jfo8
Films.ex Pâtre nanùalicevSp.iiitimi habet: q u a ex catrffliJ
cartas óftendjtur » qaodvniuoce Parris Filmde Spiritus
e(Te di ca t u r ,«qù ali ce r.& indiffe'rirnter ,à Pâtre ntifflis 8cj
Filio : qnod loannes qui mer.ro Cluyloftomus cenfctnr,
fuperlüâaeqvhiçveibiçaf^riTiac: Intuer^iriqair,qualem
i n A\Âit ,Vh jw verterit Paradetus quetn egomïtiàm vobis, ipfe te-
ftis erit fidclis : ctc.nuT. Sfiritusverttatiseïï : Propterèànon
Spiritivn^ranâaiiTï /fed Spiriruot vericaVis iplttra voeauit,
qui àPatre procedendo diligenterqmnia nouir.ficut 8c \-
p'fe'dicit de feipfo: Scio vnde venio&quovado: Ecce, itiguir,
rtequaquam Pater foins, fed 8c Filius mittens eft. Quisi-
gtt u icon t r a d fee re a fed eat vtantsfanatitatisviro , enum-
tiaöti manifeiiitfime qtiod ambo Sputtum mutant, & ai-
ferere quod à' Patre ac EiUo Spiritum mittit æquiuoce aç
npnébdemrnodô prontintiecûvîQupd fi çqUalicerab ab*
cerurroSpirftus mittitur.àltéruter'miflîonis Spiritus cauf-
faæqualitereft: & veràx eft Cluiftus qui hoce ddiicctiet , &did
u s loan nés njïgiftro teftïfnôn tumperhibens, meridaqj I .
reusion imienictur.Si igitur Filius ftiittes,& mi flus cauf- lio. Igitur fi verus hums magm
fa,& ex caufla eft,nihil inopinabile fequatur, quodSpiri- j fa Spiritus fartdi Pater, aut un
tu m cm i ttit, fieux mit ti U Nam fi homo fecundum natura! exiftit. Si immediatenon profeedir i exprifeoperproxi'
•ir^reduiidini. Eftnamqueinfanda. Trinirare pririci*
p?um,caytla,&ordo.Neitipe filmsä Patre numeratm.&
SpimuVahho I quo in ordine Spiritus a Filio tccundfls
'eft. Quod atnem fecundum eft , ab aliquo primo fecundum
efbvta jfäufla ,exqöa nomen forti tu r huiülcettrodi;
Hoc feiens;verum eile, Nie« Gregorius reftimoniu m Bafilioyimovèriratiperhibetjinquibuslctipficad
Anlalium
dieeos fic?ïmmutabilitaterti natür« 6ónfitentes,eain qü^
(ecündiim cauflatn j &eius qü«ex caufla differentia non
inficiaintir.In quo folo difderni alterum abaltero depré-
hendimusidum hincquidèm.cauflam eflè credimusjhine
vero ex caufla , '&eiusqui ex caufla eft, ruriüsaliamdif^;
ferentiam intelljgimus.Nam hie quidern proxime de pri-
mo.hicautem ex primo per proximum; Etpoftmodicö ;
Perfonas qüidem infknda Trinitätecauflie difeernitratio
, hanc quidem abfqué caufla efle * hanc vero fanciens
efleexPauflatiüo.Ecce Dei prolocutor ifte vir, manifcfte
depromit,quod ex cauflatiuo Spiritus eft,videlicet ex Filio.
