loan. 16.
loan, 14.:
j non fplum atpta totiusmunili Ecclefia / fed & ab ipfis At
I poftolis celebiatam.dietri Pentecollen celeb raripebere.:
legerity cum nifilibro huicau&orkastribüatupnon dico
j Iudaica veteris legi'syfed Ghriftiana house legis Penteco-
lies peri.enrVEt'ybi erunt verba veritatiSUam frequenter
i prasdicent^dftcipulis SC'prpmktenns., Cum veneritPara-
j cletus quern egomittdmvobis a Patrejpiritum veritatis, qui a Patre
j proceditjlle teftimonitirnptrbibebit de me | Vbi eft quod in code
m E pangelio de eodejrn S pirk.u di;cit: Taracletus autem
j Spiritus fanctus, quem mittet Pater in nomine meo ,iUevosdocebit
omnia ? Vbieft<quod eosconfolans ait rSinon abiero,£ara-,
ckttts non vcntetad vos: ft autem abiero,tnittaw turn adyosi Vbi
eft quod item ait: EgorogaboPatrem,&ahujti Paracletumda-
1 bttvobis^vtnianeatvobtfcumin aternumSpiritum veritatis ?Vbi
j qupd per alium Euangeliftam eoidem difcipblos admo-
1 net? Vos autem fedete inciuitatequoadu£qUeittduamini vittüte.
ex alto. Si,inquam,fi cutdjxi,ljber i fteabijcitur^k; haec vni-
uerfa prom ilia C hrifti irrita videbuptftr: oportebk ergo
aiitveritaremfallacemfateri, qup.dvel cogitate, pedum
dicere ncfas eft: aut vbi xeiquando, canta, ram/biennis,,
tamque frequenter reperita pro,mi flioi m plctafr t, dem onter
ilîâsddodecim frdçs milleetiam, fi néceflè Fuerit,non
valent præpararë. Najn nequûfoliilli, quidicuntur Apo-
ftoli,cup> Ch ri fto mundum iudicaturi/untj du quicunq;
mundümvèreconternpfétir.ad miindum,quem contern- ;
pfitjcpm Chrifto Sç Apoftolisiudiçîtridunr veniatyV ode
cplligiturj& indubiarationeprobatur,Màtthiajdequoa-
gitur,Âppftolp pro miffæduodeeimçfécb impofito,nô in-
rèrioré ro$xi m o À po ftp) or û Paul o p ræparàta imfuper qûâ ;
in Çhritb'iudicioièdeat ,&n u lIo inferiornvundum cum
C hri fto iùdicet.Neceflè e ni m,.vt fiplufquâ duodecirh iu-
dicesadiudicandum venturi funt, etiam pliifquâduodeçimfedes
n|ùltiplicatisiudicibus præparandærint- Oppr-
tebit ergo vos aut Matthram Apoftolp-m ncgire,aütlibiü,
inquoToloApoftplatu meruiilèlegitur,fir(cipere'.Vèniac
& primus nouiTeftamenti martyr Stephanus., quem in
funimâ ppft Àpoftolps aifroritatisarce, vt præcipuum te-
ftemChrifti > ab ipfotëmpôie GhriftieiüsEcclefiacon-
fticuit.-cuius vicam,doéhinam, exemplajmii-acula.paflïo-
nenycunulla præterhancfcripturamhiftoria référât,aut
negate ill 11 m lal tem fuiflè,au t icripturam hanc vt diuinam
luicipite.Sedquo aufu negabitis,cum videatis nomen,fa-
Jttcâré. Nacelle erkôdlludprpbarèVqüalifèr Apoftoli& mâffique màrtyris terra,mariquedifFufam: nullumque ji
cæteri.di(cipuliChriftipræceptumeiusijlud.yltimura, Sc l.rotdorbeangulum, necinteriplos infidèles remanfiflè,
generalejmplerb valuérunt, quoêisiuflùm eft: Iteinor- ! vbinohnomen protomartyrirStephanirefQnet,vaurcum
