4 $
ThcophorisPatribus confentitis,& fecundum gloriaih (
^roceïfionisSpvritus.nobiseririsarnici Sc confeqtienres\i
& p oft pa U ca : Taçe te ergo&Vos,adiedïonem hanc di- J
dionis : 8c nolite vlterius in Sy mbôloprominçiare, Qÿj
j cx PàciçJFilioqùe procedit, fed fccundum Patres nobil-*
Cum : "Qui ex Patre procedit* & cuhaPa tre Filio que coh-
glorificatur, dicite : Et curfus : Si igitur vos quod did-
C A P V T X X.
IGitùr quoniam hùiüs pofîtionis nodus folutus eft',
confe'quenter de ptoepôfitionePer eft refpondendum :
Per igitur præpofi tio,a'd nomen Filijpofi ta vt didum eft:
aut remiflionis,àutintehfiohis auta;quali'târis eftPraepofenfusallant
habëntes, quàmdiffimilium.præpofitio- fit»,noncftpoffihile. N ih ilcmmmmus.necaliqaidma-
■nttm.proktio'h'cm.donatc&nobis.has^Ua'bas.&plqKs iuspctfonaPatnsFdmshabct.ycöftenfumeftPerotnma
ïyiîabas nos vobïsrnutui donabimus : q u i demon- naausindemutablhtatïm.Reftat'ergoVtæqualitatisIH,
firent fob comniónitione communtm conUementiam Per Præpofttio , Pnppofipohi Ex, ad Filium copUlarà.
■Si confpirauopcm, ac intérims fyllabarum ftandalum Quate per Filium procedere, nontoIhtcffeSpmtum ex
dimouentmm, Egoquidemdienum lande huntvirum' Filib: noneft remMfit>BtsPerPræpofmo, vt.Paulus;4 e:
adiudicarem.ntfi quia dum fpedoin ore,fortifSamfon, monfiratiplam Patrtvt Filio attrtbuens: ridtin.inquit,
exoredifputantiscibus,& ëxfortidùlcedine, cuenrbita Deui.fir qumvocanepmommumtitmTilijiimDmmum
vtique'ptôrupifec>cnius?'dmodumamanE(unt.extteml- mftramltfrmchriftam. Q u omlocopræpofino,Per,no-
taies. Exceâit nftnium fuum otdinem hic Antilles, & mm.paternoapponitùr: pater vocamtnOSiquianonex
•dum imitabilis veftigii yenerqbilem matrem inftçuit, nobisnos,âutexprapnjsopetibusadeutna£ceflimus:&
procùl'âenîïuir aberrando. Taçete,ohieaiot)ern hanc iterurn fimilem feruatietlfüs renorem.'vbl dtett : Paula»
•diitianis proftrre aitÿi's : & nolite vlterius ex Filip in pery^pliinratemDeit'qurvolensipfumApbftoluin con-
Symbolo pronuâciare!’ Vnde tibi b Epifcope imperiofe, fctmi. In quo a p p le t eos qutd.fttnguerecohanmr per
vocis contïnuataêduciaî Non'habent nerui cottgruen- Filium,ab eo quod ex Filio,tic abfque principio &Vmge-
tiamautHarntonicunt meios,qute imperas:& exnortaris :nijumverbumDeifubi.ntelbgacur,quàdPerPræpofitlo-
qùod Chriftus perdocuit, vt manifeftutn eilexh isqUi nis'nonroodàadFihj&Spsi’itus,, fed ad nomén ingénia
mperiùs difceptatafupt, ptidiçauerunt Apoftoii, fanai lÿoarguat appoftuo. Etmrlus Hebràeis fcribens-, Ad Pa;
Patres tenendbcoofirtnaucrunt, & confitmando tradi- 'trfcm,Per,ptïppfitionem apponit inquiens: Dùebattum
■derunt cùpientibus ad-fidem veJnire,taciturnitati corn- pnpterqu%Mmm*,&perqùMottwu:ï.ifalimùilcum:Zx
mittcreatquefilentio, entn arrogantia idtfiantiaque perfuadesimpudenrer.
