quam Latinos nominibus pronuntiavit, ea esse in d e- A
ciinabilia. Et sunt ind eclinabilia, in q u it, tarn apud
Gréecos elementorum nomina quam apud Latinos :
sive quod a barbaris inventa dicuntur ; sive quod Simplicia
h * c e t s tab ilii.esse debent, quasi fundamentara
omnis d o c tr in * immobile ; sive quod nec aKter apud
Latinos poterat es se, etc. Debuit certe »ex hoc in d ef
clinabiliùm numero saltera excipere Priscianu
s, quod habere genitivum singulärem 2ÍYf««o?,
pluralem 2 iY¡xávwv apud Platonem Comicum, nomi-
nativum et accus. 2 tma ra apud Xenophontem alibi
[ s . v. ffÍYfxa e t xáitira J ostendam, ubi. e t de vocibus
agam q u * e x elementorum nominibus fa c t* fuerun t,
cujusmodi sunt e x hoc 2 íyp .a ist®, £ty[tyxosi8)\q sive
2 iYp.oec8^¡?, yAffiYP-05, ^ex quo vox Aoiyp.oirocw, item
IIoXijffiYpM)?.
[Xenoph. Hellen. 4, 4> io : Oí 8s ApYeioi, Spiovve? va
(TlYfAava l i t i XWV CCGTTIOIOV, ¿)? Sixuwvíou?, ouSev Icpo^ouvxo-
svÓa 81) X^svat e’ncwv 6 Haoíp.ayo?, Nal xw 2 t¿>, ApYsìoc,
*|»su<7£i up. pe toc (jtYpaxa xauxa, ywpetv 8p.dae. « Unde satis
patet quid tribuendum sif praecepto Helladii in Chre- B
stomathia[ap. Phot.lBibl. cod. 279, p. 5 3 2 , i 5,a , Belck.
Meurs. Op. t, 6, p. 3o 8] , Thes. Gronov. t. 1 1 , p. 963 :
Tòc vü cpapiv, xal vài uu, TcXvjOuvTtxto? Ixcpwvetv IQéXovxe?
va axoiyeia.- O íÍtw xal- toc ocyp-a Sei Xeyeiv, àXX’ oòyl toc
otyp-axa • xal Y“ P axXixa xwv cxoiyeíwv xa ovop.axa. Acó
xal xò 7rapà Hevocpwvxi Iv xot? EXXrjvcxot? eìpv)p.evov
oòy 6«p* iv xòt <rÍY¡xaxa xwv aoiriSwv dvayvtaaxéov, àXXòc
SiauXXaSw? xò: uiyp.tx, xal dir aXXi)? dpyrj? xèc xwv
dairiSwv, xaxòc 8 tocara a tv. V. Meurs. ad h. 1. et Palmer.
Exercitt. ad Auctt. Gr. p. 70 , qui Helladii vanitatem
e t aliis argumentis demonstra runt, et locis Platonis
Comici et Eubuli ap. schol. Eurip. Med. 476» qui
hujus nominis plurali numero usi sunt. » Sturz. Le x.
Xenoph.] [Helladium tuentur Porson. e t Schaefer, ad
Eur. Med. v. 1. ; eumque secutus est L . Dindorf. in ed.
sua Hellen.; cfr. tarnen Riemer, e t Passow. in Lexx.
s. v. o-typa.] Praeter istud autem nomen elementi
S iy p a , [Priscianus] debuit fortassis e t rdppca excipere
: nam e t h oc declinatum invenisse mihj videor.
Sed donee exemplum su ppeta t, in dubio relinquatur. C
[ In Thesauro quidem declinati y nullum occurrit
exemplum ab HSt. laudatum, nec alibi apud Graecos
inveniiqus.] Hoc addo, artículos praefixos reliquis elementorum
nominibus indeclinabilibus, sicut e t aliis
quibuslibet vocabulis q u * indeclinabilia su n t, yeluti
declinationis loco esse. Dic itur enim xò AXcpa, xou
AXcpa, xw vAXcpa : itidemque in p lu ra li, xòc AXcpa, xwv
AXcpa, xoi? AXcpa. Eodem modo xò Bvjxa, xou Bvjxa, etc.
