Hugonù Ét er uni de b areßb us,
C A P V T XV I I .
AD hxcautèra,nequeoprxterirefubfilèntiogràuif-
fimamïllam obiedionem, quxranqùamex tubàe-
mitriturin longirudinen^quaLâtinorumimplenturau-
rcî, 8c li valtlc iIlrcitum.putem in Diuino nùgas cotffin-
gerejaufconfidïs proferre hui,u(cèmodi:Eece,Nicbme-;
diæ Præful cunvàlijsexCîamat : SFex Pâtre eft Filfifs, ex1
Pâtre autem & Filio Spiritus »Nepos'vtique Patris-Spiri-
tuseft : quiasScapud rrosnepos proxhne quidemeftex
quoducitur,perquem riiedium abauoderiuatür. Quid
diccndum huicaut quidrcfpondendum eritï Hocne^uc
in natUralibus confecutiônem haBet: vt aies quidemprî-
maoaumpeperit : ex alite autenï-& ouo, palier proaijt:
igitUr,qux prôgreflà eft^uiculajné^tis iudicabitûrditis.
MultotninusinDiumolocum repérit redargûrioùuiuf-
cemodi, vbi neque corporeagénératio eft, nequepaflî-
bile : Ôtfine autem quod talibus gènerationibus fubiâ-
^cet,necéfleeft fecàri: Omne autem quodfêcaturpaflïbi-
'le.Stupefco in talibüsV&ideo maximè, quod noufolùm
didus Antiftes,fèd quicünque contraLatines feripferut
in hodnegd‘rio,Pàralogifiïioeodem, quo &antiqùiifimi
hxrctici, & fimifibus qux non habent lo:um, prxter
quam innaturalibùsvfi funt. Quain re, quihæc oppo-
•nunr,fècuhdùm apparentiam tantum, nequacjuam autem
fècütidùm veritatem decertant : nibilque lie litigan-
do,con tra cos qui è regiode veritâtem cômpleduntur,a-
liquod affcrcur in conuenièns. Palam eft haud dubico,i
dorgenitorem : nullum Veto detrim’entuin circa Diui-
nâm,naturam inùcniatur:qukfallacia,fi de his qux àpüd
tu>sfunf,cxempjum fumatur ,apertiffimaeft hoc modo:
'fiPiterincoquoddefipir, Filiunrdenfonftratinfipien-
tena'i nulla certôvidemrnecefiîtasfat'ui filij generatio-
nem inferre,ne fiât pacernæ detrimentùm fatui taris ,pu-
toin figura di&iônis huiufinodi peccatum dbuolui, eo
qdôdnon iderrfeadem exponaturinterpretâtione. Eté-
nim huiufêç confecutio fiibftanrialmm cft, rioU proprie- \
tatum:quöd reclufis cônfidérârrpotcft latib'ulis, fi omif-;
fa religionc ad modicum diuinaymentem au'humani ge-
neriÿpropagàtionem quis reuocet. None éuiuslibet-ho-
minis'filius, cùm orania quæ Pâtrifubftantialiafuntha-
bcat,eorum quætaliânonfimt^minima'irffnterdum por-
tioriém retiùet ? Si Pâtri lubftahtialiterineflet filij gene-
ratioemiflidq; Spiritus.,ƒ ex neceffitàte'filiùsipfiim idem
na&us foretiquin etiam & Spiritusfandus hocin in -
fîriiTcuniîlèdPatcrin eoquod fubftântia générât, aut Spiritual
émittit : Ncqüein eo,quod Dèus à Filio,vel àSpi-
ritu difFert,Vnus enim'& idem Deùshitrës funt : fedin
eo'quidemîquodPatergénérât afilio dÊert : ineb autem
quod emittit,àSpiritu folo.Qua'dere manifeftum,
quodpenes fubftantialia tantùm,talislôcum habet con-
fecutio.Namindubitabilceft perfonalcs, fiuc hÿpoftati-
cas pïôprietâtes,imperrrfutabilcs e lle , *& earum permu-
tatioriem tantam confufioncm 8c difpâfirionem perfb-
narumfacere,quîbus fölis circutpfcriptisomnibus alijs,
diftefentes coghofcüntiir perfonæ:at eâufTa, & vt'ita di-
,'câufàtiuum,&mïttere & mitti : & quam plUresaliîé
his qua:di<ää funt.Quod fi genitorih eo'qubd ’Patereft, hypoftatic* nön funr,*fiue perfonales : ideoque non fic
h'äbitudinem relationemque habetad Spiritual, confe- confufioperfonärum quando dicitur: Vnacaufa fand!
