap. s.
atur. Quarenon eft præter- (
eundum
De LA n im a rum regrefft
ab Infer is, Liber.
noncogimurhrsveibisejt parentibusanimatn credere. 1
I autem quamuisperillecebras carnis,tamen no peccat nifi
1 » quomodo accfpiedum eft, quod didum eft, ,n quo
omnespeccauerunt.Qxpmo&Q per iJlius inobedientiam pec-
catoresconftjtuti ftint, fi tanrumfecundum Carnem inil-
lo.non etiam fecundum animam fiierunt.»Cauendft eft e-
! ,1,m»neP i!Dcus videaturauthor c(Tc peccati,fi dat anima
| carni, i n qua earn peccare necefie fit, vel poffit efle anima
^'rVerX C r'ftl feac,am* Cl,i Iceland® a pcccato no
fitChrifti giatia neceflaria^ma min pcccauicin Adam.At
veto li lecundum carnem tantum, Sc non fecundum ani-
, mampeccauimusin Adam,carnis rantum vinculum,non
• e^aman,m* ,n baptifmofpluiturpueroium. Quodfi ta-
tum perhocfacramentum corporieorum.'confulftur n8
etiam anim®, debent & morrui baptizari. Sed h«c Ecclei
lia execratur,tantum id miniftfaus viuentib. Reftat igitur
vnumquemq; paruulum & fecundum corpus,& fecundfi
animam; exiftentiam habere de primo parente Ad3: obq-
idGhnftigratiaro omnib.effe necelTariam.^Etas quippe ill
la mfeipfa nihil egitvelboni yelmali: proinde ibi anima
mnocentiflimaeftjfi ex Ada propagata n6 eft.^nde quo-
modo pofiitindeirein condemnatidnem , fidecorpore
ablq; baptifmo exierit. Scrip cum eft: Caro cocupifctt aduerfus
Jptrttuntijptritus autem aduerfus came. Sed caro iine animanj-
hil videtur pofleconcupifeere ac per hoc ipfius concupi-
(centi® carnali caufa non eft in anima fola, fed multb minus
eundum quod de Adam immortalirate tradiderunt He-
bræi: Aiunt enim hominé à prima origine neqjfuiffè mor-
talem, neqjimmortalem: (ed naturam ihrer vtramqjaffermit
fuifie creatum : vtcorporeispaflionib. corporeasin-
cideret palfiones. Qubd fianim® bonapræponeretjhçrcs
conftitueretur vit® immortalis. Inquiuntenimfiab ipfo
exordio mortalem ilium fecifTët, poftpeccatum non vt
reum mortis condemnafïèt. Mortalem enim morte non
eftæquitatis condemnare. Quöd fi immortalem fecilTec
eum, nequaquam efea indigentem ftatuifletr Namnul-
.dumimmortale,corporaliefcaopushabet.Neq; verb tarn
fubitb poenituiftet, vt quem feciftet immortalem, continué
poena multaffèr.
Angelicertelicetpeccauerintjàprima tarnen naturanô
deftiterur, aliam pr®ter mortem poenam de peccato fub-
euntes.Pleriq; tarnen do<5torum,hancfèntentiam improbant,
alleren tes quod mortalisfa&us vtfuerit, poterat tarnen
fiib. virtutis procefïu immortalis fieri ; eo quod pote- '
ftateimmortalisFuilïèt. Eftautéàligniguftuprohibitus,
vt fui ipfius naturam non antè cognofceret,quàm obtine-
ret culmen perfb«ftionis:Nâ minime côferebat. Propterca
nolebatDeus, vtante perfe&ionépropriamcognofceret
natucânefèmultis egeteanimâducttens, corporis perfe-'
quereturvfus, cura anim® omiflà. Inter prctiofa Paradifi
lignailluderat, cuiusguftusboni maliq; feientiamfi^nul
prçftabat.-de quo Adävetitus guftauit.In cujusguftu obedien
tiä te m erauit; feipfu m agnoui t: dperfcéfione de ci d i r,
fatftusegenusvfuu corporis, indumentum poftulauitcötinub.
Scriptumeft enim,quod C«^
cognouijfentfcejfenudos,confuerutfolia fui, &feceruntßbipertz,o~
niata.Àpetti lune oculi adinuiçem concupifcendû,ad pec-
catü,poenam earnis ipfius morte conceptam. Neqjclauüs
oculis faâi erant,& inParadilo deliciarü cæci palpantefq;
oberrabanr,.vt v.etitumetialignum nefeientesavingerêt,
Pa^Pantc^»^ru<-fuspr°hil^tosignorandodecerperét. Ad
aliquid igitur intuendû & cognofccndiKiperti funt: quod
ante non aduerteranr. Nullo modo autemambigendum
eft,quin in Paradifocorporali Adapo.fitusfuerit,quem &
quatuor fiumina irrigabar: & arbores preciofifiimi germi-
nis&fru^us deCorabant.HuncAdaad colendum&ad o-
perandum.a creatore fuo accepit, ficut feriptu eft: vtopera-
retur&cußodiret illu. Operaretur quidem ad deleéfationc,
euftodiret autem,ne pateretur expulfionc.flumina quç ë-
grediebantur,atq; nominaipforu,orbi vniuerfo notiftîma
funtjGyon fciIicet,Phyfon,Tygris & Eufrates, quotû no-
minuminterpretationesatq; figumtiones exponere, non
cftpræfèntis temporis. Lignum quoqj in medio paradifi, I
ignolcendi inter bonum & malum, Deus pofiièrat. Nec i
quippiam cogéré debetaIlegoria,vt lignum non fit,&ali-
I quid aliud nomine lignifignifîcèt. Namquamuis feriptu]
j lxt,quod fapientiaefllignuMviuampleftentibuseam:8cletuùi-
lwn æterna, & in coelis dicitur, & in terris ciuitas condita
I eft.&fignificâtur.FaâuseftAdam rcus mandat:,ôe corpus
jfuummortisfubiecicneceffitati | quiapriùsnon habebat
neceflîtatem moriendi. Nam antequam præcipitaretur,
hoc tantum reftabar.vtimmutaretur, &fa«ftum fpirituale
plenam percipetetimmortalitatem: vbicibo corcupribili
non egerer. Sed quia de corpore primi hominis,quod di-
ctum eft, fufficit ad ea quæab ipfo decifà funt, ad modicum
fermo vtenduseft; Haud abs re : Nam fie palam fier,
an eaqu® de animæ conditione fuperiùs prælibata funt:
petfiftant veritatefubnixa.
