óij3 D e P l a n t a a r t i & s
I* de ruuwe, lange T u r f , wegens de meerdere
XXVL* ^uurte van ^et ^ randhout, als gemeld is, in
H oofd- Brouweryën, Branderyën, Glasblazeryën, Steen*
*Tü£# en Pottebakkeryën , Zeepziederyën , en tot
veelerley andere Fabrieken} gebruikt. Dewyl
de Goudsmids- en Steenkolen Iterker Gloed
geeven en minder omflag, zo worden die,
evenwel, gebezigd in de Smeederyën, als ook
inde Ovens en Fornuizen der Metaal-en Scheid-
kundigeDiMet Houtskolen vermengd is de Turf,
niettemin , inzonderheid tot Kolen gebrand zyn.
de, zeer dienftig in de Yzer-Smelteryën, tot
Staalmaaken, enz»
Gebruik Op eenige plaatfen heeft men nog andere
tot den gebruiken van de Turf. Niet alleen de Vloer
"en Fondamenten, maar zelfs de Muuren der
Huizen worden ’er van opgebouwd, en de Daken,
gelyfc in Sweeden, inzonderheid wat de
Vorst belaDgt, daar mede gedekt» Ten dien
einde moeten ’er Plaggen van geftoken worden,
die bykans vier Ellen lang, een half Elle
breed, en ongevaar een .Staande Hand dik zyD,
doch aan de zyden een weinig dunner; om het
afloopen van ’t Regenwater te bevorderen» DuS
kan dezelve tien en meer Jaaren leggen, zon*
der dat menze behoeft te vernieuwen (f). Dit
is niet te verwonderen, alzo men daar toe hier
te Lande, aan de toppen der Boeren Daken,
dikwils Flap , uit de Slooten , van dergelyke
ha=
(r ) Sttckb. Vtrhani, van 1745 , of VIII. Hansop,
- A a r d e n .
Zeekant ook wel Wier
gebruikt, welke beiden zeer vast en digt te
famen pakken. Hoofd-
Het S to f, dat men Turfmolm noemt, wordtÖTUK-
dikwils op de Velden en in de Tuinen gebragt , DeTufi‘
en ftrekt voor Kleijige Gronden tot eene goede
Mesting, zo wel als de Turf-Asfche, ge-
lyk voorheen gemeld is. Met die Molm kan
men tedere Planten, zo wel als met Run, voor
de Winter-Vorst befchuttenen bewaaren voor
Ongedierte. Van het Roet der Turf kan ook
dergelyk gebruik gemaakt worden.
De deugdzaamheid der Turf kan dikwils Tur&
beoordeeld worden uit de Kleur der Asfche, Asf£iia*
maar terwyl men hier*die, welke witte,Afch
geDe keurt, wier Asch
geelisjof, róodachtig;als minder Zwaveligzyn-
de; zo acht men elders die voo'r de b e fte ,
welke roodachtige, daar aan die graauwe, en
voor de flegtfte die witte. Asch uitlevert. De
witte T u rf -Asfche wordt door den Sweedfchen
Hes s e l ius tot Haairpoeder , de geele tot
Verwen , de zwarte tot Vernisfen aangepreezen.
Het eerfte komt een weinig vreemd voor:maar
men moet opmerken , dat die Asch, daar hy
van fpreekt, zo wit was als Kryt, waarfchyn-
lyk van eene Kalkachtige natuur ( r ). Men
heeft immers Kalk-Aarde in onze Turf-Afch
gevonden, en kreeg’er Kryftallen uit, Da a r'c
Wou.
(j) Sttcbh. f'er^and. van i? so , of XII. Hand, p. 133,
X x