t i l °
Cunt. 4
PJed. 121
De»/. 4.
1 m m
B
I peut 4
Deut. 2;
Ierem 2).
l i k
* H 44.
IOOftlt.
s cjj
■ pji/. 148.
Prou. 2.
Eccl. 24.
Ttftimni* legit & Pmpb/urümde Triniuu &
vnitatewDeo.
C A P V T II.
P Ropofiti öoftri eft non intexere de fanâa Trinitatc &
£1 j.innddiiuuiidduuaav vnnkitaarteéi trabta 1 u m, fe d eas duntaxat legis ac
Projbhetarum fententtis 8c au&botai;esHndupe'rei quibus
iduetrarjj QrtlM?d6x* fidci.c0nfUtentur , «dificecur tut--
Dauid ,& faluïis propugnacula erigantu^C^uiaet%o in
: vno DeoTriniras, &inrcibus perfönis vnitas fcanda-
,lum Iud*«5»ncutit& horrorem, quod Deus ficvnüS &
trinusDomipodante.aiïèrcioneirrefi'agabiliconuineem
»?, Loquitur Iudxorum legislatpr» & ait, Aüdilftvael D0-
mtnus Deus tuus, Deus vnuteft. Ét Dotnitius in perfona,iua.
Ego Domthus firmans ccelo's.Deas fólusextendi cpplum&nr-
maui terrain. Ec inifaia, Ego Dominus firmans ccelosfolusfia-
bilitns terram,& nuUus meeuw. Item Moyfesin Deatérono-
mio. Scitobodie, & cogitain lorde tuo, quod Dominus ipfe eft.
Deus ïncoelofurfum,& in tenadeorfum& >»#.& dlius.'BA inèd-r
dear. Solus Dux eiusfuifti* & non erat cumio Deus alienus.Sk
autem teftimonio B. Hilarij, Deusynuseft,quod non fo-
litaaus. NeCenim vnitas euacuat Trinicatem, necaliqua
Trtnitaci folicudo prxiudicat. Njmirum Deus in facro
cioquio, fic efTe,ficloqui,aut aliquid ctearedicitur^od
nunc vna perfona, nunc dux, nunc vero tres apertiflime
delignentut. Audi v nam. Ego Dominus Deus, qutimpleo coe-
lum& terram,& omnia qua ineis font. Atidipatrepain Iérè-
mialoqüehteth de filioi; Sifiuiffent, in qui t, infubfiantia mea
I & audiffent verbum meum, auertiffem eosfftudijsfuis pepmis. Ec
i fubiungu.Quisftabitinfubfiantiamea,&yidebitverbumeum.
De hoc veibö Dauid Prophetateftatur. EruSauitcormeunt
verbum bonum, Et loannes Euangelifta. Jnprmcipio erat ver-
bum.Dco. idem eflrd^ere & faceXev fifutfcrtpju sftipixit,
erfochifum, mand.nut & creatafuntvniuerfa, filius itaq-, Dei
verbum, Dei virtus, Dei fapienciaeft. In eo,vcin fapientia
fua, vein piipcipioomniürerürh'fecicomnia Deus, ucuc
feriptu m cft.lnprtncipittcreauit Deus’caelum & terram. Hxc
eft fapientia Dei quxin lrbr.p fui nomihis xternam gene-
rationem fuam protefta tur, ÖC dicic. E^o ex ore alt ifiimi pro-
dijj&rimogeniuante omnem creaturatn. Ét idem. Dominuspojfe-
dirmeinimtio viarufuarutn,antequa quicquamfaceref, a prin-
ctpioab aterno ordtmta fiim,anfequam terrafieret.Uondamerant
abyfii,no ndu montesgraiït mole confiiterant, anteomnes colies ego
parturiebar. Ouandopraparabat ccelpsaderam, quandoappende-
bdtfundament* terr&j cum eoeramount a component, & ludetis
in orbe i err arum a ty delicra mu ejfe cum filijs hominum. Cum
ergoante mundi- creationem nihileflet, quod non.euet
Dcus,quomodo iamgenerataerat h?c iapiencia?quompdo
per earn omnia creabantur i Aut confttebitur Iudssus
illam fapientiampeum S e i Deo etTe genitara , & fic effe
hlium,aurmentiensdicecfacram feripturam in fe con-
dnere rnendaoiutn. Ghriftianus autem tecognöïcat fa-
pentiäm-Dei, per quam ipie omnia-façit, idemeftç fi-
liumDei. Necabfurdumeft,fi Deus filius genitusfitd
Deo Patte, ficuf'fi gc neretur fplendoc^fble, imè etiam
qui æternam genetatronem filij ex patrç, & sfempörä!em
ex macre rion crédit,fententiam prophetic* maledi&io-
nis incurrit- Verbium enim prophet* eit.- Vaqutdtcitpa-
trii quid generös, & matri quidparturis ? Et vt hoede fi- |
iij genera done iritelligas , audi Deurtt
patremineodem Ifaialo*
qùentera.
