.oprie-
tcs 'dici
jnfub-
ftnnciales
. Funtp'èr-
fonarum.
368 HugonU' Èperiani dêïkÂTëfibu,
^Hucufqj
adüefan*
'fedu&or
hincloquitur,
Teil hoe
:mfi
quis.&c.
eflctrts
perfonas
nfcciih
I merü.fcd
fecundü
naturam.
qOodDc*
‘eflc'Patré.
j Caufaru
rdiuifio.
Matcriàprietates
quibufdamcomvnunicentt ftihil vtiqueficin-
cönuentens,fi Pater & Filius, hon Voluntätious difcreti,
hec dilpertiti internal lis,non fèparabiles,iion diüidui'a-
liq\iibus,h'pn(’ubftahtialibusparticipentp'rop'rictaribüs,
luïmlquc vn ac au fa ,v n u m que pi’irrcipium fanfti Spiritus
exrftant: vniusenitnl'mninisdfoyluïnina, vnam caufam»
vn ähiqöe prtnöipiiun'ellfc änimaauertimüs lenfibilirèfi
C 'K P V T X l i j . ‘1
SEd obieftióncS adkucitetarê^düèrfarftiS nqh cefTar:
v n a,i n qtti c;cau ffa Sp i ri tü s Fi li us eft& Pacer:huiul-
Vriódi caiiflaaut fécundum numerumhabec vfïum , äüt
fc'cutfdum fpectèm: .Quorum fi Spiritus fahëti cauffa ftr-
r cu n d üm nu me tu nrhabe t|v n u m , Sc vna numero catffla
PatéreftcumFilio fan'èli Spiritus , quare non, font du*
perfon*Patef& Filius ? Icêm,Omfiis,inquic,caüuahu-
merovnaexiftéhs aucexprincipio alfquo eft aut nullü
m’habet principiutn. Nam habere principiüm,&: care-
freprincipiojvnum numero Stidem riónvidetur poffibi-
li'Uthiat vetöcaaifTa qu® dièia'éft, neqj habe t prin cipi urn
prtfeö!qüod-Filips dicitur, vndcnon^ftSpiritüs fahttiv-
'nacadfïa numero Filius &iPater , ‘fed neque fècundum
■fpeciem vha pfópinqua Spiritus cauflaPatereft&Filius.
Nam ex vnOtion numero, fcdfpecieliabencia efle limi-
literillivrium haberit: quippequaead vnumlpeciècom-
parantur,fimihterilli vnum habent. ‘Qupdfi ita lit,non
'encfpecienunicrovhius, curanon Habet excaufaelTe,
qu® numero vha,fed quae fpecié vha fit. Porrö cau’fla fe-
cündumnümerumvna, vna,nCimcröèx neceftitäte eft,
‘ qüód Ipecievnumlaaber pluriu eft.Ecce ehim ba fyllaba^
rquod lecundüm fpcciem vhumhabet,pluriumatq; dif-
1 eren fihm pars didion urn intienitur: ea fi fecündüm nü*
Tneriün vnüm haberct numero dilcretaeflet, & vnius ta*-
tüm päis didionis.hbcautem fi quis dicatnop réde colligit,
eo quod vérè di catur vnusDeus Pater & Filius,acqi
& extra rem confideratur & abeft ; Patcr autem lemper
eft,nuqham afpiritu fej^ratüt.Quäre hon eft finalis eau*S
la Spiritus Pater. Manifcftum, igitur Iccundum nullurh
didoram modorum, Patrcm'eüe caufam filij,leufandi
^piritus,ïq^aiUdicibiliSacqne ineffabilis eftillc modus,
quo Pater filij Pater &eauflä cénfetur, & Pater eft filio,
^(andi Spiritus vfiä quöquecaüla vnumque principium.
