A
Pji/\f9’.jj
i. Cor 9.19'
Rom. 8.6 ■
Co/, z, 23
Sap. 6.14.
loan. 17.3
Mich. 3.10
Eif.itf. 17
r f a l. ii. S '
2 .Reg. 1.21
ftoch.
Pfal. 18.-8
2.£or.3-18
§
Z.ÄMII.28
II0A9.6.6S
! Mat.16.1y
I oan.6.6)
Heb. 4..n
Sacra:
Scrip tu rx
encomia.
D
P/118.X40
Ib id. 104.
loan 1} u
Sc prudentiampriidentumreprobabo. Denique pro parte
maxima leges ab Etlïnieis inftitutæ fiipt : Deus autem
dedit legem vit* & difciplina?.' Deus enim Deorum do*
m inns locutus ell, 8ç y oca’uit terrain ,y t homo, qui terra
erat, fierer ccelura, 8£ bencficiolegis igneæ, quam Domi-
nus atrulit de Seir, câro tranGietinfpiritum. Sapientiâ
quidem mundiftuhitiaeftapud Deum, ôfrfapientia car-
nis mors eft. Apoftölqs cnim damnat ea,quæ Hint for-
mara quidem fcientiæ habentia, fècundum doiftrinam
hominum, fl non ædificanr ad falutetm Humanaitaque
lex i nflat.diui na aedificat. ProfcffbrCsillius fapienteS funr,
vt faciant mala, bene autem facerenefciunt. Difcipüli
huius mires funt Sc humiles corde, eofquecuftodicpax
Del ,quæexuperat omnemfcnfum. lUi fiint qui femper
circueunc montcmSeir, nec vnquam tprrampromimo-
nisintroeunr. Illi cum Apoftolb nihil arbitrantes le feite,
nifi Ghriftum lefum ; Sc hunç crucifixum viam vitae quo-
dam compendia fcientiæ falutarisantidpantjtc quadam
fpirit.uali experientia, quàm fuauis fit Dominus,iam prae-
guftant. Et quid fuauius,quid iucundiusad exultatio-
nem,quid fruftuofiusad falutenvqmhncomprehendere
Sc ampledti fide ^fpe, & amore te Deus? Sçriptum eft.
Scire te Deus, fenfus eft confummatus. Eminentiam hu-
iusfcientiæ veritasmanifeftèfhfinuatdicens. Hæcèftau-
tem-virasterna, vt cognofcant-te Pater ,&quemmififti
Iefum Chriftum. Illi Hierufalem aedificant infanguitii-
bus, quorqm flumina conuertuntur in fanguinem ;lcien-
tiaenim eorum & facundia rota rcrtitur in peccatum ,&
impieturquerela, qua& proponit DeusperPtophetam.
Dedi eis, inqüir, aurum & argentum meum, ipfi vero de
auro& argento meooperatifuntBaal. Deauronimirum
Sc argento faciunt idolum. Iftis conueniunt verba ilia
blafphemiae. Labianoftra à nobis funt, quis nofter Do-
minus eft? Propter,hoc dat eisDeusco|f.umæneum>&
terramferreatn, vt fint fine affe&ione,finc deuotione, vt
fint terra fine aqua, quafi montes Gelboe, (uper quos nec
rds , nec pluuia descendit. Verba quidem lepidaplêrun-
que habet, fed funt folia fine frubfcu, nugæ canoræ, & Sy-
renes, vfque in exitium dulces. Mertdor,fi vnquam vide-1
ris illius fcientiæ Profeflorem in ipfius exercitio foelldeSç
exitus habuilfe. B. Hieronymus fere vfque ad internecio-
nemfiageliatuseftabangelo, quiaRhetorici lepore fer-
monis illedtus vanitati operara dabat. Caftigans autem
caftigauiteum Dominus& room non traididir. Sane lex
Domini làpièntiampræftatparuulis. ipfa aedificat,ipfitvi-
üificat, ipfa illuminât, eftenim præceptum Domini luci-
dum illuminans oculos: vt anima, quæ ad imaginem Dei
fa£h eft iuxta promiffum Apoftoli, reuelata facie fpecu-
letur gloriam D e i, & in eandera imaginem reformetur
à clarit'ate in claritatem tanquam à Domini fpiritU/ Audi
virtutem facræ Scripturæ, Sc efficaciam verbiDei,ad
cuius intelligedtiam te raoneo in timoré & tremoreac-
cingi. Veritas in Edangelio loquitur, dicens: Bead ,
quiaudiunt verbum Dei, Sc cuftodiunt illud. Princeps
eciam Apoftolorum interrogante Iefudifcipulos,vtrum
abire vellent. Domine , fnquiunt, ad qüém ibimus ?