hem vniuerfum ,pradicanteseuangelumomnicreatura. J^ècefle , venerationeapud Chrifticolas, aütcum admiratiohe a-
cr.n,inquam,probare,quàliterfimplicesidîbtæab{queli- pudEthnic«r6 ? HocGræcus)h,b'cË'atinns,hocBaibatus,
teris,&vniustantum,hoceft, Hebraicaelinguæhomines, hpc Oriens.hqcQccidenscorifitetür. C»écidensdico,cur
& in ipfa perieelmgueSjtam mulris.tam diuerfîs, tam Bar- ius ex maxima parte principales Ecclefiæ huiiis martyris
baris'Vbiuerfi orbislîhguis, iniùndum léhrîftô regniæ- nomine, 8t modernû,& abipfppêne Apoftolorum tem-
rerni Éuangelium prædicare pbtuerinciQuibusfignisiên-1 pore, immbvtfertur.abipfisApoftolis.confecratæiratis,
fa füa alienis (enfibus communicare vaiuerintVli linguaru fupraqueiatisihdicant,npn contemnendàm,non falfam,
gratia eisd Spiritu fahiftb cbUata negatur, fi nobile illud non apocrypham eflè illam fcriptura'm y cuius refrîtione
npuiTeftamencimiraculumcontemniturifilibro.vbihçc: fola,'tantamdignftatis eminentiamapudvniuerfbs Mar-
feripta legunturmon creditur? Negatur plane hæc epllata tÿr ipfe obtinuit, C^æfinegatur ;honpr,fama,fimulque
Apoftolisgratia, quafido frripturæ, qpæ ibiaftludcontir|nomen tanti tamque famofi martyrisannullatur.Necéflè
nét,rehunçiatur. Nam quiiibroilltabrqncexceptroneleftigitur,vtpræfàtusrum,auttotimundoMàttyremrarci-
fe non credere dicit,& cündis quæ liber ebntinèt,contra- pienti contradicere! autfcriptüram,per quam folam no-
dicit; Q^od cum ita fit, dicant riegatores fçripturarum, v- r men meritumque Martyris eidem mundo innotuit,fufci-
trum filen ti o m un d us ad fide m conu erfus fitïNamquihus pere.Ppft hosad roborandam magis.magifquc libriEnan-
gençiumiinguasàuferunt,eis ypqvnegenrîbusprçdicent, gelici dignitatem^’veniatApoftoloriim nouiftimus, led
fifrntiu mi mpon uht; FriiftraigiturC h ri it us ad pridican-
dum Éuangelium diuerfis.linguis,& pPpulis difripulos
roifit,fi eos,^praednSlpm eft.ehngues tranimifit; Et quid
j eft qüod ait Plab Inomneterram exiuitfonuseorum, &infines
• orbit terra verbaeoruml Quid eft quod ipfe G'hriftus aitjQuod
' ditovobisintenêbriiïdmte inlumine} Qtjiideftquodalibirde
ait’; Oportet Buangeliumptadicariin toto mündoi&ficvenïetcon-
fummatipi.A ut igicur negarePentecoften Chri ilian oru m,l
negate Spiritum fan(ftumeadieApoftolisinfrirum,negate
: li nguaru m grat iam ^b eoqem Spiritueadem^dieipfiscob
iatam:autfibpcréfrtgitis,frtipturam iftarèFerentem fiifi
cipite,Sc Ecclefix Dei,a qua hadenus defciuiftis, a modo
cpncordare./Etlicethasc, quxdi£la fiint, advos eonuer-
tendos,autcontemnéndos fuffieiant:reqeat tamenparu
ftyl.us.retrorrum,& de epdem libroMatthiam locum pfo-
ditoris Apoftolipaeledlionc compleflèi, &.duodenarium
tiumerüm a Ghrifto inftitutura*y implefie demonftret.
