op- zijne met den naam der stad Dordrecht geslagene muntjes Wilhelm»» in
plaats van Guillelmm genoemd heeft.
Zijn de muntjes van den Roomsch-Koning Willem I I , dan moeten- ze gesla-
gen zijn tusschen zijn 15s en 19° jaar (ziev. alkemade , bl. 47-), toen- hij tot
Roomsch-Koning gekozen- werd. Toen toch nam hij- eene- andere type aan (met
den arend); ook met de rosetten in de hoeken- van het kruis, welk laatste ge-
volgd is door Ftoris den Voogd en Floria V. Vroeger had Willem' de reset
alleen achter het omsGhrift. op de vz., welke roset kennelijk toen reeds- het
muntteeken van- Dordrecht was.
Doch keeren- wij terug- tot de regering van Wiltem -Eft, en' besohouwen wij
de verschillende' soorten van munten, die er onder zijne- regermg- in dte staats-
stukken voorkomen.
Reeds dadelijk vinden wij- in 1805- melding van: 20 pont smarten towrnoysen
(y. MiEMS I I , bl. 5I>; in 1306 zijn de berekeningen in Solidndsche pondetu en
soellinghen; ook word0 gesproken van: penmnglie S ella n ts.’(bl. 55 en 5ft>; in
dat zelfde jaar lezen wij van 1755 pond Soil, in payemente , eenen Gomncx tour-
noise voor 9 penningen; dat wil zeggen, dat negen deniers (penningen) zoo veel
waardig waren als een Toursche ©root, geslagen op den voet der Koninklijke
Fransche Grooten ('groot is eigenlijk groote munt , monnoye grosse)'-; ziè bl1. 5;8.
In deze .dagen, toen er betrekkelijk nog zoo weinig numerair was, lfezen wij
echter wel eens van zeer groote sommen; zoo vinden wij in gemeld jaar 1306 :
h die welgeboren luyden van. Zuyt hollant hebben in den oorloge, dat geweest
// is tusschen Willem, Grave van Henegou, van Hollant, enz. ende den Heeren
ii van Vlaenderen ende haeren helperen te coste gedaen vijftich duysent pond
h Hollandsche ende die huysluyden van Zuythollant hond'ert duysent pond' Hol-
//landsche;// — dus respectivelijk 12 en 24 millioenen stuks deniers; ziè bl.
59. — Bij tollen schijnt men nog veelal te. hebben laten- betalen met het g eli,
dat men aan boord had ; zoo lezen wij in’ 1307 van-te Driel te betalen. tolgeld’:
«van elken schepe harings vier groot Loevens* [d. ii 4 8 'penningen] “ende 20 ha-
ringen ; — van- elcken vate wijns ses groot Cuelsofie ; -r- van' elblen wollen
laken 4 groot Loevens-; — van elken schepe harings agtien grooten Holland's //
(bl. 64). Te Utrecht rekende men in 1307 ook meX penden smarter Tömoisen ;—
met bijvoeging: // ende alle -dit voerghenoemde gheU sal wesen suarte Tornoise
mof payment eenen ,groeten Tornoisen voer sestien penning he u (bl. ,67),; -t. a. p.
bl. ;69 lezen wij weder -van sex librae Jlollandioe : ook ree. .denarii SoUandiae.
In .Zeeland -rekende men veelal ¡met ’Vlaamsohe munt; zie de -vermelding van
novi Mandremes in een Zeeuwsch stuk bij y. -mixbisv bl. 78-; — in 1309 lezen
wij : — « van Heren Wolfarts doot, gheven sullen ende gelden dusent pout swar-
ter tomoysen, -enen groten tonrnoys gerekent voer sestien penninghe ,n bl. 84 j —
in 1310,: ■»!y Boudin van Yersick, Ridder.; maecken -eondt — dat wy hebben
//ghegheven alle dat landt, dat legg'et in Striene, jeghens Foortvliet, te dyckene,
// ten thiende schoeve — elck ghemeth omme -ses schellinghen zwarten tournoi-
// se [120 Toursche grooten] ende omme eenen eapoen, elck ’sjaers eenen ouden
«grooten conincx-tournoisen -ovar sesthien penninghen.// Ten zelfden jare (bl. 96)
lezen wij van falsam i, q » mongtam falsificami ; rqp bl. 104 staat-: «20 pont
h Hdlkmtscher pennmghë, enen goeden -ConiQks (sic) -tornoyss te rekenen voor
vacht penninghe of payement daer tegens vrijs gelts ;// -zoo ook bl. 1.09: grosso
Turonense Regis pro 8 denadis computato. Wij weten niet„ waaraan die af-
wisseling van bepaling anders toe :ie -schrijven dan aan de verschillende,deniers; de
Sollandsche sflhijnen -sens zoo goed van gehalte.geweestrte -zijn ale de Toursche. Zoo
vindeà wij ook weder sten jare 1812 f(M. 123) : „ item xx « sja e rs vuyte tolne
//-van Stnenemonde, -eenen grooten T.ornois voor vii1^ ,Drs.// Duidelijk blijkt
het hier, dat- de xva penningen Toursche-deniers van slechter gehftlte waren., en
de v in en x n 1/^ Hollandsohe-deniers van goed.gehalte^ — - bl. 125 staàt: .//2074
//pond, >9 -scheliingen, 2 penningen Tournois, erflickè t ’sjaers op onsen Rent-
//-meester van Zeelant-intenemene.i/ In -1313 (bl. 131) lezen wij: « duo milia
//e t -septingentas -libras Hollandie grosse monete Turonensi regali pro 8 denariis
«computato.// In 1314 (bl. 146): //Ludovicus — Romanorum rex -IS Guillielmo,
Corniti Hollandie, — pro certis servitiis, quae nobis et Imperio feeit *
dare promittimus 52 milia librarum Turonensium nigrorum parvorum (1).// Ten
jare 1315 (bl. 151) wordt in een -Brabandsch stuk gesproken van: //xxm hon-
dert pont re n te ’s jaers, den grooten Tournoise voor xvi penningen Tournoise ;//
(1) Dat zullen die geweest zijn, waaivan de 16 stnks een Toursche groot golden.