verba vitæ æternæ habes. Iterum, verba, quibusidem
Ghriftum Dei filium profitetur, non reuelat ei caro SC
'fanguis, fed fpiritus Dei Parris. ‘Verba denique Deiita
fpiritualia& viuifica funt , vtfirir fpiritus & vita, ipfo at-
teftante,quidicir. Verba, quae ego loquor vobis, fpiri-
tus & vita funt. Sicut Apoftolusdicit. Sermo Dei viuus
eft & efficax, & penetrabilior omni gladio ancipiti, per-
iingens vfque ad diuifionem animæ & fpiricus,compa-
giim quoque Sc medullarum : obdnec enim vicem vali-
dilîimæpa&ionis, per quameli mi nanturab human ofpi-
ritu&purganturvniuerfinoxiafésafteâus. E t, vt experientia
huius rei tibi faciat fidem : fi tépiduses,lactam
Scripturam lege inftandus, &fcias, quia eloquium Domini
infiammabit te. ignitum eloquium eiusvehemen-
ter. fi ambulas in tenebris,audies quid loquatur in te Do-
minus DeusinEuangeliofic Prophetis. Eritquelucerna
pedibus tuis verbum eius, & lumen fèmitis tuis. Siali-
cuius immunditiae maculam contraxifti, mundabit te
fermo Chrifti. Iamvos,inquit,mundieftis, propterfermonem,
querq locutus fum vobis. Si re tàm gram's ten-
tatioappxehendat, vt pené irioti fint pedes, petleeffufi
fintgrellustui, verbum Dei firmabic te , vt non c.adaS.
Quod enim amplius cft, Verbo Dpminlcqjli firmatpfynt,
&lpiritu oris ,eius omnis virtus eorum. Si es in mortaii
peccato, quod eft morsanimæ, facra leóiio viuifiçabit te4
&impkbitur, quod Dominas in Euangeliodicit. Venit
hpra, Sc nunc eft, quandö mortui audient ypceto filii
Dei, & quia audierint , viuenc. Iftudque indu bitabilite t
fdaSj qüpd Spiritus fandlusvtrumqueteftamentum edi-
dit & expofuit : vnumque alteri- ineftabili fapientiaÉ arti-
ficio coaptauit. .ideoqueEzechieli Prophetæ romain rota
apparuit, fimul^ue eleuabantur Sc incedebant rotæ,erat-
que fpiritus vitae ip rôtis. Et quis quæfct fpiritus hodie in
Legum Profeflbribus dpminatur ? fpiritus elatipnis, fpiritus
cupiditatis Sc iadantiæ, fpiritus venjiginis Scerroris.
Reieâ:aergofcientia,quæin perniciem trahit, appréhende
fcientiam, quæ ædificat ad lalutem. difce, vtdoceas,
vccortina cortinam trahat: & qui audit, dicat, Veni. Sis
imitator illius’, qui dieft. Sine fiâione didici , & fint inui-
dia communico.abfit omnis fiótio, q.uia Spiritus fanótus
femper difciplinaeeffugietfifitum* Gratisaccipias,gratis
doce.qui.enim ficfecerit.&dpcuerit homines, teftimo-
nioGhrifti , magnuseritinrcgnoeoelorum. Audi quælo
fuperhocccftimoniumDanielis. Qui do<fti funt, inquir,
fulgebunt quafi fplendor firma menti, & qui ad iuftitiam
erudiunt multos, quafi ftellæ in perpétuas æternitates.