cQupd VbialibjbFaélum eflè legatür,vbi duodècrmus ifte
ApoftolusforEediuinavndecim Apoftólis annumeratüs,-
pratter hun,c 1 ibrutpinüeniatur, fi poteflis,dicite, fi npn
poteftis,qtrod credimus credite. Nullatenus enim auóto-
rims’vèlratiPpatitur^vtApoftolieus a Ghrifto ele<ftus, vt
dixi,numèrus mutijatusjyelimmh’htas përman/èüt, mai*:
xime cum jp(e Apbftolisdixerit; Sedebitisfnperfedesduode-
«wbjQ^cüm fuper duodecimam /èdcjiacrilëgum Iudarn
léfluifum opn,eflèptteuideret, vtique nphei fucceflarnmy
rrili Mart Hiampr£edicebat,eique Apoftolicum folium pr§
parabarbC^ödfifprtéppponitis thronum ilium duodè-
ctmum,ad quem eleélus proditor Iudas fuerat, Paulo A-
poftoipcollatum,fietatus Apóftolusl Apoftolico chrono
carere videatur, refpondeteyPaulpin duodecima fede
cplloct'tó ,-y .cumhomniffduodecim fed es aChrifto pro-
DTjflx videanrur,quis Barnabx, Timotheo, Sila:,multifq;
ali js prior» EcclefisApoftolisfedes f abri care potellt i Nó
eftib tan t un»artificij; fui pmnip.ptés artifcxobUt us,v t pr <jomnium
; r fa li8.
Matt, 1
i Matt. 24.
poftPerrum Apoftolorum niaximusPaulus, St
magis oftencui habendos quam ialtem audiedos, tam di-
uina; hiftoriae contradijftoies often^at. Cuius nomen fa-
maque cum caelum pariter ac terram impleueri;:cum eius
maxitnelaboribus &do(friina,magnumilludactotiprbi
dominans RomanumimperiumChriuqiubietftufi
yniu.erfum mundueiusexcelletior,clariQr,acfublimiqr
praedicationis tuba', ad ipium a quoauetfiis fuerat'*mundi
dominum conueiterit . cum eius.nomen non magis apud
homines famofum, quam apud d*mones.formidolofum
fitjtefte illo qui exorciftis dicebac,/esunouiJ& Paulufcio:,vo_s AU. 19.
autem qui efiisidici te vos,dicJt'e,inquam,hui Us, qupd &pe
nomi&aui,voluminisnegatores,vndehunctantu}tamq;
/ublime Apoftolu habetis,quilibiu, a quo pcne folo eius
notitia mundus.habct,negacis? Vb/enim,vel in quo alio
libro textu .'eiuscbuerfionis, periecutionisjprtedicationis,
legifti^yellegerepbteftis? vDieiimcscatpmjilluminatij,
baptizatu,totius mundi Apoftolum coftitutum, regibus,
Jregibnibus,ludaeis legatum dire<ftum,diccn te Domino ^d
Ananiam, F4i elettionis inihi eft ifte}vtpohet nomenmeum coram
regibus ,& gentibds^filqs ifrael i vbi plane ifta omnia ptaeter?
hunc Librum legiftis,audiftis,inueniftis 2 Vbi eius vincu-
la,flagel]amaufragia,difcurfus, difcrimina 3,pericula ,fru-
6ltfs inaximos periciiloruip, gentes innumeras ad Ghriftu
per ipfumppnuerfrs,bifi,aut in hoc libro repeciftis, aut de
ipfoabaliisaudiftis ? Scdquid deilla illius cum iud^is Sc
gentibus apud Hierofoly roam,quantum ad hunc librum
ipedlarvvltimapugna, vbi in ip/o templo coraprenenfus,
verberatus , alligatus, cum ipfis vinculis ad vrbem caput
orbis , cuius Apoftolus eraty a tribuno ad prsltdero,
apraefide ad Caefarem milfiis eft f Nam squiim eiat , vt
maximtevrbi maximus Apoftolus mi;teretur,cuius mira-
culis & dpdlrinaex non minima parte in ipla vrbe Roma
Romanisicouetfisyprfdicatione expletajpaflione impleta.
