E D I T O R I S
mofphæras, ex natura fua, circa folem moveri & feéliones conicas
defcribere ; qui fane motus multo facilius concipi potefi, quam con-
fimilis motus vorticum fe Jnvicem permeantium. Denique planetas
ipfos & cometas circa folem deferri ab atmofphæris fuis credendum
effe ilatuat, & ob repertas motuum cæleftium caufas triumpbum
agat. Quifquis autem hanc fabulam rejiciendam effe putet, idem
& alteram fabulam rejiciet : nam ovum non eit ovo fimilius, quam
hypothefis atmofphærarum hypothefi vprticum.
Docuit Galilaus, lapidis projefti & in parabola moti deflexionem
a curfu retìilineo oriri a gravitate lapidis in terram, ab occulta fci-
licet qualitate. Fieri tamen potei!: ut alius aliquis, nafi acutioris,
philofophus caufam aliam comminifcatur. Finget igitur file materi-
am quandam fubtilem, qu® nec vifu, nec taéfu, neque ullo fenfu
percipitur, verfari in regionibus quæ proxime contingunt telluris fu-
perficiem. Hanc autem materiam, in diverfas plagas, variis & ple-
rumque contrariis, motibus ferri, & lineas parabolicas defcribere contender
Deinde vero lapidis deflexionem pulchre fic expedìet, &
vulgi plaufum merebitur. Lapis, inquiet, in fluido ilio fubtili natat
& curfui ejus obfequendo, non potefi: non eandemuna femitam de-'
fcribere. Fluidum vero movetur in lineis parabolicis ; ergo lapidem
in parabola moveri neceffe eft. Quis nunc non mirabitur acutif-
fimum hujnfce philofophi ingenium, ex caufis mechanicis, materia
fcilicet & motu, phænomena natura ad vulgi etiam captum praclare
deducentiç ? Quis vero non fubfannabit bonum illum Galilaum, qui
magno molimine mathematico qualitates occultas, e philofophia féliciter
exclufas, denuo revocare iuftinuerit ? Sed pudet nugis diutius
immorari.
Summa rei hue tandem redit: cometarum ingens eft numerus;
motus eorum funt fumme regulares, & eafdem leges cum planetarum
motibus obfervant. Moventur in orbibus conicis, hi orbes funt valde
admodum eccentrici. Feruntur undique in omnes cælorum partes,
& planetarum regionesliberrime pertranfeunt, & fæpe contra figno-
rum ordinem incedunt. Hæc phænomena certiflime confirmantur
ex obfervationibus aftronomicis: & per vortices nequeunt explicari.
Imo, ne quidem cum vorticibus planetarum confiftere poffunt. Cometarum
3
P R r E F A T I O
'metarum motibus omnino locus non erit; nifi materia illa fiflitia penitus
c Ccßlis atnoveatur.
Si enim planet® circum folem a vorticibus devehuntur ; vorticum
W f f i quae proxime ambiunt unumquemque planetam, ejufdem den-
fitatis erunt ac pianeta; uti fupra diétum ejh Itaque materia fila otn-
nis qu® contigua eft orbis magni perimetro, parem habebit ac tellus
denfitatem: qu® vero jacet intra orbem magnum atque orbem faturm,
vel parem vel majorem habebit. Nam ut conftitutio vorticis permanere
poflit, debent partes minus denf® centrum occupare, magis
denf® longius a centro abire. Curn enim planetarum tempora periodica
fint in ratione fefquiplicata diftantiarum a foie, oportet partium
vorticis periodos eandem rationem fervare. Inde vero fequitur, vires
centrifugas harum partium fore reciproce ut quadrata difiantiarum.
Qu® igitur majore intervallo diftant a centro, nituntur ab eodem recedere
minore vi: unde fi minus denf® fuerint, neceffe eft ut cedant
vi majori, qua partes centro propiores afcendere conantur.
Afcendent ergo denfiores, defcendent minus denf®, & locorum fiet
invicem permutatio ; donee ita fuerit difpofita atque ordinata materia
fluida totius vorticis, ut conquiefcere jam poflit in squilibrio
cònftituta. Si bina fluida, quorum diverfa ett denfitas, in eodem
vafe continentur ; u-tique futurum eft ut fluidum, cujus major
eft; denfitas, majore vi gravitatis infimum petat locum : & ratione
non abfimili omnino dicendum eft, denfiores vorticis partes majore
vi centrifuga petere fupremum locum. Tota igitur illa & multo
maxima pars vorticis, qu® jacet extra telluris orbem, denfitatem
habebit atque adeo vim inerti® pro moje materi®, qu® non minor
erit quam denfitas & vis inerti® telluris: inde vero cometis tra-
jeéìis orietur ingens refiftentia, & valde admodum fenfibilis; ne
dicam, qu® motum eorundem penitus filiere atque abforbere poffe
merito videatur. Conftat autem ex motu cometarum prorfus re-
gulari, nullam ipfos refittentiam pati qu® vel minimum fentiri potefi;
atque adeo neutiquam in materiam ullam incurfare, cujus aliqua fit
vis refiftendi, vel proinde cujus aliqua fit denfitas feu vis inerti®.
Nam refiftentia mediorum oritur vel ab inertia materia fluid®, vel a
defeftu lubricitatis. Qu® oritur a defeéfu lubricitatis, admodum ex-
iguaeft; & fané vix obfervari poteft in fluidis vulgo notis, nifi valde
c tenacia