quitur ex néceffitate , propter identitatem habitudinis j SpititusFiliiis & Pater cft. Naturaenim quafi res fubflä^
genitoris, Spiritumgènitum e/Te&filium. Ideoque aut tiaqu*dkm vnaeft,propr{erate«aütemnotamina,&if-
confundi perionas, aut fratrem filij Spiritum confinge- ferentizindiuifibilium, & qu*not* non funt perfohä-
rerquodidefo perfonas confuridit.Itaque genitor non m rum. In rebus veto crearis ebritingit eiufdém aliqüädiß-
eo'quod"genTförcaußa*eft Spiritus,fed in eo? quod caufa ferenda,öc feparabilia^fFe nafur*, & fepèncquaduam
prindpiumqiie ,y t fapèconculcatum Wt. Quare neque cafdem habereproprictates. EtFiliüs qufdem folus eft
alietius a Filio Spintus cft, neqüeabfquehabitudine ad ex Patre,vt genimeufecundudiillud: igod?dtrecxtui,U
ipfunaiddicandüs. Scdneque hocincönueniens. Si Fi- ;illud,devteroanteluciferumgenüne: nön tfuèd vtéfurnha-
JiüsnÖn in eo qüod Filius Spirituhl emittat, cum Pacer beat Deus,. fed qüia legitimafrequentiüsgermina,vteri
honin*éo quód PaterSpidtus MufTa'exiftat,contra quod concipientium parturire cOnfucuerunt. Nihil ergo aliud
N i c e t a s Filiusnon in cb rfermo innüir,nifi vr certuro faciat, quomodolegitimus
qdod Fill us,S pmtus eau fla exi ft ar, rel i nqui tur vtique fë- ifrudusPacris vnigenitüs exiftit, propterea & Spiritus
cutidum aliquam aliäm habitudinemQuod fi ita eft,e- j proprius eiu> eft, ficut & Patris, cum nihil ihrer ömhïa
rftfiliu^ F iliV s ex cauflä u vtautèra & ipfeSpiritusc-1 qu* Pätris funtexfftat, quod d filio aliehura fit. Omnia,
mmorcaüfa\ propter'qübd hfne inde ineonuenientiajinquit,meatüa,&tüamea.QuomodoergoSpirituscau-
"obotiuntur. Autènirhhohèx caufaexiftens, habuit Fi- fam Patri foliattribuere quisandeat) m o foribushabet
lius emiflor Spiritus efle,aut ex caufa exiftens Patte feili- pericUlüm,diuidèns äfilio %irHüm,dum didtmori efTe
cet,atqui fi noh exiftens ex caufa, erunt rurfusjn fuper- ex filio,é i quo exiftentiam quemadmoduméxJPatre W
naturali&fuperfiubftantialiTtinitateduo princfpia fine I bet/icut mbnftratumeft,qüi-cerrcdfilibeÄ'unditur • fed
jinncipio: Pater feil. &£ilius. Ideoquc;duo:prin'cipias& eiUsnoneftpofrcifio^uimunuseftPatris&'Filiknonfa^
duæcaüftæ : f i autem excaüfaFiliusexiftens Spiritus
miftörfit , omhfnö e’xPàtre hoe fortitus eft.- Nam.&i
Quod Fibus eft,& örnnia quæcumqi habet, per Pattem
habere diciturtffn aufem exPatre hoc habet : quæ eftifta
exhæredatio &'detrim'ent‘ùmfilialisexiftentiæ,vtnon in
e‘0 quod Fiîîus Filiumjéhcfet, & Pater cenfeatur, cùm
Pater in eo,quod emfüor, Filium rurfus emiflbrem Spiritus
durà,docehs nonab àlio inftrudus, quia cùm Deus fi t^
omniafçit,& omnia habet; Nos àutem quamquâm Dij
peripfum efficiamur, quod ipfeeft fierinoh^poflumüs.
