A
P/*/roi.
P/«/- 84*
fri-Vr
Exod.US.
loan. iff.
JN Hm.u.
loan. 1.
r-f*l.}S.
lfai.6.B
A'poc'y.
j E.'.ech. 1.
\ïfal-i9-
loan ip.
lento. I y.
D
illii d.Tf cducas panem deterra.Et. Veritas Chrftusde terra orta
efi. Agnus Ihimolatus eft Cfirifttis tefte Ifaia.5 ir«r agniti ad
occifionem ductus eft.Mahni de coslqdefcehdit.Et CliriftUs
dicii.Defcendi a patrc,'& vent inniundum. Marina non eft fii-
fceptum aludafis in ta venerdtiori^uadeciiic. Ch lift US
ariiin propria vfcnir&iuierim iionrecepertinf*
* /»r. rcfti
tutionis.
Be tranßatione legis âdgeBtês,& reproba-
tioneludàoruhi.
C À P V f X X V l i t
QVanta fit excæcatio Iudæôrum fiipèriiis èx partbtë-
tigimus^, ted quatepertinaçius fe obdurant, ita vi
iniquitasëorum inUeniaturad odium, quidam præliba-
ta recurrimus, vtmiferameqrum cxcæcationem plenius
ihtimëmus. Loquitur Dominus ad Ifàiam dicehs.Exo*c<*
tvrpopnli hulas &aurcseitis iggraua -, & ocuhs eins cluide,ne
forte vïdeànt oculis fuis, &àUYibusaUdiant, & corde intelligant,
& cornertant ur,&[inent ur. Ifaias de eodcrrt. Mifcuit vobis
Dominus fpifitum foporis, cldudet o'culos vejlros, & PrOpbetdS &
Principes veßrös,qüi videiït vifiones aperte t, &grit vobis vtfio omniumfiait
verba librifighati, quem cum dedertt qiTis feiènti litte-
ras : dieet,legéifium. Et refpondebit, nonpoßum,ßgnatus efi enim.
Et dabitur liber nefeienti litteras: dicettirei,lege. Et refpondebit:
nefeiolitteras. Sicut enim Chriftus jri Ëuangeliodicic. Ego
veni in iudictum , vt qui non vident vidcant, & qui vident tact
id eft,Iudæicæcitacemincurranr,vt gentium popU-
lus voceturad lucem. Iu&seiscrgofignatus eft liber.cu-
iusfignaculàin Apocalypfi föiüitLcöde tribu Iuda. Per
hune iibrumfacræ Scriptural vniuërfitas dëfignatur. Hie
eft liber, qui in Ezechiele intus 8c fóris, id eft iXpiritàliter
&litteralitêrfcviptusèrat. De quoin Pfalrao legitur. In
capiteltbrifcriptufnefideme.Vidésapcztiiïimè, b Iudæë,
quod à te, qui littëratüs eras,ablata eft lex, 8c dacaeftpri-
püio gentium; qui legein nèleiebant,quialegem igriorà-
bant. Execrationém 8c reprobationem Iudæorum ,D o -
minus per le 1 erniain in fi nùat dicens.Reliqui domum meant,
Hmifibareditatcni meant, Hedi dite et am animant Yneamin ant-
fnainifnicorum eius. Facta efirmhth Créditastneaquafileoinfil-
ua,dedit:Comramevocem,ideoodiuieàm, Quodpopulum If-
rael voc.«t dilcdtamanimam fuam,Idem éftquod alibi di-
citur. Peccauitanima tua Deus. Cum Dominus alibi dicat.
Har éditas tnea ifrael. Hicdicitle dimilifle hanc hæredita-
tem, 8codiflecam, quiadedit vocemfuamcontraeum*
dum c\nmaba.v.cruafigej,cruafige cum. Idë m de eodem. Dwrif.
