id quod melius & preciofius eftac dignius, ex deteriori- i lis corum beneficijsilliccrisadfauorem, nullifvemalefa-
busacvilioribus6 cindignioribuspoteftmeliorari ? Hen dis deterreris ab am ore.'Tunc enim gratis amas. Non
quot funt qui agunt quod volunt; qudm pauci qui velihe i enim eft vllius meriti pacero habere,nifi cumijs qui earn
.quod fibi profit adeptum ! Et tarnen quis vnquam poterie nobifeum non habent.
' .ci::, a J _ rro/l»n>nrnnn am arf O iiirn ihoc perfuadere filijs Ad* ? Quando crederitur non it in fiar rirvf<..A
vtiliratem fuam, cum paraxi fine iurare, nihil fe fibi male
optare, 6 c omnia quxpatiunturintot laboribus propter
fuam vtiliratem le tolerate ? Tanquam ß dicas idololatr*
quia non colit Deum.Statim enim in filter, iurans fe cole-
re Deum, 8c quanta in cuUu eius expendat annumerabie .-,
lipfumqueetiam quern colit Deum, digitqdemonftrabit.
'£t tarnen non colit Deum: federrore deceptus pro Deo
habet. Ita homines fine dubio non vtiliratem fuam diltf
gunt aut volunt? fed quod errantes vtiliratem fuam pu-
tant. Et ideo quicquid pro re tali aut agunt aut patiuntur,
■pro vtilitate fe agere putant autpati..Nonautem vyle aut
diligit vtiliratem fuam, nifi qui Deum diligit. Ip ft quippe
jfolus, tota8 cfolaeft vtilitas human* nacurx. Scriptum
verb eft .-Quoniam qu't manetinebaritate, id eft, qui Deum
idiligiti inDeomanet,& Deusineo. Talis eft ergo vtilitashu-
mana, vt earn,nifi qui habet, diligcre nemo poflit: 8c qu*
■a fuo dilcdore non poffit omnino feiungi. Hocergoip-
jfum qubddicunt homines diiigere fe quidem vtiliratem
fuam ( quis eft enim qui hoc non fit iurare etiam para-
tus ? ) led earn non habere, hoc ipfum, inquam, teftimo-
niumelt, eos aliud diligere, non ipfam fuam vtiliratem.
Nihil enim aliud hotninifaciendu eft vt vtilitatem fuam
habeatjjifidiligere. Sed ipfi homines conantur aflidub
facere earn qua li non fit, ficut Pagani Deu m. Nam fi folus
ipciis vtilitas efthominum, quo carere non poteft, nifi
qui eum nequaquam diligit: non facienda vtique eft,
cum fit sterna, fed tantum diligenda. Hoc folum pror-
fusefttotius miferi* noftra caufa: quodfcilicct vtilita-
temaut nocognofcimus & non amamus; autnon quantum
yel ficut cognofeenda & araandaeft, cognoftiraus
& amamus.
amare Quicquid fiat tibi, dum modo animus tuus nec ir*,nec
odij, nec triftiti*, nec metus motum incurrat, neque ho-
rum caulam, infucuro fieculo nil nocebit.
Oppone duas pilas radio folis, vnam de argilla, alteram
de cera;quamuis fitvnus idcmque radius, non tarnen
idem in veraque operari poteft, led fecundùmpr*-
parationes earum, diuerla in eis agit, hanc induranSjillam
liquans.neque enim terream liquare, aut ceream durare
poteft. Ita 8ç vnametalli Ipecies, aurum fcilicer, confpe-
(ftumapluribus, diuerfos incis, fecundùm præparatio-
nem mentium eorum, excitât motus; Alius enim ac-
cenditur ad rapiendunv, alius ad: furandum , alius
aiftem ad pâuperibus erogandum. Qui ftultus eft,
dicij beatum eius poffeflbrem : qui fàpiens, luget eius
àmatorem. Nec in bona mentemalam, nec in mente
mala bpnam voluntatem ex ci tare valet: fed omnino
&h*c, 8c ali* feu corpbrum fenrerum aliarum fpecies
Hue caul*, mentes humanas, fecundùm præparationes
eärundem »mpuent. Et ideo tota caufa malitiarum no-
ftrarumnobis'ipfisimputandaeft,nonipfisfeb.us in qui-
bus peeçamus. Ergo nihil aliud nobis faciunt, nifi probare.
Oftendunt enim quales in occulto eramus ; non faciunt
nos tales. Quam ënim firmo 8 c immobili amorc
fponfafponfo adh*reat, aliorum virorum probat intui-
tus.Si enim bene caftaeft, nullius alterius pulchritudine
permouefur.Itaquoq;tu.fifirmiflimoafFetäu adhærercs
Deo, nuljius creaturæillicereris adfpetftu^ Omnia namq;
hæc,tuamerga Deum »quanta fit, probant caftitatcm.
