ficdiftineiiam,vnaprofc<ftbeft, quiavtSenecatcftarur, | Itemquod anobis pohitur,fomptumd nobis: remautem
diuinoru vna ell n a tu r a l nihil eft dminodiainius,c$le'fti ynamduo fimul vel plura coriuenieritia aliquandoin fefe
. jleftius.-&:lioetilis,quia eorû«adcm eft fobftantia,quo-
rumdiilcrtus cffc&us noil eft. Vnura id<5irco,'quianaturà
plkittm indfllblubilis, diuèrfarum pluralitatcm .parti
um ad fht cfti cientiafmnon admittlt. Qiipd'enim ex dt*-
"Uctfts parcibtis compOfitum eft •, naturaliterlolubile'eft.
Omnc îtaremli nqftcx & incomptriitum vnunveft, -& "caret
patct bus relblutronis. Qpaecunque igitur firbftantia
^aïtviïmplex'cft Sc vna,prorfos non admi{cerar,-neq;'Cum
^liarrimplicidc in eoi^)oi ea, rieq; cifm mulciplici'& conpo-
rea. NamVbieumque & quotielcanqae fubftantiae im-
mifcem-ur , Weceflè’eft vtïfi Ichfoicëfti ComnïutcrKur&
iransformentur. 'Retuiïvenim quaf ümlibet^coniunôkio
=nifi in fcfe transfoitdantur, & a propria'forma transform
-merit nr,copulario,vel aditfhôfcio, vel aliquid'huiuimodi}
non autem admixtiojvel coinmixtroxlicitqrpropiie. V n-
de & Ve rb urn a(Tu mpti one carnis* & indifrun&avnione
cafo faduni, ne lubftanriàrùm'tràYfsfiifiôt, fcilicët carnis
i nd in ini tatem adnihilatio , Veldittinitatis in carrreiO fob-
Ikntialisexinanitio ab haerericis perfuàderentur , n o n ,
-commixtionem palfom'dicicur •> & nerutfomalius Dei'»'-
alius ho mi n irs-fi 1 i us credeietur,&vnairitluasperfonasdi-
uidtretur,ilicoiequirur,nequediuifionem. Si noua,'&
ideo câflàjine-contingcre aibreraris> & vera & vetei-a fta^-
timfi placettubiunttisrationibuscomprobabis. No«,in-
quit Boetms, omnisin ontnemremnrtiactrdnfmutanpotejl.
-Narrt cum lubftantiarûrnaliâe fintkorporeae , ali* incorpores
, neque corpotea in ihcotpoream, neque incorpo-
rea in earn qüâecotpus e ft mu tari potelt. Nec verb iricor4-
poreain feinuicemproprias formasmutant. •Sola enim
mutari trahsformariquein ie:pofliint quae babent vniüs
materiæeomtriune ftibie&um. Neqüehaecômftia» fedca
qubetnfe & facere & pati pôflunt.ldq; proba'tur hoc mb-
•dô.Nequeenimpateibaes in lapidemmïïtari,nec idem ses '
in herbalnmec quo'dlibet aliùdcorpüs in quodlibet aliud
ttransl3gamiq>oteft,nifi &eadem fît materia rcriim in fefe
cran feuntiü m,& à iè‘dcfàcerc& patipoifînt, vt cùlft vinü
& aqûamifcen'Cùr. V traque ehimfonttàlià, qû«è àôtùm. &
palfioftem fibi^cômmfînicent. Poteft eftim aqùàequalitas
■à virii qualitafe àliquidpati. Atq-, idcirco,fî mùltum quf-
dem fuerit&quç.vini verb paulùlum,non dicùritütimmr-
xta, fedâlterumakerius qualitate tôrrümpitur. Si quis