Qu^ vèfp.didafunc patet,quia diuinispérlonis minimè
proptenpr^didäscäufasconueniunt. Quare vnaqujeqj
•lemprer ens adefle'ducit,qu£e non exiftunt.Efehim vt Pa*
ter,fic&riliüs,fic&Spiritus landushülla vftquämre in*
:fcriör'efle^öteft,perlcexpetibilis,pèrfeliber,perfebo-
nusexiftens. Quoniamigicur moftratum eft cauläm non
elfe perfonalem proprieratem , manifeftum &euidens
eft,quöd riullum inconuéniens leqüitußfi Pater & Filius
vna fandi Spiritus caulfa,vnumque prihcipiüm'cileérè*
dantur,éxquo falfa manifeftè apparet Nicomèdi* anti*
_ftitisaliorumvepofitioqu®dicit. Quodnon eftvnius
proprium,trium eft commune: fi igitur cauflaemilfionis
Spiritüsnön c’ft tantüm Patris,fed & filij, neceflc quoq-,
Spiritus elle,ficqüéérit Spiritus emiflorfimul & emifius:
quod mendacij plenüm eft. Nam commune eft Patri &
Filio ex aliqua non procederc>'non eile Ipiri t um alicuiuS,
necSpiritumlandüefle,ficutdiciturinfobftantiuo non
efte,omnifobftanti® commune eft, primis fcil.& fccun-
disi&ficutdicirPofphyrius commune elfe prbprij &in-
feparabilis accidentis, quod prascer ca nunquam confidant
Spitituslandusjfed ncque tarnen genitus Deus, neq; in-
genifos fünthftres.QjUare non fuht vnusDeus:Dicó,in-
quitjGraécuSjDéum non habere ibi vn urn fcciindurn nu*;
'merüm,fed feäindurn’naturäm, feu fecundüm fpeciem.
Nam dicendo vniis Deus ejl Patet&Filius , & Spiritus
Tkh&üs,nihil aliud incelligim us, non quod huiufmodi
Tubftahtiae Pater eft & Filius,& Spiritus , per quam Pater I
Deuseft, non DcUsPater:& Filius Dcüs, non Deusfilius: |
Nöh'enim in eo <Juöd DeuS Pater, neq'; in eo quod Deus
Filius, cum in eo quod Deus nullas recipiat perlohales1
:propfietates.Sölui hijcpoteft,vtarbicror,bbicdio,& per
alia plura,& pér ea qu® fuppönüntur.Diuifijö caüflse qu§
didaeft haben'tis vnutnautfeéundum numerum, aut fè-
cundüm fpeciem dé matedali, formalive caufa, & reli-
•quis qü® fopponunturdici confueuit. Sed ncque Pa eer
lolus , ncque ctim Frlio marerialis, luie fo'rmalis caull'a
j Spiritus fandiéft.Neque verö efficicns,reu finalis, quod
manifcllids nèripoteidperindhdioném diuilionemque
I carum, ■quaeäpüdprimös philofophosdicunturcaufla-
! rumquadrifariamaiuilärufh. Nam que harüm aliaeft ef*
■ ficiens,aliamatérialis^aliaforïhalis, alia finalis. Earum
rurfum. E«e quidem mfonc,vt marerialis & fotmalis: Ex
‘veró extrinlecus ihtelliguntür,vt efficicns&finali'S. Ef-
ficiensaucemideö extrinlecus * quoniam voluntatis efo
Tecilhdèm voluntatem énim facienda dilpohimus , &
■proVohinrate mouenrur, quibus fccundüloeum moths
ïneft.Sed neqUe Pater extra Filiü eft,ncque Filius fadura
"eft.Matcrialishötém caulaincft rei, qucmadmodüm do-
tóui fündamericurn,res ftatU?»acelementumlyllabis,rcs
quidém pofeftabfqi ftatuaeïïè, Spiritus antemfthe Filip
& Patreimpólfibile quod exiftat. Éormalisicem caulTa
térümdéfignatihaeftmamlècundhm lpeciem,hon quäl
agènérêdiftefenrijsabundat, led qua:diüiditurè diuef-
fo niaterirè infighiuncurres : fed Paterhon eft fpecies Fi-
iij:,nequeSpiriruifandï. MagisahtemFiliuseftètParris
Tpecies,fi dici hóé licétet': Ipfe ehim manifeftauit horhén
Pairis homfoibüs:Fihalis caula cftypropcer quam facienda
in adumprodeunt : vt medicina proprer fänitatera:
'eft'enim finalis Cahla^propcerquaaliaiplä nullius eaitlaj I
ilia,in quib^p confideratur. Vnum vt huiufee omit-
tam negääioUes,dico,quod habere habicudincm adinui-
cem Patri filioquc commune eft. Omnis enim habitudo
circaplura lieer confiderttur,vtvna tarnen habitudinalis
proprietäs legregatur, exquo liquetrurfus, duos vnam
prpprietatem habere,qu® quamquam plurälitervideän-
tür dici,non proprer fe, fed propter participafitia plurali
ycitur numerorquia per ea qu® habicudinem haben t , &
ipfa facilfos habitudo manifeftatur.Communequöq;eft
Patris & Filij caradercm habere adinuicemfc refpicien-
di,& rurfum ®qualicer fecundüm habitudinem differre
abinuicem ; led&illudquödillói?um'C[u®aliquidfont
quis inficietur Patris ac Filij eile commune, dici fcil. ad
conuerrentiam?vtenim Pater Filij Pater dicitur,fic & Filius
Patris filiusefle diciturfex®quaturvtique ab alteru*
tro ad alterutrum pr®dicatio, qu«&conuetfio dicitur:
quoniamvthocadillud, fic&illudadhocpr®dicatur
Conuerfim : fimilicerautcm&defcripcioeorumqu®ad
aliquid , harc.lcil. quibus hoc ipfum elTtf eft, adaliquid
quodammodo fehaber&:dc Patre quidem atq; Filio pr®*
dicatur,vt de exiftentibus ad aliquid, nequaquam verö
deSpiritu. Et quoniamaduerfuspofitam obiedionem
fufheiunt h®c vtarbirror, in alias qu® reliant contradi*
diones eundumresipla poftuiat.