Nam quod ab aliquo eflicitur, nbn eftde fübftatitia h -
cienm,ficut quod gignituréft defubftahtia genérantisj
erg^o Filius de fubftätia Patrisgignitur, & figura fiibftan-
tiaè Patris,quia ide illo exiftftnafdbiliterfbiUs : Spiritus
oft endat î Si enim ex Patte indemnis eft Filq gene-
Vcro ex fiibftantia Patris &.Filij eft proceflibiliter. Quo-
rüm fiSpiritusex fiubftanria Patris exiftentiam habet , ex
luoftandayaofilij;, cuiùs'eftfècürtdùm naturam minis
me, fèparabijis eft Paterd filio , & non eftfubftantiæ'4r
n^vrrumqtieperfbna^idfepafabilis : aciion eft fepà-
raonisPaterafiliô, cùmeandemcognitiônem,eandem
fubftaptiam,eanderaqüé vitam habeant-. Nam quæ non
fùnt eiùfdem fubftahtiæ, non vna cognitiione’c&mpre*1
hénduntur,nequèfimilit'èr poflunt viuificare. Cùm igi^
tût fübftàntialitef ex vtrôque fit fpiritüs -, ex altèrUtro
qualitér & fimilicér habet cxiftentiam.Idêo ait : Sicut co,
- , . - - o «s -j - ° Patremiiu perfedè fcib eUtii
iicUt 8f ipfe me,indè omniafcio, quia Pater in mè,& M ih
W M O S ? * « m * é Pàcriseft: fecûndùm hamràto,&
ftcnfiac.OwiBWcniifijrt^jaw^^J^Btinecïïïanfimfi'rfi-j Fih]fifiümj& fi Pacrlscit omnia (ubfianmlitcf monftratci &&exhibct Filij. Amatihiirn Parti a ü à : • Æ ü A .
ratio,Spiritùfqùc'prdceffio, quemadmodum emiflor Fi-
liüS'öftendetur,: neceflè omninö, vt deiftlmentum qirca
©füinam natüram non inueniatur quod genere't filium,
ßcfii nepos hinCcomplafmatusitf?quis , cùm Si'emiflbr
Spiritus, in eo quod ex Pâtre filius mönftfetur ; quod fi
ita eft, congeries impietatîs &'prdfünda emérgètfouca':
Non érgo Spintus exTilîo, pröcedit, ficutex Pafcre. Hü-
iüfmodi quidèm afgurnêntatiönes-, quibus tollereniti1
turd filiöpröceiuonis çàùfàm, priidens ifte Vir,ignotän-
tisapparent m^isqudra ftudiofi. Quæiîé,quæexhære-
datio iftâhft & filij detrimeatüm , y t rion in eo qpöd Fi-
liüsPatèrfit fx p jo d quidéiq.quærendumnonerat, fed
multö Videri pöteft,
velutifi Paferiöeo quod fätftor filhim fadorem o- ?
^uàs'Grdciin LWtnos deuoU6iinty Libér. 37$
ter,nec habet fine Fflio. Ex quo pa'tet,quod amboram*-
qualitcr fit fpiritüs,quo Pater Filium diligit, & qùam ei
non ad menfuram ttibuit : diligendo autem Pater Filium,
«! Filio exiftit, & Filius in Pâtre i^ ion vt çonten-
tumm continente , fed vt quibus eflévnum S: idem &
squale cft,proptereadicit : Si mefciretis, & Pattern meum
vtiquefeiretis : qitæcertèconfequentia falfitatisarguen-
dacft,lî Spiritus ex Filio non procedit. Nam fi Pater habet
aliquod proprium quod non fit Filij , neqüaquam
ex filij cûgnitioneperfeêta Patris habetur cognitibrquod
forfitan hoc modo meliüsàçparcbit. Nullius fcicntiàin
filio depeehendit quod ad euni non pertinC't, aetmitte-
re Spiritum fandum ad folum Paqrem pertiUct. Nullius
ergo fçientiain Filio deprehendit cmitteré Spiritum fân-
dum, quod proprium Patris eft. Quare non cft verum,
fi Filius feitur & Pater , fugienda funt ea ex quibus inconuenientia
obonuntur,tenendavciô eft veritatis norma,
quædicic : Si me fciretù, & Pattern meum vtique fciretù:
quæ qüia vera eft, manifeftum quod ex Filio ficut ex Pâtre
Spiritus prodit., Non fèparantürperfonæ, ncque di-
ftant ab inuicem,fed mutùoabfqi confüfioneinfe lunt.