Igiturfi verus huius roagni viri ferm o, quon iam'iCauf-
fa Spiritus fartdi Pater, aut immediate, aüt cüm medi<
ÄexpiopHivoIuntiitecorölilentum fmlmSpirimm re- mum,&lnendac.j bbnoxmsSandhlsvlrdcprelicnduu.,
fpirat !&lipfpiHr,mulco(magisDei'piliasSpirxtiinifcumJ quihocconlciipfift Quod fi per pioxraiilni Procediv o -
mi mSOTitrit-arqualitctPater perfefteaceodetn modo i porterSpiriösfället. qaandamcaiiflam verbum De. 1 ;a-
ipfiimcoiiipledbens.abfquedimiriucioneiExquo pateti- tmexiltcre, aliquamqueadip&m haberehabimdmcm.
tetum quodÆlfSi Spiricuïfaèdfi qnçdam caafli exiflat : Quo h. vtfdlus Filius ex gemtqre fuojmmedjat^iplen-
naturalirer;vtipfi:Parer:dubitäbit aüteihäliquis fi ratio- deat^uod nihdinter iplosppffitinteUlgi, &Spuitus inné
narnä Pate. Fdiufque Spiritum mittunt, nequaquam trepide fite , Patte ac F.I101 qma omnia qps ablunt 1 am,
Spiritusiiiæipûusmiflïonisexpetsfit. Namquænatura j adiuntSÎFiiio.-exceptoquod hienon dic.mi .Pater, a tc
rationeinfunt, tDibusæquaïitetcongtuuntpetfo'nis. Ad I illeFilius.- Niliil habet demutatum. quodahud bta.ta-
qudddicédnni.qubdnonomniàquaînafurarationein-j tte.dedidem. PtopteteaSanausSpmtuskcuudumdi-
fuiit, natuti aut natura funt.vrridere quidc naturale eft, \ äumordinem exiftensamborum communis eft qui ou
a Kamen pofteriuslh Ipecie fit tifibiieiSimfliteïautem nu- ! do proptercauiiàm , & id quod ex caulTa eft.apparaît ai
triri,refpiEare,mouen,fecuDdumlocûnian!ma!iadfunc, fuperexcelleiipiiimaTtinitatc. Vetumcontra hoc tu -
& uihïl horaijiexaninialï natura exiftit. Item animantia nonlius obiatrat, dum omnem ordinem pofteriorem elle
■naturalifer producuut Sontusjteilusquoq, pJentaa, ani? f aiïèrit.illo qui eft otdinis: cui Magnus Bafiliushis iermo-
malia,herbas,quorutli nnliiiiudeceilutis feupontinatu- mbus refpondeti Ordinum abus eft naturalls,abus adue
raeftjfedptoducanteaex iugcnitäörnaturaliaptitudiiie ' titius.Nàtüralis quidem, vtcreaturardm'lecundumeonqiidm
habet». luxtavtiquc taleth mödiim,untrere nam- j dirnees ratioriesdifpofitüs ,pofitio qupque numeroram
raliteracëiïïtterePÆer Fiiiufque dicendifunt : hocefty. Secauflarùllladeaqua:profiuuntexipfishabltudqradm-
nonadjacente, necpofthiodumaducuîensextrinfecus,- [ uentitiusàutem&anificialis, »tinaftertionibusAc ddej-
&boemeritotnamquefüfticiens&p<tfeflaeft miflioPa- : plinisalijfquehuiufcemodi.Cumergo aliquaordmisipe-
tris.quxine'o vnbfolo fiiioadimptenir. Cæterùm.fiplu- cids.nonexnoftro placitô conliftens, fed.exnatura, con
res Pater filios 11abetet,po{rerdièerealiquis:huncnouo-|fecutroneproileniens:ficuteftignisadlucem,qu?exipio
mnia q u i Pacris funtiiabere, neccum Patre adimplére | eft. Et infra Npsautero fecundum camcmadeq quteex
Spiritus emiffioném.Nunc àutem vu us eftFiIiuslieivni- cauffisfunthabuudmem, praponiFilib Patremdicimus:
genimsjverufqueDettS, qui vt fuum niittitSpifitum , fie fecundum vero Damnediffercntiani nuilo modo, neque
eifettibuendo emittittquodMagnusBafiliusintectioad- jlécundum temporis.eminentiam: & hucufque ianäus.
