Hugonis Et triant de hartfihm.
i * 4h ______ . , ,
diatc.paracletusautemfpiritus, cauflàtiuus , & emifliis
nuncupatur: quilicet fecundum hanc appcllationem pa-
trisdicatur &filij, ncquaquam tarnen pater & filius fecü-
dum hæcappellatiua vocabula, rcferunfur conuerfim ad
ipfum. Nam ingemtusfpiritcrsPater non dicitur, neque
lapicnda Dei yerbtrm fcilicer, filius ceftfeturSpii&usfan-
&i. Itaqucfimcdiatamcauflàm patrem, filium-Üatem,
quia nul la mediàme perfonafeirimm cmittàt, imfîiedia-
tam quis eaufl'am vocauerit, averonott aberrat. Et rur-
firm cum Pater & filius vnüprincipium,vnusemiflbr fint
errfiifi ipifituSjVnana & eandem cauflam penitus quis am-
bos dicat,nullo modo peccabit. Cauflàquidem càfaflàti-
mi cauflàtiuus ad çauiTâtnrefcrtur, Seemifloremifli
emklbreft. Sedfavlànmferàtaliquis&dicat ; Quo modo
parer mediatacauflà exiftit fpiritus,fecundum di&am
ratiotfem, immcdiatavcrb fiKus , eo quèdnulia inter ipfum
& (piritum perfona exiftat media , <3uæ cauffie fpiritus,
rhediata fcilicet , & immedïata filius exiftit & pàterî
Quddminimècolligitur, fieutnonprouenitDeumha-
bentem filium,& Deum nonhabentem ,’duos Deos efle,
velduosDominosÆtfciedum quod quidam dicunt, pâtre
m & fpiritum,velfilium&fpiritum,no efleadaliquid,
quia faeque à di&ione mÔftrante habitudinem,ad diëfcio-
hem quæ non efteum fimili habitudine, relatioattendi’-
tur.-N on cft enim ex altero fcirealterum, fed neque omne
quod alceriusdicitur,continuo illud eft ad aliquid,vt habitus
anima & virtus dicitur,hoc enim, & fimilia, folum
efle alieuiusexigunt:vein pâtre & (piritu : & filio & fipiri-
tu-contingit. Quidam^enim aiuniûn hoc, & in fimilibus.
cùmnuiia fitconuerfio perhùiufinodi vocabûla, tantum
exigi quod alicuius fint. Hi tarnen patrem immediatam
dicatur,no&omifit.InfeparabiIesqliidebrnninofcxiftuht
quanquam diftingiianturh^ tres perfbn^proprretatibus,
inter quas fi filius non fit niedius,vtdicitur , In nomine
patris &fllij ,poffitdicivtiqyirtri6minepatris & (piritus,
quod Ecdefiaftica non recipit traditio. Ex quo patet,neque
(piritum,nfcque patrem, in tritup enumerafione medium
dfcbere intelligi i id idem proce (Corns emanatio ex
patre filtocp, profluereaffirmat. Namprindpiorum attri-
butio, perproxima tranfit: at verp genimen proximum
dfgenerariti, eiqj'coseqUale, quod fi-coasqualitatem ex-
eatjPeusefledefinet, afiumma deciiensexcellentiainfi-
nitamhabens potentiam, quia co&qualiseft patrigene-
ranti'fe,aCco£eternum, quod pater foloefle fubfifteh tia,
fcilicetgcnerare,ideoque folus generat, folus verb (piri-
tum non dnittitjcum non in eoqilod pater, fed vtemif*
for cauflapritrcipiumque filio mediante. Hoc nullum in
admiratioriem ducere deb'etCum plurainnaturaKbus ta-
lia,per medium ad inuicem refemcomperiantur.Etenim
Tantalus AgamemUonisproauus, dicirarmediante Pe-
lope atqj Atreo : Similiter autem, Pelops eiufdem Aga-
memnonisauusappellatur, quondam Agamemnon eius
diciturnepos.Quade caufla idernPclopidescenfentur &
Tan talides. At veto patruus & nepos fiint eorum, quae ad
aliqUtd & per medium dicuntur,&non eft poflibile/fiib*
in,telligi abfq-, medio.Iuxta verb eundem modum,gencr,
foccr, Scquaecunqu^Jiisfimilia. !Qupdfinonfieret,pa-
ren tela: non ad multumlinea extenderetur,neque in Lo-
gicis generalimmum „(pecierum contentarum genus c6-
feretur:N£q; fpecialiflimum eorum,quaeanteipium (unt
diccturfipecics, cum medium &generahflimum hprum
genus,& (pedaliifimum illorum (pedes nuncupetur: er-4
fointus catfllam, filium verb immediatam, fed eitideml go nihil inconuefiiensefl: dicere (piritum procedercper
* n - . . xt_____a s __i .l:_________1 , o,„„^i-
conftituunt, Ncc contra Ariftotele vel alios Philofophos filiam,&ex filio.
