■gijl . I , ... 11 ! .
non eft: nec dogmaris artibiguicarern facit, nec rnultüm
ad fch'if^a|>èrcinetdiut!lgatam,propterea&perius $ottx
cis argamentacionibus nitiio, vt videtur-» qtëVeft aduer o
di(putati coarftatur incontfeiiienti huius obreófcilöluuo,
quanquam exfuperius dido magni Cyrillt, aduerfiis Ne-
ftöriumcapitulo,& ex eo quod relatiotal'iümcreatunS
magisquäiti Crcacori conueniat, patens fit. Inhistamen
quae (cquuntur,quia praefentis voluminisleries finempo-
fcit,cofomodiusexplicabitur. lam enim vc^ftimo,Graecorum
pene omnis inftantiaz foluts funt: demonftratum
eft enim, qüoquo modo ex Patreac filio Spiritus proue-
nienSjiion progrediaturex duobus principiis, feuexbinis
caüflïs. Apparuit autem, quomodbcauflapriricipiumq^
acingenicum, non finepetfonales’propriecates, eumgenitèr
non emittat Spiritum, in eo,quod Pater, neqj foius.
Oftenfum quoq; eft, nüUam.propriètatèm éflè peripna-
rum ,& quomodo non vni tantum perfohsadfitqu*h-
bet proprietas, cumäliudfit habereproprietatem »aliud“
que proprietäre infigniri: fimiliteraurem patefadum eft*
(ecundum nullam eorum quaeapud Philofophosdicuri-1,
tut cauflarum,Patrdni.reu filium cauffarti eflè Spiritus,uc-
non fpiritum cauffktfiiumeflc vtriufque, dido tenore,
cifm fit amor ämbörum. Éxplanatunrquoque nbnapjfa-
:eirnequalitatem circa perlbnas propter proprieties,
ftentéduorum aequalicer Ipiritu. Adapertum etiaineft
& Filium & Patrem, Pattern quoque cum fpiri-
IN LIBRVM DE
H&RES IBVS , QVAS
IN L A T IN O S G k Æ C I D E V O L -
W N T , TERTIVM, HV GO Ni S
E T H E R 1 a N I j
Ï K i E A Î I t j .
E R S V A DE T I S , poüentis ingentj
Germant mi LE O.tUtfeCA CI A R EDA,
in optimarum aitiutn eruditionibus pr&-
flantifime, vtfiylutn oration is renouent,ac
difeeptationis varietate faftidio medearle-
fturorum. Cotnmodißima quidem vtpu-
to, vobù videtUr in explicandis folitarta
natura quaftionibus, & tnenuclenndapu-
ritate, nultàcontagione polluenda mendaeij, renouât io talimetho-
ioprogreffara. Eundum verb eftrurjus aduerfus olearias Pelafgp-
rum cellülas ,opiniones maligna confutandafunt, non hofiiliter,&
fériés aliqua demonfirationum turn autboritaùbus ordtenda , qua
cunctis emißionibuspraßantiorem, ex Pâtre àtçu Eilid Spiritus prat
ÜP êlTe Filii cWTam Û non quèd eflPatetcumFilio. Dilacidatum eft peifcäam elle Parris ,&perfeaai»effe
filii emiflionem fpiritus : nec aliquam fiiperabundare
cuifi.fit vna& eadem. Filium quoqj principium exiften-
teminTfinitate', fpiritura emittentem fine medio,non
iratione naturefiueperfona:, led ratione cauflse acprinci-
pii, ex vtroque progredientem , nec eile duplicem vel
promptius veritatisperfeqtütur. Ampl'm quidem veridicusfenfus
ex varietate buiufmodi, concentum n a ß iudiciorum prouentuco-
pioßßimumarbitratur. NampalameH,exbisfcientiaatigcri cla-
ritudinem ,confragofitatemambiguitatumlauigari, mucrohesre-
tündi diurnis excubiis infidiantium, # inextncabilem fitperuedd
tpöfitum.ex^uobuTprouedienïonédnëqüèFilium ! contmpUthnisdi]ficultatem, vtanmtmi>ora EoKtoHuerßombiu
componi, eo qüddeaufta iit &cauffariuus. ß nacleamt\^H0^amm^ ef i rart‘ ^ ic ^t%PerttSr^tl^ eertum^uam^ etf
aurem oratio primum fiominem non fuiffeDeo&Patri
ütnilem,iecundüm ingenitum, Sc quot modis ingem-\pereadm e *lfi*tclrttß ,m* eft>&fnl!y jlgnAbilu,cmaidq<todvd-
mm. Amplins autem, Imaginent eile Filii ipiritum medij 1 l^comprebmdm.