Noli autem ferutari, quæ fupra te funt,nec inanes cogita
theorias,non difputationum argutijs, neç ver-borum ça-
lumnijs te diftendas., Talià enim Apoftolus interdicit,
feribens in primaepiftolaad Timotheum.' Si quis,inquit,
aliter docet, nec acquiefçit fanis lermonibus Domini no-
ftrilefu Chrifti , & eius, quæ fecundum pietatem eft, dô-
ftrinæ, fuperbus & languens circa quæftiones&pugnas
verborum, huius graueeftiudicium. Audi quæfo,quid
fuperhocSapientiaDei inlibrofuinominisdiçar. Senti-
te , inquit, dé DonjiUo inbonftate, & in fimplicitate cordis
quæritéîlliim. Hodie vari^ eft inter multos fefltèn-r
tiarum contentio : faâæquc funt aquæ Sîlpës;, quæ
cum filentib çurîbbant, aquæ contradidlionis., apud
quas demeruerunt Moyfes & Àarpn terræ promifliônis
iptroitum. Sic hodie apud multpscarnesagni immâcu-.
lati contra ptohibftiônem légis elixahtur aqua, Vel raeip-
bratim difeerpun tur fæuitia beftiali M'gne fi quidem afiàri
debuerant i 8c fi quidquam refiduum efièt, igne,ideft,
Spiritu fànâoifuerat comburendum. Non igitur de torde
tuo vaticinari præfumas, fed iuxtafacrielbquij doiftri-
nâm vniuerfà difeas & doceas, orans cumPropheta, &
dicens. iuxta eloquium tuum Domine da mini inte.lle-
â um , nop fupra vpon extra, non contra, funt enim, qui
temerè ferutaptur ahaDéi. Sed teftimopio Salopionis,
melnimiscomedenri noneftbonum, deferutator niaie-
ftâtis opprimetupà gloria. Et Ecclefiâftes dieft*. Sapiens
efficiar, & fapientia longe receflîc à me. Âcceder enim
homo ad cotaltum,& exalrabicur Deus. Mirabilis fadla
eftfcientiaDei, &non‘poterisadeàm. Proinde Do&pr
Ecclefiæ Paul us cum oofécrarione nos ad rp o net di cens.
Dico.per gratis m De i, quæ data eft omnibus, qui funt inter
nos , non plusfàpere, quam opôrtet fapere, fed fapere
ad fobrietateih. Aka nimirum fapere, mors eft, & facile
periclitatur, qui fe in etpinepticonfiderans obftupefcit.
Denique loquens Angelus ad Tobiam. Sacramencum,
inquit,regis abfcondere bonum eft : opera verb eius reue-
lare honorificum. Diftingue ergo inter. facramènta 8c
1 opera, nam in Deutjeronomio, coeli caligabant rore. & in
Pfalmo. cenebrofa eft aqua in nubibus aëris,id eft, obfcu-
raeft intelligentia in facramencis coeleftibus, fcriptilque
Propheticis. In his verb, quiftus operaruseft Deusfalii-
tem in medio terræ, vc exinanitio in form am fèrùi, mira-
eulorum corufcacib,paffio,refurreâio,afccnfio, quod fi-
dem inftiruit,quod orare nos docuit, quod ad humilita-
tem, ad manfetudinem, ad poenirentiam, 8c ad miferi-
cordiam nos verbo 8c exemplo inftruxit, vplthonorifica-
riDeus,ôcilliciter eft, quooftendirqrfalucareDei. Sa-
crameptorum autem ratio 8c inquifitio cefl’e t , clauda-
tur pum
m
loan-
Sap. y. ij
F
Sàp.l. y
Matt.io,
Sap.t.i
lfa.%.6
N u .20. I
pyriis-ij
Pro. 2j :
Eccl.y.2
Heu. 33.