Semper autem praefigitur neutrius generis articulus,
quod et ypáppa et axocyeiov, quae literam et elemen-
t.um significant, neutrius generis sint. Possunt tarnen
hunc articulorum usum praestare et alia vocabula illis
praefixa : veluti quum dicitur in p roverb io, Tpccoxair-
~a xdxtoxa.
AXcpa numero declarando ad hib e tu r, et primum
significat, sicut Brjxa secundum, Tdppa tertium, itidemque
in c.eteris. Sed quadam velut praerogativa in
isto literarum usu libri Homerici donati fuerunt.
Primus enim ü ber Iliadis, sive O d y s se * , vocatus fuit
AXcpa, secundus Brjxa, tertius Táppa fa lq u e ita dein- D
ceps ; existimanturque harum appellationum auctores
fuisse veterès grammatici, .ac nominatim Aristarchus.
[Cfr. C. K och. Kl. Odyss. Einl. p. x x x v i.] H unc autem
istorum elementorum usum videmus in versibus singulis
qui libris illis praefixi sunt, et ’Emypacpal vocan-
tur , i. e. inscriptiones., seu tituli : quod singulis sin-
gulorum .àrgumentum contineatur. V erb i gratia :
libro p r im o , AXcpa Xtxjc? Xpòoou, Xocpòv axpaxou, eyQo?
dvdxxwv. Libro secundo , Brjxa 8’ oveepov eyec, ayop^v,
xal vrja? Xyaiwv. Juncto deinde unicuique horum no-
minum substantivo dicitur -fj aXcpa ^a^wSia, addendo
aut subaudiendo xrj? TXidSo?, sive ’OSuoaeia?, itidemque
in g en itivo , xrj? aXcpa ßa<j«p8ca? : eodè.mque
modo cum Brjxa, cum ràp.|xa^ ceterisque omnibus,
pergendo videlicet illud substantivum et per reliquos
casus declinare, Legimus porro e t alii substantivo
ju n cta haec nomina ap. Éustathium, dicentem e t xo
aX^a.x|xrj[xa, xòuaXcpa xjxijjxaxo?, et ita deinceps. Voca-
turque xp.rj¡xa unusquisque lib e r , respiciendo ad tQtum
poema, quod e s t velut awjxa. Sed an Eustathius hanc
vocem xpcrjpca in ista significai ione aliunde, an a se
affe rat, non satis liquet. Quamvis autem hie scribat
[ad II. p. 5 ed. Bas.Jveteresgrammaticos ouxw xip.rjaat
xijv 'Op.r)pcx^v TOiriaiv xw icpeaoeiw xwv axotyeiwSwv ypapi-'
p.àxwv, idem tamen e t a quibusdam philosophis in
suorum librorùm inscriptionibus factitatum fuisse
testa-tur. Addit idem hanc ob causam libros Homeri-
cos Yp^p>p>aToc edam fuisse vocatos , sicut AXcpa, Brjxa,
et reliqua hoc nomine appellan tur. Ubi quamvis sin-
gularis numeri mentionem nullam faciat, non dubito
tamen quin et sigillatim unusquisque liber ypapcp-a
dictus fu e r i t , addita numerali appellatione : hoc
modo, xò rrpióxov-. Ypòcpcpa, xo Seuxepov yP^P-P1«» ita
deinceps. E x his p a te t quousque extendi debeat-quod
de yAXcpa ceterisqiie" elementorum appellationibus
d ix i, nimirum numero declarando adhiberi. Alioqui
enjm passim hoc declarandi numeri officio funguntur
per se ipsorum elementorum notse. Significat enim a
primum, vel primam, ß secundum vel secundam, et
ita deinceps. Sed ad discernendas ab aliis has lite ra s ,
quum numerales sunt., s.eu numeratìvse, si ita loqui
lic e t , lineolam illis quidam superposuerunt, alii accentuai
acutum : quidam cum lineola literas quibus
terminatur ipsa numeri appellatio addiderunt : pro
•jcpwxo? scribentes a habeas superne lineolam cui af-
fixa esset syllaba 0?, e t quidem minutiore scrip tu r *
genere scripta : pro Tcpwxou, scribentes a habens superne
lineolam quae affixam haberet syllabam ou cum
accentu : pro irowrcp, a. habens superne lineolam cui
affixa esset litera w , cum accentu itidem. Quorum
compendiorum, ita enim compendiari* n o t* vocari
compendiarie possunt [formas margini apposuerat
HSt.j. Eadem est autem et accusativi xpwxov ratio :
scribitur enim litera a , cu i superponitur lineola affixam
habens syllabam ov. Quine tiara in scribendo
feemipino irpwrri et neutro -jrpwxov idem mos servatur.