Ü
Teßimonia legis & Prophetarumde Tatre
& filio.
C A P V T III.
Ißt. VIS,
Pfalz.
■ ffal.
m
r ,.|'
p/i/iäj.
Pfui. 4^,
Pfal.4i.
tifie:
Exod■ ç.
Gen ip.
Pftlviff.
Den. 30.
D E *terna filij generationeper Ifaiam loquitur Deus
Pater. Hunquid ego3 qui 4liosparèrefacto, ipfenon portam,
dicitDominus? Si ego, quigenerationem alijs tribuo, fierilis
. eroi Et inPfalmo loquitur filiusdicens* Dipt Dominus
aime,fiUusmeusestu,egobodiegenuiti. Dies Domini*terni~
tas. V ndeöc hodie fignificàr,ab *rerrio,Et idem.lnßlendo-
ribusfanctorum exvteroanteiuciferugehui w.îlle enim qüi erat,
fplendoL'dt d 1 umtnatio fanbiorum, quifqcuri eranr, ho-
dte, id eft, ærernaliter, gèneratüs eft ex vterö, de occujta
fubftantia Parus. Dé genetationeülij loquitur Ifaias dice
ns, Generattonem àusqtiis enarrabkl S.icut erjgôiùthçn de
lumine,fie filius eft depatre»;Vnde& Pfalmifta. Quoniam
dfiUdte ehfonsviu, & mlùmiheituovidebimuslum4^diayero
Dcusfilium habet, quidam Pfàlmi pr*titulantiir. fruoc*
c«?t«^/ÿ,(paoruroyecVanulliconuenicepo{rant,nifi filio-
Dei. Vc in Pfalmo non o. Confitebor.ôcin Eruftauit,canti-
mn pro dileâo. Ec in Pfalmo. Deusnofterrefugium é ' virtus,
prô arCanis. Audi patretn in Ôfee loquencc dè filio & di-.1
centerni Saluabo eos-in Domino-Deo ipforunt. Dicat mi,hi luv
dæus, quiséftille Deus, qupm Deus vocat Deum ôf Doi
mihumhebræotum} Et in Genefi. P/«if Dominus à Domtno
fulplïur& ignem, & fubuerticSodomam& Gotnorram.
Qjjjis eft Deus quia Domino p.luit, niJa filius à pâtre| vel
aliumpeumquiaDeo,pLuitoftendeIud*e,velrecognofcé
nobifeum, qupdidiusfaCiac& difponàt vniuerfa cum
pâtre. Et in Pfalmo. ipixit Dçminusdomino meo. Et in Gene
fi dixit Dominus ad ïaeob.. Surge & afceridêin Bethel& fac
ibi altar e peo ills, qui apparuit tïbi cum fugues a facipfratris tut„ -,
Et in Exoclo Pominus àd Nte>yfçn, Quoadufque non vultü
Exod. il
audire mandata meai Nônnepominus peutdedttrobis ifium
G
diemfabbatbi l Loquitur Dorrtinus, & diçit à Deo datum
djernfabhaihi; Homp dur*ceruicisindica müii domi.-
numillum, de quo praecipit peus patrfarchse Iacob, yc*
faeiaceialtatÄ. Qhodenim Deù&fic, q.ui loquitur cüm
lUçpb,& qui cumeo luâatur, «^non angelusprobpcibi.
