D bM u n d i
S t s te m a t e
optima, & ad rerum omnium vitam requiritur, ex cometis prasri-
pue venire.
Atmofphserae cometarum in defcenfu eorum in folem excurrendò
in caudas, diminuuntur, & (ea certe in parte quae folem refpicit)
anguitiores redduntur: & viciflìm in receiTu eorum a fole, ubi jam
minus excurrunt in caudas, ampliantur ; fi modo phaenomena eorum
Hevelius recfie notavit. Minimae autem apparent, ubi capita jam
modo ad folem calefafta in caudas maximas & fulgentiffimas abiere,
& nuclei fumo forfan craffiore & nigriore in atmofphaerarum par-
tibus infimis circundantur. Nam fumus omnis ingenti calore exci-
tatus cralfior & nigrior effe folet. Sic caput cometa, de quo egi-
mus, in tequalibus a fole ac terra diflantiis obfcurius apparuit poft
perihelium fuum quam antea. Menfe enim Decembri cum fìellis
tertite magnitudinis conferri folebat, at menfe Novembri cum fiellis
primae & fecundse. Et qui utrumque vìderant, majorem defcribunt
eometam priorem. Nam juveni cuidam Cantabrigienfi, Novem. 19,
eometa hicce luce fua quantumvis plumbea & obtufa, aequabat fpi-
eam virginis, & clarius micabat quam poilea. Et Montenaro Nov.
2,0. ft. vet. cometa apparebat major ftellis primae magnitudinis, ex-
iflente cauda duorum graduum longitudinis., Et ‘D.Storer literis,
quae in manus nofiras incidere, fcripfit caput ejus menfe T)ecembriy
ubi caudam maximam & fulgentiffimam emittebat, parvum effe &
magnitudine vifibili longe cedere cqmetae, qui menie, Novembri ante
folis ortum apparuerat. Cujus rei rationem effe conjeftabatur,
quod materia capitis fub initio copiofior effet, & paulàtim confu-
meretur.
Eodem fpefìare videtur, quod capita cometarum aliorum, qui caudas
maximas & fulgentiffimas emiferunt, apparuerint fubobfcura &
exigua. Nam anno 1668 Mari. 5-. fi. nov. hora feptima vefpertina
R. P. Valentinus Efiancius, Brafilla agens, eometam vidit horizonti
proximum ad occafum folis'brumalem, capite minimo & vix con-
fpicuo, cauda vero fupra modum fulgente, ut flantes in littore fpe-
ciem ejus e mari reflexam facile cernerent. Speciem utique habe-
bat trabis fplendentis longitudine 23 graduum, ab occidente in au-
ftrum vergens, & horizonti fere parallela. Tantus autem fplendor
tres folum dies durabat, fubinde notabiliter decrefcens ; & interea
decrefcente fplendore aufìa ett magnitudine cauda. Unde etiam in
Lujì-
Lufìtania quartam fere coeli partem (id eft, gradus 4?) occupaffe
dicitur ab occidente in orientem fplendore cum infigni protenfa ;
nec tamen tota apparùit, capite femper in his regionibus infra ho-
rizontem delitefcente. Ex incremento caudas & decremento fplen-
doris manifeflum ett, quod caput a fole receffit, eique proximum
fuit fub initio, pro more cometae anni 1680. Et in chronico Sax-
onico fimilis legitur cometa anni n o 6, cujus jìella erat parva &
obfcura (ut ille anni 1680) fed fplendor qui ex ea exivit valde cla-
rus & quaf in gens trabs ad orientem © aquilonem tendebaiy ut ha-
bet etiam Hevelius ex Simeone PDunelmenfì Monacho. Apparuit
initio menfis Februarii, ac deinceps circa vefperam, ad occafum
folis brumalem. Inde vero & ex fitu caudte colligitur caput fuiffe
foli vicinum. H fole, inquit JSlatthecus Parifenfs, dijlabat quafi
cubito uno, ab hora ter tía [reftius fexta] ufque ad horam nonam
radium ex fe longum emittens. Talis etiam erat ardentiffimus ille
cometa ab Ariflotele deferiptus lib. 1. Meteor. 6. cujus caput primo
die non confpeUtum ejì, eo quod ante folem vel faltem fub radiis
filarìbus occidijfet, fequente vero die quantum potuit vifumefi. Nam
quam mìnima fieri poteft diftantia folem reliquit, © mox occubuit.
Ob nimium ardorem [caudae feilieet] nondum apparebat capitis fpar-
fus ignis, fed procedente tempore (aie Arifloteles) cum [cauda] jam
minus flagrar et, reddita <?/?■ capiti] cometee fua facies. E t fplen-
dorem fuum. ad tertiam ufque coeli partem [id eft, ad <5osr] exten-
dit. Apparuit autem tempore hyberno [an. 4. olymp. 101.] © af-
cendens ufque ad cingulum orionis ibi evanuìt. Cometa ille anni 1618,
qui e radiis folaribus caudatiffimus emerfit, ftellas primae magnitudinis
aequare vel paulo fuperare videbatur, fed majores apparuere cometae
non pauci, qui caudas breviores habuere. Horum aliqui jovem,
alii venerem vel etiam lunam aequaffe traduntur.
Diximus cometas effe genus planetarum in orbibus valde eccentri-
cis circa folem revolventium. Et quemadmodum e planetis non
caudatis minores effe folent, qui in orbibus minoribus & foli propio-
rìbus gyrantur,'fic etiam cometas, qui in periheliis fuis ad folem
propius accedunt, ut plurimum minores effe, ne folem attrazione
fua nimis agitent, rationi confentaneum videtur. Orbium vero tranf-
verfas diámetros & revolutionum tempora periodica, ex collatione
cometarum in iifdem orbibus poft longa temporum intervalla redeuntium,
Ln
T er
I E R
ti us.