ad fabiedôs. Se'd âual«n^ lè'exhibuit adaliosproximos
vëFtcm-otos?'
guklis èrga 'ómHcspïotfitöos Vclrento-
'tosexnterit,
C À 1> V T X.
EXhibebat omfiibus comuneni tanïcorde quàmVèr-
b i s ci i 1 e d i on is à fie d u m, & i n’ quantum falua.propô-
fitïgrauftateporenrt yrocundumfe& hilàrëm quibülqac
kHoquentibus offerébat. Adbmnesquidem luxtaPatris
AugiiftinivferbaTôngmüm chantas habebaràftedam>ad
eósverö quos'potetat,e?û'fdem effedu’m. Fecèratea chain
cat is vinute,Monafterifimfuumpr*cun<ftis tötiusFi'ä-
Cïx M o n n^èn j s^, cö rtmn e viim erfor um holpiniim ,& Ve-
lut'générale, abfqv dicuitrs perfonæ cxceptiorre, cundo-
funYalylum.Epilcoporum, Abbttumjnobilhini'tetiâlâi-
torunrqu oridianus cptTC0 rfirs,Mona<.hortlrn&Cierico-
ïiitn agminàj'p.'iupemrh qùçnunquàm dcefieptf têrât tùr-
ba, dbmo's'vnitièi'fas , hbfpitia curïda aflîduè peircteplc-
bat Sufcipicbarfiuràlaeriter,necinfufcipientebomvuh
tus hilarifatem, tanta adu e rrfen t m mïm p o rt u nitas rurba'*-
i‘c poccrac-cnutscorvircnsil la, queneicit quçrerequçlua
fuhr,fcdquæalibrum, plénarie poffidebat. Expendebat
înhri.pietatis fumptibus,nön fölum omnia fûa:ièd &quç
in u rnbacc'ipe té-poterat | lmitcb læpe cum foenorc aliéna.
Nam vt omnibus àcl Mônafterrum confluèntibus oble-
qui,v*>omnesprocùrare , vt Omnibus fatisfacerepollet,
cxtendebàtftluprale : necvîtes prôp'riasvel quantita-
tem tacul taris acrendtns , penè ad mipolîibilia lertfcti-
pltitn cagebat. Cumquéplcriq; AbbatumvelEpifcopo^-
î, quoi’unvCgo nônnuilosagnofcô, marlupijs pleins,
iîiimo vtficdicam,èxi.mdaiinbusgazophÿIàCijs, vixvél
buccellam paupcii præbeant, vel rarohbipiti oftium ape-
riant:hic è contrerfo iuxta Apoftolfim>Vetot nihil hàbéns
& om niapoifrdens, négaré cuilibet, eciarn qu* dêérant,
ßclcicbär.indeattenuatadoinovexhaüftis omnibus, îpïis
etiam, vc ho^itîbus larisfrerc't, IkpéMonachîs éfurienti-
fens^mulro anirfii angôre fôllicïtabarur. Sed rurfùs réco-
lens'i4hidPtopheticum)lnquirentcsDotïi'muim non dcli-
èicntoftTnibono.ètiamdefabitdijscorpbràlibüs didum,
& illud D è mini ,Nolite follici ri elfe, dicen tes,quid man-
ducabimus atit quid bibemus ? & aliud, Hæc omniaadij-
dientiirvobis:réformabatanimtrm-axlfpem, & cotuin in
Domino iaâarfscqgitatum.velucplenishorreiSjVelcell'a-
n js exult abat.Nectruftrabarur diulpefua,nec file qui vo-
lâtthbusccêH, qu* ncclbrunt | nccmenint, .prounïetfer- !
ûortïm luofiim obliûitecbatur.Prouidebat cis laepeinui-
flbtlisprôuifôr,perreges àcprindpesmimftros fuos : atq-,
fërùro iuatumjnomiominos, féd fiorarios dilpenfatores; !