Cuni enim quærar -Jacob nbmen eius, ille refpondet.,
Gen. 32.
Çurqu*ris nqiyren rpeura qupd eft mirabile ? Hodange-
lo conùenire non potçft. Item in Ofee loquitur Doçn.i^
nusdicens. lacab loquulusefi nobit in Âram. Vécha fimcDei Mm
I
nonangè,^?. Item in ^(afrôo. Sedcs tua Deusbifeeuhonfeculi. 44-
Dtlexifii iufiiùam éPodïfii iniqUitatent :propterèa v.f.âf.«,/.
vnxic Deusteftimdnio prophet* præpartieipibusfuisiËc
qui? Deus vnxit Dèum nin patesfiliùnr ? Ille qui vnâus
eft a Deo, aut Deus feft, auchomo. Si. Deus eft i ergo
DeuSaDeovmftuseft. Sihomôeft èc fedeseius infecq-
fâmieculi. Vide vel §ietit hö.mo praçter Chriftum
cui conùenire ho'c poflicî Propheca veto h*cduo iün^
ü
git: qupd ipfèiitDeusi - &fédés eiusjnTeculum feculi.
Audi in Óiép patrem loquentem d ç$ lipK JSaluàboeosih qyjjJ
domino Deo ipfor urn. Qui loquitur Deus eft, Ipfe aucçm ,
faluatin domino Deo, Qüis éft Deus quifaluatin Piep,1
hifi pater in filio I Nunquid, oIud*e .fecjtpèusfine tuf
pientia fua, quempos Dei filium appellai^u^ Dcüs fit-
pientiaiundauit terram. Quid ergo abfiorfes nomen,qui
denegare non potes^piTOtiarn pei?
Teßimonia legis ac prophet ar um de Spirttüfdnfió.
■ Ç A P ’ v T IV. ; -
SjPiritUm Dei pmnis ^cr^Scriptura ânnunçiat. Audi g
^ ifaiam. Va filij défit tores ,d i c i t ,Pom in n s/fecifiisco nfiliu m
<frnonefinieum, necperjftntummeum. Et-idetd., Defcendit, ;
inc[nix, Spiritus à Deo, & eduxït eos, fic tduxtfli populum tuum j
fame tibi nomenglorÜfDasàd, Et irrjtauerunt jpiritum domui. tos
Àgg^us. Ójfaproptefegófum vobifcüm,dicitppminus, &JpirÎ7 p|gg *■-
tus nieu t m medio vefirt. Kaias. Occurrcrunt &cerua&vna ac .s5r***î*
èispcïijt,.aliaallantnpn'qûafiuit, quuDominitsinandituiteis-.& j
fitiitùs congregauit eds.Zacharias.; Ser atones meo s oÿpgititnà z™b.i-
Ilfil- '*
MZfltb. 4 -
WPf ‘ 0.3; ? ?