Hac autenì -de re monendum te eanfi pr*sertim ob
causam existimavi, quod sciam a nonnullis ignorata
lo, vetera exemplaria legentibus, negotium illis
exhibuisse.
= De his notis numeralibus interdum minus bene
intellectis vel confusis d ixi ad J. Lyd. De ostent.
p. 335 : adjicio nunc locum Concil. Lateran, t. 3 ,
p. 863, C : Ix xou xaxòc Euvopciou Xóyou B 1... el sxetvw ßou-
Xexac. Leg. Ix x. x. E. X. A'... sì Ixeivo ß. u t patet e x
editis S. Gregorii Nyss. t. 2 , p. 66, C. In titulis ago-
nisticis literas A , B , F , lineis p r * f ix a s , tres *tates
designare eorum qui stad io, pu g ila tu , p an c ra tio , etc.
certarint, nempe TcacSa? proprie'dictos, dyévelovs, viros,
docet Boeckhius Corp. inscrr. gr. 1 .1, p. 35g , n° 245 ;
cfr. ib. p. 355, n° a35^p. 36o, n° 246. Hase.
vAXcpa penulatorum, Brjxa togatorum jocose dixit
Martialis, pro eo quod e s t, Primum locum tenens inter
penulatos, secundum locum inter togatos obti-
nens : u t videlicet inter literas A lp h a , primum, Beta
secundum locum habet. Erasmus [Adag. Chil. 2, cent. 4,
17 , p. 423, ed. Paris. 15 72 ,] aXcpa penulatorum expo-
nit pr*c ipu um et quasi primatem. Ego, u t dfXcpa penulatorum,
primarium penulatorum, ita etiam ßrjxa
togatorum, secundarium togatorum, si modo secun-
darius ita usurpari posset, exponendum censerem.
Scazontes Martialis in quibus jt a lu s i t , sunt is t i, lib. 5,
[E p ig r . 2 6 : ] Quod Alpha d ix i, Cod re, penulatorum
T e n u p e r , aüqua quilm jo ca rer in ch a rta , Si forte
bilem movit hic tibi versus, Dicas licebit Beta me
togatorum. Talem jo cum , aut certe talem jo c i for-
mam habet distichum lib. 1 (E p ig r . 5 i) : Si tibi Mi-
styllus coquus, ^Emiliane, vocatur, Dicetur quare non
Taratalla mihi? Quum enim utraque harum appel-
lationum ex Homerico isto versu sumta s i t , qui non
semel [II. A, 465 ; B , 428 ; Od. T , 462 ; M, 365 ; S , 43o,J
apud eum legitur, MtaxuXX4v x’ apa xofXXa, xal ¿peep’ ¿Selo
tu iv eicecpav : ita jocatu r p o e ta , Si tu e x primo versus
Homerici vo cabu lo, ¡xioxuXXov coquo tuo nòmen
imponere tibi permittis , cur mihi e x sequentibus vo cabulis
t apa xdiXXa nomen ei dare non- licebit? Sicirk
pr*cedente epigrammate, Si te nomine p r im * G r * -
corum lite r * ap pella vi, tu me vicissim nomine se-
cu n d * appellato. S cio tamen quibusdam videri aliqiiid
jnajoris a rgu ti* his versibus subesse : sed vereor ne
nimis arguti esse velint.
[Tres q u * sequuntur lin e * in Indice suo addidem
Hst.i
yAXq>a, P r im * alphabeti G r * c i lite r * nomen. A c -
cipitur autem e t pro Eo, qui primus sit s. primas te-
neat aliqua in re, u t a me initio hujus libri dictum est.
[Jacobs. Anth. 10, 146 : «ol dizb ¿Xcpa vel sunt ii quorum
nomina p er a incipiebant, vel ii qui dignitate
florerent. » S c h * f. Mss.]