ptouidebat,tnquam,eisfe.pe neceflària,-& multafrequé-
ter mittebat. Aderat plerumq1, paüperie valida anguftaris,
acmulto *realienô oppreflisi ex improuifoeinergës pic-
no copia cornu,&meerorein gaudiumiegeftatem in abü-
dântiam lubïto trâsfeiebat. S rc,-fic magnificus rctribtitor
facerccofiföetJiCjVt quæ talibus officijs expenduntur, vex
Hit fibicrèdita plufquim fidelis in commiilo, cadem non
tantum duplicata, iederiam ccntuplrcatà quandoque re-
ftituat. H i rrC'crà t qu o d i n ter cæter o s P rîftcipes ,q aie um
hârùrti & fimiiïnm viirtitum fàmaexcicidiligcbarit,qiiiq-,
Î1H de fuis muîta largiebaittür, Ludouicus Rex Frahcorûj
fexq; Anglorum Henricits/finguläri ipfiam amore ample-
Êtebanttir. Adeuntemfègairdencerlufcipieba'nt, mulco
fnfeeptumhonotê colebanr , âc difeédeneem nunquam
liîrè vaCüumfèmittcbant. Hoc maxime iâm nomuiatus
hiagnusillcrëxHenrrcusfiaCiebatî^uilibufvniuerfopene
orbiterraram norum eft ,c âdtosfui r emp oriS C h riHi an os
Principes priiätfiöa rrànfcetrdrt,Opetibas cuicit,largita-
'tefiiperauir.HuiusMatrhæusgratiam^ratiavirrurôlua-
rûmlàmiliatiret mréruerat. Naiti eiJrri iæpé adienSjab eo
'oblèquijshônoràruSjactlonisregijsoneiat9,lættisadfiaT
très tegied ièb a ttir ,feo rtl m q'; de in o pi a parie n riam, hui'ùli-'.
îiiodi reiTïèdijscbnfafâbatur. Itabomis vir prius Deo,de-
inde propter DeumommbuseomplaCebs, omnibus gtatus,&
fibi omrtcS tàlibus vitæ vel virtütum ftudijs deùitt^
xerar, & iccundûm Apoftblumpro modo fuoAmnibùS
omniâ fabfcus omnibus cômplacebac. Sicùc igWr in fû-
praferipta diuifione'præmifi.Deoprimumjdeinde fub’di-
cis,polVetiamxjuibufqircalijsproximis vel remotistalem
fè Matthasus exhibuir,ralefui exemplurn & fiji rcmpOriSj
&poftfuniris monàchisomnrbusd'ereliquic.
Quaiittrttdomno fetro Abbatetllumacurti euvcatus,ordi-
tient rïguhfmèretimnt.
C A P V T XL
EO tempore'contigit nefeio quaDci volûntàté vélper-
milîîone ad Cluniacenfis congregarionis regimen,
quod non duplicirer.fèd fimpliciter profcro,m'e indignifc
iimum anumi, & tantarumnuméro, tantarutn meriroo-
uiùmChrifbcuram,inutilemi8cinprouidüm prorfus opi-
lionem a(fumere. Et quia famam huius de quo lertno eft,
ante h ot offidum hàulerâ,&eade caulacumiam ex parte
notum&familiatem habebam : adÖrdinisadiutoriutn,
& ad impolitæ curae lupportandam larcinam^ipfo ftatim
primo vocationis meaè ahnoCluniacum euo'caui. Aftrift^
xi eum mihifortioïc necvnquam diflolu6dôambrisvin-
culb,eique ftatim Ordinis& dàuftri,cuius vciamdi«Stum
eft,feruentilllimusèratamator,curamimpofui.Suc'creue-
rant paulo ante in màgnotllo Ht nobilt monaftici ordinis
agrô,rcfecanda vel potius euellehda, vtilibùs latiscôtra-
ria,& quoÆndam quos notninare nolo,culpa vel defidia>
nam ex maiori parte iam vita exceflèrunt, plu rima extir-
panda exorta fueranc. Ad huius rèi adiucoriummagnum
hune & vine* Chrifti non fegnem operarium, ve iam dixi
accerfens, infignem Vcrè eüm adiucorem expertus fûm:
Nam noxia vel lupeifiùa quarque in cibis, in pocib'us, in
moribusquam maxime perfequens,licetea de caulà mul-
ra hune reticeiidapalliXs tuerie,eà tàmen ad cottgruumfi-
nem,etfi non ftacim, Deo præcipuè, mequêcumquibiif*
damalijspro viribus iuuante,perduxit.Nec;idcircö ramé
cùràm Monàfterij iam diéèi depofiiit,quoniam à nie,quia
lie rcs exigebar,& Cluniaci ordinem tenete,&domui iam
diébepiôindere coàâUs, non obedire non pocuit. Erat
qtiippfe talis,qui non vnius rantumvirrute dexterç,led &
ipla liiiiftrà, lîcur de quibuldam lcripturalàcrareterc,prô
dextera vei noflet. Et rédte r iufti enim hominis eft, hun-
quani finiftràm habere, fed femper éa quæ finiftra,hoc eft
adùerlæ partis funt, in dexteram; hoc eftj redam conuer-
teie.Sicexpertam hominis virtutem.nonvni tantum, led
gemino oneri portando fufficicnteniï vtnlmquèeiushü^-
mernm luppolui,âtq; vt lecundumeam quamin iploco1-
gnofeebam grariam, tratribusfuis aliquantulum abinui-
cerh lèmotiSjlabôre luo proficeret.prouidi. In hocftatuv
aiiquanto tempore decuifo,poftquam certa &vtilis calilà
exegi t,rlato ei apud Clu niaeû ordinis fucceflore^d lànéli
MarrinimonafteriunïjVt prius regendum,éum temilî.
