3ï5 D e T d f s i e e s ï s
I. raai o f Oker bevattende , en in Eenvoudige ,
Afdeel. van een Kalkige , Zandige, Kleijige o f Selem
XX* nitifche hoedanigheid. Met de eerften maakt
hoqfd* y
stuk. hy een begin , als volgt
I . M E T A A L A C H T I G E.
( i ) Tuffteen die Zandig Kleijig is van vee•
Topbus lerley gedaante,
Ludus.
spcdcnde. Deeze^ die 5n Dujtfchiand, gemeenlyk, den
naam van Tuffjiein, Tophjlein of Duchjlein ,
en van Nakelbrod of Mom in Sweeden voert,
komt voornaamelyk op den bodem en aan de
Oevers der Rivieren , inzonderheid van Ver-
fleenende Wateren , voor; alwaar h y , zonder
eenige bepaalde geftalte , by enkelde niet fa.
menhangende Stukken, nedervak en verhardt.
Dus vindt men hem in Lapland , in Dalekar*
lie , Angermannland en andere Provinciën van
Sweeden , als ook op zeer veele plaat fen in
Duitfchland, inzonderheid overvloedig by Lan-
genzaltza, in het Keur-Saxifche gedeelte van
Thuringen en te Konings - Lutter in het Bruns*
wykfe (r). Hy is graauw o f witachtig, van
een Poreufen, zelden vasten digten famenhang.
( i ) Topbus Glareofo - Argillaceus po'ymorphuj. S y fl.N ii.
XII. Tom. III. Gen- 49. Sp. 1 . Porus Aqueus folidu* &c.
Wall. Min. 351, 4*0. Tophus fblidus Margaceus &c. To*
phus polymorphus. WALL. Syjl. Min. II. Sp. 1*4. p. 394*
Marga induiata amorpha. CBONSTEDT. Mink §. 28. BRUCKM.
Thts. /abt. Dut, Brun'.v, p. 95.
T o p h i g e n a a m d » 3 1?
tang. Kalk - Aarde en Kley zyn
naamfte grondftofïen, waar hy uit beftaat. Uit xx>
hoofde deezer vermenging kan hy als Mer-Hoofd-
«el, en , wanneer de Kalk• Aarde daar in d e * * ^
overhand heeft, als toegift gebruikt worden
om de vloeijing van wreede Ertfen te bevorderen.
Dikwils , echter, bevat hy ook Zand
en gemeenlyk tevens Y z e r-A a rd e , weshalve
h y , door een Sterk Vuur gebrand, een hoog-
100de Aarde wordt. Men gebruikt hem in
Duitfchland veel , tot het bouwen van Kelders
en Grotwerken. In Sweeden valt hy ook
zwartachtig, en wordt in Finland als Potlood
gebruikt van de Ingezetenen. Zyn Geftalte
is Pypachtig , Pennïngrond , Kegel- o f
Zuilvormig, enz. Op plaatfen, dieoverftroomd
geweest zyn , komt hy ook wel in ‘t Mos of
G ra s , of onder Hoorentjes en Schulpen voor.
Mooglyk zóu men hier dien wonderbaaren Luiat
Steen kunnen t’ huis brengen, gemeenlyk
dus Helmontii, en by fommigen Ludus Para- PL. XX!ir%
celfi genaamd 0 ). Men vindt denzelven niet »•
alleen in Engeland en Lotharingen , maar ook
1w
(r) De Afbeeldingen , door Bruckmann van de Over-
groeijingen, daar door gemaakt , gegeven, toonen het ver-
fchil aan van deezen Tuffteen met de Stalaftietifcha Over«
korftingen, té vooren befchreeven.
(i) Tophus fufibilis flavo - fuscus , Figutâ Globulari vel
Columnari , in Segmenta Spatho Calcareo divifus. WALL»
§y/i. Min. II. Sp. 4*J. p» Î9S*