C A P V T XIV.
ECceMethonept®ful taliaproponitSiperfeda,in-
quit, e i Patre protèflïo Spiritus. Perfoda autem,
I quoniam Deus perfedus, de Deo perfedo Patre Spiri-
tus:quid,inquam,confert ad hacilla qu® ex Filio ? Quo*
rum fi & nie aliquid cöfert,non eft perfeda illa: quömo-
do enimperfeda,fi tanthm dehaber quantuillaconfert ?
SiautemexFilioproeeilio Spirituseadem qua: ex Patrê
proceffioij i eft, nihil que am pl i u s eft, ncqueinuenire>ne*
T«edLccxe,a;d declarationem Spiritusperfedionis : fo-
perfiua vtique fitprorfusfia, qu* ex Filio, atfuperfluus
eft atque vanus,fuperfluum quid induCens,infupercon-
fummata fopra perfodaque Trihirate. Mihi quidem hu*
lufmodi ratio non videturfufficiens,ad tollendam Spiritus
proceffiohcm ex filio : verè cum paffibilis vnius cu*
jufqueanimafit , non poreft magnum quid aegenero-
fumconcipere,mäiime circa Diuinum, dum perpetitur
ta|iginem : non faciunt horrenda fic belligerantes vul-
nera. Ignorantia Certè,hocinloco,huiufcemodi Cauil-
lanone prudécior,h®c quidem & fimilia his qua plurima
in Latinos, vccirca pueros ex omni veto forhvidätes nau-
. - . . fragium,
'Jguasin L ’atittos Gtacï deuoluunt, Liber I.
•fragium,iaduntur:N o n héquçri&'fijn il iter po tc ft,Filins j
ex-Patre perfedus eft,perfedus quia Dcus perfedus, de ]
Deoperfedi) Parre. Solus cnin\peu'sperfedus verèvi-
<letur r illp exiften tc folo perfedo, extra quod nihil eft
fumme, & Quodnon iudigetalicuius, aliayeroomnia
vident« r,&lun c aB ufi uc .ptn-feda-: liu e feçu n dum tjua n-
titarêm,fiuefecundùm fyualitatem, feu metaphorice,vt
perfedus calumniator,, ■ perfeduslatro1,perfeda dçftru-
'diöues quippe p e lficcr eel i ci 111 r a n n u H a r i: -fi igicur perfedus
Deus eft, Filius ex Deo Pacteperfeéfb, quid,in-
quam,Spi<irus ad huiafm.ocli coferat pcifedionem?Qui
liconfèrr, neuter eft perfedus, neque Pater,neq-, Filius.
Qgpmodo enim perfedus li tanti egec, quanti Spiritus
datoreftîfin verö vn us Deus perfedus eft Pater & Filius,
ßcnihilampliuseftinucmre, 'héqucdicereadmanifèfta-
! tionem.patcrn® perfedionis, fiiperfititSs vtiquè fitS.phi-
U15,quod cogitareimpium eft. Nam ficutvniu'erfuas vi-
dcturPatris &C Filij efle,ita &Spiritus làndr: atque quös |
j votât Parer & Filius,quosyocat Filius &c Spiritus j C^ups
fmdificat Pater,ho,s quoque fandificat & Spiritus; licet
$ pi ri tu didum (w.Uonloquetur a'[etnetipfo,fed qu&tumque
^Htuditiioqustur: quod quidem pr<ecipue oftendiceuilHem
I narUr® veritatem communitatis , de non aliquam minq-
Omnecnim quod natum eft,fi rationale fi
deSpiriitifuQ déditriobis,qui vt mUndusmunda&immacu-
lata largitur.Tale donum Spîritus'fàndus eft,quod cha-
ritasdicitur,per quam Parer diligjcFilium, &Filius dili-
gitPacrem, &æqualiterhuiufmodicharitascommuni-
catur Pâtri Ôi Filio : Nam qui diligitur,débetdiligenciæ-
qualem rcdderc affedionem : quia fincera & cerca dile-
d io ,• ex æquali omniub ad inuieem diledione confiftit î
,cj;imen alioquindiledioforet ,inæqualem redderedili*
genti affedionem, & aman ci amaco dilfimiliter alfifterc.