P Ja h 7.
H
fubftan-,
ciatio.' '
flZfitna-' curaliter.
Gregor.
i4.dia.c.]Z
'bosïdeumiaucaGntiscadat,ne periculósè j vanitates,fèdexterminâtétiam naturalesaffeélus, vc non I
sldumææredigàururincinerem.,&.beftia, præfumat quis\n.eo miniftrare,h ifipriusiqipfoptorfus
pim’is’biï;
e.ft-hminentia,Tnttlligçhtiaquornmfidèpotiiis expediem
dÿeftîquarnadinüéntionehumana; Et vt,gratia exempti,
in vno fà crânien to rum videas abylfum piofundiilimam,
■& hproaftb feiifni imperceptibilem pane 8c vinohranfüb*
ftantiatis virtufe'vèrbôrum coeleftium;in'c6i7pus-& fkn-
guiPemGhriftkaccidéntia>quæpriusibifi.ierant,fiPefub-
ië élô ré manen ti;&-àppare ntiÇu mqj'côrpus Chrifti, caro
fit, Ôt;nbn,fpirirus i fpiritum taipen -, 8c non corpus refi.cir;
fpiritualiter pafçens atqv yiuincarts: Corpus idem apiid
nos eft in diuerfis locis ,h,i:ia in diuerfis akaribus courra
naturàm corporis : idem ramen corpus eodam tempore
eftinccelis. licet enim ex natura- corporali & circumfcri-
ptibili fit vnoduntaxat iri loco,tamen in pluribuslôfcis eft
virtualipôtentia,& fpirituali çnodo. Tanta enim eft vnio
diuinitacis 8c carnis, quæ tota diuina &‘gloriofa faôta eft,
vt ex plenitudine diuinftatis , quæ tefté Apoftolo, corpo-
ralftéribi habitat, illud corpus, licet in Vno lo'co corpora-
litéç & naturaliter, in pluribus tamen-éftdiuina&fpitir
tualivirçute. Et ficutipfè Deusquamuis in pluribus, it»o
in omnibus locis fit virtualiter 6c eflèhtialicer, tamen fe-
cundum aliquem modiMv^exiftendirid eft.perfbnalicereft
in Vno lo c o , id eft, in ipfo homihe aflumptopergratiam.
ita quod diuinitatis eflftretr i b u i t i n effab il ite r co rpo ri fu o
vtexvrfiouisvirtutc, & invnohominé fit veibum,& in
pluribiis locis fie illius corporis 8c fangu.inis; incompre-
henfîbile fa^ramentum;, Gregorius in hdmiliaPafçhali.
Éodem momcnto & iri çoelum rapicur minifterioange-
lorum confécràtum corpus Chrifti, & ante oçulos facer-'
dôtis in àkari videtUr. Sicuc autem diuinitas Vérbitotum
implec mundum, ica corpus illud in focis pluribbs co.nfe-
crarur. nec funt milita co rpora, fed vnum coi pus, &vnus
fauguis1. ideoql fine plus, hue minusquis'inde percipiat-,
omnesæqualiter Ght.ifti corpus integerrimèfumunt. In
bis & fimiiibus ratio prorliis deficit : non déficit tamen fi>-
deSjfed àttingit, quod non præfumit ratio ; 8c quad mira-
bilius'eft ex rarionisdéfeëlufortius conualefcit. Apprenus
quæ mon rem tetigerir, lapicieun . Magna in facramencis exrinôta lie aftechio parentelæ. Locutuseft on im Domiturputeus
ad Moyfèn, dicens.' Non feruiat mih.i fàcerdos j aut .Peu-sj-9
Leni ta, nifi prius dixeritpatri fu q-& inatri^bn noüi vos'.