abipfa vrbe velucin orbis. vertice eius cbrpus perpetuo i
frrua-
» •
feruaiecirrv& hæretica perfidiaApoftohfinyvelApóftölo < misjncarceribusabundantiùs, inplagisfuprà nùdum;tn biorfibïts
non creaerttium tam infigni teftimoilio.côurncerCtur.Ec- frequenter| & reliquat quæferies Epiftolæenortierar. Quæ
bët obftinatam peifidiam veftram, Surcontra tanta dim- omnibus notaxrederem.Hæcpaucade multis.Gum ergo
nà.&humana tcftimonia tantum ApoftoTum abijcere,aut • tantaeuidentia Euangêliftæ & Apoftpli vèrbi'eohuefi-
èum Apoftolum & eius hiftoriam veracem confiterilNec Pant^vt quod îlle hiftorico’, HoCirte Epftolati ftylo gefturti
illudOrnninotranfeundurn,veinegligénterprætëreundu référât,& vfèrq; tamconcorsfibiinScetn véritatis. telti^
eft,quod Petrus,IacobusjIoannes,ac cærcu Apoftolî per-j mômum perhibeaf,1quid vltta quæhcis? Nonrie fufficien-’
fecutionesin Enangelioa' Chrifto promiflàs, hiçfingular J-'réamftoritatem Euangeliciislibér Apoftolîcis li^tisibn-"
ricer experti eflè legantur, dum dicir de eis ilia fcriptura. I- r fprrç vidëcur?Sèd quid de fîngulâri fama^&celëBri èàruni
bantgaudentesàcohjpeftu coïicilijy quoniàm digni babiti fu n tpro : dem Epiftolarurii audoriràte dicèturîNonne ftia ctelefti
nomineIefucontumeliampan.Hic etiam,quod nufquaro alibi & quç fuper homineni eft,do&rina,adveutp verricé dism-
legitur,circuncifiomferuandæ, fabbaro colédo,facrificijs ! taris ilia Epiftolarum fcriptura prbueólaeft, vt poft Euàn-
ócoblèruantijs veteribus, Spiritus fanóH.auiftoritate fine gelium,cætefisvetenbusac nouis fcripturiiclarius pei to-
impofuerqnt. Vtfum ^,iqqqiunt, Spirituifan£to&nobis, ni- tuôimundum refohet, firrti'iûs crèdacur, folenhius récit«--’1
Mfivhrayobjsoneris ïrnponere,.quahae nec0aria, 1
immolatisfimulacrortim, &afanguim&fujfo'cato&fornicatio- vèftros,antiquos dico hæreticos,ranti habita eft,vt ex tam
ne^qutbuscuftodientesvosbeneageiK. EcceuonfolumGenti- m.ultiplicibusprætericôrumfeculorumhærefifrnulla voies,
led & ipfos ad fidem Chriftianamcopuerfos Iudæof, quâhæreïîshanc temérarcaufafuerit ? Hocnoii Apelles,
àcarnali obferuantia legalmm præcep'rorum exonérant, non Cherinthus, non Montante ahnqaiores, hoc no Ar-
& qua aucïoritate IudaeosfiadChriftum cóuerfi fneriritf" rius,non Nquatus,nonSabelliusrecétioreshætetic;i xiec
Ecclefia non circuncidat,oftendunt.Cùm ergo aüâoritas ipfe cæterisâeteftabiliorManichæus,quicubijnaniémis
hæcjnufquam nifi hicprærcrApoftoliEpiftblâs,quib'ifor- fâbiilisintentusiincogitationib. fuiseuapui/fet; & cû:to-^
te non creditis,inueniatur: neceflèiamvobiserir, aut lu- to vetéri Teftamento ipfum ex maxima parte Euabseliu
dæosconuerfoscircuncifioni&cæterislegisdecretisfub- âbiecifler.-ApôftolotamënPauloj& fcriptiiseiüsfecrede^
dçre.authbro, cuius'le<ftiohocpiohibet,c<«ionicam au- renonnegabat,ejufq;ElSiftolascum honore fufripiebat.1
<ftoritaremânnnere. vÉi/is vnmerfis auÓlontatib. veltatiô- Sed quid de hæcetiCisloquor? Nonne ôçipfos Paganosj i-