Ergohâxcharitasquæineffabiliteriungic Pàtrcm Filio^
FiliumqueParri,quçconiundiOnos adamoremDci,Fi-
, liumque ad amoremPacris trahir. Non eft enim ociofus
inDeoamor , quo très pcrlbnæinuieem conneduntur.
Quamobrem non eft pucandum,quod propter homines
f<3lum,amor DeUs dicatur : qui ante omnia læcula chari-
rasexiftit,qu®;eftSpiritusfandus, vtEuangeliftæPau-
lus con teftatur dicens: Cbaritas Dei diffufa eft in cordibus no- ,
Jiris per Spirïtum fanclum, qui datuseft nobis, exuberans, opi- 1 Deùs eft
mumque donum,vt Ghryfoftoïnus perhibet. Donum e- an»or vd
nim quod maximum emt,hoc dédit, non coelum & ter- Maritas,
ram,& mare : lèd quod his omnibus erat honorabi li us,. cordibus
q*uodAngelosexhominibus,&fihosDeracfratcesChri- hominu
fti præparauit : & poftpauca in Épiftola ad Romanos: charitatis
Noncümitttercapedwe,inquit,&fedetcntimnosbonontuit, fed amorem
n ex imbecillicate,vcl cafu cùm viilc,âièipfo propriam | repente honor urn foment diffiidit,& lucarne certamina. Ôuare
j' habendp^v.ólunracem ^loquitur, Spiritus veröDeinon ! lieer nonpermultui
I ;fic.Qüicqiud*nim.^l(Spiritu!s è f t ,. Dcieftvolunta^:& j fiabens aduócator
j ‘quiequid vul t Deus, Spiritus landi voluntas eft. C®cedigmis
fis,noli defpbrare,magnum I
1 chaiicatemiudicantis. Quid eft
• quod maximum,dicic vniuerforum donorum bohprum*
a Prophet® , relit] ai que homines nolum^quicquid [ que foncem ? DeusvtiqueSpintusfiindus,quem chari*
! Dcus vuh.Eccc Petrus magillrum negauic, Aaron aduer- i tatemnuncupauitEuangelifta càm dicitîDeus chat iras eft. |
i fusMuyfenmùimurauiCjIeremiasProphetiamafpcnw-; De hoc quoqUe in quartodecimo Pfiimo aie Hicrony- 1
i fus eft:Spiritus autem non fic. Non enim aliquandoqu® mus:Spiritus Hindus nec Patereft.necFiliUs, fed diiedio
P.eiPacris_,aliquandoqu®fuijpfiusvult, quia in fe aliam1 quam Pacer habec in Filium,$r Films in Pattern. Augufti -
I nonlwber voiuncarcm : fednequeFilius vua&eadem nus quoque ip fextolibro de Trinicateair : In omnibus
I ex i (lente criiim perlonarum yoiuncace ac perfèdione, ®qualis eft Pacri Filins, & eft vnius ciulden'.que fubftan-
.^opterea perfeda Spiri tus ex Patreprocelfio non débet tiæ.Quapropcer &Spiricus fan dus in eadem vnitate lubprohibere
èam qu® ex Filio elle diçitur, cùm neque pcr-|
ftanti» &®qualifate confiftir, fiuc énim fic vnirasambo-
rum,fiuefanditas,fiuecliaritas , manifeftum eft, quod j
non aliqüis duorum eft : quovterquecóniungitur,quo j
genitusdgignentc diligitur, genitoremque fuum dilrgit.
Qupniam ïgkur Spiritus vt eft amorPatfis,ita& Filij ,vc
proccdit ex Patre, prpcedir ex Filio, manifeftum igi tur I
exijsqu® d id a fu n t, quod non exiftente Filij Spiritus,
iedioFiljj è^P^tre prohibeat perfedionem fàhdi Spiri-
cus ex eodeni. Qùjue’planùm eft , quod ex vtroqiteper-
'fedionêm 8c elle habeacSpiricus.'Namfi fèparacim & fe-
prfomSpintùsprogreflîo ex Pâtre eflet, nullo modo Fi-.'