Iniquitateni njeditatuses in cubi- , aificamur^xvm an.««, Qtjpinlo c o diligenteriU'tuendû.
ltbus tais,quod non trquilibrifernjonem tuum lance ittu- Per Pnepofiooalem, in Ex ; npn ex,in Per Apqftolumre.
tina'ûi! Nulla qUippe fyllogiftica necelEtas,nulla ma-“ foluifle. Priful serùTheffalonicen,fi,umNtcetasfentren'
iornmnatufanaio,nulliusdecretiuexiodiffona,tàlia te tiam^difflionem Agoftolitatinqsderelinquereadmo^
compulitvocifçrjri. Abundantiotibusenimopulentæ netthortan^eos.ExpræpofitionemihPertrans'ferteiit
tuæconqnifitiones&Uacijs redundant,quiminnitantur ‘illoînqupeavuintutfqcq.di.centesexFÿiq ;, quidum,a
cuipiam fulcimento. verifimilisalicuius adumbmtionis. Fibo autert £x,aPatte adimit Pcr: quafi,Ex,nunquanr Fi-
Eadcmque veto allcgatione,quofuis concinnetlyilogif- lio,neqtPerPatri,aflopiandalits fedEx&lümmodo Pa-
mosi Vosigitirr o Græci.qui exPàtte & Filio dteitismun^ ' rjî.&Per tantum Filip,in pètlbnarum diftinaionibusïjt
dumprouenire ', fi dicitis quidemiicprouemte ex Filio, ptçponcnda, Ergo perPattemfunt omnia,id eft,Pater
vt ex primo ptincipio, Sinon vt per Filium, {éditeur ex cauïaFibj&Spuitus: &i creaturarum omnium. Nam &
Patte,duoptorius facitisprincipia : & turius : Si Pattern qLiliandtihcat,idcft,Fdms deiubltantiaPattiseffc,petge-
Filiumque aflcritiSmittbfèSpititum, vt bc videlicet à netdtionem.dt: Spiritus de codcinpatre pet proceffioncni
FiliomittatUr, tanquamàprimacaulà,duas protfus fa- ‘emanay,&quifan^ficantur,lo eft,lfpmiuest&quaelibet
citis càulas mïilGonis SpiritusTanai. Verilm quia hóe' creaturatxParrépércre:atipnerqexiftunt.Dümytàq',pei
primo Libro pleniùs difeuftum eft, nqo videtur itetah- Pattern fil Filius,& për PatrctnlttSpitirus fanclus, v t vas
dumiamnunc. Àtraraen quod nullo modo tacendùfn, ele<ftionis pçrhibec :_per Pan'em*generatur Filius,& per
finetrepidarione confitendumeft : puroum'principium Patré.procedit.Spïritus.-Ëmmueronihilajiùd yeriùs<fici
& fecundum principium in Trinitate cflç,nondeberere- poteft,per Pacrem efreFilium, quam exParregenerâri,&
dpi aùt crcdi, quoniam licet Pater fine prin.cipio fi t , & .perPaçrem-eflè Spiritum : quam 'ex Pâtre procedere. At
Filius de principio,iecundum eundeiii tarnen fenfum ac vèro Græcus Cbnntetùr 6c LatinùsSpiritum lànâum peï
'eodetn‘modo conditor mundi çenierur ^Iteruter & piliumprô4é^ à ^ R e liq 4 ùm ^eçgo,iègi&dui9
'prindpîum,& vna quôque caufa mifiionis Spiritus fimr tàtem Apoftoii & mterprëtati^hem,turn «que per Patfé
6ti. Àt vero quare duo’dicantur ftçpiùs. pronunciatum ôcpcr Filium Spiritus exifterenabeat, Per, præpfpluipdÇ
"eft. QuemadmodumvtiquecOrporis dimenfiones,non ytriufqj præpoiita npminibüs, ean-demferuantcfignifi-
îeo quod diuilîèaut'difpèrw: fint,très dicuntür, led quod cationem, confiteri firqplrdter êc ablolutè, Spiritum ex
vnaquæque propriam ràtionem habeat, fie Pater & Fi- Filio vt ex Pâtre procedere. Amplius: apud Græços præ-
lius npn duo dicuritur in fubftantia y verùm quod vnufi- pofitio, quae^Pèr,interdum fignificat,apud Latinos
quifque ràtionem habent fingulàrem lècundiim quas cum Genitiuoconftmcla, vt Grammatidperhibcnt, aut
hÿpôftales’dua:,ideft,pçrlbnaî lubintelliguntur : & lî.ç.- aiftionein-, àut^opitülationëm, aut medium fignificât :
ut profunditas quæcorporiattribûitur,à longitudine ac : veluti perApoftolosfiebant figna,hoc eft,Àlatitudine
qupdficprofunditas aôcipit, nec aliterintel- poftoli fignafaciebant ippitulatipnemverpfignificât, vt
ledsùsefle prpfuiïditatem admîttic» nj^aequalirerab ai- Per cë ditatus f urn,Kpç ' ç j ; s t t i ' oi i e» arque adiu-
‘terutra proüenia't: ita Paracletus à P’acre h^>et '& à Fir ■,fOfioi.^ewun\Attt'e^.^gn^cat:q;ùando médium loeiali^
lio quod vtriufqüeSpi'ritüs fit. Neaalitprlane eft intelr vèluti,Per forum trànfiüi:
filius
Spiri
ligi,nifi exiftentiamex vtroque accipere credafur ce quarter.