enimvinü fondât in marenonfnik'füeft vinûmàri,(edin
màffccorrüptùmddcirco q> qualitas aqu x mültitùdine fiii
^brporis nihilpaffa eft à qualitàte vini.fedpotiüsiri te ipsâ
viniqualitatém propria mulritüdine comifiùtault.Sivero
fîntTOediocrcSjlibiqV æqûàlcs, velpaulo incequales natu-
r», qü&âfe facere & pati poftünt.illæ mifcentûr, & me-
dibcribusîftteriêqàalitatibus temperantur. Atque haeC
quiderain‘cô rpôrib us,neque omni bus,(ed tantumquçà
ie,vtd.idum eft,fàcere&pati pofluntcoittmuni atque ea-
dëm matefià fubiè&a.G mne au'cem corpus,quodin gene-
ratione atqj'corrtiptione iubfî ftit i tômünem videtur ha^
bére rnàterianlj{èdnon6mneabomnf,veliri omni>Velfa-
cerèlliqüidjVel pati pôteft. Corporea verb,vel incôtpo-
rea nüllaratiohe poterùnt permntari, quoniàm nulla cô-
mûnima't'erià fîib ieétà participant, quæfufeeptisqüàlitâ-
tibusin alterùtmmpérmtitentur. Omnis enim nâturain*
corpoteaèfübftantiæ nullo materiæ nitîtür fûndamento-.
Nûllùm verb côrpüseft,oui no'fit materia-{kbie€ta.Qupd
cùmitafifjànrnq-, ne ea quidem,quç cômûnem materiàrh
naturaliterhabent, in iecràftfeant, niii illis adfîtpoteftas
in ie & àfe faciendi aepatiendi j multôifiagis infe nô pet>
mutantur,quibus nôn modo comnlùnis mâteriahoneft»
fedcùift àlià res mareriæ fûndamento nititurVt côrpüs^
alia ôrànifto mâteriàfîibieftanonegeàtvtinéorporeümï
Nô igitur fieri pôteft, vt corpus in incorporalem ipeciem
permutetur ; hècverb fieri poteft Vt incorpbraliain fcfc
comnlixrionéaliqùa permutettfùr. Quorum enimtôm-
Intinis nullamateriaeft , necirt fevertiatpetmutariquë4-
unr.Nûllaàutèrninincorpôraiibùs materia rebus. Non
poeeruntigitiirift le inuicem admifcéri,vel p'ermütari.Iu-
re igitur fi mpléxresrefugit oifirtcm comiktioüeni j quia
tlüllamSn quamliber creaturam recipi t commutationem.
recipere , & con'uertetevt vnùmfînt,in exemplariquod
manibus meisfcripfi,fichabetür.Rcw vero vnamjonuentm-
tiaduo velplura älujuandofaciunt,vt corptu vnu(i>nßam ex qua -
tuordemntif.Htcïnûiius cauillationislocuni,aliqüatenus
anirtiaduerto,&ideo refporidere parco.ltemque intulifîe
me fçribiSjDenm magis propriè ex fimplicîtate qüàm vni-
täte. Miror calumniam.Nonn'e'enim îtatfm fîlbiunxi,nî-
■hil deDeopropriè dici.Iam quia,riiifdileötifliiuejdulcedö
vilcerum meorum,lumen amicorummeorum,promefa'
tisfeci repiftolàîtuîelententiasqualdam'digna inueâiotiecorrigendas,,&
lima correptionis ex pl a n andas ,p artim
contemplandas reperi. Quid dicisiam'br ? Placetne quod
loquor?Grâtiamne tuamperlequorîQuod vis iube,&fa-
xdan^.Glauem'oris mei cfîftôdiine læfio prorumpat àmiçi.