mbusoftendimus, imocompellimus, fæpefatoA«ftuun|i mo.&eos,quünrerillosmagisftudère fapientiævidebâ-
Apoftelorum libro,yosdigriiratera auchehticam à modo * cu^PhilôfophQs^hçcApoftôlieiiüi^ Ep^laruhTivc legi-
exhibere, neq; vitra Ecclefiæ Deideeo non fufcipiendo, 'türdedio perceilcbat?Nonneipfi Paulo htao/us illcPhi-
vel in modicp Contraire. : \ - Ipfophus Seneca dixit,nullas fe credere fuffeóturas çtaces/
HmcadeiùldenïApqftohPaùliïi^cobijPetfrjoanbis, âdHtè^^mfliarumaititudipernC^iendam?Nóbè^Eifr
Iudæ'ÂpoftolorumEpiftolasvëllibCosxinquibusfcfrPtu- (lacrudelisbcftiaNero,hisepdem PmloÇophbirècitateaii^
ra nôui ceftamenti ftnitur^fermdtranflEum faciat, & e às
Euangelicaiaccanonicaedigniratis, congruisauöorkatfjj
bus vel rariónibus probet. EtquiaPauliEpiftoiïen.ö.n lp-|
lumniaiórisvQlurniniSilëd & fublimiorisdb(ft;cin2 funtj I
licetnön ficord/rientdr in Canone, /n had ramen noftra
difpucatibne ëas c*téris a nt ep o nar. Qup d dx praxedetiti
libró primumprobetur,;vcquiaipfe iam canonicus'fa<^us
ëft,eas canonicas faciati & non inferiorem , led eandem
prorfuSiquanipb,tinuit,auClpritatem,eiscöferar.Sedhoc|
fortaflèciafmsoftenditur,fifruius&iilarumverbanódif-|
fimilia,fibiq;iniiicera atteftshtiaiproferanrur.Narpqupd
inillofuokbro Lucas deJ?aulo referc, hpcPaulusin Épi-
ftolisfuis,diuer(isEcclefijs&populisfcribens,confirmac.
Sctibit Lucas, vt fupra dixi, Pauli perlèciitiónes, cohuer-
-fipnem,praedicatiqnem, miracula, palliones. Fatetufea^
dem de lë & Paulus, Sc pene quiequid de eo Euahgélici
hominis volumen replicac , idem totum ApÖftblica Icri-
ptura narrat. Et vt aliqua.ad rëliquarüm rërum eiiiden-
tiatb teftimoriiaproferanturjquódLucasde perfecutioned^
leien tia ineflè pocuit?Hoc cerce,hoc iolum veftra menda-
^ia veritati lubijck : hoc viresomnes hærëtici corp’oris ,e-
ne mat, vrin quotota totiusmüdi Eccleljîa, & ipforum ec-
lam quiextraEc,clefiam lunt, pars eonfeotic, ab.illo paü-
cotum & p'ene.n’ullorum hominunj temeritas aliqua dif-
lèn tire non àudean • :Si.aujtem quodtak'tis^'iiûâb^t^^b'US:
munirum eft,etiamtatiôneiroborariquæritis,audite. Ei|-
angelium,^C:föpradixi,vosfufeipere,famaponfónans.eft:>
alias Canonisdiüinifcripcuràsvtwauijrenuere., apc dii1,]
bias dicere cercücft.Sed intërrogo vos. E pi ftolasAp o fto If
Pauli &aliorum Apoftoloruhij vrinrerim detli)sdiuinis
hbris râceamjCur non fufcipiris? RefpShdens; Qpia nom
adeo certa noBis earüm eftauâoricas;vr fidem eis date ye-
limus. Et non videtur vobis eerriëarum auâprit'aSvCurn
ApoftoliCædicanturj&abèisfcripræcredanturî&hicdi
citis,Sicqnftarercertaaù^lorkateivelraCiône,èâsApoftô^
llicas.eflèi nobis fufeipere eflèt necelfe. Sed fî dicuntut véi
creduntur Appftoliçæeflè, St non func;à nobis fiifëiplény
dæ non funr.;Qüpd li à talibus dienntur^& creduntUr èfle
qi^ ^i^saulusadhucjpiransminarum& udisindif . ^ ... ... .................. .............. ..........HHHj
o/>«/orJ5öwi«i,.&ïeliqua:hocPaulus, _Qutprius^ inquir,Jui ApoftoIicje,quibfficut ipfis Apoftolisdösdidebeat;qüid?