Dominus ad me. Sifteterit Hoyfes & Samuel cor dm me 5 - non efi
amrit&ffleßad populum ifium, eijee illosafacie med & egredian-
tur. Attende quod tanta eft ira 8c auerfio Dei contra Iù-
dxos,vt MoyIes,'& Samuel familiäres amici Dei non pof-
fintreeonciliareillós. Dicanter.go.mihi quos reconciiia-
tores habituri fint? ForfitanDepsfuos, quosinDeute-
ronomioMoylèsimproperatéisdicens. VbifuntDijvefi\
idem propheta defcribit,pfcr vineam, qusè debüit Vuas Fa1
ccire •, Sc fecit labrufeas, tuius fepem Deus abftülit, vtIpi-
nas &^vepres gérininaret. Mandajiititaque riubibus de-
iiipë/r, id eft, prophetis ne plüêrèrit fuper eam. Pluüiaift
vojuntariamabftuiitejs Deus, gratiatnfcilicetbonxvoluntatis
, & trirem rnifcricordix fiise, vt fint ficutmoritêS
Ge)boe,fiiperqiiosnecros,necpliiUiacadit. Idemderë-
probatione Iudxorum,& cbnüërfiórife gentium. Ligd te-
fiimonia ,fignd legein indifcipulis mets, & exjpeiïabo domihum,
quiabfcohditfaciemfuam a domólatobp&prafidlaboteum. Li-
ga&figna teftiinqhialègisaludjëis,vthbriihtelliganti&
ailigna^am difcipülis Chrifti. tlieremias dè irréparabili
delolatione ludazorum dieit. Conteres languncutaniin dcUlis
virorum,qiti ibunt tecum & dices ideas. Hacdicit iiominiis, f it
conteres populum ifium & ciuitatemitfidmficut conteritur vds fi-
guii,quodnonpotefivlterius infiaiirdri. Ëcce plagafihë rëmë-
dio. Idem. Proptercaecce,egotollamvosportans & dereliuquam
vos, & cïuitqtemquamdedi vobis, érpatribus vefiriiafdciemed,
&dabo in opprobrium fempiternum , & ignominiam aternam,
quanunquamobliuïonidekbitur. Nonfoluma Chriftianis,
fedcjiajm.apagdnis, Iüdxisimproperdtur, qUodoccidé-
runtDominum Deum mum. Pfalrinisdtcodem. Fiathd-
bi^tlïo eóruin deferta. Amos Pi opliëra de êödem .hidieiUd
deficient virginespuli lira, 6V adolefcentes infiti,qui m a n t in de*
licto San\aru,é-'dïchnt. vïuitDeïts tuin Dan. & viuitVtd Berfd-
bca,&cddent& nohrèfnrgcntvltra. ldcmllaiasdëcatilarë-
probationis lüdxoiüm. Quts efi hberrepudij matris'vefird,
quo dïmtfiedm,dut qttis efi creditor metis,cut Vendidïvós ? Ecteiii
iniquitdiibus vefi'ris Vtndtti efiis.&ïnfielcribtts vefirisdimifima-
trem vefiram, quid veni & non crat vir, Voïaut & non èrdtqui
dudiret. Pilus diXërat, Sien dereliquit me', Dominie oblitus eff
msi.Sed quod lbo vitio dexelitfta fitDoriiinusriiariifeftar,
duia fcilicet cum feqüi. & aiidireholuit, i?c vertitei hii-
mërumvcc^lentem. Vudeadipfamloquituidicens Erudiet
tcdbfcefto tiidy & mdlitia tud cprtipiet te, &fciesquoniam
malamJittibi,quodrecèfferis <*>wè.Iterh. Attdiiedomus Idcolf qüi
vocdmtniinnominelfrdel, &dedquislüdttexifiis,qüiiurdtisïn
nomine Domini,& Dei ïfrdd recprdamini, non in vtritdte, rieque
iniufiitu.Eccefilijlfraelitacarne,nonfpiritu. Idem de'eödem.
Nunquid non voffilijf&léfii ,fémen idsnildx, qui confoldmini ïn
Dififubter innne lignumfioitdofüm, immolintes paruuibsin tor-
rentibüsfubtèr eminences petris ? Hoc eft crimen peffiirium
de quo Iudasi traducuntur ,argpuntur frequentius,&et-
iam damnancur,quiaChriftiahofUrn paruuiös abducunt,
Sc iriabditis ëiucifigunt.
£
DeyocdMone gentium ddfidetti-.