■[{lis Ennomiuni fetmone patenterafGtmat, dicensfic : Porro diuinanacura , quia vere vnitas eft
Qruevtique fteCéflîtasfi dignitateatq; orditie tertiasVexi-, ■
ft i çSpi cita s, ter t iu m eflèiplum & natura? dignitate nam-^
que fecundus âFilio,ab illo efle'habens,&ab eo^ccipiens
hobisannuntiat:& öpnnino illi caufl« innixum cra.dk' fet-
mo pîetàtis. Natura!vero tèrtiumvtineque| fenâisferi-
primsâddocernur.Ncque'exhisquaediiâa funt percon-
fèqueris fÿllogizari poflibile.- Quemadmodumenim Filius
ordine quidem fecundus eftàPatre,qubniam ab illo
& dignitate, quiaprincipium Sjf caùflàeftPatpr, & quod
iperipfum acceflum habe mus ad Deum & Patreminatura
yeronbutiquaai fecandus , eô quod Déitas irt alterutrd
.vnaJta içânifeftum quód Spiritus liçetOrdine Filio fup-
ponaturaic dignitate m nequaquam vtique quod alien«
fît natur« con fequatur. Hinc maniféftumrângeli omnes
fie u t nti n du p a t io d évna, ita & n'aturà omnino idem funt
adinjuicem. Etpoftp^uca:Spiritusfenélas Filiodigtfita-
É| fiipponicur ôcordinèv Aecepimusenirn ipfumtertium
d Pâtre rmmeratum,ipfô domino tradente ordifiem : irt
q u ib tïs di X i t : Çutttesbdptizuite in nomine Patris & Filii & Spiritus
fanât, Sedficjffen opporié6aliqùis,vbi caufla ibipriüs
fimplicii
ïnanerftjôrtine tempus, omnemque ordinémexfuperat,
Scnequcmultuih neque paru m ab vnoabfiftit,quod eius
efle nunquam difgre’gatur. Vbiénim difgregatio ,multi-
tudbeum vno Scrotum partefque apparent, & tempus
oportet éffe menfuramque difgregadonis : vt ne ab vu o
abfiftentiaadinfinitatemeantjproptereamultitudoqüi-^
dem nurnero menfuratur.diftantiavéro fecundiim fuper-
ficiem termino roagnitudirtis, quotum quidempi ukitu-
doperdiuifîonem adindiüifibilcreducitur. Magnitudo
vèioperdmifioncm trahituiÿ i n mflnitum. Çuiusrei b«c
eftratio, vtGeometræ perhibént i Qxjod magnitudo fan-
tafticeiatelhgitur:multitudaautem opinabïliter, termi-
naturautëm magis opinio, &in vno ftetit, faritafise vero
multitudinenrinfinitam habeht. Prqptereafantaftiea in-
finita funt & magnitudines quidem, quia fantafîicæ infinit
« funt,arque illarum feâjo : velquoniam magnicudi-
-öum nouif^mappffibile vnùra fieri cbntipuum,mnltitu-
dinis aiite m non,ep quod vnitates çumifint indiuifi,bilés;
fion habeant extrema, propter quod non fit viium ex eis
continuum. Soladeniquediuinanatftra , nullo modo
& pcift erî us : fe di n fùpereXcellentiflîmaTrinitate npneft menfuratur,quia vniuerfa continet, ign o ratu c accid ê nti-
prias & pofterius/quare nee cànflàtad quod conuenien^ j bus exerta, nullo modo fecatur, quia impaflîbitis efticüi
tefTefponderipôteft,quoddclbleaceiuS'fplendore fer- |qu oq u en i h ilpr ojfu s ïuga ri po te ft, no ntem pu?, nonfe-
; lùpXnpetiirs-bnodauit, prius^juidem&pofferius in ipfa I culumy.neco?do, &fieutnihil quod diuinitatis fit difpo-
nouide6et'diçi,priroum autem & fecundum quantum’ad ni poteft fub alio, ita nihil diuinitati,neque djuinis perfo-
bcdincmineftabiifemifidicàturi non longe rorfitan abe- • nisconnumerari poteft lfeet enim feripturo , vïfum eïl
| Spiritui
ti'pitdé FiliOjin profundo eius exiftens.Quippè fi extrin-
fecushtanendo,e.xFiliô a.‘cipiat,aut fcie'nciani,autquid-
libét âliud, rci hàb^realicttius credatût'ïndigetitiaifi. ’At-
hullo indigetVquare fî'commahéns ih Filio',ab ïpfoac-
çipic dfim eftin Filio, abipfo proccdit. Cnm ehim omnia
quæ Filiiis hroetiSpiritds hâbeàt/nimâchinÂbil'e ^rorfiis
v id eu r , obaliaincauflàmde Fifi6 afcc1pere;,h iu cjuiaeft’,
procedit^lieabïpfo.
