I. (5 ) Tuffteen die Aardig-Oker achtig is.
Afdeel.
Hoofd- Een Y zer*E rts , die men op veele plaatfeü
stuk. der bekende Wereld , hier en daar, op Vel*
v. den die of Moerasfig zyn, o f weleer geweest,
Tubfuïï- aantreft, is van den Ridder hier geplaatst, om
"laer-Tuf dat buiten twyfel eenen Tufachtigen oir*
pl. xxiii* fprong heeft. Men noemtze Moeras■ of Mo£-
d e r -E r t s , ook Veld - Erts en Veld - Steen of
Tzer-Tuf. Zy valt ook wel onder W a te r ,
en de Klonten der Okerlaagen, die in de Zand*
beddingen van ons Land , aan den Duinkant,
worden gevonden , zyn van deze hoedanigheid;
doch wel allermeest het Oehr, dat zo
wel in ons Holland hier en daar, als op de
hooge Landen in Gelderland en inzonderheid
naar den kant van Deventer, in Overysfel
voorkomt, (het zy dan broofch o f vast,) hoort
hier t’huis. Van den zelfden aart, als die by
Deventer valt, heb ik deeze Veld-Erts ook
van Ceylon, Sumatra en Java in Oostindie,
bekomen. Maar, dewyl zy eigentlyk behoort
tot de Yzer-Ertfen , en vry veel goed Smelt-
Yzer uitlevert, fpaar ik derzelver omftandige
befchryving , tot dat ik van de Yzer-Ertfen
fpreek. Thans willen wy maar letten op de
byzondere gedaante, in welke z y , volgens
den Heer L in n j ê u s , verfchynt.
Men
(j) Tophus Huraofo • Ochraceus. Syfl. Nat. XILTom.inV
Gen.49.Sp. j. Minesa Ferii CalCiformiS. Cronst, Min, $ *oo.
K N.
Men vindtze in Sweeden Erwtachtig in de i,
Moerasfen van Schónen; als ook Penningach-
t ig , naar de Braaknooten gelykende, of Koeks- Hoof’).
wyze, die veel zweemt naar de Koeijen-Stront stuk.
op de Weiden; By de heete Baden komt dik-
wils een Korrelige, als Hagelklompen, v o o r ,
en in Switzerland een dergelyke Y z e r -E r ts ,
die de gedaante van Musket * Kogels he e ft,
roodachtig van Kleur en digt. Van deezen
aart zyn waarfchynlyk de Yzer-Boontjes van
de Kaap en elders, als ook de Boonen- E rts
zogenaamd. Een der grootfte Kaapfe Yzer-
Boontjes vertoon ik in Fig 2. Voorts heb ik
een Yzer (teentje van grootte als een Duiven-
E y , met byna zodanige verdeelingen als F ig ;
j . Verder valt deeze T u f in onbepaalde figuur
, by Bonken, Klompen en Brokken, ge-
lyk de voorgemelde Oehr van ons Nederland
en zelfs die van Oostindie, meest donker geel
o f roodachtig graauw van Kleur. Somtyds is
z y week en bryzelig; fomtyds uitermaate hard
en naauwlyks met Mookers te vergruizen.
Buiten twyfel beftaat deeze Y z e r -T u f uit
eene vermenging van Yzer met Aarde en Zand ,
bevattende ook hier en daar, naar de gefield -
heid des Lands, ingemengde Mineraalen; zelfs
Zilver'in Saxen en Goud in Hongarie. Z y zal
op dergelyke manicF, als andere Tuffteenige
Stof-
N. *. Fenurn Lirnofum Mine^fusci »facie Terteftri vel SCO«
tiacea, fubaquofa. Wall. Syff• Min. II. p. US*
X 3