exiftèntis Parris, ipiritufqnb ieGundüm ordinetn s & vni-. ^orumjbymalesconcHlcAndofc«mrtgines, attoüitam
tarent quidam ad näturam referri,ad perfonam veto non: ^ ^ i& ^ ^ f^ ^& a lta ç a p e fa tjam n ts n o ttp r o r fi
r * . l _i:_■ ntmtalabi autvttimoris.aut vt adöptionis filiorum, vel vtaliquô-
rum huiufitlodi, quibufeum oftenlum eft'Chriftum in-
fufïlando in faciemdifcipulorumdediflelpiritum. Am-
pliusautem euidens fa'duni eft, per neeeflariasrationes
àPhqtio dida inualidaeffe, rpiritumclue plenitudinern
elle Filii,ex ipfo procedentem,iUxta Euangçliftamm tefti-
mónium.,; Qui quidem Chrifti, oris ipiritus, Paulj au-
thoritate,niincupatur. Igiturdeincepsyeftrofauofeat-
que hortatu(animöFrater mi,charilfime L e ojùpn pau-
qis præftantior'& définiendi perite C A g i a r e d a 'j
tranfeundum eft ad 'genus wliiim demönftrationum,
qualium huius LMimitas participât negotij : vt didudis
lucubrationibus, fub.cièpitantêslucernas, requifidfque
fandorum atqüe Philofophörum Latinorum Græco-
" rumve quàm muleis voluminibus, inueniS quod
ad legendum veftrseprimqm acaliorum
diligentiæ, Liber teidus ex-
hibeata
I
nimia fubtilitate audita fit, non humants emnino fubiaceat inquh
tarnen qui a eadem argumenta maximu nnnmtfifetàuf
fis conueniunt, non ex toto ipfa fe fubtrubituofiris dèmonfirationi-
busi. Colendus autem diligenteredanimus, qui vna & eadem in-
teüigentia ,fimilitudinem, differ enttarn, ident it atm &diuetfita-
tem pradicamentorum cognofctt, & ima &attißimacontempla-
tur mirabiliter. Exquibus nimmtm baud iniuria ,fi>esiac‘ens eri -
gitur & dilataturi fMo'% amplius quöd Vigilantißimi nofiri pedoris
cenfuram, exaäißitnam ingenijlmam, atqueprobatißimumexa-
men, duo quapracedunt volumina, cum iamfubierint, CbarMis , .
feu Scylla, à modo non formident naufragtum. Quoivtputo tam '
Mareotidäm amplestuntur Ébenum , corruptionem fugantem &
( vtaiunt) folitamconferred vifu nigra metum incutiaht,optima
ed,proculdubio,Cylindrus vefira immutabilisperfeuerantia, & ad
coaqudndam aream, quotidianisimplanationibus ,abundantium
videlicet refeäione füpplemento hiantium erratofumq3 cauterio.
Haccenfura dum- dtfta comprobat, magnant attnbuit fiduciam
operiiexercendo :fidem babenscum ihtegritate'fenfus,&admiration
nem cum gloria. Qyùbus acute dijudicat ficubi textilicinia ,igno-
biliter eminentißima fapientia connedantur, aut molibUsingen-
tium columnarum arundines t ,quod nihil negotio neceffariumin
hoc omnino eft, nam cum in Aßthaltideßagno ludèaproutncïa tavertfluitent
inmate, cum camdisyyt no turn eft,non irrtti rumorispra-
conio, in diuinorum verborum purum fluorempetit, ima quif->
quit immergitur, tenuitate laticis non inhibente. Nec diem lon-
jgius licet detïnere, cum animaduerfione pleäendus feuißma exe-
crabilis foetus fit. Ergo de bac materia edere aliquid formidable
eft: naptinhisnonfoluminfirmafacultasratiouisorattontfój,verum
validtßima, vixfe a mendacio temper at, &abinconfultiser-
toribus. Age verb quod abfolutifiima puritatis ßtetula, tos qui ab
imisnonrecedunt latent, cut omne peruium eft,necaliqutdexco-