■C A P V T XV.
H Is itàque per demonfttâtiohés îieceflârïas, argu-
mentationeSjSanâioninî i|üói^ueiütoritatespate-
Fatftis, riftatV vt valde n'èceflàrîùrri,, pftendete, nequa*
qua ni Latinos efle reos ^ an g e lic« illius enunciationis
Spiritui&nobü,non tarnen feipfosepnnumerant Spiritus
poteftat-ijfed fubijd un t: V&b ipfo repleti pruderttia , 8t
feientia qui Deus eft Trinftate hon difciflanec fefunfti
natura.Quoniahi tres perfbn« nt>n flint tres Spiritus, fed
vnus:ficut vnust>eus.
C A P V T XIV.
S T dehisfetisfitperiusdifcéptatjatn eft. Quaproptér
vnde.fermo Spiritiima Filio mfeti, & ,ex coexiften-
t,iam haberè ftiagnos Athanafius ad Serapionem feripfir
dxcénsfic.: Queniadmödum ^'v^jUÄyOigenitus eft Filius
ficut& Spiritus a Filip dacus dtiriiflüsvnus eft , 8t folum
Spirit9 qui ex Patre djeitur proóedere, pro ép quia ae verbpquodexPatre
eft , maniTeftè fplendetSbrnirtiturarq; | ^ „ ,_ ,,a
datur. Illeenim,inquiti,wecferi^r<iWf: nonm creat‘ura,fed | q.u« dicit: Syiritusfentatlsa Patreprgeedit. Propter qi&imi
vtSpkitöSyeri.tarisfe^iufmpdi riatüram§cpt(dmèjbi^b'en's | Grtecis füptd idwiilh' Wiium^ue mordetür ï-ati-|
adFili'Um,qualem Filius adPatremhabet SimiliahisMa- | riusomhis. Equidcm nimium acriter Lktiriorfim in hoé
g n u s B a f i l i u s 4 ^! ßdemGf«cid'iiaceraiit,& magnilöqükfefi^ómbliSAtl-
Spifitum Chriftino» «^yndefolps'dignè éli- j inuënris,vtcoptemptpresiVt pr«üarieatörés,ytdefeftocificat
Cliriftum,hoh-Vt creatura, fed vt Spiritus véri'tatis res Gl>ri ftians lég®» äb ^cclefia & Chriftiariä fide iudi-
p.atenterinfe ipfp Veritatemdemonfträns: & vt Paraölë-' cant alienos.Igitür <^uofdam nunc,8t eoruiti adhuc mor-
tus in feipfpinfignit;rnittentisfe Paracletibpnitatèiïi., & ; fus,ne qua pr«termitrartir 'congriia refpPnfiö , licetfe-
decraratniagnicudinë.ex quaprouénip Eccqin hoc loco | cunduti/volumcn cPnturnelibläi»' Phati) tedargurionesi
fandi düo hiviripleni beo,manifcfte afTerünt Spiritucx ! fupetiderri capituliim, confutauerit i expdno kdriribüS.