C A P V-T XXIX*
QVodréprobatis Iudxis gentes conuc tërëntür ad
C hriftum Ilaias pr.ophëtaüëraV dicens. L a ud a ficrilis,
qua non paris ,decantahj;nnum, qua mmpariebas, quo n idmp lu -
i reffiïijd e fe rtam d g isq u im e iu sq u ab d b e tv iru n i, d ic ii Dóttnnits.
inqutbusbabebatiifiduciam,ScCiSurgdnt&opitHienturi>obi*:& j e en tintas fterilis erat,(ynagoga veroftfecundain fobole.
innecefiitdtevosprotegant. AmoSde todeiri. Audrteverbum 1 Vridc&Ifaias. Latabttur dejerta & inuia, exult Mifolitudo,
ifiiufquod ego leut< fuper vosß.inäum. Domus ifrdelcicïdït, non I & flor ebitqudfilHium.gèrminins germinal#,&exultabitlaia-
ad^iietvtrefiirgat.Vargolfmlproiettaefi in te rim fuam : non bunda & laudans. Gloria libdni data efteUecor Carmeli&Sa-
efiquifußinetedm. Hæcfentenria Dei prxciia eft &: fpem * foh. Etvtapertë'oftëridat quodChrmi adueritus hbefa1-
retributiónisàliquamnonadmiitit> ReprobationemIu- ceret, addit.IpfividebuntglofiamDomini,iecoremDei
daicægcnnsôi teprobatiriniscaufamMoyfts in Dcutero-
nomio proteftatur dicens. Memento, & ne oblmifcàrü,quo-
modo Dominum Deum tuttm in folitudine, exeo dié quo egrejfus
es ex Ä Egjpto,vfque ad locum iftum femper âduerfus Dominum^
content lofe egifiiA 11 e odem. Vosvidiftisvmuerfa,quafecttDo-
mintutoramyobis in terra .AEgjpti Pbaraont ér omnibus feruis
eiv.t, vnitteyfaqiie terra ijlitts tentatiot.es rtiagnm, quàs viderunt
(tcult tuifigha tHaportentaque ingentia,& non ikdrt Dominus Vo~
bistorintetligefis-, ■& oculosvidemes & aures, quipoffunt audite
vfquein prafetitem diem. Si inteUtgis , intelligentittm non habue-
runt,quandoMojfeseratxumeis. Dicat mihi Iudæùs,fub quo
,duce,vel quando dataeft eis intelligentia legis ? I-rreme-
diabilcm eorumplagam in’dreans Ilaias. No«efi; inqûit,
rumligata neque curata medicaiAine, neqüefotudleo. Delola-
tionero quoque Iudaicæ geneis perpetaam metaphoiicê
E
lfa li.
W - 71.
Pfàl.67.
i.Reg 1.
l/ai.2:
firi. Dicit Hieronymus ,pej^Libariumirifelligi templUUT.
Vnde & fachitïiïis.AperiLtbaneportas tuas.Etin Ezécniëlë.
■ Aquila magnarum alarum plena vngUibus Venit, & iulit medul-
lam Lib am. N abu ch o donb for gaz as tëmpli. Carmelus
mans vberrimUs eft , in quo fi gn i ficatu r tee cu n d it as fy-
nagogx. Saron intei^retatur campeftria, vel deferta,öé
fignihtatur genti 1 itatis ftérilitas. Item Kaias. In die ilia
eri't altare Domini in medio terra AÉgypti & tituliu tuxta ter-
minmtiem, & eritihfignum & tefiimonium eius Dominoexer-'
cituum. in letra AEgyptt. Hie aperte hahes piophetatum,
quod in gentibus Chrifti rioinen fuerat inuoearidum.
Malachias Non efi voluntas in vobis, dicit Dominus omnipo-
titis, & hoftiamnonfiifcipiam dc manibus vefiris. Ab ortu etiim
folisvfque ad occdfum magnum efi nomen meum in gentibus.
Ifaias dt^odem. Ecceaccokf, venietqui non erat mecum, aduena
lerem 9
E
'>Pf«l. h.
Amos 8.
'ifai.W.
ibid.
Ierim. ti.
G
V"
i ®
H
Zach. xi.
Ezech.17.
' Ifa i.i».
Mal. r.