quas humanarum &nofidiuinarum rerum diuifionibus
vtuntuLhuiufcemodi. Cauflarumhae quidem exiftut pet
C A P V T X.
fe,h* verb fecundum accidens, & rurfum,has quidem re*-
[motae,illaeverbcompoficas:hje quidem poteftate,ill« au-
VErum Nicetas profita nimis oratione , itéfum contra
Item adtujpcrfe caufladicitur,Vtftaruae quidem,6 dvfyteca* j
haeOimpetu ferturvaftiflimo, inhuncmodum:
|*niOT«)f,id eft,ft:attt«fiu3ror: fecundum accidens autem ho-| Si apud omnes, inquit s qui circa diuinumexhibere pium
mo,&:fimpliciteranimalremotacaufladicitur,vt(aniti-| cultunvvolunr, manifeftumconftat,quoddiuinumm^
tis artifex , propinqua verb v t materialis : Et rurfum j cauflatumeft,incommutabileeft , &nulliusviciflitudi-
propinquacaudaduplum,remotaverbnume1-1 nemobumbrationis (ufeipit: Ampliusaurem, omnipo,:
res,fed non codem mode in diuinis cotingit perfonis:Na! tens,infinitum, & quafeun que quis Deo d ignas ex (acra
pater in eo quodemilfer , mediatacmiifl fpiritusxraufla, feriptura denoniinationes!, ex communibus de Dco con-
filius verb eademexifletis immediatadicitur.Notandum \ ceptionibusexcerpens, quoad licet diuinum eflefatea-
h o c lo c o , patrem a quibufdam inter filium (an dumque! tur,quicqttiddeDeo , .fecundumcxiftentiam enundeti
fpirittim medium pofil. Similiterautemintcrpatremfi-! manifeftum , quod fubftantialiter hoc depromat, eo
liumque medium quidem (piritum conftituerunt, qiiod; qtrodinfufeeptibile diuinum, fitaccidentis. Et quoniam
non poto debere trahi ad confequentiam. Nam fetudum! he fentire ac dicere', diuinas pieratis ratio nos inftruir,
hoc famen,quod exittentiam veriq*, pr^ftat pater,medius | cbnfiderahdumvvttum diuintimfefeeptibilefit prjedica-
Socrates
dediis nc
iacflrloduorura
copulaquyen fetur : Spiritus verb quod neqiie
gdiitus , neque ingenitusproprièdicftur, mediusikter
tiOniseorumquæoppôfita dicuntur , an non ? haecqui
circa ea verfimturquadrifariam diuidüt c autenim in orapatrem
filiumque locatus eft. ReliquUm eft folum filium 1 tione, inquiunt,cflè,autin re : & ea quidem quas in ora-
propriè iftediumexiftere , vtquodammodo exalijsani- (tion e, vtäffirmätionem & negationemopponidicunt;
maduerti poteft:fciliceti ex generalifiimogenere. Quod qux verb in re,aut in habitudine > autabfquc habitiidine
licet exiftentiamdet fobalternis & fpecialiflimis, nullus accipiunt:at verb qu^ein habitudincinferunt featqueinfamen
eorummedium ipfum generaliflimum eïfe aflërit, fertmtur,& vt aliquid opponifaciuftt, quae verb fineha-
ficutneq-, inter Venam fontemvefluuius , abaliquo con- bitudihe,hoc quidem aptumeftpermurari, hoc verb nb;
ftituitür medius.Itaqüe cum (blus filius immediate fe ha- & (unt oppofita,Vtpriuatio,& habitus. Quomodo verb
heat ad patrem,&ad (piritu, folus ipfefimpliciter, & ab- diuinum, eas quaefecundum contrarictatem , priuatio-
folutb medius interyatrem eft at q-, fpiritü. Verumdedi-I riëfli, habitömque oppófitiönes ad prsedicationeifl non
uinoföTmidabilepertnültütraiftarejquodetiamSócratesl fiifcipit. Mattifeftumeftco,quodnaturapror(usinc6m-
verebäturiqüi taliädicebat ï deDijscumdiffiöultatéfii-' mktabilcfit:haeCaütem , in ijsqüïeaptitudinemhabenc
quebaturJ fermonemmedèfacili dicat mealiqïiiSjdelinqutre.; alterandi&permutandi/uamexiftentiam oftenduntme-
