I.
A fd ee l ,
XXV.
H oofdstu
k .
Veen-
Aarde,
lyk uit de Schotfche T u r f ; anderen een vlug
Alkalyn Zout en vervolgens een bruine Olie
met een zuur Zout, gelyk uit de Franfchevan
Champagne ; anderen een geel- o f roodachti-
gen {linkenden Geest, naardien van Hertshoorn
gelykende , als uit de Sweedfche en Holland-
fche T u r f, bekomen (z). In dit opzigt is een
groot verfchil onder de Turven, gelyk ook in
9t branden'; dewyl veelen, als bekend is, zeer
Zwavelig zyn , anderen niet. Dus verfchillen
zy ook ongemeen in Kleur en duurzaamheid,
zo ten opzigt van het branden , als van de
gloeijende Kolen , welken zy geeven; daar in
van Houtskolen onderfcheiden , dat zy niet,
voor dat zy geheel verteerd zyn, uitgaan ,
wanneer zy niet uitgedoofd worden. Byzon-
der is ook die verflikkende Damp, den Turfkolen
eigen, die , na het uitdooven, in een
beflooten Vertrek weder aanglimmen : moog-
lyk wegens de Aardharst o f Zwavel, in de«
zelven vervat.
Dat ’er weezentlyk Zwavelachtige Stoffen
in fommige T u rf zyn is zekerer, dan dat alle
T u r f meer of min van een Bitumineuzen aart
zyn zoude; gelyk de Heer B e r k h e y fchync
te willen. De Heer t e n H a a f f , van wien
zyn Ed. de Proefneemingen over de Turf-As«
fche
( z ) HiERNE Tent. Chem. Degnkr de Turfis Cap, XII,
Zie ook bet Scheidkundig Onderzoek van het Veen, door den
Heer DB BeuKHEV , en de Proefneemingen van den Heet
Ten HAAS op de Turf« Asfchc, Nat, Hiß, van Heli, als
boven, bladz. 30} -517,
fche hadt bygebragt , meent ondervonden te j ;
hebben, dat de witte aanfiag van ’t Vaatwerk, Afdeel;
*t welk lang over den Gloed van Turfkolen jjooed*
gedaan heeft, geenszins uit Zwavelachtig-s t u k .
heid, maar door een Armoniakaalen Dampont.
Aardt*
ftaa. Eene aanmerkelyke veelheid dier StofFe,
verzameld, heeft zyn E d . , door Sublimatie ,
een weezentlyk Armoniak - Zout uitgeleverd.
De invreetingen, daar door aan Yzeren en
Koperen Vaten veroirzaakt, fchynen nader
aan een zodanigen , dan aan een Zwaveli-
gen Damp toe te fchryven. Het is ook
ligt te begrypen, dat dezelve de oirzaak
van die benaauwdheid kan zyn , welke ge«
glommen KoleD in beflooten Vertrekken, zonder
Zwaveligheid , die ligt te ontdekken i s »
veroirzaaken. V i s verder niet vreemd, aangezien
het Roet van Schoorfteenen insgelyks :
Armoniak-Zout uitlevert ( a). Dewyl onder
de Plantftoifen, waar uit het Veen voortkomt,
zo Mos , Kroos als Bladen, veele Dierly-
k e , van Infekten en 'Wormen, gemengd zyn,
is de oirfprong van die Zout niet duifter.
De Turf bouw , in onze Provinciën, is reeds
zo omftandii< befchreeven en door Plaaten op-
gehelderd (b j , dat ik daar van weinig zal üpreeken.
(a) Verhand, v'-n het Bataaffch Genootfcbap fe Rotterdam.
V. De e l ; volgens ’t Uittreksel in de Mgem. Vaderi. Let«
teroeff s i i. Deel, blsda. 1.
(/>) Zie de Tegenin, Staat der Vfreenigde Nederl, by IS.
V V 8 T j.