w
1
! l i
r i ' '
I' ll' V
82
itijgt hij eensklaps op naar den hoogsteu land, als eene vertikale
vlakte, namelijk als de breukränd van de gansche massa lagen,
welke men hier ontbloot ziet.
Maar ook deze muur Linggoeng, die een gedeelte van eenen
kring, of, juister gezegd, in z i j n geheel genomen, eene e l l i p s besclirijft,
waarvan liet west-noordwestelijke uiteinde geopendis
en de Tjiletoe-baai — eene nevenbogt der Wijnkoops-baai —-
vormt, ook deze muur, zeg ik, verlengt zicb naar twee tegenovergeslelde
zijden, namelijk, naar bet vvest-noordwesten en
oost-zuidoosten, en geeft daardoor duidelijk te kennen, dat de
algemeenewet,waaraan bet bersten der aardkorst scbijnt te zijn
onderworpen geweest, namelijk, de l y n r e g t e splijting, de vorming
van lange, regt loopende spleten, ook bier baren invloed beeft
doen gevoelen. Uit dien boofde is bet, dat ik dezen vorm slecbts
als eene onderverdeebng van den tienden vorm meen te mögen
bescbouwen, en zulks wel temeer, dewijl dit bet eenige voorbeeld
is, betwelk over de ganscbe uitgestrektbeid des eilands
daarvan vvordt aangetroiFen.
J . I I I . F i g i m r i Z bevat eene copij van een gedeelte eener kaart
van deze landstreek, voorstellende den muur, benevens zijne
omstreken, naar opmetingen, welke ik beb verrigt. Het noordelijke
en oostelijke gedeelte van den muur, te rekenen van den
waterval der tji Marindjoeng tot aan dien der tji Letoe, d.i. van
n«. 1 tot n". 7 op de Figuur, is steil als een muur en op vele
plaatsen volkomen loodregt; van n». 1 tot aan Karang tabo
daarentegen, gaat dezelve, gelijk mede aan de zuidzijde bet geval
is, gerekend van die Streek af, welke ten zuiden van bet centraal
gebergte Kiara djadjar is gelegen, in de rigting van bet
oosten naar bet westen allengs in eene belling over, die minder
steil is.
Het boogland, waarin de rand overgaat, beeft aan zijne noordelijke
en oostelijke zijde eene boogte van 1,200 a 1,500 voet;
aan de zuidelijke zijde daalt de rand, welke nog eene boogte
van 800 ä 1,000 voet beeft bebouden, steeds lager naar de
iuiderkust. De ingeslotene vlakte, welke door den muur wordt
omringd, is moerassig, zeer laag en slecbts weinige voeten boven
den spiegel der zee verbeven, welke laatste naar alle waarscbijnlijkbeid
de ganscbe ruimte, de ganscbe bogt tot aan den
83
voet des muurs eenmaal beeft bedekt, alvorens deze door den
alluviaal-bodem, medegevoerd door de zeven in watervallen
van den miuir afstortende beken, was opgeboogd geworden.
Deze opbooging moet, uit een geologiscb oogpunt bescbouwd,
voor zeer körten tijd bebben plaats gegrepen, want bet kleine,
tbans nog met water gevulde gedeelte der bogt, namelijk, de
Tjiletoe-baai, wordt nog steeds enger, de kust strektzicb merkbaar
verder naar bet west-noordwesten uit, de voornialige
mondingen der tji Marindjoeng en der tji Kande, welke zicb
nog voor eenige jaren bij de punten * en in Figuur 13 regtstreeks
in de zee ontlastten, zijn nu reeds door droog land van
de zee gescbeiden, de rivieren bebben baren loop veranderd,
ja, gedurende bet ebgetijde treedt de zee ongeveer een duizendtal
voeten terug en laat eene zandige mqddervlakte na.
Deze Streek, die wel is waar, woest en weinig bewoond is,
maar tot de merkwaardigsten van bet neptuniscbe gebergte op
Java beboort, vooral de kolossale Linggoeng-muur met zijne
watervallen, raad ik alle geologen en beminnaren van scbilderacbtige
en verbevene natuurtooneelen aan niet onbezocbt
te laten; twee dier watervallen störten zieh van grootere hpogte
dan eenige andere op ganscb Java.
E L F D E V Ö R M .
Het gebergte is omgekanteld, de l a g e n staan loodregt of althansbijna
loodregt, de koppen bggen allen in een en hetzelfde
horizontale vlak, en de landvorm is eene vlakte, daargesteld niet
uit de op elkander liggende, maar uit de nevens elkander staande
koppen der afgebrokene lagen; zet men zijnen weg over
deze koppen voort, dan gaat men als bet wäre over eene rij
planken, welke, met bare smalle zijde naar boven gekeerd,
verticaal nevens elkander zijn geplaatst, ten einde te droogen,
gelijk bij zaagmolens dikwerf geschiedt. Voorbeelden. Plekken
waar deze landvorm, doch in geringe uitgestrektbeid wordt
waargenomen, komen veelvuldig voor, namelijk, in die deelen
van het gebergte, alwaar de formatie in eene buitengewone
mate vei'brijzeld en dooreen geworpen is; loodregt gerigte.
i''
m
>'A