Q^mobrem nos très homines dicimur, vt très perfonæ
locis diftantes, & quam plüribus alijs & non ynum pro-
priè exiftentcs:at in fanda T rinitate vnus Deus,non fres
dij,propterperfonarumeandemfiubftantiam, &incon-
fufàmadinuicem capacitatem,non virtute differût,non
tempore€Xtenduntur,non fpacijs diuiduntur, quia non
ter efie PatrisacSpiritus, 'cöm ömhes coftfiteanturSpi-
ritum èequaliter cfFe Filij atque Patris. Qharein quibus
qifidem nihil indigfium necindecens Diuinas perfonäs j
eOnfequitür, in hisPatrem dicimus caufTäm, & Filium
concaufl’am, necaliquainiuria Filio Patri ve,autfandó
Spiritui corrogatur. Nam in legationibus & donatiohi-
büs Spiritus,femper Patri Filius cönforseft: atSpirituth
dicercPatrem,feu Filium Spiritus filium appellare, exe-
crabilc profatiumque eft. Sed neque pröpofitioilla quäe
dicit j EiUiffionem Patri & Filio cömmunem eile, proprium
paterna perfon te , quoaptus natus eft infigniri,
Pater folusihrèfemit 1 hocautem paternitas eft & föla,
fecundum quathvt ex anterioiibusliqu et, emiflor non
vicféïur,fedfolum Pater. Quaïlibetproprieras in omni-
busquaeabea denöminantür, nominisfui principium
fetuarc con fiieu i t,vt ealiditas calidi, & frigiditas frigidi.
Nulla-vrique.propriétas. OirCä fuum qüod confideratur
fiiigülarejduplicitëtin principió dènominari facitiat pa-
ternitäsVna,fbla proprietas,&circa föluni Patrem confideratur.
Itaque fcetindum paternitatem tantüm Pater
dicitur,& nöriêmiflbtv ;Trium egerequodabaliquode-
nöminatur,dicurit Philofbphi: Rei,a qua denomuiatur:
nöniinis quoque: amplius autem, &foliüs diflimilis rer-
minationis':: quodeumquehorumtrium defecerit, im-
pedit denöminätionem. Manifeftüin itaque, quöd emif-
lorhequeapaternitate , neque anliätione denominamodum
à Pane differt.
C A P V T X V III.
tlir.Qua èx ré patetgenitorem fecuridùrnâliam proprie- j Secundû
eft aliquid inter Patrem & Filium , vt antiquiof fit exi- j tatem generarë, âc fecündùm aliâtn emitrerC Spiritum. proprie-
ftentia Filij Pater rcùmigi tur æterna fit Filij conâmunitas jEtattendendum, quouiam non propter honoris parili^
ad Patrem,& pet omnia par,æterna eft Spiritus fandi ad ’ tatem Patris & Filij, vt ex Pâtre, fie ex Filiö Spiritus pro- nèrarc&
Filium, àquoinnullo, nifiperproceffionemquemad- cedit. Si enirti propter honoris parilitatem ex ambobus cmittere
Spiritus ëmanaretjCohfeqiii videretur, vt Filius propter Patreni.
honoris parilitatem ficut éft ex Pâtre, ita & ex Spiritu effet.
QuodMethonæaftruitEpifcopus, quiveraxiiihis
quæintulit,inuitusreperietur : aitenirà : DuDbuseiuf-
| dèm honoris à Pâtre progredien.tibùs j fi alrerum alteri
S Ed adhucMethonæ Antiftes Nicolaüs, verborum exiftentiæ vfum præftet, alterumæqualem alteri decet
nouitates excitatflias , quafi Latinorum opiniones redderëgratiam, vt honoris æqualitatemamboconfer-
exiftantjCum iniuria pronüciar, & tanquam bonus Àth- uent : quod fi non retribuic', vbi eft incommucabilis or-.
leraincertaminibus, aut ficut in nubibüsaqùilapullos dinisobferuanria ! Et fiquidem non poteft,languidus
advolandumprouoçans, extolliturçr^flaturqueinfet- :eftsfîverô nonvult,inuidùf. Vah,bönusSpiritus, $c re-
xnone capere,quos nondumintellexit : ait enirù:Si quia 1 dus , Sc principalis éiufdëm potentîæ fècundùm natu-
vnum funt Patter & Filius, fifiit âutem omnino narüra v- ira'm,Filio Patrique confubftantialis. Hic qüidem Vir, 8c
nùm,ideo vt ex Pâtre, ita ex Filio dandum eft procèdere.} omnis inçèlligere volens, verum eflè quod didum eft,
Spiritum , hoc enim nouitas Latini dogmatis appétit, !reperiet:Spirltum fané Filio æquâlem, vtDeusDeogfâ-
dandum fit & Filium ex neceflitate vt ex Patre,itaexSpi- tiam rëddit.Nam qualèrii gratiam Pater ex ipfo piodiens
ritugenerari, quoniam & Pater & Spiritus vnum funt retribuit,eandem Filio recompenlàcjexipfo procédés: vnatura.
