I.
Afdebl,
XXIII.
Hoofdstuk.
Pypen-
Aardt.
heeft. Hierom wordt zy ook in ’t Hoog.
duitfch, genoemd Mergel - Thon , dat is Mergel
Kley; in ’t Franfch Marne Argilleufe, of
Terre a Fayance, dewyl men ’er zo wel Aardewerk
van bakken kan als Tabakspypen. Sommigen
tellen ze onder de Cimolice, dat Aarden
waren, die de Ouden tot Poitebakkery of tot
wasfchen als Zeep gebruikten , naar een Eiland
van dien naam getyteld ( t ) . Men noemdeze
ook Terra Samia, Terra lluana, naar de af.
komst) en AJler, Stella of Calamita alba, we*
gens de Witheid ; gelyk zy dus voor de Leu-
eargilla, of witte Kley van P l i n i u s , gehou.
den wordt. Nogthans komt zy verfcheideiyk
gekleurd voor, gelyk wy zien zullen.
Men vindtze in verfcheide deelen van Eu-
ropa; gelyk by Kostugna en Ozegow in Sile-
zie, by Seilitz in Keur-Saxen, by Rathenau
in ’t Maagdeburgfe , by Marpurg, Koburg ,
in de Bisdommen Bamberg, Hildesheim en
Luttich, en elders in Duitfchland, ais ook in
Engeland niet ver van Pool, weshalve menze
aldaar noemt Pool- Clay. Een Bedding daar
van, doch wat gruizig , legt boven het Zand
in de Okergroeven op Shotover-Hill, by Oxford.
&c. minima portione mixta. Ckohst. M m. 5. y9. Leucat-
gilla Plinii f. Argilla Fistularis. Vos. Min. 32, Marga Ar*
gillacea pinguedinem imbibens , Calore indurabili*. Wall.
Min. i 4. Marga ArgiH. lubrica friabilis plasiica. Wall. Syfi.
Min. I. p. 71. Cimolia alba lexta. Da CoSta Fes/, p.
ford. In de Provincie Dalekarlie van Swee* I.
den , komt zy ook voor. Die men hier te
Gouda tot Pypenmaaken gebruikt, plagt wel- Hoofd-
eer menigvuldig van Rouaan te komen; doch-TUK«
wegens derzelver duurte heeft menze nader- / jg * '
hand van Keulen en andere plaatfen aan den
Rhyn , als ook uit Brabant , gekreegen; want
zy valt insgelyks by Maastricht (v).
Die Stoffe, welke men Pypen-Aarde noemt, Haare eii
is taamelyk vast en taay, op ’t gevoel glad en£enIchap'
Smeerig, neemende, als menze met den Nagel
wryft,een Glans aan. In eenfterk Vuur brandt
zy, van binnen buitenwaards, geheel zwart 9
zodatzy, in Kleur en hardheid, naar de gewoo*
ne Vuurfteenen gelyke (w). Behalve de brand-
baare deelen bevat deeze Kley niet zelden Zand,
waar van zy door wasfchen kan gezuiverd worden
, en fomtyds ook wel kleine Kwartskorrel-
tjes , of eenige Kalk - Aarde; weshalve zy dik-
wils met Zuuren opbruifcht. De Witte, en die
in *t Vuur haare Kleur behoudt, of zelfs witter
wordt, is tot het bakken van Tabakspypen
in gebruik ; wordende fomtyds onder de
gene die wat fchraal is een andere vettere ge-
mengd, om de lenigheid te bekomen. Waarfchyn
(t) Zie Tourneiort Reize naar de Levant. I. D ,bl. AI.
(v) Zie de befchryvlng der Pyp - ’Aarde door den Heer
Berkhiï I Nat. Hiß. van Holl. II. D II. STUK , blad*.
S5I , enz.
(wj GMKLIN Natur - Syßem. IV. Th.p. 3J 3.