tur ; at motus relativus ab his viribus non mutatur neceffario. Nam
iì eædem vires in alia etiam corpora, ad quæ fit relatio, fie impri-
matitur, ut fitus relativus confervetur, confervabitur relatio in qua
motus relativus confifìit. Mutari igitur potei! motus omnis relativus,
ubi verus confervatur, & confervari ubi verus mutatur ; & propterea
motus verus in ejufmodi relationibus minime coniiitit.
Effetìus, quibus motus abfoluti & relativi diiiinguuntur ab invicem,
funt vires recedendi ab axe motus circularis. Nam in motu
circulari nude relativo hæ vires nullæ funt, in vero autem & abfo-
luto majores veÌ minores pro quantitate motus. Si pendeat fitula
a filo prælongo, agaturque perpetuo in orbem, donee filum a con-
torfione admodum rigefeat, dein impleatur aqua,, & una cum aqua
quiefcat ; turn vi aliqua fubitanea agatur motu contrario in orbem,
& filo fe relaxante, diutius perfeveret in hoc motu ; fuperficies a-
quæ fùb initio plana erit, quemadmodum ante motum vafis : At
poitquam vas, vi in aquam paulatim impreffa, effecit ut hæc quoque
fenfibiliter revolvi incipiat ; recedet ipfa paulatim a medio, af-
cendetque ad latera vafis, figuram concavam induens, (ut ipfe ex-
pertus fum) & incitatiore femper motu afeendet magis & magis, donee
revolutiones in æqualibus cum vafe temporibus peragendo,
quiefcat in eodem relative. Indicat hic afeenfus conatum rece-
dendi ab axe motus, & per talem conatum innotefeit & menfura-
tur motus aquæ circularis verus & abfolutus, motuique relativo
hic omnino contrarius. Initio, ubi maximus erat aquæ motus relativus
in vafe, motus ille nullum excitabat conatum recedendi ab
axe : aqua non petebat circumferentiam afeendendo ad latera va-
fis, fed plana manebat, & propterea illius verus motus circularis
nondum inceperat. Poflea vero, ubi aquæ motus relativus decre-
vit, afeenfus ejus ad latera vafis indicabat conatum recedendi ab
axe - atque hic conatus monitrabat motum illius circularem veium
perpetuo crefcentem, ac tandem maximum fatìum ubi aqua quie-
fcebat in vafe relative. Quare conatus ìfle non pender a tianfla-
tione aquæ refpeflu corporum ambientium, & propterea motus cir-
cularis verus per tales tranflationes defìniri nequit. Umcus eft corporis
cujufque revòlventis motus vere circularis, conatui unica taa-
quam proprio & adacquato effettui refpondens : motus autem relativi
pro- v-ariis relationibus ad externa innumeri funt ; & relationum
. ìnit&rj
tnftar effeftibus veris omnino deftituuntur, nifi qa tten» verum 0 » « » .
inm & u n T c l motum participant. Unde & in fyflemate eorum
ani coelos noflros infra coelos fixarum in orbem revolvi volun ,
& Platetas fecum deferre; fingute coelorum partes, & phi»
qui relative qui'dem in coelis fuis proximis quiefcunt, movemut
vere Mutant enim pofitiones fuas ad invtcem (fecus quattì
vere’ quiefeentibus ) unaque cum coelis delati participant eomm
motus? & ut partes revolventium totoi-um, ab eorum axibus fece*
a M K i B non funt igitur eæ ipfæ quantitates, qüarum
n omina præfeferunt, fed funt earum menfuræ illæ fenfibiles (vers
an errantes) quibus vulgus loco quantitatum menfuratavtrm ufltur.
At fi ex ufu definiendæ font verborum fignificationês ; per nomma
m temporis, fpatii, loci & motus proprie inteffigend'æ erunt hæ
menfuræ fenfibiles ; & fermo erit infolens & pure mathematicus, li
quantitates menfuratæ hic intelligàntur. Proinde vim inferunt faerts
literis, qui voces hafee de quantitatibus menfuratis ibi mterpre-
’ tantur. Neque minus contaminant mathefin & philofophiam, qui
quantitates veras cum ipfarum relationibus & vulgaribus menfuris
confundunt.
Motus quidem veros corporum fingulorum cognolcere, & ab
apparentibus aftu diferiminare, difficillimum ef! ; propterea quod
partes fpatii illius immobilis, in quo corpora vere móventur, non
incurrunt in fenfus. Caufa tamen non eli prorfus defperata. Nam
argumenta defumi poflunt, partim ex motibus apparentibus qui funt
motuum verorum differentiae, partim ex viribus quæ funt motuum
verorum caufæ & effeftus. Ut fi globi duo, ad datam ab itï-
vicem diflantiam filo intercedente connexi, revolverentur circa
commune gravitatis centrum ; innotefeeret ex tenfione fili conatus
globorum recedendi ab axe motus, & inde quantitas motus
circularis computari poffet. Deinde fi vires quælibet æquales in
alternas globorum facies ad motum circularem augendum vel mi-
nuendum fimul imprimerentur, innotefeeret ex auéta vel diminuta
fili tenfione augmentum vel decrementum motus ; & inde tandem
inveniri poffent facies globorum in quas vires imprimi deberent,
ut motus maxime augeretur ; id eft, facies poflicæ, five quæ in motu
circulari fequuntur. Cognitis autem faciebus quæ fequuntur,
C z &