Ifiu.S 4»
quon-
Contra LOW»« perfidiam' fluTd ■ a» orum. ____ . - . __________ - ---------
~ j . IsJHjtinPtuiniihi TnMalachia reurobatiolu- I ëftcàndidatüsin Chrifto. Propterea dicitPfalmifta. Ofo-
quonaameum a* ™ J a. a**.*•*•--------l---H t u a m tm m M t t é M û h i M U u D u m w r a i b M n » . Et
daic* eentis & fa«rificionim eius apett* eft. InXachar
vocatiO Eentiumpatet. Ifaias. PoxcUmantmndefennf*
ratevixntDomini, naaifacitefemitaeDeimftri. OmnUvadu
exaltabitwr & omnismons & cottishiimiliabitur : & eruntpra-
uaindirectaK p S H K remlabitmglma Do-
mini & videbit omnis taro pariter quod os Domini loquutumejP.
'Siverbutn incarnationem Dei mahifcfte d c c t o t .
Ac fi dicat. Videbit omnis caro falu^re p ei noftri. Ad-
Sicau ti * Dpduntnn eodem
Wrfepiieta. tfohmm'meritis.priorum.'&antiquancmttteamim
Jm m fa c tam n o n i, & m n cm tn tu r, vtiquecomfietisea.
diatmi,dracoiifs&^f«thiones, per tjuos figniBcantur gen--:
KS qdadam beftialii:*4 elftate vmentes, quod quafi ex-
poncudo (ubiuligit. Topulumifinmfomam tmb,, laudem
learn nanaiit. t a A m lfaia, Tempdre'accepto exaudtui te,
Win'dieiamukimmte.&deditemfxdmtofty.ntmcitares
S i ruUeXite.& hie qui in tenches,rcuetamm. Apettafunt vet-,
bapauisad filium quimiflu's eft : Ik utabbim eodem
Wophetadicitur, dareclaufisipemonein, taptiuismduleentiam,
-11 •••••- >e*«>cis »''*illuminStionem.it1rim fn à tiô n e in . H æ ie c ’Apoftolusad
A p o lto iu s a a uita,cr nouerai qm ........"jrm *
rn • &v'A’ refer't. & nbscumeoparH
eit.canamaiusin —-—
nesgentesplauditemanibus iubtlateDeo in voceexultationis. Et
idem. ConfiteboY tibi tnpopulis Domine. In his & multis fimi-
libus prb cbriùerfibne gentium exhibetur Domino a prophetis
multiplex adtiri gratiacum. Quod primitise II-
rael coriuertentur ad Dominum Prophet® praedixe-
r a n t& a d hoc Dominus fpecialiter venit. Hoc tefta-
tur in Zacharia Dom irius diccnis. Lauda &latare Siin,quia
écce venio'ér habit ab 0 in medio tut, 'ér fetes,quia Dominus exefet-
tmtm mißt mead te. Hac dicit Dominus Deus miffus a Domino,
'tuinomendmritpotens. Qui ber'Döminum Dcum mitten-
tem,‘8cDeumtniiTum pofluntintelligijhifi pater8c filiüs? 6o*
Ifàïas- Quifuntifti,quivtnubesvolant, & quaficolumba adfe-
nefirOs fuas ) He enim infula expeüant ;& naues maris inprinci-
pio,vtadduc 'amfiitostuos de longe. Argentum eorum, & aurum
cor um cum eis nomini Bei tuiér fanäff ifrdeC : quia glorificautt
te.lnundatioïamelorumoperiettebromedarijMadian & Epba.
Omnes deSdba ventent aurum & thus deferentes,& laudem Do-
Yninoànnunciantés.Omnepecus Cedarcongregajnturtibi: arietes
Mabaiotb mitißrabunt tibt. Ojferentur fuper placabili altari
tneo, & domum maieftatis meagloYificabo., Idem de-Ecclefia ibid
ebngregata 8c gentibüs.’Prö eo quodfuiß dereliäa,&odio'ha-
lita,& non erat qui per tetrahfiret,ponam tein fuperbiamieculor I
j: . __-Se» motuovttinnriti. SUffCS IdCffett-
refeft, & riôscumëopàri^» rurnfgaudiumingemationm & geneYationem. Sugesiacgen-
r u m , g a u um tn w ------------, o , » | • . -
ïium&wiammUx regUm laääberis, feiesquiaego Dominus
faluans tei& redemptor tuusfottis I«co&.Itera Ifaias • Annuncta- lfai.66.
bunt gloriam nieamgentibus, ■& adducentfratres veftros domum
Domini in equis & mulis ■, inquadrigis & leäicis&carrucüad ^ -
fanäubt rhotem rheum Hierüfalem dicit Dominus.Item Zacha- .