Qua fgitür' coiifcientia fe^iræfumat lucris immergëre da-
mnabiiibus, & inextricabili folicirqdinum labytintho,
quiàcarnalium parentûcnra diuinitus ppohibetur ? Rô-
go igitjiir 8c mo'neo te frater per virtutem fapramentorum
foeleftium ÿ; quibus in-proximoh^rurus es prbfeffior
marium ;fic te ,præpara ,.fic lege j jjc ftüdé, fie vine, ficlo-
qqcre Sc exhôrtare,vt,voc,er|s a Domiriq târiqua mAatog,
quero elegit ipfum., vt aft laudem ipfius fu.ngaris fàcérdp-
tio, dignumqi bfFeras in odore fuàuitatis incëufum. Vale'
E P I S T O L A Ç.XL.f;
Ad W ; Rothomag. Archiepifcopum.
.A RGl MEN T V M.
C onqueritur re dit us fui beneficij per quinquennium ab Ilia qtio-
-.damdetents, rogattfeArcbiepifcopuni ,vtptofua-auitg^n-
te turn compellat ad faciendum reßitutiouem.
R E V ERE f D O P A T R I ?ET D O M iVj O \ \ r . |vv
Dei gratia Rothomag. Archiep.fuusP.Blefen.Bath. Ar- ,Rc
.chidiac.faliHem, & in omni humilitate,fi quiddul-
cius, aut defiderabflius eft fehuc.
C Erti^catus de incolumitate veftra gratias ago gratia- j
rum aubtori.nam.yc verbo Apoftoli vtar,viuo,fi yos Ith
ftacisin Domino; hxc eft enim gloria&gaudium meum J \
& corona capitis mei. In co yero, quod aliqiud noui ope-
ris dignatio veftrapetijt a me, lieer excufatio mea praecef-
fèrft,adhuccameqadplenióremexcnfatione'n naihi pq-
teft fufficere, quod ilia feribendi vrbanitas, qux.olim flo-
rebatiniu.uene, nuhcJmarceftic in feue. Vix enira gratia
yiroris reperitur in acbore,cuius’r a d i x P t a e t e r e a
heridit fides pergratian^, quod non^potulc ratio,caper»J ex'afperata iniu rijs mens hu-mana-, potius in Yçrbiÿfequi-
jjér^ipfàmi infirmatur ratio,vtfitforrior fides.- ratio fuc- .cur-.turbacibnisimpetum'quà.m fermants ornatum. ex ab-
cumbit, vrfidoe amplius mereatur: nec inuidetratio me- uudamia fiquidem cprdis loquor. Cor autem homhris
ricofideijfed libenter& hu militer acquiefcir. Quod enim . q,ua fi vas pie n u m eft,&quidintca fecontineat,exeffufip-
fides meretur,non fibi ipfi merelur,fed potius ràtioni. Sa- neoftendit- Domino Eliæ Capellano curam & cuftodiâ
nèfideseiiacuabiturvdCratiopermanebit. fidesnimiruna j præbendæ meæ tanquam-hominifideli & veracicömmi-
non eft, tiifi in via, ratio autem crit in patriaperfe&a:.& ieram^.xiunc autem cum Prophdïaqueiulari compellon
plena, ibi ratio feu confcientia meter,quod nunc fcminac
fidesi dignumque éft vt ratio ibi fruiftum percipiat de me-
rito fidei,quam adiimar : dum fe prorfus abnegans afe
ipfa hie deficit, vt qiiandoque fidei beneficio in fe erefcar.