gitaripotefl,quod eiUs oculis nubeculatn qualemcuntfe obijeiat : pro-
ptereadetalibusfcriberecupienti, allicienda permultum eflcoeleftis
nufica
J Deusmiteniomnino immobilisexiftens&ætérhus jCÙm
hibitura dicenditumultuofam Itberratsmqu&fiarenefcitperpetuo j quamlibft praitteniat multitudinem ; nullö didoruni
afffatii exctffus& fepltcptionit. Eacße dum luxuriat,nonmo
didulcibus,ycrum amdrisfloribus.. & ybi fiepè non est aqua ,fedlu-
tumjnfidet, phabêosrddtos,nonPhoebumip[tmimitando, mow
Tiodpram diuidi poteft. Liquet igicur, quod ante fiipre-
raum priricipium non eft, aliud principium abfque principle
, par^ vel melius, necante Deum eft Deus,necalkid
rum impatientent & nunqimn Zodiaci excedentem termines, ppftipfum, quod fit Dens. ^ Qua de re,nequegeperaliffi-
Igitùr f t■■èktremoWiittorjtluddntes ventos, crebras procellas, im- mum in diuinis perfqnis, neque fiibalternum,nequepiar-
breminidncum vmmuiperiti aquorts, quid infenbendo effiiiat | ricularc.feuipecialeperquirere öportet.Quia vbigenus,
famlUpertrfnfïeiïfjtèttw'jb,ótina,violénttfffyt9rrens,qtt*tgagis ötprius,rpecies,&differentia,prOprium'i&accit|euSvScd
fierilitaw\cauJfaexiftunt,quamporrigantvbertatem. Ego autem vt monftratum e&Dqo nihil prius eft,fed^equè diftçrén-
■Spirituveritatisfiillantein confcientïami&fouentepropofiiionem: tjis ex aliquibus ipfe qonftituirur > naturam exifteûi fnpra
amplius, & vtridfqjVefirum bondfidei.collucentefuff-agio fnecnon oninern, nihilque habens iccund«tn participatiqnem,
intimé àmicorum C AL CI A R E DA tuo cWifmatifmofpjl oraK Simplex enim diainum eft, & vnifprnie, extrâomnem
cülo,me de bis vaticinante ,fcripturum, nequaquam vereor ycyttin duplicitatejn & compofitionem. Équidem quod com-
partis,qtuambisdefenditurquafiionispurgemanibiguum. Nam pofifu.m eft.abaliquibusdiuerfis coniponitur,aut præeV
quo/ucidunturi&fiplurimisramisrepullulent>langutdioratan'7 \. iftendbus, veleledrum ex amo aigc.n roque : am ex iis,
tumrèfurgiâtt. Atverb ne licen.na vagandiffama reclamet,verr ; qurefimulconfiderantur.-vtcaput', ex pfribusatquel
tendus eftftylus, vtproueniatqUodpollicetur oratio. nibus, & aliis hiiiufeemodi. H sc epim & his fimilia
cpnfiftentiarii pariter fortiuntur, quamquam differant,
quiarieqiiaquamhdrum prazuenit iingulum, quod ex his
conftitutum eft caput; ,Iraqric edmdihinum fineprinci-
pib *&abfque caulk fit, neque difciplfpa proprie, neqpe.
demonftratio, neque diffinitib eiusefti Nempe difcrpli-
ha per demonftrarionem fit, d.empriftratio verb per pri-
ma, difiinitionemque;Deo autem nihil,priu^efti diflini-,
[ t-io pdiidpium finefii^.1 1 6 »pfmeipium.qhidem ge$
DEHÆRE S IBVS
\ T A C r l D 2E T T T A c neraliffimum; Intetdum etiam&: quodrubgeueralilli-
\ ' « | mb.finemverpjdifferentias. ldeoque null^ditfinirio pp-
T I N O S D E V O L V V N T » £ I V E j teftdiuino alfigtiari, nec aliquaralis certe demonftratio
SPIRIT VS SAKCTVS EX VTRQr | fblis affirmationibus confexta, de Deb efte poteft: :ep
QVOD -------
que, Pâtre fcilicer,& Filio procédât,contra
'fi \ Græcos, H v g o n i s Eth e -
L I B È k T E R T I V S .
C A P V T I. .