Conftringefaüces'makillàrüm', ‘ne ptoHuant iocos Sire-
narum.Apêritameii alîqùah'do làiùâ,Vt exclridam.grauâ'-
mina mca. ■Nieolâus'enimtuuSîîmmo'nofter,gratiasfu-
peruaCtias agitgratiæivtaflerit, meae, quia verba, in quit,
noftra vel ex parte recipitis,receditis auïémin omnibus a
Claudiano,Iudiea,iüdicaiudiciümeum,amoriufte.Q\rid
enim ? Peneneruorum& venarum'filanimiæinflatiohis
protenfioneintenfarumpuntur. Proteftado iurant côte
ftantu ri n tel leôlus, ratio, & memoria, ralfum contra fe
latum teftimoniü'm.Vixpatfe'htiaperfîiadco.Amicus eft,
inquieSjfacetusdepido iocorum'fermotievibanus. Sine
itaque, de difeeptationé inextricabilem labyrinthumra-
tionib'usfùlsinrexerïtem, & nuncquidemquàegreditur
introeuntem, hue Verb quaingrediturexeuntem fuftine,
complicataeius eXplica,male explicatàreplica. O dulcif-
fîmeî dôrmiebas qùado'epiftolamnoftrâmlegebas ? Forte
erasoccupatusj&ïdeoriones culpandus.In hoctamen
inexcùfàbiliter culpàris.qftbd gràtiarum tuarum nimium
•prodigus,tlumtnalè locas perdis, lllas'mëas'enim gratias
vbi deprchëdiftiiquibusîngràtiosègràtias ^ is . Sea quid
miror te mirabili ôt inaudita hb'ùitategratiam,quæ non
léftgratia aflerëre ; cùmmiitandi & permutandi rerum &
verborum proprietates autoritäre iam priftina coepcris
pollercîQuid non faciat Nicolâùs,qùi'de nigtofatus eft
albùs ^ Credoiftàdtïâus& edoôkusau«ftoritatë,verba
qüôqv& febfusVerbôrùin prsefîimis quandoq} intiertere.
Nigredinem tameii|)riftinâm fomniafti, vbimeàClau-
dianô diftentire notafti. Nempefermonibus acquieui &
àcqùielcôtuiS jin parte contràdixifti & côntràdico. Vbi
enim dôrpUs viuere,animam viuàtù, Deum Vitâhiefle nc-
ga'ùi?Nü{qùam credè mihi^nulqûâm.Tâtummodo enim
■aflignationèsprôprîetàtum quas fiibiunxiftijViùens videlicet
ex vàfritate, vmumëx fimplicitate, Vitam'ex vnitate
àggreflusfomreprehendere. Sedmonachûmilium,qui
cumàmicô in epiftolætüæprincipiô conrendébat & reti-
cens,has iâm prætædiô ëmitterc audio voces. Vrilius,in-
quit amor,clauftf a oris côtinuiïTemus,quàm referibendo
to tèxundahtium imperils forreh turn itteurriflemus. R c-
dundânt enim torrétes vanitatii,ôcdiftillantab ore amici
noftri tèrmonesfuperfluæ garrulitatis. Totus profluit &
perefflüit.Silentia noftra confondit; côiuetudinis noftra^
morem & ordinem conturbar & concutit:ad pompofa &
fuperflua quæqueimprobitàtefua,fi acquieuerimus,pro4'
uocat ôc attrahit.Deinceps itaque noli ieribere.
Ë P I $ T O L A II.
Süofuus.
B Èftia quae tetigerit montêm lapidabitür v Cacumina.
dile tüfîme,htterarum tuarum in tantaftubiüm den-
fîtatem fîïbleüatâ fcfe recipiunt,qubd vix coriatibüs diffi-
cillimisacumt luminüm rneorum quoquo modo ädiriit-
tant. NuhcehimVolas&perUôlasin fublimitate cedro-
rum, nunc nidifî'cas ifi altiffimis caüfernis macetiarum;
mine ambülas fupër pfennas Ventorum, nÛcdeniq; curris
& dilcurris incörtjprehenfibiliter iîiper montes aromatü.