1 Ergo patrerfilius,emiflbr & emiflus ,'caulïa & caufaniuns, qüë verb éa , qua: vt contradictio inCó reperitur oppofi-
ad aliquid dicuntur.In his.n.exiftentia ex habitudine ad- tio , quia Temper eadem & fimilirerqute circa diuinum
eft.Nostamen^x his,quaenobisimpéditbcncficijsDeüs confiderantur exiftunt, &poftmodicum : Cüm igitur
•beneficüm nomyiare,acpatrem'didfeimUs,'Vnümq; Deü, I diuina natut-a, tribus fit communis perlbnis , conditrix-
vnumq; beneficumpatrem,'filium, fenCtumque'fpiritum ' ------ -
crcdimus:cum exiftentize modum , neq; mens imagina-
ri neqiie tatio deferibere valeac: (ed neque alio modo,
| quam-pefaCHonem qux ttfum vhä eft penitüs, & eadem,
vnitasillorüm cognofcatuf.i.quxynüsDeus, & vnalub1-
ftantia eft?£a (i mpH ci tatis rariö nein ,licct (ecudurtt aliud
I parer, fecundum ahudfilius , & fecunduthaliud (piritus
quevniuer(alis,côrum, quæad aliquid oppofitionem,
fecundum eandem (peciem habitudinis , nullo modo de
fe prædicari permittit c hefortè vniforméynifariumha-
bitudinis videatur ihterimi. His igitur ex communibus
nobis de Deo conceptionibUs, & naturalibus &: demon-
ftratiuis rationibus, Sc Philolop horum con qu-ili tionibus
promulgatis, animaduertendumeft , illisquiconfitcn.
£)uas in hiïinos. Graci di ____________ UÖfriant^ Liter Tf. I . . " . U I J I j l
tur lpuicuüiTa'ndtum ex'filio procedere j quéadmódum j & firipotentiam patrisi fed vnaquaîque trium æqualiter
ex patre. Nam fi hoc itaeftjcöm munis erit erftiflio patris |iaCtoij: mundi creator exiftit : vt enim fupetius diiftum
Sc filijjAcerit filius fpuitus exiftentiæ cadflàjqueraadmo-t| eft, pàtenfolusgénérât j non autein folus créât, & to ô -
auuurtua slÂpüäHttewri ,, imn wcoj. ^yo*o-d“ emil-T--o-t-i AHerdfilius Pge •r i;itus dit.
eftex Deo patte, & cauflam ipfam deferibit vtgenitotem
iùxra vérbum vëritatis." Colligitur ergo cjuod filius op-
pofîtornm habitudinem , eorum quæad aliquid fufcipi-
atj& fimiliter fît caufla(piritus,&ex Deo pâtre vt ex cau(-
fa. Sedmonftratum eft nobis pervriiuëtfalëmfatidnem,
quod'impoflibile fit,inuenireoppofita de diuina n^tura
prædicari: vel de aliqua trium Hypqftafeon'. Non igitur
proceditexfilio(anCtus fpiritus , ficut quidam impie ac
profaneôpînàntur. Hoçautem quam friuolum fie fatis
patet, ciim neque vt âflèrit ex communibus conceptio-
nibus, feuPhilo/bphiciseqlligatur, cum de Hypqftaci-
cis tanturn proprietatibus hoc vnum fit î Non eft enim,
aliquandb patef filius, vel filius pàtcr, aut fpititus : fed de
alijs‘nihil prohiber ad aliud Sc aliud , earn que ad aliquid
oppofitionem fiifcipere, ad vnum veto id,emque nequa-
quam. Natihquepoflibile/ribn eft, idem fui ipfius caufi
fam & eaüflàtiuum e(fe. Quoniam verb de Hypoftaticis
proprietatibus'quodillatitmeftrprbinepnuenientive-
rum-exiftat, exofdinis obferuantia earundem perfona-
rumliquidoapparer. EcceenimfanCtæac beatae Trini-
tatisplutà ftHitnominaseoquodpluraipfius circa huma-
nuiti genus beneficia exiftant, quorum hæc quidenS (ub-
ftantiamrnoriftrant i hæçveto non: in quibusnulluseft
ordo neceflarips, nempe in tribus qominibus , ficut fupetius
expo fi turn eft, quæ fun t pater; filius, & fplritus, &
fi quahis (îmilia réperiantur, facia feripturaqrdxhem ob-
feruat :,qui ordo, (i nonimitatin' perfonas, falfaeftglori-
ifidecens , infomniofimilis,quod quidem
C A P V T XI.