Quare hullo modo fequitur duo prindpia
v el duas caufas efle Spirit us lan dtieo quo d -
ex Path: procedat Sc .
Filio. , " ,
Vclificauiprer rn^re : per diem mbdiumapud amicum der
teptusLum. It^que cum dipitiirPpr Filium Spiriturn pro-
tedere, aut qtiafi a^lion:ei% aut quafi opitulation'em, aut
quafi medium fignificat-, Pet. Atquifi mediurtifignifica-
ret, non communitafetSpiritpiFilius, & hon modo rc-
miffipqis cflct.pTaepofi.tio j fed alienatiohis'omnimoda:..
Nec aliatn in t'et fe haberent bäbitüdiUc Filius & Spiritus,
quam habet aqua cahalifijüe, oftiüm ferraque, locus &
quod eft inl'öco.Quare aut quäfi ä£tioncm,aüt quafi opi-*
tulationem fignificat: coefniflorem, opitulatoremqj luo
modo ad emitcendum Spiritum,.PatrfFilium innuendo.
ïdëöfi^in irritüm cedit tranfinutatio,Ex,in(Per,nimis ap-
pïöbata, celebrataque nimis: quaè ingeniep Sc vnigenito
præpofitaeandem leruat ihtentiönis fignificatibnem, vt
ex anterionbiis manifeftum eft, 8c ex hisquæconfequû-
tur.ScribitehiinApoftolus ad Galatas verbis huiufcemö-
di: p attlus Apoftólus non kb homnibnstneqaeper hominem,fed, per
tlefunt Ghriftum & Deum Patrem : hoe eft ëx Iefu Chrifto,&
F)edPatrejquieffecerunt,vt nön vltedusLegi^fedGhrir
fto ipleinnitéretur. Etitcrarn bomtycafcejii, fed per
reuelattpnem Iefu Chrifti. Poftrëmo paraefeti appèllitioy
Pcr,præpoficiohemadmitticapudApo’ftolumdiéentem:
Vt det nobis,fecundum ditnttas giomftu ,virtutem corroborait
per Spiritum in interioribomine: Spiritus eft qui fortitude
nem præftat. Idéo apudEfaiam : Spiritusfoftïtudinisfiéribi-
tur: per queni,& d quojfermo dàtür làpienttaè.Qf^in re
fallûntur Hæretici'atquc quicunquealij Për præpofitio-
nem attribuuntSilio.vt remifliônem fignificantem.Qüia
ex praelîbatis intclligi poteft -, finie fallacia qüôdfëcun-
d«m eundém fehfnm Filió'& Patri àpponatùrPer, pr*-
pofitio, vt aâionem fighificans aliquahdô : àliquando
vt opitulationem. Nufquam enim remifliônem fignifir
éans, inuenitur : quando iudicabit ÛeUs occulta bominumper
lefum Chrijluin. Is enim eft lëhfûs, quod Chriftus reddi-
turusfit'fingulis lecundum opera fua. Nam Patér non iudicabit
quenquam^ui omne indicium dédit Filio: à qùô iuftifi-
Cati fumtÿs, eùm peccatores ëflèfnüs, &exiftentcs longèi
addudicpôpetândp j,adcohfefuandosnos in iuftitia: qui
propter charita|em morrem fa bij t, & pet mortes» iuftin-
rauit,perquemàd.efleficUtomniavehimùs,quiindifFe-
ren'ter dicitur Deùs , & dbminus Deus véluti>ex quibus
Cbnfittsfecundum carnem,quièftfuper omnia Deus, dominus i
vt ; DixitDoniinus Domino meo, hue dominum Pater conf ia
tuit haredem vniuerforum.per quemfecit &fecula. Quod quà-
literintelligi dëbeat.Prophetateftaturdicëns.-Et in prih-
cipio Domine terram fundafti , & opéra manuum tuaruiftfunt
coeli. Hocidem & Theôlogus loan nés, alijs verbid àffit-
mat dicens: Ômniaper ipfumfdüdfUnt: non tàn^fiam per
inftrûmentum, vt Arriani oblatrant dicèntes per Filium
fedaefle omhia\ non ipfo exiftente fadore j led organó
mentietltes. Quia përipfiïm fàdàfunt,quifadôrôëcon-
ditor eft omnium yilibilium ôtinuifibilium. Quod fi po-
fuioNicetæ pràefuîis véraeft, quæprofitetur,per Filiiîm,
SpiritUm procedere , non cmittente Filio nec ralis emif-
fionisexiftenteconforte:riegarinon poflît.quin Spiritui
&perinftrumcntum procédât talicomplexiönc : Pat,er
per Filium,aùt cocmitten tem fibiàut npn coïmittenrem,
Spiritum emittitiSi coemittir SpiritümPatri Fîliùs,emit-
tit iplè Spiritum vt Pater extermina,ndis, minus & magis.