1 i o co m m u n ica nre, i miiiï n u e re C ur. cl ig n i ras illius, qui ge-
tii tusëft.Etcnim fi ex folo Patre Spmrus proeederet, fô-! 1
losParcr ipfum mictèrec & tribuqrcc, ,quódficmanife- ncque exipfo ptocedehte,impoflïbilc eft eundem Spiri-
ftumfif.Si Ftliixseó quod afolo Patre ge neracur, & Pacre 1 turn Parriseffe, vel ex ipfb, procedere. Qgippe foperius !
fólo'datür& miftiriïr •: propcereandem rationem, fi ex ; monftratumeft , •quoniam Spiritus progrclfio ex Patres
Patre lólo.procedit Spiritus: Pater tol us i pfum,tribuit ac : Eiliove vna cadernqne d l , Sc quod commune duorum, j
mitdqMictere aiuem Sc dareSpiritum, Filij dignitaseft. I PatrisdicoScFilij,cx fèipfisSpiricum emii;tere: oftenfum
Qua de re fi fcorfum,& fcpaiatim Pater mi t tic Spui rum, \ quoqj eft, quod cu.m emictendipróprietate plures alias-
fninuitur Filij dignitas, quod cogicarc impiü nefariumq; j commies habcnt^ppriccates, Pater & Filius,qu® Spiritui
ïlngiciir exambobus eft Spiritus procefiiq. Anvplius vel minimè conueniunc. Diélum etiam eft,quödParernoh
änterfos oftehfom eft,nihil com'mune habet, Pater Sc Filius
ex eo quod habet eft Pater,hic eft Fili.us,perfönaliter
ab co diuidete pcorfus ad fimilirudinem inaiuiduorum
:ïpeciei cuiuslibet,fub fubftantia intclle<5l®:at veröSpiri-
't'usyeltuiqualipas eft ParrisSc Filij, prout magnus Cyrillus
in feptimo ad Hèrmiam fennone, parenter vi'detur af-
‘ferere,iïc diccs :-N unquäm fignajöf prodigia per Paulum
Chriflus crperarus eft in vireüre Spiritus fiunfti , vcaèlio
qua-daihnaturalist viucns , &vtitadicamus,qualitas
diuinitatis Filij Spiritus fan £lUs eft: Si autem hoe ita eft,
quomodoêri'tfa<ftura,quodinDeo, & ex Dcö naturali-
ter?Etiterum idêmdicit:Quafialiquisvapor,&qualitas
eft fubftanti®ipfius Patris ,. Sch®c quidem Sanótus, fed
talis qualitas non eft accidens. Magis autem vna perfp-
harUm famft® Trinitatis vcrufqv Deus 1 hoe idem Thcó-
logus loarines teftari viderur,vbi dicit,: Deus cbaritas e ft,&
qui manet in charitate,in Deo manet,& Deus in iüo. Ojitecha-
Vi tas cu mv'e bc m t n se ft & i n de fi cie ns ergaproximü, Spi-
tiljas eftin nóbis,<Iui manerefacit nas in Deo, Deumque
m nobis:quod ex opcribus maximè cognofcitur. Que.rn-
admódum anima,quam nullus videt, ex adlionibus mo-
tibu(:que,pcrcipere,quód in nobis fic af exiftat: ficin no-
bis Dei charitas, peraliquos morus aèlionelque cogno-
fcituciquas Spiritus datus cfScic.vt fcriptum clhOmmam
in eo quod Pater,Spiriçu m emitcic, fed in eo quodprixi-
cipium Sc caufa : nccide.ö in vnam confunduntur perfo-
nam , etfiper vha.rn & indifferentem progrdïionemcx
ambobusSpiritusproueniac. Sed neque,indiuifibilitas
fimplicicafque dcperlt, neque Semiarrium prodigium®
neque Se m ifabelli u s ex 011 tiu error y vt nequaquam lui i-
pfius eonfërüetprOprietatcm Pater,aliquidhuius & filio
impertiat.Similitef autem t Filius non folps mfigniacür
filiali proprietatf ,vt aliqtfid de ea Pater afïumat: Nempe
non omnia qu® Patris & Filij »Spiritus quoque communia
exiftunt, Sc è cohuerfb i^propcerea non eft Verus qui
dicitjÖmnia quoecumque habec Filius, habet Sc Spiritus
excepta nafcibilicacc. Si ieaque habet emifïiuùm Filius,
habebic hpc& Spiritus, quod i veritate remotum eft :
nam Filiuseundem Spiritum habendo mit* ,
tit,fcd Spiritus non Spiritum,neque
feipfom propriè
mitteredici- *
C A I1.