Filip pröiiëiiire.Liquqre debet igitur, duilibet inteHigere : Aiunc ergp, Qui Spiritum fandiim ex Filjo procedere,vfc
volehti ? ex bis quaedijfta funt, quöd ex Filio éft Spiritus,
&ipfum clarificat,& ripn FiliusSpititufn: Filius auté cla-
rificatMatrem, fecundum qubd ex ipfócft, ïiöi^PaterFilium,
nifi fecundum humariita|ëm,quod'Èuangelifta declaratcuni
dicit:Ekudus lefts oculosfuos adctxlumdixit: Pater
V eriithora clarificaFilium tuum,vt & Film dar ificette.Szaè vt
Dpiis&Vërbitinexifteh^Patrist.cnipus non hè,buit, ho-
moautem fadus.dicendo vènit Z/orj.deitionftrat vnicui qi
hóminurh tempus efïè menfuratum , 8c tempus non fortui
c u m,Vt quidam Gentilium,dicebahr,fe^ quod ipfe qui
éftèonditor tempöi'um próüt Voluit deftinapit cuique.
ex Pâtre aflèrere cohantiir , fin dogmïtis fecûritàfem
hon habeht : magis quidem'eum oinnibUs vêrâcior ipfe
Dei & Patris cpnfubftah'tialis coæternüfque Filius i qui
omnia coghbfcit j quâé funt Patris, '& qu« funt Spiritus,
nihil minus habens ad Deum Pâtr|rrï 8c ad Spiritùtn,
quàm ad fe,qui proptér nos,'& fecuhdum hps homb fa-
6tus,pi opter inuëftîgabiles diuitias honitatis fuæ, Vt fal-
üâret humariufh génus,& ad priftinum rëftituerebi-qùan-
doperfè£tiQiaregnifuimyfteriaDifcJpulosedocuit,fan-
d i Spiritus aduentum eifdem prorhittfendoïdicebàtï
AlïümParadetum: vtmè Deiim natufaexifteritenî j Deüm
C^ireiiihocloçoglopâquæextrinfecusjiipairmneps- | Jimm,«£lrimeip»«om, TOam<j*ïlmt«H>fcPteetM-.
te ta fe Ieftiioiriiha£& honpropriamr<jlùm-,feft #tiàm& : (iB»M«iiB,qüiomniiiiiîcdilfQldtione,mfuIiI^içi Idcoquc
PairisiQ^nôFiimsfplu4veEÙiiV&Pàterçl^qficaiusçft. ; Paraclemseft.&voeàtiir sP&?M^ ^ r“’4uta2^ at™Pr0Ce~
F-quidemaritecrucemfiidæi,n6adeo,vtpriu$,ipfumco- dit:riôudixitquraPatre,&exmeFinôprocedk.Quide-
gnofeebarit.ïfraelcnimmeqoncojrriôuit, ér populus meus non , nimp^ohibfebathüc difcére., fi fermo|jc habebat v^rita-
mtellexit me : poft crueem verô mund u&pofi ipfi|m éûçür- I ti$,?t ne qüi veritas éft, Videlîèet;rpf e Dei & Pattis Fflius,
rit, quiaquantomaiorâquæcircà Filiumfiebancfÿriie- : fahUoqaüSihucnkerar.'Quoniam vero non-fic didum
runt tantpmaiPrPatermoiiftratus eft.Qlârihcata ^ft car- eft,fed lolüm qtiïüPÀtrepndit;8ttto ^ d ie â :àm eftln Danis
naturiiincorrupcibilitatemaccipieridoiregni chronu f minicofefmone^Xipfofilip:mariiteftumvtique, quod
adepta. Ideoque dicit : Clarifia »j?, humaiiam f cmcetria- ! hpc decerneré tentantes i aduerfusdomimcaverba, re-
t ur am, quæ nuncéontumelijs affieit-fir, crtidfigchda poft j liquafque facfôs^oces, Apoftolicâs tradition es, 8t c om-
I & H i n d u e inglôriaiwquamhabpiapucfete.Filius munes conCèpriones dcDepfeü-ehtm contra fandas oC
egotuuspriiifquammuiidu^eflet Q^redumâTdtcferi- j yeuerfalés fÿnôâbs i-femperque mêmprandos 1 atres