bldjphemus.&perfecutor, érfontumeliofus. Et item. Ne»/«»; di- Quid inquam? Npnnëa vöbisv'hoc probato fufeipiend*
\gnusvocan Apoftolus, quia perftcutus fum Eccleftam Dei. Quod |,e ru nt?S uiëi pi en d xpl a n e;
Lucas de eius conuetliöhe,Do?«i«e,^«i^mevisfacereiSc Dp
Sed vbiinuenietur,cuiificüf ipfisÀpoftpiisxrëdeté debeamusîlnuenietur
minus ad euva.Surge &ingredereciuitatem, & dicetur tibi quid
teoporteatfacere^h.QcPsiülas,Cumautemcomplacuitei, quime
fegregauit exvteromatris me&, & vocauitpérgratiamfuam, vt re-
uelaretinmefiltUmfuumingentibus_,Scteliq\iz.C^6dLücas
de di us pra:dicäti onéi Ingreftus Pfiulus in fpägogas pradicabat
leJum.S£item}Loquebaturquo%gèhtibus & difputabat cum Gra-
cis,Sc mille talia: hpc Paulus, A Hterufalm-vfifoin lUmcum,re-
pleui omnia Euangelio Chrifti. Quod Lucas;de eius mlüaculis,
Tacuii auiemomnu multitudo & audiebantBarnabam&Paulum
narrantes, quantafeciffet peusfigna&prodijfta mgenttbas per eos:
ho c P aul us,NB« enim audeo,inqmt,aiiquid loquieorum qua per
menonefficit Chriftus, inobedientiamgentium, verb<t &faäü,in
vïrtutefigMrum&prodigtôŸumjn vir tute Spir'tttisfanfti.hcm in
àl&EpiftoJa. Tatfletfinthtlfum,fignatamen Apoftolatusmeifu-
äafuntfupér vos}inommpatientia,figaüi &prodigifs, & virtuti-
bus. Quod Lucas de eius laboribus, ekrceribus;taipidatib^/:
nibus,plagis, naufragijs,vincalis, inndhsj&multimodis
m o t ti u m gen er i b us ; ho c Pa ul us, Plus ego in laboribus pluri-
plane. Ét ne vo$ fufpen’dam,£cclefiä
dico, cui ficutipfis Apoftolisi vpsproilliscrederedebere
affirme. Item förtaflè dieitiSillEt quæ eftvi fta^quant dieis^
Éçclefia? Qmd vôs.inquamiignorarôhpcnoraëhdiiCitis,
eu id vobis olim nimiumnmiiuinq^nocumfQerjfrcume-
ius corpotalemfabricam dèftrd'Ciqtis î'.Tuiic enim VPs dice
bâtis, id circo Ecelefiaru m aed ifieia deftruefe,‘lqu od n o-
roen Ecclefiæ non ftnnfturam parietum, frdcöngTegatiö-
nem fideliufignatet. Quod li aut obliti eftïs, aut feiré vos
diflîmulâtiSjbreqiter expônam.Dieitut Ecclefîa,vtipfîdi-
X^ftisJcongregatio>frdinpn auifitp,'ndn pecoruflè^nqininü.
Necomnium homin&^frd fideliû;bpnofarfiviuftotû.
Quodfialiq'ui inter borios illos m al i^i nt er i pftpsi ni u ft i,
aut latët,aut patétjnô idcircp minus Ecclefia dicitur-Hçe
eft ilia, qu æ i n n urn etabi 1 i mu/titu dîne per tpïqrii qrbéni
Chrifti Domini fui praîcepto diffufa,vfqj ad nos peruettif,
necmiiïusquamolim.totnmra^trndumyvtcernitis.Tëpi'ct:
Huic,lieue dixi,vere, vripfis Äpöftblis, credëre debetis :
étfrGÈiirl