Fidei igitiirfine cótradiblione cpnfentieps gratiç Dei tota
innitititur, & dat gloriam Deo, feiens ipfum pofïè fàcere,
quod non poteft ratio humana percipere, Pauca hæctibi
'itylo recifiore pèrftrinxi, eo quod fis diaconus, Sc adfa-
cerdqtij g'radum im.breui cs alpirante Domino afeenfu-
rus, S,cis autem, quod diaconatui annexa funr.menfæmi-
nifterium, Sc anriunciatio verbi Dei. Ad hoc enim Apo.-
ftoliDiaconoselegeruhtjVtmenfis miniftrarent,& nihilr
óminus verbum -vitæ populo prædicarent. Audi ergô,
qualem te efle oporteat »antequam afeendasin montem
Garizim, vt ibi cum filijs Àaron populo benedicas. Paulus
in prima epiftola ad Timotheum. Diaconos, inquit:,
oportet efle pudiçoe j intelligasy mente & corpore y vt vas
fiiumin fanâihcàtione Sc honbreeuftodiant, vt fè in ilia
exerceant fapientia,quæ pudica eft &pacifica,non in illa^
quæ ftuka eft apud Deum, & inimica D e o , quæ linguam
hbmiaiS, feu p®tjus animam, prb qua Chriftus fnortuus
eft,vilicommerciomerecrieiavenaîitateproftituit. Pro-
■ pterea ibidem fnbiungic Apoftolus; dicens. non bilin-
guës,neç turpe lucrumTeâantés. in quô fugillanturaper-
-• tè , qui lingua præuaricatôria & duplicifibi caufas credi-
tas produnt,& animas,in quarum prçriüm Ghriftüsinno-
éentifïimnm fahguiném fuumdédit cbntra^udamriàbi-,
lt fiippliciq æ'cetnædamnationisaddicont. -Denique Ley-
uitici otdihri eradus n o ri fól um exnaordinanasabdicat :
titbliotb. Vet.Pàtr. I
quoniara dimiriutæ funt yeritatésà filijs hominum.' PoT* pfal.u.z
fum etiaminterrqgâre cum Chrifto, & dicere. Gum filius L n a 18.8
hominis venéric, putas inueniet fidem in terra ? Nihil
equidem dico‘ in; ffigillationém illiu s licet famam ipfius *
plurimum denigrate videatur,quod quinquè aiînis&am-
plijus de præbçnda mea nihil reddidit,fideiq; 8c mod’eftiæ
lacerdotalis oblitus-inon fblum irrqgat mihi damiium,
fedhanc ipfam iniuriam -mihi cedere facit in opprobriü
& contemptum. Frequenter illucmitto nuncio's, eofquê
iempcrremitticvaçuos&inanes.Beheeislqquit.ur,fed ex
voce nullum fequicur qpus, quia yqx eius vox Iacob,ma- üw.27.2:
nus autem manus jEfau: leuiufqj' projfeblo extorquèrtm ^
clauam de manu Herculis, quàm denariü dèmanuiplius.
Non rapinam arbicratur mea rapere.verbifque contame-
liofis m e afihee r e:.fuu me n i ra exceflum hac folà excu%tio-
rie colorât ifluod magnisaliun.de abundo reditibus,qaa-
fidamni dati ihiutia non poffit infïigî diuitibus, attt in
vfus horièftos erogati non poffint,quæ àlocuplçtioribus H
pbffiden tur. Sànè muiti æftimantur druites i qui Ÿerè funt
pauperes : licec.énim eis diuitiæ affluant i ipfi tamen cor
fuum diriitijs affluéntibus non apponunt.- DeniqîDauid '*f*l4 4 -*
in regali folio1 conffitutus.inclina,inquit,Domine aücem '
tuarn, 8c exaudi me, quoniam inbps Sc pauper fum |gp.
Credo diuldas effè co'mmëndabiles ex honeffaoccalio-
Tié quæficas, fi fine lùXu expertdantur, in quantum ex'igit
moderata necéffîtasVAbralfam diuitias pofiedit ad vfus li-
citos,multique Sandorum Paijumin témporalium lar-
gfuone effufi fibi thefaunzaubrunt in coelo. Heu beu,
cum ille , qui fua non largicur paùperîbus, damnetur à j
v •. Z z z . Chrifto.’ . *