tied7»e,humanitacemdertyonftràt- cùmdiciidariratemaaa j înfurgunr. Qui fi,vtæquumeft, adViamredire verita-
b abat ,di u i n ita te rn. Vtrunque enim, vt VhÜS & idem pro- j tis velint, gratiaDeo, qiu non vult mortem peccatot^
n.unciâuit, propterperioflalem duarum natürarumpro- j fëdvtCortuerj:atur,&viùàt. Sin auterti falüteiri amplepÿietatemôc
copcordiaro. igtturglôrîamfecudüm horni- i dfiiolunt, hosVt id^ .tvgiendoSi, odipios,
nem quærit^Nam fëcflndum D c u i n ^ ! impiolqaequicunque redè fenbre vult (8c: cum faneffet,
hàbuitfètnper ens.Non enim qifino ëff claBficàtu'r: j d a Vniuerfaii Ecclefia , quæ a finibiis vique;ad fanefs ter-
porro fi eloriam non habuifet mchtitusfiiiât E%ngcli-.j ræjdem redè tradat, crèdere, arqueconûftcrejppetitj
AiiQ^dixiStvidimusgloriakeiiiSi 8c ApodcÀés-Mnquam j âbîfciat; & nülloeosverbo dignosadiudicet. Hæclunt
i ih1ifili^&aliaprufahis,quibuS^KCgrak-itodium , quæ
QQiuWa ddee ceaauu ffllaa ;. hnoonnf feeccuun nddiüimm qquuoodd Deus pft cla;rificai|, f # didi capirftli ocàflïone, Græci male m Lacinos milfëdfeepndum
humartitacem qüaerebat. Vtraquefbrfitan
gloriaBnfrinfecafcilicety&extrinfèca.ÉftehimglQriaihtrihfecus
, vcinß)le claritaSt: alia vero extrinfecu| adueniens,
vthonpris,f^enti«,laudis,acfi^uiliiiin..Et$pi'ricu3
fandusme clariffcabic, quiain nomine m‘eö donation's
& operationes facift^höc eftin m(ea vii;tute,? vteJciftert^
darn a meaccipiens: hoc e^im fignificat, & non aliud, de
meoacctpiet. Nunqüid accepit quod non habfiicSpirirUS? ,
abfi t;: Se.d hoc didum eft vc-pe^fonärum oft'end^rét di-
5ftindionem, & qupdex Filio eflehabeac Spirpus. Si Fi-:
lius igitur cl ari fi ca tT a t r em ,-n p n P.atqi' Filipm/pifi fecundum
humanitatem^vc.anceriora eckflerpht.J 8c Spiritus
Filium, nonSpiritüin Filius , opdrtet ex Filip Spiritüm
proucnire,ffeutmagui Athariafius& Bafiliqs aflèucirant.
Ämplius.Filius nonaccipit deSpiriru, Spiritus ailteinac-
Biblioth. Vet.Patr.il.Tom.x.
litànt. Seniumquidçmattehdçrciudicisvirtiis eft, ora-
tdriVauTeiTFveradicere -, vtait Socfates : Fruftracertchu-
iufeemodi tartl milita, & npn quibus übet appellationi-
hu,s iacularitiir. Non funt Latini ex Tercbyntho feil
quërcu,necdelâpidibus cxorti, fed ex hominibus, difei-
piinaruhiperitiamäliquatenus fiafiént, ßtfacr«Scriptu-
r« hequaquäm expertes fiinf: qui fuum idipma, vt fin-
gulare habent, ' prbut patet1 illis, qui eius habent expe-
rientiam. Eiefgo cbnfuetudinis.eft,ytcum foliusPatris
ypeabuiumpronuheiet , Filium cüm Patre Faciatintelli-
gf.Tntërdumfetiarti fola Chrifti nunçppatïone , vna-
qu«quc triüttt periönariifn intelligitur : .quöd monftra-
ri ex pluri|)uS poteft. Enimuero fblus intelligituE Pater,
in his camerfprædicamèntis / quæ incinunt pater-
niimjpropri um. AfVerópmittere prædicamentum, haud
Min folum