Quod fi non ita eft,periclitatur Spiritus cum non
fit vnum natura cürii Pätre: & rurfus palam fit Macédo-
nius. At hic quidem vir minime veritati appropinquat,
Latini quippe non ideödicuntSpiritüex Filio efie,quod
Pater & Filius vnus Deus fint,nee per aliquam hoc dice-
re drfputatione Coadi funt,fed propterea ex vtroque Spiritum
procedere fatentur, quiasqualiter filij atque Patris
exiftit,noncondibiliter , nonnafcibiliter,nonpof-
fèfliuè,fèd fimiliteramborumeft, nequaquam vt adus
&opus eft hominis, fèd quodammodö y tradij alma lux
exiftit 8c folis.Amplius autem,& ex hoc manifeftum eft,
Filij cfle Spiritum 8c ex Filio, quoniam Films per fè figu-
ra eft perfonas Patris,& a: qua, vt itadicam, menfura ma-
gnitudiniseiufdem perfbn* ac acquilibris, cum ergo fi-
gurä^perfon* Patris par fit, acperlonafigurce, enuncia-
tur autem de perföna Patris Spiritum prouenire, necefle
cum idem Spiritus fit filij, per omnia Patri comparis, 8C
j de ipfo enunciari : quare fi procedit ex Patre Spiritus,
1 procedit ex Filio,aut non eft *quilibris,& pat figura per1-
j fon*iPatris. Item, Figurapareft magnicudiniac perfon*
Patris. Exmäguitudineverö&perfoiiaehuneiaturSpiritual
procedere: quareidemipfum&exfiguraenuncia-
bitur:emitti: igi tur Filius Spintum ficut &Paccr. Oppo-
tiet autem aliquis Spiritus par eft perfdn£e Patris: at vero
de perfona Patris enunciacurhabere Filium,Quire idem
de Spiricu praethcabitur, ScericFilius filius Spimus fan-
di.Sed dico non eflehuiufmodi äquipollentem cortipa- i
rattonem, eo quod nunquam datum fit Filium asquaii-1
truinque enim emifliim dicitur , &eft. Ex his ergo qua:
didafunc, vearbitror, fbluetur&Nicomedi*Pr*uilis.
inftantia, q.u* dicit, In quocumque comm unicat Filius
Patri,non magis & minus communicat: fi igiturin cäüfla
ei communicat,*qualiter communicate debet: Qüpd fi
*qualiter communicat, erit vtique vt emiflor, fic tfege-
nicor,nam ambo ad cauflaerationem rèferüiïtur. _Sin aa*
temnotlitacft, quarationedimidiam8cnon toramha-'
bebitcauflam ? quod enim ex dimidioimperftdum, ni*
hil autem Corum qu* circa Dominuuiiimperredum eft*
Demiror virum hunc, rum quidem, quod veluti mixtio-
nem fubftantialiumac proprietarumfaciat: cauflaCnim
lion eft de fubftantialibUs, neque Hypoftatica fiue per*
fonälisproprietas , ficutpriusdidiimeft : rum autem,
quod quafi ab vtiiuoca voce facit con clufionem : fed
cauflahichömenvriiuocumnoneft, neeetianwéquiuo*
éum propriè vt quidamputant. Diteunt enim ideö «q.ui-*
uocumnonefle, quodoftendatcauflarUmcommunita-
tem , fècundèm quam comm uniter habent habitudi-
nemaliquam,adea , cx.ipfisfuntcauflis : fed nulla re*
ruméommuriitas in'xquiuocis, fecundumxquiuocum
ndmen cönfidef atur, habent autem cauu* hoc xquali*
tercommune:primas eflè,quorumfuiitcaufl* : -aurpo*
teftare,aut adu,ideoque non eft homonymum. - Quod
veto non fit vuiuocum, hoctoanifeftum. eft. Nam vnir
uocum habitudinem habet, ad remindifFerehter,y t vn4
eademque ratio eorurn omnium fit f qu* fub vniuoca
voteecontinentiir t arhicnonefteadem ratioqu*Patri