SiueiuUeniasièniitam perqiiam ambulaüerit homo,fiue!
hoâînüèniàs,nOtt multuin curas.Nec mirum. Nam tuus
^ ; ^ïle ceterisfàmiliariorSeneca , . E homih- um in ug enia 1p er.n ! t^Ânétiisapatré& filio?Andefipititaqui/piam*vtpar
,‘diuifîtgenera.Pnmum pôriitvrtuùm,viaÿfîbi aperire, & ticipationeVimplicitatisfimplicem,participation^vnitâ-
quæqueremota vi propria penetiarc." Secundæ fortis in- l tisvrium,partiçipationebonitacis bónumèxiftnnétDeö,
;genmm non adec• ingenuum,qiiod,proeireneTcit,fequi ta- J ficutiapiens parcicipatione fapiêtiæ efficitur homb.& ce-
:mehflonfotumcfat. InfelicioristeitiUm fortunæ dicic, ) terahuiufmôdiî QuicquidinDeoeft,Deuseft:fapientia
quod nifî coa^um, manù tràchim, eiirrui impofîtum,ab j in Deoèft.&Deusfapientiaeft:potétiain Deo eft,&DeiiS
hiertiainaminimççôcaleftit&exilit.' Huicmelarga ma- -n..i— rv-_ o. t> » . «
nu nat-ura,prîmum’&etiam fecu ndum mihi inuidens in-
geniü,quàm àdftriôtifîime nifallorobligâuit,&funiculo
: luædnnenfîonisiXhæreditâtem præclaram corïfirmauit,
fîgilloq; communiui t.O dolof^Tibi quidem oculo nequâ
potehtiaeftibonitaisin Deo eft,& Deus bonitas eft. Non
màgis ergo Deus ex vnitate,quàm ex fîmplicitate.Iam ex-
torliflemdigitis ftyIiun,&ori meoimperafîèm tempefti-
uum fiienfium, fi non decreuiflem expirare hîc quicquid
dé amico remordet animum, Duriusfîquidcm pungitur
' nequaqaaminuidëo} actante mihicondoleo,quia quan-jcqrmcu,dumvfpiampingitur filiusmedius inter patrem
. tolors ruames vicinarelucet fplendidior,tanto ipia lub- I &fprritum.Prorfusidolumabominationisconflaret,qui
lucetoblcurior. Dum ergorepagulaoriinduxifti,dümo-\\ fculptilequodlibefficfeulperet veldepingeret.Confub-
eülis dormitarioné indulfifti,1 '/• ÄS dum .'1 V martum ' ■ ■ , , ' ad pharetram , i --------;—"ftantialitasenim,7' cba2ternitas,co*qualitas »vnius uuu x Trinitar
iu
non adduxiftiuriaghamaihriirh aaauxuti,magnamaibrum i celeritaçeverborùmeffa-- p l A r i r * « . ëflFar. I | tis‘tis’&8c trina:trinæ vriitatis,vn'itatis,Parris Patris ,acFilij,ac Filii,acSpirituslamfti,acSpiritus ûnôti,
hon
bar.peripicacitatcingenijhôn âdæquâbar jlocuplete fd - 1 rècipitprius - 1 acpoftêrius.maius ■ èc minus,.