T TErumadhaec Methonaepræftil reck mat adhuc : Si V omnia , inquit iquæcunque habet filius â patre acci-
piens habet, proculdubio , & ex patre habet fpiriruse-:
miflionem: vnqm ergo diuerficlima hæc Uberalitas, fecu-
dum qtiam filius quidem ex patre accepit, vt fit Sc ipfe
fpititus cauflà. Spiritus autem quanquam ad idem honoris
habeat, & ex eiufdem fubftantiæ cauflà prodeat, tarnen
parili honore priuatur, cum à patre nequaquam ac-
cipiar>vtcauflafitfilij,aut alteriusfiiifimilis : nifi.forte
iniuriæimputarecrimen patti quisaudeat. Ateodem ifte
vir vrgcri poteft incommodo : Nam fi filius quæcunque
habet, à patre accepit ri &fpiritus miflionem abeodem
.accepit, mittit quippe fpiritum filius: #ifien'mabiero, in-
qait,paracletus non veniet ad vos :fi autem ablero mittam eum ad
vos; Sc rutfum : bac a principio non dtxivobis,quoniam vobifium
eram-.nuncautemvadoadeumquimifitme: Ecce patet quod
filius mittat fpiritum fanbtum , & quod à patre idem mit-
tatur. Quomodo igitur à patre filius accipiens fpiritus e-
miffionem: eft enim mittens & miflus : Spiritus autem no
accepit miflionem , qeque filij neqUéàltériusfui firailis:
priuatus ergo parili honore,Uberalitas hæc. Poteft tainen
& de facili fqlutionem habere tabs obie$io, cum conue-
nienterrefponderipoffit. Ideononaccepifle fpiritum fi-
lij cauflam eflè, quia filius eft ipfius cauflà „ Spiritus veiq
ficatio, & itidecens, &tnlömnioUmins,quoa quiaem eius^cauflàeflè, nufquamreperitur , nequealteriusfuifi-
eftaliqùïd-, fed nil eorum habet quorum phancafiam re- milis : ne quarta in Trinitate perfona induci demonftre-
præfentat.Tta ent buiufmodi ordo , illius quinon eft or- j tür : Amplius, Quomodo accipitiudiçium omne filius à
dinis faciens imaginationem. Itaque imitatur ipfas per- j patre , & (piritui non impertitur, feriptum eft enim : O-
fonasnominum ordo, & mediante filio , de patre, fpiri-1 mneiudteiumdeditfilio^vt omneshonorifiçentfiltum, ficut born--
/tusprôcçdit,’&: eft quidem filius ex cauflà, fcilicet,patre,; rifiempatrem. Sufpicor ,imocredofirmiter,quodemih
àquogèhituseft.'&idemfpirituscâufla, vteiusemiflbr. fib (piritus ,fiad honorem patris pertinet, ad honorem
Hoc vtiqne Saluätör oftendere* vplens, cum difcipulis i filij referatur, quificutà patre vitam habet,iudicium tia-
baptizafebi æcijperet, trium nominum^ordinem præfa- ! betî ica & (piritus emiflionem habet, & »eut nafeibilitas
turn tradtdit.: quod nullo mod© fiuftra féciffç putandum | no'n impedit filium quin habeat naturam patris ,.iroo ex
eft. HocidemSaluatoraffirmât I cum dich ad pattern: ■ hac habereprobatur ; ficemifliofpiritusexpatre&hlio,
omnia mea tuafiiiit : ad ipfum eni tti, tanquam ad ptinci- ! nonimpedit fpiritum, quin habeat patris filjjque natura,
pium, e miflionem fpiri eus refe rt, et.iam Sz cöriditiönem | aliqquin fpititus, Sc filiiis non finteimdem cum patrenavniuéVfitàtis:
c^t«Â«iw^V^«klïcetëx tefpiritumha- j turæ:cumpaterfolusgeneret,folufquefpirituinvtGi;æbeam
ilium ëmitto vt tu; eondoque pariter omnia,nuir, çus arbitratur emitrat.Spiritus vero & nlius, nullo modo.
