I..
284
naJjijheid van Soekapoera toea (b. 11), in de uabijheid van
Sélogambé {h. 13), in de tji Tiis (b. 14) en in vele andere
oorden van het zoogenaamde Réndéng-gebergte in Koeningan ,
welke streken vroeger allen zijn opgeteld geworden.
Deze fossile liars, reiinit, retinitasplialt: L. n". 344, heeft
even zeker een vegetabilischen oorsprong als liet geval
is met barnsteen, waarmede het groote overeenkomst bezit,
doch waardoor het in de mate van hardheid wordt overtroiFen.
Het is meerendeels bruinachtig geel van kleur, doorschijnend
aan de kanten en broos, het laat zieh ligtelijk in
stnkken breken en tot een witkleurig poeder wrijven, verspreidt
bij het verbranden een biturnineusen reuk, waarbij
een groote hoeveelheid zwarte rook wordt ontwikkeld. De
Javanen vangen dezen rook op, verzamelen het roet (fijn verdeelde
koolstof) en bereiden daaruit eene verw, welke zeer
bij hen is gezocht en in hoedanigheid overeenkomt met Chineeschen
inkt. Het smelt niet in kokend water. Het specifieke
gewigt van eene donkerbruine varieteit, afkomstig van Sélogambé,
bedroeg 1,37 en van eene ligtbruine, afkomstig uit
een ander gedeelte van het Tjolang-dal 1,80. In vele zandsteenlagen,
zoo als onder anderen het geval is in de nabijheid
van Sélogambé (zie vroeger b. 13 en L. no. 1138), worden
ZOO vele dnizenden fijne äderen, alsmede ingesprenkelde
harsdeeltjes gevonden, die niet zelden afwisselend voorkomen
met glimmend zwarte kooladeren, die lagen bevatten er
zulk een groote hoeveelheid van, dat zij hierdoor zeer broos en
ligt verwrijfbaar zijn geworden. Welligt heeft dezelfde boom,
waarvan wij de vruchten-afdrukselen, in den vorm van dennenappelen,
hebben waargenomen, de hars doen onstaan en
tevens de bonwstoften geleverd tot de vorming der äderen
en nesten van pikkolen: L. n". 340, welke in diezelfde zandsteenen
worden aan getroffen.
Slechts van twee nesten en van een vlot heb ik de kolen
meer naauwkeurig onderzocht.
De barde, gitzwarte, glimmende kool van het 4 voet dikke
vlot, dat ondei- Madoer n". 23 is opgesteld en gevonden wordt
in de nabijheid der tji Nangègeng — de daarvan afkomstige
slukken zijn genommerd: L. n". 320, — is onderzocht, en
-'•''"ftlHlWl
285
zoowel haar speciliek gewigt, als hare gelialte aan koolstof
bepaald geworden; tot het laatstgenocmde einde werd eene
hoeveelheid in een ijzeren pot gesloten, • waarin slechts eene
zeer geringe opening was gelaten. De gedane waarnemingen
hebben mij doen zien, dat haar specifiek gewigt bedroeg: 1,26
en dat zij in 100 deelen gewigt bevatte:
2,296 onverbrandbare
deelen (asch),
brandbare deelen 97,704. 63,392 coak.
161,090 zuivere oolstof,
136,608 vlugtige deelen,
welke laaslen, bij de coakbereiding, vrij werden als waterdamp,
teerdamp, koolzuur, koolwaterstof-gas. De kool hakte
niet veel, behoorde dus tot de sinterkolen en de slechts
wenig opgeblazene, sterk glimmende coak's behielden bijna
geheel en al den vorm der oorspronkelijke koolstukken, hoewel
zij in Volumen iets hadden toegenomen. Aan de lucht
blootgesteld zijnde, brandt deze kool met eene Sterke vlam,
hakt niet toe, en laat eene ligte, zuiver grijskleurige asch na.
De weekere, ligtere, minder glans bezittende kool, welke
voorkomt in de afzonderlijk liggende nesten, in de nabijheid
van Selogambe, A. b. n". 13, doch welke overigens, even als
de vorige, eene zeer zwarte kleur heeft, —• stukken van deze
koolworden gevonden onder; L. n°. 340, — brandde insgelijks
zeer goed met eene breede vlam, en hakte niet toe; haar
specifiek gewigt bedroeg: 1,22. Bij eene coakbereiding in een
ijzeren cylinderbleek het, dat 100 deelen gewigt bestonden uit:
4,7 onverbrandbare \
deelen (asch), gi^ß^oak.
469 zuivere koolstof, j
48,4 vlugtige deelen. 1
deelen 95,3
Kolen afkomstig uit het nest, gelegen in de nabijheid van
Andamoei' A. b. n". IS, waarvan stukken voorkomen onder
L. n°. 341, werden op eene zeer naauwkeurige wijze onderzocht.
Zij konit van nabij overeen met de vroeger genoemde
kool, afkomstig van Selogambe, en had slechts een specifiek
gewigt van 1,20. De chemicus Charles Perret, teSamarang,
heeft de welwillendheid gehad zieh met dit onderzoek te bebrandbare
iiif^j^i
. r
iili:
ltlJ -s
IF-"' „Ii
jlt
f
rW
fr:
ip;