Deaduerfitatibus humftculi, qu aliter tolerandafunt,
quia.per eas cogmurvtiliter ad
Deum redire.
peprudenti cautela qua vtendum tß ad fuam vtilitatem
quibushbetprojperis vel aduerßs.
C A P V T V L V M X I I I .
ECce contriftatus & conturbatus, quererisde illo aut
ilfq, quod contumeliofa 6c odio plena tibi dixerit
verb* Doles ergo aut talia tibi, aut tali mente efle locutum.
Bene oranino.fi propter eius vtilitatem doles.
! Noojpnim hoc ei expedit. Si autem propter te,praue.
Nil enim tarn (an6tumacbonum, tarn lancfteäcbene tibi
jdicerepotniflet, quodeiletvtiliustibi,quam h*c erunt,
fi bene eis vtaris. Siue enim bona fiuemala, bene vel male
dicat tibi quis,vel faciat; talia tibi erunt, qualiter eis
vfuSj fueris. Sibi aute m qui fecit aut dixit, taliaerunt,
qiiali ea voluntate fecit aut dixir. Sicut enim mentitur
iniquitasfibitantummodo, non tibi, finonconfentias,
6c firedargüas: ita omnia mala facit fibi ac dicit, ideft,
ad perniciem fuani, fi pie ac compatienter non con-
lentias, led redarguas. Ei ergo qui malum tibi, fecit
aut dixit, condolere debes, non tibi :cui etiam alie-
namalain bonum, fi eis bene vtaris, cedent: 6c in tarn
bonum, quam bpne eis vtetis. Ergo 6c tantum in malum,
quam male vteris eis: fiue mala fint, fiue bona, qu* fa<fta
vel di da tibi funt: quoniam diligenttbusDeum omniacooperan-
turln bonum. in tantiim omnia, vt etiaaliena mala. Ödien-
tibus autem Deum, e contrario omnia cooperantur in
malum ipforum : 6 cin tantum omnia,vt etiam bona.To-
tartiigitur querela in teipfum male vtente verte. Nam 6c
fi re vera mala funt qu* fafta aut di&a funt tibheibi certe
malaefle niillo modo poteruht,nifi eis male vtaris; fic nec
bona bona, nifi betie eis vfus fueris.
Hoc feinper intuendum, quid fiat in animo tup $ nec
quidfiue boni fiue mali alij faqiant, fed quid tu de ipfis
eorum fadis facias: quomodo. fcilicet vtaris bonis 6c ma-
lis eorum, quantumque ex eis proficias fiue fauenclo 6 c
adiuuando, fiue conapatiendo 6c emendando. Tune
enim de omnibus fadis hominu bene dperaiis, cum nul-
C A P V T V L V M X IV .
Vide quomodo te pungat Deus, quocunque extra
eum extenderis per concupifcentiam in crearuris,
tanquam nutrix pueri brachium extentum extra cunasne
pereat frigore.
Propitius tibi fit Deus, ne inueniatvbi requiefeat pes
mentis tu« : vt faltem coada, ô anima, redeas ad arcam,
ficut columba Noë.
Egeftasipfe,velafperitas, temporalis tortoris vice co-
git nos bona, atque his diuerla defiderare. Sedquianos
tantum temporalibus afluetifiimus, nihilque aliud no-
uirous, non multum diuerla ab his quxpatimur defide-
ramus: 6c vel iras eórum, ideft, alperitates, tempera-
memo, quafiquadamreconciliatione; ad momentum
inrerrpmpere, vel non multum' diuerla ab his, fubire
optamus.
O homo qui dolorem pateris, vis eum lenire ? Volo.
Temporaliter an xternaliteriÆternaliter. Æternum ergo
linimentum, id eft, Deum defidera. Namideoteper-
cùflit, vt eum defideres, non her bas, non ligaturas.
Vnafebris aüfert omnia contra qu*pngnas, id èft, ob-
ledamenta quinque fenfuum. Quid reliât ergo, nifi vt
Deo gracias pro collata vidoria referas? At tu contra qu*-
ris cuifuçcumbas,odienslibertatem.
Q ^ fp eseft, filaqüeisinimicigratisincümbisöciacu-
lis.fi ha^ non folum ,non caues, fed infuper libenteram-
plederis, teque illis deeegis ? abillisadilkconfugis. Ea
putas remedium, ea fofatium, eadefideras, 6c abclTe nori
pateris.' dS
Profperitasjaqueuseft, culcer in cid és hunc laqueum,
aduerfitas: careeramoris Dc i, prolperitas j confringens
huncariesaduerfitas. i
Dicit tibi aduerfitas: Niteris vttecedam. Quodcertè
hulló modo prohibere, fi bené velis, poteris. Non enim
pofium Domino mOdulantemanere, quippe fyllaba.