liusegensädiUtotij: Miniftrorumenimhoceft , &adi- | A tvèroadhuchicideminftat, dicensfpiritum nonefle
enitate filii remotum. Igitiir nullum inconueniens ean- vnum Sc finiplex, cum no fit ex vno fed ex duobus.Quo-
deradicerëperfonam , cauflam elfe arque caoffàtiuum : tum alteram cum fit caufa ex nullacaufa prouenit : ajte-
ficut dicitur mittehs; & miflà : glorificans Mlglotificata:1 rum vero ex cauflà prodeundo, & idem exiftit caula:Cae-
prædicata , & prædicans : ad aliud quidem, & ad aliud terumfiideo^uiaexduobusprocedit^liuidiius ütlpiri-
lumpta: Nariïin Thabor monte, pater qùidem pfædica- | tüs, patrem dicac quis eodem modo diuiduumtore:cum
bat, filius verp prædicabatur,&nubesobumbrabat,fan- | ex fe filium generet emirtatque fpiritum. Quomodo e-
(ftus videlicet fpiritus, vt manufaéto non erat opus taber- ! nim ex indiuifibili, duo qùah diuerfa, filius quidem per
nâchlo Ex hisergoquædictafunt,euacuaturmanifefte, ! generationem, fpiritus vero perproceffionemprogredia-
quod à quibufdam Hvt ailiiqüuiidi ii rr rrpe ffie-aa ogaa hb ji 1l pe iî nn dH uucrii tmur r.. VV - r.ir fallacianro compofitic
nà, inquiunt?exiftentiaëcauflà, piqres etfebtus c|fe infpi-
ciuntur in n^tufâlibus,ahi6çialibûs, vöhtntarij^| & pene
iti omnibus rebus • vt Adam cum vnus honilô.fQetit,
m'ultorü m ëffebtuum ex i p (o prodeuntipm,cauflà exiftit:
vt pater: fi militer & Befeleël taber, cum ynns effet; quâ-
pluriüm Sc difrcfentium rerum cauflà fuit : Ideminueni-
re eftinhis , quæ (ponte fiunt : nam Petrus atqüe Paùlus
Euangelicashrædicationiîdodrinaquamplures tràxprüt
ad fidemvÖc altéruter fingulus exiftdns , mpltorum falu-
th fà<Æus eft recbncibatqr"} &Voluntariasmultosifi fide
genucrünt: ât vero verià vice fitiriëffe&ibus. N'am vno
exi ftencë ëfFeàu , vnam proximam efle caaflàm neceflè
èft , nifi propter defë&um eiuOem cauflæ ,';ao imbêcilli-
tatem, aliquatn fecumbauflàm afliinjat, qub'd ex iplisre-
busliquido apparec. Hocflita eft,(piritus cfijfilioprocef-
fid pàtti^, dereâum &imbecillitafem indicàt, quod minime
çonféquicar-Natfi fi hancràtionëm fequivolumus,
mundüs cdm'raafTatiuus fir, neque,filium »neqj fpiritum
habéat, propinqùam cauflàm ;.hifivtique per ihfiimitatë
'BÏbliotb.Vet. fatr. Tom. n.Pdrs
tur ? fallaciapro certoineft,cumex relatiuis compofitio
fieri putatur. Nam quæad aliquid dicunc, nihil amplius
quam fua fubftantiuaoftendunt; vnde fæpe cotingit, nulla
circa fubftantiuum fatfta permutatione, demutari ha-
bitudinerfi, veluti qui prius erat dexter , in nullo altera-
tusadaliam partem migrante, altero finifter fit demutan-
dohabitudinem.Proptereaprædid^mentum ad aliquid,
quafiptopagoà Philofophis, in nouem prædicaméntis
nuncupatur ; in quibus attenditur vt leue accidens, eo
qüodin pluribus (æpe adfit, abfitque »praeter aliqua fub-
ftantiuimutationëm , velètiam alterationem aliquam.
Ex quo patét, quod minime colligitur ;fi filius caufla eft,
8c ex caufla prouenit, neque rotus cauflà^neque totus ex
cauflà, fedex alterutro imperfebto èomponi tur. Aftindu-
bitato quidem totus cauflà,& totus ex cauflàeft, cum in-
diuiduus fit &incorp9reus.Quqniam vero cauflà & caul-
(àtiuum compofitionemnon mducunt,manifeftum : Ecce
namq; filius & (piritus, principium &c cauflà cum pâtre
finit conditrix vniuerfitatis. Ex pâtre quidem cauflà filio
ac (ànâo fpiritu,fecudum aliam 6c aliam.(peciem, in quo
* Kk 1 I '
Nouem ?
Hugoprç