rias.Ecce faluabo populum tneu de terra Orientis,&dc terra occa*
fusfolis,&adducam eos'& bdbitahunfin Hierüfalem, & erunt ^
mihi ih populum acquifitiohis. Qupd Ifaias infinuans ait ad
ludxos. Dimittetis homen veftrum iniaramento eleäis meis. E t,
'interficielte Dominus Deus: &Jeruös fuos vocabit nominealio. In
qüó,qui behediäus eft fuper tertam: benedicetur in Deo,amen.S\i-
1 1 ... I . . . Ti::*___-_...» n , J i r i t tjnn/miexïlrae*
pprriimmuumm Choiîfitltii,^ MadueMmum' are B a' hiercïd'i taieStn jde- »um&mamm,lla fegum M a b e rs, & f„„qmaeXoDemmm
teftefetimus. tatergePeesfilio fuoin M H M M
d it , eafqpefiliusfuamórfepfómeruit. Meom-Jtaialo-
diiitut paterdiecns. I* o dijpertiametplunmes &fortmmdt-
inuidmeCt(bcoehUar.xptrsonepou, « ‘t'utmeft;&itfepcccatamuborumtuht&p*to
trdhfgrèfforibüs orauit. Qu6d Chriftus effet das & jM H |
bt6r^entiumapectiùSoftendit,ïuquopaterlôqùitûrde
filio dicens.’ Eçcetcftempop'ulsdedicum, dttccmicpraccptorem
eentibus. megentem,qu:amne[eiebMhocM, & gentes,Qua tc
Z •Uamifraä, " ï r i T b u qmgüVißit}i ahM u ku itu e. f feineodèm.^'e in eodem. QuÆeruntine,Q^ie runtnu
q u o ,qm b en eitm e^ u p en erran t:een eam m rm u ..r . ^ . ^
inuenlrnntmemnedquarteALthttticlocnimHittonytam.Panlu.dmt.mnqutexIfrae- Iim ^
qui ante me nept in e r l . " u ^ d i tcmJ t „efcie bitml, %u[nntl(rael,&tl«i(emcn Abraham,mmetflif. M qm C h r t- Q
runttye. Stdixt. g > £ r^nmriri 6-entilis Deurii i Iltis in Euahoelio.Sifilijeffetis Abraha : op$ra emfaceretis.Non erplicà'tiône,
eoçelpqûens Sc àdtnirànsîfaiàs. Atitequampgnaculum confirmant.
P. : Ai. vp.niret ndrttis eiUS upeoeYlt
[ Pfal.18.
I V*i p .
D [ v t 45* I PfaLzi.
plicationc, cuvciu'i“'-'“ ' - -------- . .
umparturiritpeperit, & anteqnam vemret parent ctut ,pepen
mafeuhun. Quisltudmt vnquamtale,hutqu<evidttbmcfirmle.
ÎI unquid parturict terril indupna, autparieturgensfithul: qua
partunuit &pepent 'sionfiüosfüos >, Abrahaitl, Ifaàc 8c lacob
accïtetiPattiatchaipetlôngatemporartl mtffùaHa cteuetuntin
eeuerationibus fuis. Populus aûtdfu Cbnftl
multiplicatuseft imeftiraabilitet fubitô 8c intempote
breui. Coeperunt Apoftoli prsdicace Iefum Ghnftam
fine mora. I tinemnemtenam em ifen rn eorum -, & mfimi
prbietenaverbaeorum. Singulis fcm malta rifillm
. . i ___o,:., fi mm Dei Pér matrem
Tefiimonia Prophetdfum quod reliquia ifrael con-
uertentur & faluabuntur.
C A P V T XXX.
IS A t X s.I« vetitatereliquiaconuertentuY:reliquia,tnquam,
lacob ad Doininutnfortem* Si enim fuerit, populus tuus ifrael >
qiidfi arena mar is : reliquia conuertentur exeo. Confummatio ,
abbreüiata inundàbitiuftitiam. Confummationem&abbreuia-
ïGÀiitf nmimu Tim* PYprntuum in medio omnis terra..
Ifai.
