A f d e e l Oostzee » enz* De gewoone Teelk]ey in ons
XXIII.' Land is van een licht blaauwe of Afchgraauwe
H o o fd - Kleur. Ik hebze blaauwaehtig , van Bicêtre
s t u k . jjy paryS s ais oofr v an Siegberg in het Keulfche
Stttnkbf' twee en yyftjg Ellen diep, en uit Hongarie,
tö met Markafieten als met Zee Schulpjes
bezwangerd. Geheel blaauw komt zy ook voor;
hoedanige ik heb uit de Meijery van ’s Herco-
genbosfchè en van Badberg. Geele Kley, uit
den rosfen, o f bleeker, vindt menze op de Eilanden
in de Zuidzee , voorgemeld; in Rusland,
in Sweeden , in het Würtembergfé , in
Saxen en elders. Ik hebze hoog geel van Ja*
v a , Jaccatra en Sumatra,in Oostindie, als ook
Van de Kilst vfcn Guinee: bleek geel uit Hongarie
, Siberië en van EibenftöCk in Saxen.
*c Geheele Land van Aflrèkah beoosten dë
Wolga, en benoorden de KaSpifche Zee, door
de Samara Nöordwaards en de Jaik Oostwaards
bepaald , dat van de Kofakken en Kalmukken
bewoond wordt, Wel honderdvyftig Mylen
lang én honderd Mylen breed, heeft den Grond
bettaande uit geele Kley , zeer vrugtbaar in
Geerst en Tarwe ( t ) . Hier zou men onze
tosachtig geele van den Ysfel en de Lek moeten
t’huis brengen. Roode Kley is, in verfcheide
deelen van Europa, ook wel bekend. Veele
valt uit den roodaö bruin, o f zelfs donkerbruin,
als voorheen gemeld is en de meeste trekt naar
Bo-
(t) Fhil. Tranfaïl. fox 17S7, Vol. LVII. p» 315.
Bolus of roode Aarde, hoedanigén ik van ver* i.
fcheide Soorten uit Saxen heb. Groen vindt 4 ^ ^ *
men ze in Hongarie, Silezie en in Tirol , als hoofd-*
ook in de Sweedfche Provincie Nerike. Groen-sTu*-
achtige heb ik van Montmartre en uit Enge* «
land; een groen gevlakte Aschgraauwe Kley
van Tweebrugge en eene geheel groene uit
Siberie, die tot Verwftof wordt gebruikt ,maai*
zo helder groen niet als een dergelyke, wélke
men. Vol - Aarde noemt, van Altenburg in Saxen.
Zwarte of zwartachtige Kley komt in on$
Land in de Veenen , als'ook op modderige
plaatfen aan de Oévets der Zuidér -Zee , en
alom aan onze Stranden voor. Ik hebze ook
van Namen , gelyk menze hier en daar, diep
in de Grond , in Duitfchland vindt, zo wel
als by ’t opgraaven van de Grondvesten def
Huizen in onze Stad Amfterdam. Gemarmerd,
van rood en geel, of rood en wit, blaauw en
graauw en andere Kleuren, valt zy insgeïyks
Op deeze en gene plaatfen. Zodanige heb ik
uit Silezie, van Keulen, als ook uit de Theems ,
ènz.D
e oirzaak deezer Kleuren zal zekerlyk te
zoeken zyn in eenige Mineraale Stoffen , die
zig met de Kley vermengd hebben , en wel
inzonderheid in het Yzer, dat byna altoos,meer
of min , in dezelve gevonden wordt. Dit Metaal,
overvloedig door des Aardkloot« oppervlakte
verfpreid, geeft wel gewoonlykst eene graau-
we , rosfe of geelachtige Kleur, wanneer het
in
III* Deul.IL Stuk,