“AXcpa xal Brjxa., Alphabe tum, ut vulgo loquitnur.
Juvenalis 14 (2° 9) : Hoc discunt omnes ante alpha
et beta p u ell* . Aratus autem apud Stephanum Byz.
(v. TdpYap«)> e t Anthol. Epigr. lib. 2 , pag. 164, m e*
editionis [ Jacobs. Anth. t. 1 , p. 18 7 , Brunck. Anal.
1.1, p. 253 et Jacobs, not. t. 7, p. 170], inverso propter
metrum ordine d ix it, rapyapewv Ttacalv ¡Jrjxa xal aXcpa
XIywv : i- e - Gargarensium liberos dementa docens,
seu prima d ementa. [Luc ill. epigr. 80, Jacobs. Anth. 3,
45 : ou 8uvax’ aXcpa ypdtcpetv : « il ne sait pas faire une
pansé d’a, » Jacobs. An th. 9 , 491- S ch * f. Mss.]
— Arripiunt enim has e ludo atque p u e r it i* disciplina
petitas similitudines s *p e scriptores g r * c i cum
veteres turn recentiores. Philo Allegor. legum, lib. 3 ,
vol. 1 , p. 1 1 1 , 1 . 3 i : T i Y«P j av X.eY«o xw itai8l xpavw?
xal aacp£5?, Set^a? xo a axotyeiov, oxt lax 1 yòcpcpa. S. Ba-
silius Epist. 4-o i, ad Amphilochium, t. 2 , p. 1x8 7 ,
A; £7cl pcev yòcp xwv p.a0yijAaxwv, rrcaxeuaac 8ei icpwxov 8xc
a léyexac, paQovxa xou? yapaxxrjpa? xal xrjv Ix<pojvr)acv.
S. Joann. Chrys. Or. 88, in c. 27 S. Matth. 1.1, p. 9 1 5, A :
¿Sorcepav ec xaiSiov to aXcpa axotyscov axouov ttoXXccxc? xal
p.r) pcavOdcvov, EYxaXoirj xw 8i8aaxaX(p. Id. Homil. 4 in E p .
ad Coloss. 4, p. 1 x 2 ,1. 9 : xal ijp,ec?XIyo[/.sv xoXXdcxt? xoc?
7ra 18101?, 8xav t8vj? Iv xw ^iSXicp xo a axoiyecov, avap-wj-
aOrjxi oxi Iv xrj rctvaxiSi aùxo elye?. Id. Homil* 9 in Ep.
ad Hebr. 4 > P- 4 6 1 , 1. 6 : wa-icep yàp in i xwv axoiyecwv
tb nav xb aXcpoc auveyei, xat 8 OepceXio? xrjv 7caaav otxoSo-
p.vjv. S. Gregor. Nyssen. Orat. 1 , de pauperibus aman-
dis, t. 3, p. 235, B : woTcsp ycto Ixeivoc [oi Ypocp-p-axioxal
xaloi TtaiSeuxal] xoù? vrjiriou? xal d/eXXc^opcIvou? ext 7cat8a?
7rapa xwv iraxépwv 8e^apcsvoi upoxe^ov Iv xw xrjow xò
àìkya yapde^avxe? xal xòc iijrj? xwv axoiyscwv, xdc xe ¿vopcaxa
auxwveiSIvat 8i8dcaxouai, x.x.X. nam sequentia, quamvis
utilia ad cognoscenda ludorum literariorum s * c . 4
insti tuta, ut longiora omittimus. H ase.
AXcpa xal p-éya. quo sensu usurpentur in Apoca-
lypsi, dicetur in litera 12.
AXcpa, u t ad alteram illam derivationem veniam,
de qua , licet vana, dicturum me promisi, deductum
esse a verbo yAXcpw, significante Invenio, testa turEty-
mologus, earn ob causam quod prima literarum inventa
fuerit.
— Etym. magn. 1 , 1 0 : AXcpa xò axoiyeiov, Tuapòc xò aXcpw
xò s&pìaxw* Tcpwxov Y®p xwv aXXwv axocyecwv eòpéOrj- rj
aitò xou xaxòc ap.oi6òc? TroXixeueaOat ‘ cxXcpeiv Y«p vò dtietSetv.