tnea percipite,quia egomandauïtnJptrttu meo ferais meispropbeiis. | & filio Cno. Spiritus meus in medio vefiri. Ecce parer &c fpiritus
V&pd.&Miboàfiiriiutuo ? Et DominusinZacharia. lm- J eius. Ecfu b lu n gi f. Qtàa ecce com niouebo coelum & terram, &
ponamjpiritummeumfupirfementuum. Etidem.hoceftyerl^um ( venietdefideratustunâtsgentibus. ikeccc filius. In pfalmo. Be-
Domini in manu Zorobaf e l, non in virtute magna, fedin Jpiritu nediltusqui vm t in nominedomim, Deus Dominus & illuxit iw-
mco dicit Dominusommpotens. Dutxid.EwitteJpiritum tuum & ! bis. Hicapertiilimeliquet, quod Deus in nonjine domî-,
creabuntur. Ifaias. No» angélus, nequenuncius, fedtpfe Dominus ! ni venit.(Vecba etiam hominis lj*c Cam. Mißt de fùntmo,'&
faludbit eos in aternum.Ipfifuperbè egerunt & exacerbait er tint Spi- accepitme. Ez, Beatus quem elegifii & affumpßßi. Ifaias & trini-
rituniS. & verfusefl eisadinimicitias. Et in libro fapientiæ. taçenVin P ep & humanicaté jnrfilig manifefte declarans :
Spiritus eftquifecitn
Teßimonia legis ac Vrophetarum de Trinitate.
«C A P V T V.
T TT autem tom trinitas innotefeat , audi Moyfen in
V Genefi dicentem. In pnncipio fe i t Deus coelum & ter-
ram. Quoddicitur/ecif, fubftanfiæ indicat vnitaté. Cüm
autem dicitur, in Pnncipio Deus, in filio pater qreafle intelliinperfona
Deipatrïs IoquitiuidiceinS. £cce,inquit,' Puer
meusfufiiptameumy dfleftusitit&s.,ffomplarcuii..fiof.in Ulo anima
mea. Dedifiintummeunifuper tUifm. Ifaiasin perfbrfa filij.'f^
primus & egonouifiimus.m anusmeaftich ctelos, &~dcxt ér d hie a
fiabiliuit terram, & nuncDominusDeusniifi\me &J}’’mtuseuis.
Quis hoe ynquam veraéirérdicerc potui,t, hifi Pens, qüi
tarnen eftdlpirituDei miflus ? Èt in cd3pn..§hirtitisfymm
fuper me, eo quod vnxit me, adeuangelizandumpaupt ribus niiftt.
me. Hichabes &fp.iritu, & eum cuius.cftTpnitus, &?éü'm
quifpirituS.eft vnótus.Cliuftus in libro Sapiéhti* legens
gicur.Nec enim erat principiumilludaliud, quod non qf- teftatur haoeprophptiam eadieinleipfo complcfäb. In1
fetDeusiCumadditur.Etßiritutdomintferebaturfuperaquas omnibqshisnaturaPatris,Sc Fili,& Spirittis faniäi
Ifa.
quod hic
appcljac-
Eüangel;
I Pf*l.i*7‘
! PH 32. .
tota trinitaspatenter exprimitur. Nota etiam Deum pr*-
mififlè hoc verbum.faciamushominem adimaginem &(imili-
tudinem nofir am. Cum dicitur, fdciamu, oftenditur in per«
fonts pluralitas. Non enim dixit Deus angélis, /«icwwittr,
cum ipfi fadores& creatores non fine, nec homofacien-
dus erat ad fimilitudinem angeli. De illo ergo dicit,facia-
mus, vtinfinuet trinicaté. De ipfodicit Moyles,fecit, dtxit,
vfdit,vt exprimât in tribus eiuldem fubftaneix vnitatem.
Item in Genefi legitur, quod Abraham tres vidit& vnum
adot auit, dicens. Si inuenigratiam inconjpcttu tuo ; nttranfie-
ris feruum f««»j.Prasmifit,quia tres eranc,& ad tres quafi ad
vnum loquitur, cum dicit .'Domine,nctranfedsferuum tuumi
Et ibidem. Ajferaturaqua &lauenturpedes vefiri.Ecce plûtes.