inférius &fupe-
entia'fcnpturarum me arbirrabar. At vb'ifulgurare coe'pi-
riüs: fed totus pater in toto filio, torus filius in toto pa-
ftitonicrüaIentéhtiaram,Vibrateiac,ulaargume.ntórum,
tre,totus Spiritusian(ftusfigillatim & comuniterinVno-
piuérc monita dulciUm exhortationumi tardier lingua,
quoque &ifivtroquefimul. Haepfan&a & fempet cum
fcnfupaüpcriorjftyio rufticioriniientus film. Video igrturl
tremore nominanda Tri’fiitas vbiquc totaper eftentiam'
paupercatem meam,mirantemi non migrantemin abün-
& potentiam, non per gratiam difrufa, non ipatioia ma-
danciamtuam, fuipicientem non fdfeipientem fiientiam
gnitudine,quemadmödum lux vifibilis,yelaliud vifibile,
'HamkCqnfqrtataeft,& nó.poflümaideim. Qtwntaenim
j lèdfieatiapientiainhbmine. Vides enim duos homines,
: pumsprofunditatejcaligiitejobfciirifitterecondatu^cbr- vnumparuum&aliummagnumforporednfiBienci^ta-
: pus eit viuens,animaviua",Deus vita ? Demuma£by!flusa^ 'mehparticipationeaequaleselfe. SicdiumaelTentia yni-
byllum inuocat. Viueas,inquis,ex vnitate, viuumex fim- • folmis & vniufmodi eft &in maximis & in minimis. Sic-
plicitafe,vicaex vfotate. Hic.hibtenebrs, hicvmbraex utdenique incomprehenfibiHs eft pro foi immenfirate,
;rilibe,nubilojusaefinmeridre.Sedqu£culpafolis;fioon/ fic;eciamindi'mfibilisprofuifiraplid.tate. Intelligamus,
iUummorpriuatus oeiilis? O dignum,fortafleinquis,rifii inquit Auguftinus contra Arrium J Deam quantum p o t
j fiominem, qui diem n ode , vmbramlucem,tehebrasau-: fumus,iine qualicate bonum^fin^ quahritate magnum,®
tumatfolein i Neque inquam folem, neque idiem,neque rte indigenria creatorem,fine fitu prarftnfom,fine loco v4
lscem,red plane palpabilem offendoobleuritatem.Cum biquetotum,finetemporefempicerhufo,;finfcommuta-
enimcOrpusabaniina,animam aDeq.Peumvitam habe- tidnemutabiliafa6'ehtcm,nihilpatientem. luras,credo;
nonne&firulti- ficcehecafitercredereydcredidifte.l^rbteftot&ipfeinfi-
cius,rame. verius diceretur,corpus yiuificatum ab anima," 'de mea,fi lingua quia in vdo eft erraurc, cbvdefictenuifle.
animaniyiuifieatam & Deo,^viuificantem corpus,Deurn Simplex enim its refogit & relpilit omnemadiun&iopc;
omnia viiientia viuificanTem,in ie&exfe viuum & viue- omnecbforcium.Ne diu tamen a cogirationibus boiicur-
rcrSedrurfum quid eft corpas viuens ex vanitate? Corpus, beris,reuoluens vbi hoc di^eris,ini'ermone de fah&o Vi-
mquihiA.poftolus,»i(?m//«/» q?propter peccatum. Quod ergo: dorelcribis: Vbique autem eft in medio. Nam Ac in ilia
Apoftolas mortuum vocatpropter peccatum, tuviuens deitatiseflentiaeft mcdiusfiliusiriterpatrem&ipiritum.