3 #
Jncarne folaJ-x vtroq; enim fir,ex anima fcilicer,quia
line ilia deleda.cw nulla fentitur:ex carne autem,quia fine
C A P V T IV.
J Gitur quam plurimi fuerunt, qui aniqmm fieut corpus
* per deciGonem ex traduce fieri multis àllegationib. fir-
maret: Pauli teftimonium in medium-producetes, vtfuas
ifterencopiniones. Audis,inquiunt; Paulum dicencem :
Sic per vnum hominempeccqtum in hunc mundum intrauit,&per
peccatum mors, ita & in omnes homines morspertranfiit, in quo o-
mnespeccauerunt. Etiterum : Sicutemm per inobedientiam v-
wus hominis peccatores conflituti funt multi, ita & pervnmobe-
atenttam tuftt conftituunturmultu Inqüiünt igitur: Si fecun-
gamfolam carnem poteft intelligi peccatu vel peccator,
. ------......‘•“‘“ «‘•cAi.«uwc«iuiem,quj3 nni
carne carnalis delecfationon perficitur.Garo igitur fcôcu-
pifcens& fpirituSjdeledlatio carnalis eft proculdubio,qwl
de carne & cötra carnem fpiritus habet aduerfus deledta-
tionem, quam folus habet. Solus quippe habere videtur
illud defiderium non çarnis voluptate,vel carnaliutii retö
cupidirareeommixrum, quoddcCiderat&deficitaomain rfit.h .
<krwDomini. Solusereniin hafaetilluddequo dicitur :Cv- I
cupiflifaptentianijferua mandata. & Dominusprabebit ilium nli. Ecchfa.
Hancquidcmobit-élionem tdpofiqqu* fubiungicurin^ I
tenrnit. Vitium qutdem.cortuptio & languor ante anime
coniunaionéincarne perfiftunt.ex qua tabe animama- ! G
cillatur.Queniadmodum, fiteftaodoremaloimbutalitj1
quemcunque liquoremfiifceperit-luacorruptioneinfictri
Nam &fi ante animas infufionë non fit in carne culpa , co
quod ratione caret, locu tamen mottalitatis cum paflibi-
litateobrinetildeocppeccatüin carne habere dicitur.qnia
peccati canlaex carne, non ex anima eft,quia caro qute per
traducem fir.origo exiftit peccatiiCaro enim primi homi
! nis per prçuaricarionem eneruataäc «molli :a,induit moi
j talitatem. Vndeanima fingulorum,languorearqj mörra
litateaffligitur, ignorantracicitarisin vmbrofo &caligi-
nolo loconon voluntate,non neceflîtate, (èd folafocieta-
te percellirur:*grefcit,&debilitatnr. NI fi voluntate cor-
rumperetur anima, non originale, feda^uale peccatum
cenlèretur. Rurfusfi neceffirate cadcretin præcipitiûpee-
cati.non vitra effet imputandü illiufmodi vitinm. Etenim
quod neceffirate contingit, non eft alienum à remiffionc:
Hincmamfeftüeft quomodo intelligendû fitillud Apoftoli:
t a inobedientiam vnm,peccametanfiitmifunt multi. V-
no peccante atq-, in mortem præcipitatoj qu® ex ipfo funt
tales fieri,nihil inconueniens. $cdexillius inobedientia
alterüconftitui peccatoré, quam habet confèquentiam i
Si de volûtate peccator fàdus nô eft, quomodo poena di-
gnus? Peccatores ergo dicit poenarüreos&, morte cqndc-
natos.Ergoexfola côiun<ftionelabefa(ftatæmolis,peftife-
râatqjcalâmito^m attraxic conditionemjquç nifi per gra-
tiam adiuuetur,neqjcognitionéveritatisadipifciturjneqj
concupifcentiæ Carnalipoteritrefiftere. Hinceftquodfi-
lij originalepeccatümàpatrib. ( quib.perfidei facramen-
tum dimifïum eft)contrahunt. Nam quamuis âd culpam
dimiflîim fit, ad poetiâ tarnen tecentum o^fider genus hu-
manu. Eft enim originale peccatü fomes a&ualis peeeati,:
côcupifcentia:languornatur®;qiii mouetmaladefide'ria.
J Quod quidem peccatum primi hominis , ex voluntate
j prodijt,fèd pofteris non ex voluntate ineft, fèd (leur diâû
I eft,exfocietate.Necmireris,fiàparentibusab illdpeccato
I mundacis per bapfiftnfi filij ti;aducût originale peéeatumT
, _______f f 4 ' qniâ
ti
f i
P »
!