Sicrgahomincspeffimosvelutagnus elledebes: quid
ad Deum, cum ab eo corriperisflagello afiquo ?
Vide
Vide quomodo fisquafiin belio. Sitis tortetjopponis
potum. Fames cruciat, oppbnfs efcas. Frigori, veft^m aut
lgnem. Morbfej medieinam. Contrah*comnia dpuseft
patiencia, 6c muridi contempt^; nealio bellb,quod hine
fu rgit, fupet eris^cateru is videlicfet vitioi um. %
Quandoquidem fola voluptate caperis , fola deletfta-
bi 1 ia I uii t cabenda^ Nufquam ergo fecuraeft anima Chri-
ftiana, riifi in aduerfis.
De hisquxdiligis, tibi fecit Deusvirgas: Profpera fu-
giendq, madueria irruendo crucians. Omnia flagella
luhr.prxter iplum. Qui flagellum deftruit, quafi filiuseft,
quiviigam parris verberaiVtis frangit.
Corpus d vahdioribus viaumautimpellituraut attra-
hitnr,ifimilitervoluntas. Tuverdnortqubd corpus Vin-
cehdb moucat, fed mentem 6c voluntatem cura.
V* non his qui pcfdiderun't temporalia, fed Kis qui
perdidcrumfultinentiam. Nulla enim pallio fuperatur,
nifi per ipfam,; Non enim edendo contraitur fami,led
feruicur, licut bibendo fitiv Ad hoc enim tenduntifta, vt
fcilicet ad ftuendum exteri.oribus coipqrumlbrmis io^
cliriefiranimum. Quod quando fitjnonfuperanturj fed
regriant,finem fuum,ideft, animi incli'naeionem & pr«-
parationem ad faciliorem 6c maiorem inclinacionem ob-
tinerltesj ;
Omnium doiorum & erticiatuura to h medicina eft
come mptus eorum qu* l*la funr,&conuerfio mentis ad
Deuray
Quot vdluptates cafnales & quart] vcttmentcsfpM-
nis: totidc & tart) valjdosdiai^ohJaqueos deuitas. Quot
iribulationcs, pralsrtim pro H B a jE a » « : totidbmme-
dicinaliaremedia /pernii.
Di mapatimtia, qtü tolermii érdmtndifuutpec-
tatores friiifirmi, pitpnindvcarrt-
citontmeorum.
. C d P VTVLV. VI XV.
\ 7 quoroodo in fuc diligeie poffis ljm e n t ita , in
V liei'ba truicuingibbofuni : fic eos diiige quinqn-
dumbomiutu. Tabs eftoergadirtiies,quarts ergate Ve-
titai GStinir. Quaitin ce iuftipqic & ainauit, vc raeliorero
iaceie: j ralestuitine fic ama, vc meiioresfacias.
Blaiphemaamcdieuin.dciperandoggiotuni.Tamfatiljpnróefteiüsiattitasi
quanta diiusiu medendopo-
,teiras&benignitasi , r
i Vide ne propter opus bomihis.CoHtemnasbpusDci;
Optisemib hotninis,homicidiumeft, aduitetiituieft,&
titerafirailïajopnsveióQer.iplèhbinöi Quidiigitalitjiud,
(tent doiuum aut aliquid huiulrandi.maicriam
qUOqUfc Vnde dlud ftéripbffit.amat,- ligna icilicet aut ia-
ptdes. Oinnisergb qui bonds dtiigit, malos,eo quod
j nnnquart) alfUnde bom iiabt; diligae neceiie eft. Cur
. tmiti uonamesid vnde poteft Angelus ficrij li iliud artias
*nue lu^pbus fieri. poipttScrtptuin namqneeftde homi-
I «ious, Efuntaqudles Arigelis Dei.
I Quam pulchra,ars vincere in bono malum: cöntraria
I tfiimd contralijs fuperantur.' j .j ^h tn Se i quafi fi.gnum adfetundejida iacula inimici,
: eft.ad deftruendum malum,oppofitione boni; Red-
jtiere autem malum pro malo non debes vnquam, nifi
j Oire medicinaliter. quod iam noh elf malum pro malo,
11mo bonum promalo reddere; .
