I.
A fd f e l .
XXH.
H oofd*
stu s.
Duinzand,
Nuttigheid
tot Glas*
maaken.
voordeelen zouden te boven gaan. Ook moest
men dit weinige Goud bekomen uit het Y-
zer, dat zig vry overvloedig in onze Duinzanden,
en mooglyk wel in de meefte Zanden
des Aardkloots meer o f min bevindt, ge-
lyk wy vervolgens zien zullen ( ƒ ).
Veeleer zyn de Schatten des Zands, by
ons, te zoeken in ’ t gebruik, *t welk van dit
Zand gemaakt wordt tot bereiding van het
Glas. Hier toe is hetzelve zo uitmuntende,
dat de Engelfchen en Duitfchers nog dagelyks
het Zand , waar van zy hun zo beroemd wit
Glas maaken , uit onze Duinen en Beddingen
haaien moeiten , zo Doktor B e r k h e y
fchryft ( g ) , die voorts aanmerkt, dat zulks
ten voornaamfte plaats heeft op de Harger
Zandery in Noordholland, dus genaamd naar
het Gehugt Hargen, in een byzondere Polder
Biet ver van Camp, dat wederom in de Har-
ger Ban legt, tusfchen Schoorl en Petten , benoorden
Alkmaar. Deeze leverde het meest
beroemde fyne witte Zand uit], ’c welk, van
daar naar Amfterdam vervoerd j onder den
caam van Ballast geleverd zou zyn aan de En-
gelfehe Schepen, zo wel als dat uit de Naar.
der
( f \ Vergelyk ten deezen opzïgte de ]Vat, llht. van Hel*
land, II. DEBLS II. Stuk, bladz. 7*3-733.
( f) Of zulks voor veele Jaaren plaats gehad hebbe weet
ik niet: mast ten opzigt van de Engelfchen, ten minde, die
genoeg Zand in hun Land hebben, ja zelfs veel witter dan
het onze, is het niet waarithynlyk, „
der BeddiDgen , *t welk ruim zo wit i s , en L
dergelyk Zand vak iDsgelyks ia de Voor hou-
te r, Katwyker en Hillegqmmer Zanderyën. H oofd*.
jNiettegenftaande de goede gelegenheid, welke stuk.
men dus hier te Lande heeft , om van die duinzand.
Schatten des Zands gebruik te maaken; (alzo
Jer flcgts de by voeging van Potasch, o f eenig
Zout uit de Asch van verbrande Planten of
Jdout, toe vereifcht wordt,) liet men d it , zo
by aanmerkt , verlooren gaan en van Vreemden
tot ons nadeel gebruiken: terwyl men in
onze Glasblazeryën naauwlyks iets anders dan
groene grove Flesfchen en Glazen, en die
meestal van gebroken Glas, vervaardigt. In
*4 Hertogenbosch , evenwel, wordt nog zeef
uitmuntend goed wit G la s , maar by het En-
gelfche in zuiverheid te kort fchietencje , geblazen
(ft).
Voorts heeft dit Zand een byzondere nut- schmir-j
tigheid in het Schuuren , van allerley Metaal, zand'
Hout- en Aardewerk; weshalve men het dik.
wils Schuurzand noemt. De Metzelaars gebruiken
% om onder de Kalk te mengen, waar
door die dan een byzondere vastheid, erlangt.
Ook wordt het niet alleen in de Tuinpaden en
Bloemperken \ maar ook, en wel inzonderheid,
(b) Die alles en de manier der Smekinge van de Glas-
ftoffe, als ook van k Glasblaazen, is zeer omftandig door
gedagten Heer BERKHEï befchreeven, als boven, blads»
6ts , enz.
F f «