Etym. magn. exscripserunt Grammatici anonymi ap.
Iriart. codd. g r * c . Mss. M atrit. t. 1, cod. 8 1 , p . 297, b,
cod. 8 3 , p. 3 1 5, b , et pr*sertim cod. 1 14 , p. 448, b ,
itemque Phavorinus initio. Adi sis Etym. Gud. ed.
Sturz, p. 39, 39, Apoll. A lex. De construct. 1 , 3, p. i 3,
ed. Bekk., qui similia pr.oferunt. S in n e r .
Moschopulus quoqu e, sicut et alii nonnulli, yAX<pa
vult ab AXmw habere originem, sed aliam ob ratio-
nem : quod nimirum ex yAXcpa primo .elemento inventa
fuerint et cetera. Ejus enim in sua Grammatica,
earn dico q u * nondum excusa fu it , h * c sunt
yerba : AXcpa Ttapòc xò AXcpw xò e&pcaxw 1^ aòxou yàp
e&peOy) xal xòc Xowròc axotyeìa. A t Euripidis Scholiastes
[ad Med. v. 299] contra v u lt ’AXcpàvw, idem significans
quod ¿Xcpw, ab aXcpa ortum haibere. Ego- vero non
quidem’AXcpòcvw, sedAXcpw, ex quo deinde factum illud
fuit, e x AXcpa oriunaum esse arbitror. Quum enim
hterarum in v en tio , quarum prima est AXcpa, supra
quamvis aliam celebrata e t nobilitata fu e r it, eos qui
nomen pr im * illius lite r * audirent, inventionis omnium
recordari solitos, u t ii qui AXcpa xal B9jxa voca-
bant quod vulgo alphabetum d ic itu r , sub duabus illis
AXcoa xal Brjxa omnes comprehendebant, hinc tandem
verbum AXcpw deduxisse, non absimile vero .esse vide-
^-ur. Quod meum coramentum tamen non ita mihi
A placet u t aliud probabilius non desiderem. Sed quale-
cumque illud e s t, plus fidei saltem mereri existimo
quam duo illa quibus derivationis lite r * AXcpa a verbo
AXcpw ratio redditur. Ut enim demus, quoa dandum
non e s t, AXcpa non esse ab Hebr. *iSn, sed aliam ei,
qu*rendam esse originem, non video quomodo rationi
consentanea loquaturqui dicit AXcpa esse ab AX-
■> cpw, quod primum omnium elementorum inventum
fuerit; quod enim secundum e s t , inventum et ipsum
fuit : itidemque quod tertium, atque ita deinceps.
Nec video quomodo excusàri commentimi istud pos-
s i t , nisi, si hic jocari lic e t, proverbii valde triti au c-
toritate defendatur, quo dimidium facti habere dicitur
qui coepit. A t causam quam Moschopulus red-
tli t » quo patrocinio tuebimur ? AXcpa, in q u it , ab aXcpw,
significante Invenio : quoniam e x eo et cetera eie-
menta inventa fuerunt. Hoc certe si veriim e s t , s i ,
inquam, prim® lite r * inventio ceterarum inyentio-
nem p r *b u e r it , consentaneum id quoque veteri illi
proverbio esse respondebimus. Sed vereor ne potius
B ipse Cadmus nobis sit advocandus, si scire velimus,
quomodo e x prima litera ceteras invenerit.
AXcpa primo loco positura a Cadmo, nam e t h * c
commenta me commemoraturum sum pollicitus ,
quamvis ipsa quoque, stante vera ilia lite r* AXcpa
derivatione, concidant, censet Ammonius ,apu dPlu t.
Sympos. 9 (qu * st. 2 , c. 3 , p. 10 4 7 , ed. Wyttenb.)
quod Phoenices AXcpa nominent bovem : cui quidem
non secundus aut tertius, ju x ta Hesiodum, sed primus
inter necessarias res locus debeatur. Moschopulus
autem primam sedem obtinuisse illud tradit,
quod a seipso incipiat pariter et desinai : quum d e menta
cetera a seipsis inchoentur, sed non itidem
finiantur»
= R evera phoenicia et h e b r* a lingua, ut ferunt,
bovem designai : cfr. Gesen. Gesch. der hebr. Spr.
p. 168, sqq. Qua cum notitia jungas quod Pausanias,
Boeot. s. lib. 9 , c. 1 2 , 1 , t. 3, p. 37, Fac. narrat : Cadmo,
quum Delphis in Phocida abiret, Bovem ducem itineris
fuisse. Cfr. Hug. Erf. d. Buchstab. 2 4 , 25. Hamaker.