Etappofutteismçnfam & vianducauerunt. Et inhis*perlonarü
pluraliratem infinuat. Cum vero fubiungit. Retiertensve-
niamad tetempore ifto vita comité, vnum efle declarar. Se-
x\uit\it.Surgentesautemmde,ibant adfaciem Sodomor um. Abraham
autem comitabaturcunftis. Ecceadhuc tres. Ecfubiun-
gi t. Dixit autem Doming. Non celabo ego puero meo Abraha qua
So do mis fact unisfum. In omnibus his Jt ere? ad Abraham
''lQquuntur& vnus, 8c Abraham ad tres loquitur Sc Al
vnum. Etin omnibus habes myfteriurntrinicatis,& vni-
tatisexpreflum. Cum autem Dei digitus in fàcro eloquio
! fit virtus Dçi ; très trium digi corum nomine& numéro
defighantur. Vnde 8c Ifaias. Quisappendit tribusdigitismole
terra ? Quid per tres digitos poteftdefignari,Vfi cri nitas
perfönarum ? N^m & in Exodo digitus Dei, dicitur virtus
Dei. Dicunt enim magi .Pharaonis. Digitus Dei efi hic.
Dicant ergo Iudæi nobifeum, Vel fàlcem cum MagisPba-
raonis Spiritum fanétü digitum Dei eflè.Nofter équidem
Mellias in Euangeiio dicit. SiindigitoDeieijcio Damonia:
profecto venit in vos regnum Dei. Tres verb digitos tres perfb-
nasprofitemiirinDèo. In Aggæoitaque propheca pa-
trem&filium 8t Spiritum fanÓtum verba Domini mani-
fefte exprimunt, cum dicit. Egofumvobifeum,& jptritiy, &
verbum meum, inquopofui teftaMentum, cum egredereminide terra
Aegypti. Ecce patçr, & verbum eius, & fpiritus. Item
plalmifta. Emittet verbumfuum, &hquefacièt ea,flabitJpiritus
eius & fluent aqua. Etillùd. Verbo Domini coelifir mail funt, &
Jpirituons eiusomnis virtuseorum. Etinlfaia. Dixit vir cui con-
fiitutum efi de Chrifio Dei. SpirittisDoyiint loquutus efi per me,&
fermoeius perlinguam meam. Ecce tria, Domhuis, fernio, &
fpiritus. Patere Verbum, & Spiritus fan blus fcilicet. V nde
in Ezechiele. Dixia.a. a.domine Deus.IpJi Dicunt adme.Num-
quidper parabolas loquitur ijle ? Ter fufpirat& inuocat trini-
tatem.Supponens'verofingulariter,t)o»M»eD«w;indicat
I Asg-1.
vtexprefllu?habeas plhralitafccm
perfonarum,vnftate in Deo. Scias,quodinH^brxoDeus
interdum dicitur el, & adon: quod Deus vel pomihus
fingulariterfonatprop;teidiuina:fubftantiaevnftateth.In-
terdumvero Eloi& Adonaipluraliterponitur, &plura‘
litatem indicat perfonavum. Siügularirer ponitur ltieX-
emplogenefeos, quod prxmifimus, vbi dicitur. Loquutus
eft Dominus ad Jacob. Surge gtrafiende in Bethel, &. habit a ibi, &
facaltareDeo,quiapparmttibi quando fttgiebasafaciejf'airis tui.
