14 PHI LOSOPHI S E N A T U R A L I S
*> decim & reftabit nihil : fubducantur alias partes duae, & fiet motus dua-
rum partium in plagam contrariam: & lie de motu corporis A partium
fex fubducendo partes quatuordecim, fient partes ofto in plagam
contrariam. Quod fi corpora ibant ad eandem plagam, A velocius
cum partibus quatuordecim, & A tardius cum partibus quinqué, &
poft reflexionem pergebat A cum
quinqué partibus ; pergebat A
cum quatuordecim, fafla tranfla-
tione partium novem de A in A. R
E t fie in reliquis. A congreflu &
collifione corporum nunquam
mutabatur quantitas motus, quas
ex fumma motuum confpirantium
& differentia contrariorum col-
ligebatur. Nam errorem digiti unius & alterius in menfuris tribu-
erim diflicultati peragendi fingula fat is accurate. Difficile erat, tum
péndula fimul demittere fic, ut corpora in fe mutuo impingerent in
loco infimo A A ; tum loca s, k notare, ad quae corpora afcendebant
poít concurfum. Sed & in ipfis corporibus pendulis inaequalis partium
denfitas, & textura aliis de caufis irregularis, errores induce-
bant.
Porro nequis objiciat regulam, ad quam probandam inventum eft
hoc experimentum, praefupponere corpora vel abfolute dura efle,
vel faltem perfecle elaftica, cujufmodi nulla reperiuntur in com-
pofitionibus naturalibus ; addo quod experimenta jam defcripta
fuccedunt in corporibus mollibus aeque ac in duris, nimirum a con-
ditione duritiei neutiquam pendentia. Nam fi regula illa in corporibus
non perfette duris tentanda eft, debebit folummodo re-
flexio minui in certa proportione pro quantitate vis elafticae. In
theoria Wrenni & Hugenii corpora abfolute dura redeunt. ab invi-
cem cum velocitate congrefliis. Certius id affìrmabitur de perfette
elafticis. In imperfette elafticis velocitas reditus minuenda eft fimul
cum vi elaftica ; propterea quod vis illa, (nifi ubi partes corporum
ex congreflu laeduntur, vel extenfionem aliqualem quafi fub
malleo patiuntur,) certa ac determinata fit (quantum fentio) faciat-
que ut corpora redeant ab invicem cum velocitate relativa, quae fit
ad relativam velocitatem concurfus in data ratione. Id in pilis ex
lana
lana arfte conglomerata & fortiter conftriita fic tentavi. Primum
demittendo pendula & menfurando reflexionem, inveni quantitatem
vis elafticse; deinde per hanc vim determinavi reflexiones in aliis
cafibus concurfuum, & refpondebant experimenta. Redibant femper
pilse- ab invicem cum velocitate relativa, quas eflet ad velocitatem
relativam concurfus ut 5 ad 9 circiter. Eadem fere cum velocitate
redibant pilae ex chaLybe : alias ex fubere cum paulo minore :
in vitreis autem proportio erat 15- ad 16 circiter. Atque hoc paélo
lex tertia quoad itìus & reflexiones per theoriam comprobata eft, quae
cum experientia piane congruit.
In attraélionibus rem fic breviter oftendo. Corporibus duobus
qUibufvis A, A fe mutuo trahentibus, concipe obftaculum quodvis
interponi, quo congreflus eorum impediatur. Si corpus alterutrum
A magis trahitur verfus corpus alterum A, quam illud alterum A
in prius A, obftaculum magis urgebitur preflìone corporis A quam
preflione corporis A ; proindeque non manebit in squilibrio. Prse-
valebit predio fortior, facietque ut fyftema corporum duorum &
obftaculi moveatur in direftum in partes verfus A, motuque in fpatiis
liberis femper accelerato abeat in infinitum. Quod eft abfurdum &
legi primse contrarium. Nam per legem primam debebit fyftema
perfeverare in ftatu fuo quiefeendi vel movendi uniformiter in di-
retìum, proindeque corpora squaliter urgebunt obftaculum, & id-
circo aequaliter trahentur in invicem. Tentavi hoc in magnete &
ferro. Si hsec in vafeulis propriis fefe contingentibus feorfim pofita,
in aqua {lagnante juxta fluitent ; neutrum propellet alterum, fed
sequalitate attraélionis utrinque fuitinebunt conatus in fe mutuos,
ac tandem in squilibrio conftituta quiefcent._
Sic etiam gravitas inter terram & ejus partes mutua eft. Sece-
tur terra F I plano quovis E G in partes
duas E G F & E G l: & aequalia erunt ha-
rum pondera in fe mutuo. Nam fi plano alio
H K quod priori E G par'allelum fit, pars
major E G I fecetur in partes duas E G K H
& HKI , quarum H K 1 squalis fit parti'prius
abfciflse E F G : manifeftum eft quod
pars media E G K H pondere proprio in
neutram partium extremarum própendebit, fed inter utramque in
E ' sequi-
L e g e s
Motos.