■Defchifmate duniacenfiper Pontium,qui
-Abbasfuerat,6oncitato.
t A P V T XIL
DEhitt'cttonplenis, vtmihividerürs duobùsarinis
tran ladis,iiifurrexir nota ilia contrâC hrifti nauicu
lam^hoeeftCluniaeentem Eccfefiam,horrcda tempeftas,
&yelut ciuilc bellum in republica noftravbiqjterraruexi
arlït. Qgod ne priores carpere videar, quan tu ad prælèn-
tem materiam perttnet,ftrecindedefcrfbo. Dominus Pö-
titis Cluniacenfis poft S.Patrem Hugonejn nallo interie-
d o Abbatc fucccllbr eiuldem partis vkimo tempore, de
monalkerio ftndi Pontij Cluniacum veniens, noua fada
proféflïô'rie j more tali ü de alijs, vel de alienismoùafterijs
venîeiniumiGluniaCenfis monachus fadus eft Hicvaldc
iilucnis, à fratribusCluniacenlibuslpe bon* indolis eius
indudisiin Abbatem elédüs -, maguo illi^ôc famofoviro,
iamdido patriHugoni lucccflit.Qüj priniis aftiim ptionis
fiig anmsjlàtis-modefte ac iôferie côuerlàtus, procedenté
---------------....................................... ' ........... tempodudos
facro auto rnilitesvbiqucdefieuic.Co’nfiimiturab
ipfo initio quadragefim* vfque ad Kalendas Odobris,
tota inhuiufmodi prslijs aeftas, neè laltém paucis diebus
a tanta malorum calamitate relpirat.Manebatiamdidus
Bernaidusprior, &c nobiles feligiofiacmagni viri extra
Cluniacüm vbi póteranc,&in.locis tiïtióribus, a tantorü
incurïu hoftiumi;lefe pro viribuc defefifabant. Sic in lan-
dailla & famofiflima Cluniacenfi dóitio,occulto,fed iu-
fto Deiiudictöifathan ad tempus laxatus furebac. Sed iu-
xcalibrum bèati Iob,qui fe’cic eü appltcuit gladium eius,
&congriiümtantismalisfihém,breui impofuic.
D efin efcan d a li Cluniacenfis, & fa p ie n tu
Domin i Matth ai.
C A P V T XIII.
DEcefleratiamèyica fiiprafcriptüis Venerandus Papa
Calixtus jnec léinferiorem PapamHonorium ac-
ceperatfucceftorèm. Hie tant* Ecclefi*tantos tumultus
audietis,miflo de latere fuó Legato, Domino Icilicet Petro
Cardinali j Poritiüm & Ponciariös •, qui rune fic voca-
bäcur,omnes, adiundó fibiLugdunenfi Primate Hubal-^
do,cerribilianathematêcöndemriauic. Data timen poft-
modumdie veramque partem äd fiibeundum inprxlen-
tia fua tanti diflidij iudiciüm,literis A^pfltolicis euocauit.