A . return Sinsilis fere.diebus inalta milita rnttreuiatamumamiujimam. M n a m a n r —
M » exemtuum m medu m u r te n *
Wjjjj RR H IjiP W P I ____P U _______ R0.10.&U
Uâtiôriëm futuràm efle (ub Chrifto Itemlfaiâsadeàf- ifù f-
déiriitliqùiasi Dominum exercituumipfumfanäificate : ipfc
pauoï 'i>èfler & terforvefler, & erit Vobis in fanâificationem.
Prius mi'ffus eft lefus ad oues quæ perièrunt domus If-
rael » ïèd teprobata ab eis praedicatione falutis, Apoftoli
tranfierunt ad jentes. quædam tarnen Iudæorum primi-
tiæ præcefïerunc. Reftàt-ergoingrediatur adfinemplenitudo
bapttzabantu , t’ . napccbantur. Ifaias. t a r i f» Hocéft^ùod dicit Apoftolus ad Romanos plenam &1-
m n o c em » g P s patiPAïmfnturamelfeiubChtifto : ItemIfaiasadeàflfai.
19.fr
mnocentue gtatiam popun , w
Deminmbrachiumfmmmeculieomntumlentium.&udebunt
emnesfinetterrafialutarcDeimfiti. ^Et m eodem. tonuetnj-
mmadmeabextremitterra-, EtPfalmtfta. timimfccnmr&
conuertentur ad Dominum vniuerfefines terra. Et aderabunt in
Co„lbtatitwvmuerßfantilUgentwm.lC*m. PercutMDom-
„mAtlgypt»mplaga.&{anabiteam, & conuertenturadDemt-
num é-placabitwr ew.Item Ifaias.Ifl die ilia erit ifrael tertm tn
AEgiptüs&Alfyrio,bentdiaicmmedioteru,cubenedixitDiminmeLcitunm,
dicens,Serudiai»pdpulusmeueAEgjp«y‘ opus
mannummearum Ajfmu.hcce ttanflata eft benedÆio Det
abIfraelinAifyrium 8cÆgyptum. Idem.Someadhucm
modico.&'mbrtuiconuerteturùbanusin charmtl-,& Charmct
mfaltumreputabitur > I» die ilia audienffurdirerbalibn ■: & de
tmebris &ealiginepeulicacorum vtdebunt, & addent mitesin
Dominolatitiam, &paupereshoniinesmfanaotfraelexnlta-
bunt. Refponâeant Iudaei, dicant, 'quomodo Ltbanus
.m o n s P h oe h i c i s v e t f i i s f i t a t q u e t r a n i l a t u s i n m ô t e m C a t -
m e l u m , q u iH c b ’r a i c e d i c i t u rC h e c m e l ; 8c e f t i n c o n h m o
Palteftiqçiatqqe Phoenicisimmiriens Pcoiomaidi,8cquop
modo Channel teputecur.in faltum 3 quodcumdicere.
n o n p d 'f f u n t . a u d i a u tL ib a r in m q P im t e r p r é t a t u c , e a n d idatjo
fîgnare populum gentium, | quilotusm baptilmg
Matt. 2'
I/Âf.17.
gentium,8c poftca reliqui® Iudæorum, 8c erunt n ouifïimiprimijSc
primi nouifnmi. Item quod reliquiæ fal-
uandæ, tun t,p le in s aperit Ifaias dicens. In die illagloria lacobattenuabitur,
&pinguedo carnis eius tabefeet, & erit Dominusficut
congregans in mcjfe quodtefiiterit, & brachium eius fit-
cas in valle Efltaim,& relinquetur in eo,ficut racemus,&ficut exclufioduarumauttriumoliuaruminfummitaterami
, dicit Dominas
ifrael. Hieronymus, Pro valle Ejfraim Septuaginta,val-
lemduram.interpretatifunt,vtIuâaicicordis duritiam exprimèrent,
de quibus tarnenpauci humileseligentur. Item aperit manifeste
confufionem reproboriim Iudæorum m eorum
fandificatione 8c gloria, qui ad fidem conuertendi funt.
Non modo, inquit, confundetur lacob, nec modo vultus eius eru-
befcetyftd cum vident film fuos opéra manUummearumïnme-
dio fui fanäificantes nomen meum, & fanäificabunt fernen lacob
fai z*.
’ BïbUoth.Vet.Patr.Tsm.iuPars z. Mmmm &Deum
■il