diets exvanitate? An no vanitas peccatum? An idem fim- ; MeminilTe debes nunc,quia nibdiacor vnius nbeft :^Deus
pHcifenluinteil^dtum operaturniorteiq&vitam? Odit autfem vnuseft,pacer&films,&Spiritusfandus. Quod
Dcus’obleruates Vanitatcm.Diledioautem Dei viuificat,1 ficreatum, non increatum fpiritum, ideo quia landum
odiiim mortificat. Non ergo eft aliquid viuens ex vanitS- non fubiunxifti ,incelligendum aliquis£eftimac, regulam
te,ledex vferitate. Qaiodtadueftmillo,ideft,'Veebo ve- Hieronymidefignificarione hui9nominis penitus igno-
rkatis,viica erat. In ie & ex fe profedo creatura nulhfcrer- I rat. Vb»; inquit, ipiritus fin.e adiundione aliqua in feri-
reftrisyelfuperco5leftisvitacft,cum tameninillo vniuer- pturisponitur,Spiritusfandusred^ intelligitiir* Siau-
■fafiueviuens,fiuevitacarens,vitamfiiam habeat. Addis remintelledoriamdidtis de crearo lpiritu didumpror-
viuum,ideft,animamexfi mpHciratfe, vitam,id eft,Deum fus eontenderit, nec minor abifiio» qaamdeincreatofii^
ex vnitate. Iftis noli iiein fpiritu veliemcnti offendor,ftd
oftenfum eft, remaneb.it. Qui enim pugillo
nee peniras afl'eutio. Nam anima ex vnitate immortali &
cludensomnia,extra&jntra,in|ràôdiipraeft,quarario-
indiilolubili, ficut & Deus fiio fi.ngulari & alio modoim-
ne médius dicatur,qui compreheridat herno eft. Clarai-
mortaliseft öc indiflblubilis -, ex nihilo crcatae(lecrcdi-
tas,totum me effudifleipiritummeum.Quidni? Gùm ti-
tur.Idcirco namque ad imaginem & fimrlitudinem foam
biëifundo,non eftundo,(edinfundo. ’
creauiteamDeus.Përhöcetiamquodperomnesparcicu-
las corporis tota firhul adeft, hêc nïlnorin iriinOribiis,nee
E P I S T O L A IIL
in maioribus mai,or, fed tamen vt Auguftinus teftatur, in
alijs irttferilius^in alijsremiilius effedus foos Cxercec, cum
N icölao fuo Petrusfuuti
inlmgulis particulis corporis elïentialitêr fit,'vnitaci ma-'
gis,qu^m|im‘plicicati obnöxia perpendirur. Omnis èilim.
Irabili conditas fopore litterâs âuidicari meae com-
te's fimpiidterfimplex.vna (ic vnumtft.Noiutem fi yna,
Mponitis,quoticns lcribitis. Vt ehim.yeraci amico
ftitim& fiihplex. Vndediciturbeusfimplex,hOrtbb ali-
vëraciter loquar, illud pene propriè proprium apudmë
udjteftellidoro.nifi quia npn eft aliud ipic,& aliud quod
habent,<2«/ eduntme adhucefur sent,^ qui bibunt me,adhucfi-
Uiip£o eft. Rem verb Vham dpnueniencia.duo fimiil vel
tient. Ipfe aiicem &fi impéricus fom ftylorefcribendi,nón
pluraabquando faciünt,,vt Vnüm Corpus cóftans eX qüa-
tarnen fciétia redamandi.S ciö quem amare debeam,qua-
Wc>r elemeatis. Animaitaque qUamuisdiuerfarum com-
te,&l qûantùm, &quamdiu. Quem, niu ferhiimDei,ni-
padioiiem par'uUni in foiCPntedioneiTinbrecipiacVquia
fi quidiligitiüftitiam,Ac odio babet iniquitarem, nifi de-,
tamen aliddipiaöc aliudin ipfa eft, lecundumaudonta-
nique quiin Deo uianet &c Deus iri eo ? Quare, nifi qüia
tem prilataih,pócius vnitate, qudm ex fimplicitate con-
conferuus, & fratereft * hifiproquoChnltiispalïuseft?
licnit ci efle. etiAm eadem rationis dem onftratione
Quantum,nifi quantü me filius Dei.quantum meipfum,
I^eus ex fiihpiiCitatie.dicitur magis proprie, cü pene nihil
quantum manus oculum? Quamdiu, nih viq; ad mortefo,
anrpcoriusiiihildefeodicatur,niliimproprie.Quidenim,.
uifivfquein(àeculumfæculi, nifi vfquein«tcrnunV& vitra
quod dicitïir Deils ex vnitate vèfex fimplicitate hifi ?
^eus CxD.co,pater fcilicet a femetipib,filiusapatre,Spiriperiùs
? G enerali ter fi c afficiu n tur qui non qua? liia font qua;-
rut, led quae Iefo Chrifti,qui p'leni cari tare Ôediledhone in
ctibili-
Eff/.24.