Si non coemittit,inefficaxexiftens,reftacinftruhaentiitti
Pàtris Filium efle, quodiihpius Arrius euomebât, ad in-
ftar nauis,quæ moueturper gubcrnaculum. Iri quo gu-
bcrnaculo quidem non eft principium motus nauis &
eaulà.Solusenimgùberhatorihhaui exiftens,per orga-
num ipfam ,clauum fcilicet, mouet CxtrinlecuSï Quicuh^
que igiturfolum Patrem ëflè principium, ineffabilis pro-
celfionisFiliumexcludendoàflerit, extraPatremFilium
cpllôcat, de finu ingeniti, vnigenitum euellendo inftrü-
mentum cPhftituiteundem,quo quidnefarius ? Ergo per
Filium procedens Spiritus , abfque dubitâtione aliqua
! ptocedit ex Filio. Namficut verum eft dicere,per Filium
I omnia fada finit,& Filius omniafecit5eodem modo vera
eft, quæ dicitoratio : Spirirus per Filium procedit, & ex
Filio procedit: qupdmultismodis argumentorum& ex-
en>plorum,qu£e numerum pene tranlgreditur,copiaper-
! docùit:procedit exFilioSpiritus Filij, qui conftituit A-
pôftolosi^cProrphetas,iùEcclefia,in'quibus pofuit Spi •
rjtum fan dum: vt Coryphæus Petrus in primaEpiftola
, dicendo aflèrict De noftra falute exquifierunt,atque fcrutati
funt Propbeu,qui defutura in vobis gratia prûpbetauertint feru-
tantestfuod vel quale tempusJignificaret, qui ineis Spiritus Cbri-
ftî promneianseas qua in Chrijlofunt pdf tones, & poftetiores
glorias : Nam per Elàiam dixit : Sicut ouis ad occiftonem âu-
iïus êjkpèx Hieremiam vero: Venite,mttamus lignum in pattern
««ï.RefurredionfemperOleamfignificauit: Viuifica-
bit-nos poft duos dies,, & die tertia refurgenm in conjpetlu eius.
Deum Chrifti efleSpiritùmEuangelifta Marcus innuit:
Etant,inquit,quidam feribarum ibi fedentes &cogitantesin cor-
dibits fuis, Quiibicfie loquitur î blajpbemat. Quosßatim eu cog-
nouiffet lefts in Spiritufuo, quia fie cogitdrent intràfe, dixit illis :
Quid i/Lf?&c.Ac'cùfabant lefum qubd pëccata dimitteret,
folius ënimPeipeccatadimittere. Icfusverèfprricùfuo^ ;
qui ferutaturpröfunda D e i, cognofeens cogitationes il- 1
lorum,lignum dat illis fe Deum elfé ,cx eo qüodillorum
Corda rimabatur. Solûs enim Deus quæ fuht in corde cu-
iufque cognofcit. Ergo Pater quanquàm fît Detis &noh
de Dëo, & Filius fit Deus de Deo,non tarnen eft de Pâtre
Filius,vt de primo Déo,nequéVt de primo principiOjlèd
nëqüeSpiritus fandus eft de Pâtre vr de primo principio,
quia néque vede primo Deo.mulro minus eft deFilih: v.t
de primo Deo: vel primo principio. Quemadmodum v-
tique non dicitur in Trinitate primus Deus, quia fecun-*
dus Hoh eft propter eandém ràtionem,non eft dicendumi
primumin Trinitate principium, quia lecundumipfà
non habet. Hisitaque fie demonftraris,tëliquum eft oa
ftendérë, quod longé profpieit àveritate hic idcm Anti-
ftes: dilm Latinos aflerit magnoCyrillo,& magno Atha-
nafio.alijfque fandis Patribus contraria deprocelfione
làndi Spiritus fentirë.Ètenim magnus Cyrillus, & muls
tuà in diuihis feripturis Atbanafîus.cceterique Patrés ple-
ni Deo nequaquam illiâflehfumpræftant>quifuisincôn-
tradibus id quod Larini credùnt, & çohfitentur,publicè
feriptum reliquerunt.