tempore mores mutauic, & multis ac diuerfis cafibusyel ’
caufis,*fratrum pene vniuerlbfüm animos exalperarfd'ó,
eospaulacimcontrafeconcicauit.Diftentientes'illiäbeo,
& quod multa mobihtate velleuitate animi,nullis b'ono-
rü confilijs acquielcendo,vtdicebant,resmonafterij pef-
fimdaret,inter lenunc'pauci,nuncplurimi, tandéffipene
vniu'erfi murmurabant. Manfit tame res aiiquaftdi'u te da
inter eos,nec ad autes lecularium per dccénium fere per-
uenit. Prorupit tandem epufq-,lis occultafeadiu,vtnó fo-
1 u ad circiim.pbficos,led infuper adremotiflimos quoufqj
huius diftenfiónismalü percingeret, &iplasfümmi Pon-
tificisiäcRoman* curi*aures impleret. Hisrumoribu's
Qömnus Pofitius prouocatus, indignationisimpetum,
qu'éi'nalios'foftaflis dériuaredebuefat,inleipfum retor-
fit,& R'omam yelut pr*cipiticurfu adiens, vt cur* pafto-
ralis loliicitudine lolueretur,Dominum Papaminftantér
öraüit. Pr*erat rfic Roman* È,cclefi**,regij fanguinis no^
! bilitatfe infignis,{cd moribus,probitate,ac liberaiisanimï
magnificèntialöngeirifigniór,qui prius Vierinenfi Eccle-
fi«pr*fuerat,Calixtus Papafecundus.Isin primis,Abba-
j tis Pontij vOluntaci &petlfioni,omnisexhortationisnifu
refiftèns, pöftqüam eum nó pofte defledi a propöfito vi*
'dit,ab Omni curäCluniacenfis Ecclefi^,vt poftulatiat äb-
.foluit. Abfplutusinde,eiufdem Pap* permiflione Apuliä
petij t ,'i ndeqj mari tranfmiflb Hierofoly mam, femper, vt
ptopofüerat,ibidem manfurus,peruenit. Papafratribus
Cluniacenfibus quod fadumeftmandanSjVt fibi patrem \ Obtempcrat ftatim pars cundanoftrocüm,&:interinnu-
j eligerent,audpritateApoftolica pr*cepit.Illi poft prqce- 1 meros monafteriorum Priöres,caülacuitish*cinterieda
i ptum accepto confilio, cotius religionis,ac re^igiol* opi~ \ funt,iam didus venerandus Matheus adüenit. Ad,eft &
i riionis.virumMarciniacenfium fororum Priorem venera- Pontius licet inuitus cum fuis,& denomihäta die,vt iudi-
I bilem Hugonem,fibi parialïehfuin Abbaté eligunt.Suf- cium fubeat,aduocatur.Pr^cipioirtamen,vt qüiaéxcöm-
cepit fandusillejicet valde renitensquodimponebatur, municatus néc agere, neciudiciü carionicefubiré poteft,
fed vixquinque elapfis méfibus , exhac luce migrauir, & j prius latisfaciat,& lätisfaciendo, leVinculo qiió iürc vin-
(ficlongaeiusinfandaconuerlarione vita meruerat, vt j dusfuerac,lolüat.MitturiturdPapanücij>&expaftemit-
meritocreditur,) ad meliora tranfiuit. Fratres & iftoita ! tctis,vt de tantismalis fatisfaciat,iuberïc.RefpUitille,nec
fubtradö,nou* eledioni dié ftatuunt,proximis quibufq;, fe ab aliquo yiuenciüm anathematisvinculo vitteiri pófte
8ércmotiSjVtaddiemftaturücohueniant,indicunt.Con- aftirmat. Soliim eile Petrum in ccelisjpraéterquemnülli
gregaturcumquibulHamEpjfcqpis&Abbatibus,nuiltus hoplicerefatetur.Comraotomultomagis talieiusrelpÖ-
monachorum pop,ulus,& inodauis Aflumptionis beat* fo,Domino Papa,totaq; fimulinde vrbe turbata, non 1b-
Virginis, ytinam fibi melius confulentes3 jnpra?lentiuni lumexcpmunicatunitlèd&fehifmaticumcundipröcl^
feriptorémeonueniunt. Mandantiam didoPap*huius mant. Etquiavtdid|lmeft,nififolutüsadiudiciumad-
fu* eledionisaftenfum,&r ab eo relcriptum,hoc quod fe- j mitti nó poterat,a fuis ^ui cüm eo venerant, vtrum quod
cérant confirmans,fufcipiunt.Manfit deinde aliquot an- ille nolebat,ipfiialtem latisfacerè vellent,rèlpórifuhi miA
nis resCluniacenfisjn pace , ,& velut fepultis prioribus fisDpminusPapa nuncijs qu*rit. Qui ftatim pro ëius im-
malis, optimo quietis ac bonorum prouentüilm fucceffu perio paratos lè eflè relpondént. Intrant ergo paläfciü nü-
florebat. T andern iam didus Pontius tratlfmarin* habi- dis pedibus cundi,&reos fein conlpedü vmuerfórum fa-
tationispert££fus,red?ens abOriente,Ocddenti tenebras tentes,protinusabfoluuntur. Abluti, caüfamingLediun-
con tra mprem inuexit. Qüi yt Italiam attigit, diuertere tur,nihil quod vel fibi,vel illi pro qüo agebaiit, fuffragar:
Romam nolens,in RauennatiumpartibuSihöceft inEpi- pollet,intadumrelinquunc. Aflumitfibi ex parte aliävof
fcopatjilTaiüifianö,federn fibi cónftitüit.lbi monafterio- cem vniuerforum venerandus Mauhsuis , & lapienter dé
lq conftrtïdo, pamoq; irt eo. tempore demoratus Gallias
repetijt. Exploratademum ablèntia mea,nam fôrtètune :
inlecund* Àqiiitahiàé partibus Gluniacenfibûs negotijs !