M ^..«Wuiiduiriam d n t^u cm qua id quod i mant,-1 (Te-
j quantur Vel fruanrtir,laborioscaddifeunt: tu Deum vis
aflequi &artem qua acquigf urf id elf retribuerc bonum
pro malo, tonremhis. |
iu™ S fj*“ '- T-dwtemqu.d faciei de hoc vino tun ; qnb
non ibldtrt tnthi mederi nbn vales', fed nee ferre faltftem
pores ? -
Quarevis fratrem fllun. ditoitrefe! Quiaibenndia,
Sc omnibus ytctjsplenuseft, SicetgofaciaMbi Dens Ex Prob.afti^ dIS * b e « eumdimirtete. » »
'ßUmsoputmtdim.fidmarehalemiiilt. Simatrem interto-
ges,quarefibumfuumdereiinquat, '& refpon'derit.quia
Nonfitexadlör vindiiäa:, qui p'etitcireft venii. ,
q u e m i S i n m . • * "
> ar^ 1T r,* T CahI4^ :tUTr'J!i<*Piti6ti'iamäl't!'“niili-
tatem: hoceit enim te ireextra mundnm. illnd inrra.
Quälern ergate Deum 6 c homines voluntatem habe-
j f lV,S’ quf ntu^unqueautquomodocunque offendas:
; t ^ n t S b b ^ uanm,ntuh^ 6a“t ^ ‘i‘- d^ “ -
Dcpitumpdfidtie & rntdicmmimfirmiirunt, & quo-
mode mente incmitpta viutndtim
efi interred
fc A P V T V I. V M XVI;
T r€.s a materdfilio non requirit id vinditftatii l i f t ;
7 ? ° d blnc,‘Iuotl'>c depuiet. Qttarefiqntseatn
vlafeivnienslatdaqfiiiumi non putandus
eft et Fecifle vtndiaam, fed tterafle Jafuram. Ita leber eflt
omnts Chrtftiannsadomnes homines,miTereti ftilicec
defiderantis eerttlEmas caufas dolsris fui, idcft,peritura.
Tam fqcileeft inter ftatrem mum & vithtm eiusdifeer-
nere.quimmtet bonum&malum. Deniqtte vtib ho-
Z n ' T ’H’* Vifovitioeins.qnis
non offendttur, nifi quis valde fapiens & bonus, qui noc
haritate,fapientia,i'epieturfratet,ne6 eommtinicis:
trat odto, furorequerepletur, nec euaderepotes quin
velturenf” ' Inlanusfani*,hl,ig 't l ^ eun>vtl ferUent,
Quod folum tibi 1 Deb eihibeH iefideras, itj eft, benigmtatem,
bancomntbusbomtnibusexhibe.-fiue flageilojfiue{
eriitate.Quidinfuitasca^is&infirniisjTuidiptum
laut fi aliud, non per teipium, nec i teipfo.
Cogtta,fidmnes hdminps ira femper & infania ageren:
tur, quidttb,agendum eifet; Nunquidideoturbtride:
^re s I Curergocum vnrtsabquandoturbatur.riirbaris]'
Medieinam e. debes, hon tutbarionetn. Qupmodi, etiim
fnlama infamendo curaripoteft ? ‘
eft. Ergo6ccuiDeoplaceanr;quia iuftum eft. H*c au-
tem lenrcnda ignious re tradir aftetnis.
Stultasunedtcus nolens opinionem fuam minuere;
quicquid non bene contingit; licet culpaiuafit, ipfis tameotmpntattegrisiltafacismfnbieaismis;
Qitaiem ammum haberesad bmries hotoinei; fi re-
motuseffesabeis, cogicans edruin peccaraatqi miferias-
omnino faltem nunc talem babem, efim videas bculis
pemeeosautcaicitate, äutinfitniitate, drttenimfaliuii-
tur a diabolo per temporalia^ äut fupefahtür;
Horrefee in ferutabiliaiudicia Dei Ihper te. Quicquid
enim es fuperahbs, nefcis quare ipfi non fuenritfiiper te
Tabs « g o efto ad iiibs, quales tides illos efle deb mile ad
te, fi elfentfuperre.
N’on fecunduni profeclum ftibicaorum, fedfeefin-
dum, defiderluidtuum «tepaatumetit me,tc/stua:«u
till oroheianf. foto* nnn
Éftjï: * >fip'iAï e»*«; « / dam delïderiui I drab ï Prf H inimieus; ilje càllidus, illi proficiant,l i _ HR
m dpbc p'tob'ancris iîlum e'iKfeéieratum, S I
Tutb.;tfs quia Ä S f e ' tie
f # . h ln dîs.QpW® ^ S i f i ^ B ^ l  H i Cut cnimnmarislangnid, moibum, fi tognitb
M u s . Hgp quidem co rn e t, née afiinlids h'oc iri’n- ™ d t * . ‘ * * * * *