C A P V P XXI.
MÀgnüsitaque Cyrillus, in primo fermons,qui eft i
X&TÇ««ein Spiritu 8c veritate, Latinis téftimbnium
përhibét diëèns: Qui fecundum naturam vita Deus eft j
pùtafnèvqùôdanima hbmi'ni diuinus fadus fit Spiritus ?
&qiiomodö no inconùëniens vaidc fitintelledus hùiufe
1 modiîNam irhmùtabilis & iplà prorfüs përmanfiflet ani*
ma.nuncquidem mutabilis eft:Spiritus verb nullo modb
I mùrabilïs.Quôd fi mürabileéfleinfirmitatiseft, iniplàm
macula diuinam redundec naturam, cùm fitDei Patiis,&
vriquë Filij qui lùbftanrialicô: examboBusprofunditur
: Spiri tus.Et idem in commentarioIoelPrópheta: : ac.iUo
1 capitule : Effundam de Spiritu meo: &prophetabuntFilijvefiri :
! tàliadcpromit:Remorata quidem mératdë fupernis data |
gratia, fed in Chrifto renouataeft, qui éftfeeudus Adam. :
Qùbmodoautem rcnouata ? In ebënim * quod Deus efe, |
I & Déi fecundu,m naturam Filius : Ex Deo enim & Pâtre
natùsëft , proprius eius, &inipfo&exipfoSpiritùs eft.
Quemadmodû vtiqvin ipfo intelligitur Deo& Patré.In
eô verb, quod-homofaduseft,&limulnobis apparuic,
aduenientem habereSpiritumdicitur;delcendicenimfii-
per eum in Ipecië columbæ SpiritùslàhdusiqùSdo vt nos
fadùs,ficutdjxi.Tanquam vnusnoftrüdilpenfatiuè ba-
pci2atuscft,& poft pauca, idem Sandùy.Oportebatigi-
tùr inter filios Dei eonnumeratos làndi Spiritus gratia
riitari, hoc verbChriftus ad effedum perduxit, vt lacer
Petrus afleuerat dicens: Dextera igitur Patris exaltatus, pro-
mißionem Spiritus fanfti accipiens, à Pâtre effudit hoc quod vos
videtis,& auditis'.zccipii quidc vrhomod Patre,quodineft
ei näturaliter.-efFunditautem abundanter fuper nos4quia
Deusfecundirtn naturaeft.EchocquideSandus.Acverb
vbi permanct in telledus idem,&fub ftanriç ratioeadem.
Vbiverofubftatiæratioeadem ,æquiuocatio excluditur.
Quarepatet'&feçùndum maghi Viri huiusincelligentiä,
Spirim ex Patre,& Filio ëfle,vniuqeè dici.Magnus quoqj
Athanafius in confeflionc fuæ fidêi, plané proceflïoncm
ex Filio elle aftrüit : ait enim : Spiritus ex Pâtre & Filio,nô
fadus,neccreatus,nec genitus.fed proccdens.Exceilcn-
tilfimüs quoqj dodor Ecclefiæ magnus inter làndo^Pa-
p*a Gregorius àd Petrum Diaçor û de làndi Spiritus pro-
ceflionein capitulo quodâ, eulus nôëft fidelisapud GracosinteipLCtatio,
talia loquitur: Ipla,incuic,vevitns,vcfidemDilcipulis
augeret, dixit: Sinon abler o ^aradet us non
venietad vos. Cùm enim conftet quia Paràcletus Spiritus
ex Pâtre, femper procedat & Filio , eur fe Filium rcçelïu-
rum dicit, vt ille veniat . qui, à, Filio nunquam recedi t ?