C autem, Misceli. Phoen. p. 57, ideo Hebr*os Aleph suum
primo posuisse loco credit quod ejus hieroglyphum
potuerit esse l ü , nomen Dei xax’ I^oyijv. Mira profert
Theodos. Alex. Grammat. p. 1 : ‘H x£5v nap’ EXXrjac
axotysiwv eiaaYwy^ aitò xou aXecp yIyovsv> Éépaixou itpwxou
axotyetou, 8 lpu,7)vsuexai pcdcÖ7iai?, IvxeXXopcsvov xw eiaayo-
p-Ivw icacSl xal leyov • pcòtOe • ¿cp’ 06 aXecp, xal aòxol 8rj oi
EXXvjve? ópiocw? u.ip.y)a4jA£vot xò aXcpa xsxXijxaai xal auve-
^eajwvvjQri -f) cppdac? x9j? l6pac8o? 8taXexxou xrj IXX7)v(8i 8ca-
Xsxxw • l'va yòcp s?7c») xw iraiSl avxl xou p-aOs, ^xei* xouxo
yòcp Ippc7)V6uexat xò aXcpa • xò vòcp aXcpeiv jj7ixelvXéYe,yat xaxòc
xijv iXXyjviSa ScdcXexxov • aXXa xal oj? Tupwxou ovxo? axoc-
yetou xou aXcpa xal dirò 6eóu SoOevxo? xw yévet xwv avöpw-
icwv, xou avocijavTo? axop.a ei? aiiveaiv xwv Ypap-(Jcdxwv e8ei
xal x-))v IxcpwvTjacv Ix epuaew? Scòc xou peyaXou avotyp-axo?
yiveaQac aòxou, aXcpa87)XaSvj' xòc 8’ aXXa xwv axotyetwv 8tòc
ßpayeia? Ixcpwvvjaew? xal avoiijew? xou oxòpcaxo? Ixowvouv-
xai xal axaYYsXXovxat, ubi Gcettling. Animadv. p. 207
conferri ju b e t Villoison. Anecd. t .'2 , p. 187. Photius
Bibl. cod. 190, p. 1 5 1, b, 9 e t pod. 279, p. 529, b , 27,
D notat P tolem*um Heph*s.tionem et Helladium nugas
egissè asseverali tes Mosem ideo aXcpa vocari, quod
corpus dXcpoi?, vitiligine, maculos.um habuerit. Hue
ex parte referenda sunt verba in 2 uvay. Xelj. ypija.
apud Bekker. Anecd. pag. 38 1 , vel apud Bachmann.
An. i , 73 : AXcpa : xóuxo òicò d^oivixwv ßo0? xecpaXi) Ixa-
Xeixo. K a l Mwiia^? SI 8 vo|/.o0lx^? 8irò TouSatwv 8iòc xò
icoXXou? eyeiv dXcpou? Iv xw erwu.axt o8xw? IxaXetxo. AXXòc
xouxo Nixapyo? 8 xou Ap.[Awviou Iv xtj> irepl ’IouSaiwv
yXuapei. AXcpa 8e IxaXeixo xal 8 ou? .8 irXij^a? xòv
ASwvcv. ’ExXijöv) 81 o8xw? 6irò AoSwxwv xwv Iv i>oi-
vtXT) • xaXeixai 8e irapòc ^»ocvi^cv 8 d7njV7)? xal aypio?.
AXcpa 81 xaXetxai xal 8 yOoipi? uirò BcéXiwv. AXXòc xal xò
IXdcyioxov. Herculem ab Alpheo aXya denominasse et
literarum primum posuisse nugatur Ptol. Heph. ap.
Photium, cod. 190, p. i 5 r, b, 7. S in n e r .
— Quibuscum literis a confondatur a librariis in
CODICIBUS MSS.
A confunditur cum a , Markland Iph. Taur. i 485,