Hic&nomen D e i,& aiftuseius^rofertur.fingulariter in
Hebrxo. Cum autem 'dicitur, ^ adifuauitibi altarc &dfpcl-
lauit notnen loci domus Dei. Ibi apparuit et Deus, \1\c8cDeus, 8c,
apparuit in Hebrxo pluralite^ proFertur. Ibi enim dicitur
Eloim, & iqglu dicitur, quod pliu-alitqr,fignificat ,.^ppa.-
ruerunt.Si enim fingulariter loqueretur:El,8t irigla,quab
fingulariter funt, pofuifiet. Irijibr^etiam SamUfiis»,' D i-
uidlaudans Deum fic ait. Qua efi autem, vt populus tuus.geiis
in terra, propter quant tuit Deus, vtrcdimeïet earn fib) in pepuluthï
Hie Deus, & iuit, plurahcer in Hebrxo dicunrur.Eloym 8c
alon, qux pluralia funt, 8c fignifiAnt perfonaium plura-
litacc, aua enim fingulare eft. Redimerct VcrQ'öc,fibi,ijngtt-
lariter profemntur propter fubftantix Vnitatem. Item
Hieremias. Dominus autem Deus virus eft Deus viucns & rex
fempiternus,ponutitm fingularitenn quo fubftaneixynttas
indicatur. Item Moyles m Deuteiononuo. fwdie, &
cogitayquod Dominus ipfe Dens, & nonfit alius. ]Lbi Dominus
ficut in Latino,fic fingulariter inHebr^o ponitur. Vbi verb
hicdibitur Deus,ibiEloy,quodpluraliter fbnat in Hebrxo
profertur.Etne plurali aptpellatiuo plurcs fubfta«ri^
poflencintelligi,adiungirur,^'uo/ir4/»ai. Quxneccflitas,
aut qux ratio apudHebrxoshanc focialc cóiunblionem
fingularitatis &pluralitatispatiter introduxit, hifi quia
vöiebat Peus 8c abfeodi ad tepus& in fuo reuclari cepore
myfterium trinitatis ? Prxterea illud nomen Dei,quod in
ferreis fecretorqm apud Iudxos inèffabileeft, & tetra-
. grammaton dicitur,Jicetquatuor figurantm, trium tan-
tummodbelcmetorum Io, he, va£ he,.he, namq; bispo-
nitur. Si ergo djjigenter hoc nomen infpicias: trinum eft
inHebraeP 8c vnum. Nam fi tantum primam & fecund a
litteram cóiünxe;is, fc. Ip, 8c he,vnum Dei nomen in Hebrxo
efficitur.,Sivero fecundam & tertiam firnul popas,
ideftjhèj&vaph, habès alterüm Déinothen.' Siautem
cppulaüeris tertiam literam, arq; quartam.id eft, Vaph, &
he, habés & tertium. Rurfus fi olhnés fimul irt prdiné có-
runxeri« tantum inuenies nomen vnum. Qui ordinauit,
effenttrianomina, vnum norhen ipfeteintelligefe vovna’m
trium perfonarum fùbftantiam. Simileeftquod in luit in tribus perfónis eiufdem fübftantix vnitatèm.' Item
Ifaia vox angelorum audita eft laudantium Deüm arque 1 in Numéris Dominus ad Mpyfen dick.Locjuere4*ron&fi-
dicentium, Sanctus,fanäust fanäus. Iliatçiplex rcpéticiO fi- lijs eius. Stcbfnedicetüfilijs ifrael, & dicetis: benedicat tibi Domi-
gnifieactiinitatçm. Subîungens autem, Dominus Deus Sa- nus,&cuftodtatte,ofiendatnbifaciemfuam & mifereatur tui,
baothi infinuat vnitätem. Ec inpfalmo. Benedicat nos Deus, conuertat vultumfuum adte,&det tibipacem. His benediélio-
Deusnofler, benedicat nofDeus. Niigatôriaefîèt triplicatio nibus facerdosalijs benédicens, protenfas apte virltum
huiusnominis, fi non contineretur incaufa1 myfterium. ; fiiumpà)màs vrraiq;ceneoari Cum vero dicebatPomi-
trinitatisi Aggæusetiampropheta trinicatem fàtis aperte rnüs,quodHebra'icoillo, quodfiipra diximüs, rrino&
déclarât,dum in eo Deus.pater loquitm de fpiritu ^jeens, vno nomine exprimeban t,tresdigitos priores,id eft, pol-
Biftltoth. Vft.Patr. Tom.i i .'Pars 2^7 '.' r 1 ' > > 1*1'! 1 1 .lîccm
f