infiftebam, fingens le ClUniaciim nolle venire} paulatim !
tâméftàppropinqüaoàtDé hinç quibuldam fugitiuorum
fibi àdiundisjarmifq1, vulgarium quosfibi afciuerat coii-
ftipatüSj Clûniacenlibus porcisimprouifus aduenit, quitu
s éffràdis &venerabili lèneBernardoPriore,fratribuf-
que alijs vbivbidilperfis, cum promifeua, illaarmatorum
nVültitudinè, ipfisquoque mulieribüsirruëntibus clau-
fttùfti ingteflïis eft.Ingreflus occupât ftatim omfiia,& eos
quos reperit minis, terroribus, actor metltis in/uæfideli-
tatis cogit làcramentaiurare.Nolétes aut expelliï»âutdu-
ro carcerimamcipat.Conuertit ftatim manum adfaçrâ, &
aureas cruces,aureas tabulas,auiea çâdelabra j âùtea thu-
ribula, & quæq; aliamulta&multi ponderis vâfa inuafî t.’;
Ràpit&ipfoscaliicés maxime facros , necthecis Vel feri-
nijs aureis fiue argeteis, multotUmMartyrumacSando-^
rumo ftacontinentibus parcit. Confiât ex his &fimilibus
’auri pondusimmenfiim, & eo circumpofitos milites vel
quoflrbet auri cupidos ad b.eilü raptores inuitat. Hispro-
tedus circumpolitas monàfterij villas Sc caftrainitadit,àc
fibi barbarico more religiolaloca fübderemoliçnsj igni-
bus,&ferroqu* poteft cunda confumi t. Abftine.tà nulla
bellorum lpecie,rapinis rerum,cçdibils homin u,per contotacaulaperorat.
Surgit ftatim auditispartibüs Papäj Sc
totaRomana curia fibi adiunda^dreii^examihabdamia
partem lecedic. Moratur diu,recht cü cdndis poft aliquas
horasad federn, vtinuentam exeonfilio lèntëiitiam fetat,
Portuenfi Epileopo iubet.Fertilleiuftusfentehtiämj&Vt
iplä eius verDareferamjPontiumjinquitiiriualbremifaCti-
legum,fchifmaticum jexcommunicatum,ab omni Ecclö*.
fiafticohonore vel officio, landaRömäna& Apöftölica
Êeclefia iri pérpëtuü deponit, & Gluniacum, fiiohachosj
vel cundaadidemfnonafterium pertinentiä, Abbati qiii
in pr*fentiatü eft, cui iriiuftè fubtrada, fuèrant, reftituit;
Data lentétia, Vniüntur qui diuifi füerant,& velüt in mö-
mento, rediiitegrato Cluniacenficorpore tantus tamqüe
diutiiiüs malörum tlitbo fedaiur.lfruitpoft paucos dies,
täm itt vidös qiiä in vidores, Romanus ille peftifer morbus
j Sc péne omneS tä monachos quam famulos in brëui
proftetnic.Inüädit Vix eläpfö menfe &Dominum Pöntiüi
paucilqj dieb. interiedis extingiiit. Dé cuius fine Epifto-»
lam mihia fiipradjdo beät* memöri* Jäpä Hoiiöriö di-
redam,fiforte eiusnotitiavtilisiudicaturjadiungo. Ho-
norius Epifcopus,feruus lcruorumDei,diledö;filio Petro
Cluniäcenfi Abbati jfalutem &Apoftülicam benedidio-
nem. Pr*terito menfe Decembri, Pontius viam vniüefl*
cärnis ingreflus eft. Qui qüäuis de malis Cltiiiiaco illätis;
fgpecómonitusposnitentiamagere noluerit; nos tarnen