H uit het Bei theimfe, van meer daD é4ne zelf,
Afbre . ftandi- heid.
XXV»
Hoofd- Die Soort van T u r f, welke, by de ontgin«
BTi K. ning der Veerlanden, onder de bovenfte Aar-
Lange ofje Zand- of Hey-Laag voorkomt, en in groo.
Turven, te lange brokken gedoken wordt, gemeenlyk
Vriesfche genaamd, is ook zeer ligt, grof en los,
van rosachtige Kleur (m). Wegens *t gebruik, dat
*er de Brouwers van maaken, noemt menze Brouwers
- T u r f , gelyk zy ook zeer veel tot het
ftooken van Steen- en Glas-Ovens wordt gebezigd
: want zy brandt fpoedig en geeft een
goede Hitte, doch Kolen van belang moet men
*er niet van verwagten.
Delf of Het Veen zelf , dat uit verfeheide Laagen,
Turf."*1" van byzondere hoedanigheid en Kleur beftaat,
geeft onder het delven gelegenheid tot byzondere
Soorten van T u r f , de een beter dan de
andere. Dit Turfdelven, dat by ons nog op
fommige plaatfen, daar het Veen hoog en droog
legt, en altoos in ’t begin der Veenderyën ge-
fchiedc. heeft hoofdzaakelyk plaats in Vrank-
ryk,dat aan de Rivieren ook met veele Veen-
lariden is voorzien, gelyk in Champagne, vaa
wa r men de Turven, ja zelfs de Kolen, daar
van gebrand , in menigte te Parys te koop
brengt (n). Dit kan men dan Delfturf noemen,
f m) Volgens den Heer Berkheï is de Vtieifche T u r f,om
dat zy fhet Veen wil hy zeggen/ niet genoeg gerot is, geel
van Ver we, (Hol'. 'Maat/cb. VIII» Deel. Ii, STUK, bladz
Ja.) maar zodanig heb ik ze nooit gezien.
tncn, en van dergelyken aart zal geweest zyo I?
de Zandturf; in aloude tyden hier te Lande A j®EEL?
in g e b ru ik , welke uit de Duinen gegraven Hoofd*.
werdt. Nog heden graaft men, in de Zuide-sTun.
lyke deden van Ysland, by de Ebbe, uit den
Oever T u r f , die dus weezentlyk den naam
van Strandturf verdient (o).
Tot de Huishouding wordt tegenwoordig, in Gewoon*
ons Holland , byna mets gebruikt dan Bagger- Tiuf,
T u r f, op de voorgemelde manier gemaakt. De
Turf uit onze eigene Provincie , gelyk uit
Rhyn- en Delfland , ja zelfs uit Amftelland ,
Diet ver van deeze Stad, daar, zo wel als in
de Stichtfe Veenen , Berk gebaggerd wordt,
heeft de voorkeur. Uit de Noordelyke Pro.
vïnciën, evenwel, inzonderheid Overysfel, komt
ook zeer goede T u r f, die gemeenlyk den naam
van Overzeefche vo e rt, en dikwils voor Hol-
landfchegefleetenwordt. Zy is,evenwel, doorgaans
rosachtiger, o f minder zwart van Kleur,
en zo vast niet als de Turf uit de Holiandfche
Veenen.
Onze beroemde Ridder de Turfgraaveryèn ^Nadeel
in de Zuidelyke deelen van Sweeden befchry-deiySn*
vende merkt ten dien opzigte aan , dat, hoè
fchadelyk ook de afbran'ding der Landen, voorge
(n) Zie het Vertoog ovet de toeneSming van het Turf delven
in Vrar.kryk, door den Heer Gukttard, Uitgezogtt
V e rh a n d . X. Deel, Madz. 205, enz.
(o) Ol a ïS. und PovSLtENS Mei/e durtb hland. II, Th, p. 175»