V m A n v -s peregre proficilcens ani-
mtis, quamquâm ægrè inuifibilia, ma-
gis autem qqaz trium diuinarum exi-,
ftunt perfonarum, rimari valeat,ramen '
inueftigando laborat, acrationib'us o-
ftendere quibus poteft nititur? quod v-
nus Deus eft,ex qub&per que,& m quo
Funt omnia. Non poffunt certèplura elfe prima,cum ne-
ceflé fit,vniim eflè, quod exhibituü exiftat vniuerforum,
tarn fimilium quam diffimilium : quo cum fit aliudquid,
fiftacur, Fuprema Vnitas,&yerevnum, iam non erit.Nam
fi Deusnbneftj.per fe vnum, led in lemetipfp aliquid ha-|
bet,cuiusvocàbulo,ritequeatdenorpinari.-hbn eric çau-
là tantum, fi ex alia iple cauflà proueniet arque in infini-
tunaraciogradietur, nullo reperto, inqupftarepoflîbïle
fi^, ad inftar fedionum continæ quantitatis. Cuius quidem
quia quælibet partiçula fadaediuifionis, poteft rur-
rusdiuidijcurricininfinitum diuifio. Iraqnenecefle eft,
cauflàm abfque caufla, & principium eflb.fineçriBcipi'o,
quod nullius partiçipando fimplicitér vnum fit & prima
caUla,primumque omnium quaï funt principium, quod
fiemanifeftius fir. Si.omnismultirudovnopofterioreft:
SC vnius aliquo modo participât: vnum fimplexque prin-
cipiunvomni muîtitudine prius,eft. ^tqui omnis mulrituel
o vno pofterior eft, •& eius aliquo modo participât,
qtuppe fi multirudo, vnum præcgdat, ex ,vno cfle non
cbncrahet, cüm vno priùSiplaçxticeric. Ecènitn notiex-
iftencis, no n e ftal i q u i d; quod participer. Quare. eu m
nulla fupremum principium multirudo prajueniaDj nec.
aliquà diuifio, vnum eft &: Jfimplex lupremum ptïnci-
pjum. Amplius.' Omnediaifibile,autfeG,ùndurninulti-
cudinemy âiit (ècundum magnitudinem i.Æùt fecundum
aériones,quæin'temporéferuntur.videtîlr pofîè diuidi;
* Bibüotb. Vet. Vatr. Toni'.n.Parsz. WM
quodinfinkusfic, &abfqueprincipio. Quasob rès^pér
i'emôtibnes & inficiationes, adhuc Spiricus fanâi pto-
ceflionem ex filioefle, quantum facilitas ipfa permit tic,
duée Deo monftrareaggrediar : iam nuncirihunçmo-
dum.
C A P V T IL
CHarifllme, quod dilgregat &diflecatà!iud abalio,
aucinrelligicur vcfubftantia, aiî^ytqualitas', aùt vt
quàntitasj'àut vcadaliquid,aut Vc quip'piam aliorum prae-
dicamentorutn.Na’m'præterhæcyiec eflè,necihrelljgi'ah-
quid talium pqfîibile eft. At verb, quod difgiegat ac dil,-
à filio ratione cauflæ Spiritum làmftum, nèquevt-'
lubftantia| neque vc qualitas, aliorumve aliquictpotëft;
intelligi. Subftantiaquippe non eft,quo4diflècet, quo-_
niam eiufdem fiibftanciæ ac naturæ Parer, Fdius,Spiritul-
que fanctus exiftunc. Sed neque quanriràte fpiricus le-
ccrnirurrarione principii à Filio: Ecenim vtraque, diltin- ,
-âa, leilicet,& continua infiçjatur, hocperficereyi patens
eft. Nam diltincta quapritas lècundnm paffionem,arque
colledionem confideranda,fua^particulàsa<ftu exhibée
inrelleâui, ôcnon poteftate , alioquin diferetum conri-
bqum exîftimabitur. Hoc inrelleçfu concipicur, cogi-
tatuque quanta fit , fed Deum intelligeré.quàntus'fif non
fufficimus, cuitis maieftas ,.vt indiuidua#vç indiftans,yt.fi-
ne compofitione, vc abiqueiquantitace,, Qualitative, nbn
diffipitur. Hoc idem ipfiim de continua quanritace fen-
tiendurneft, ea lecutidum concordiam , &alternitarem
attendere.cem diuifibilem infemper diuifibilia, cùm partes
non diferetæ adtiu; fed poteftate accipiëndae funt; Nec
continuum faciamüsdiferetum, & coeleftia qua impaflx-
biüa funtcorruptibilia. Amplius.'Omne quod menfu-
rari poteft, aut quantitas eft , aut quantitaris parcrCipat.
Nempe menfurabiliûm, hoc quidem proprio elle men-
fiiratipoftünt, vtlinea, fuperficies, hoc vero partiçipa-
'tiqne vt homo, lignum. Socrates enim non in eo quod
homo inenfuratur, fed in eo,, quod magritudine parrici-
pat:verum fecundumaccidehsmenfitrabiliseft , atverb
| trium Diuinanim ùibftantiarum perlbnarum,milla men-
furabiliieft. Quare neque. quàntitas illarum eft aliqua ,
neque quantitaris participât çatum quazpiam. Sed nea
que qualitas aliqua intelledu pbteft cOmpreh^ndî, quæ
j Spiritum k.filibjquin càufla ipfius’filius^ît difterminec;
"" ' : f- r L 1 Equi