
mamá
r . j
II
IM
222
v(vftoonen, in welk opzigt zij veel overeenkomst hebben mel
vulkanische slakken, welke met blaasruimten zijn doortrokken.
Er worden eenige weinigen gevonden, die zoo vol gaten zijn als
[)uiHiH teen, en die echter uit kwarts bestaan; deze schuimachtige
sUlkken hebben bijna allen eene vaalroode kleur. Zwavelijzer
en Zinkblende (zwavelzink) worden in de meesten dez'er blokken,
dikwerf in eene groote hoeveelheid, aangetroffen; zij komen nu
eens voor als duidelijke kristallen ingespi'enkeld, dan weder
digt in den vorm van vrij groote nesten, of van stralige, biaderige
massa's, terwijl kwartskristallen •— zeszijdige zuilen met
piramidale iiiteitiden (d. i. rhomboeder, „entrandeckt zur Säule")
•—• welke dikwerf naaldvormig, zelfs haarvormig fijn zijn,
aan de binnenwanden van bijna alle gaten en drusenruimten,
ja, zelfs aan die der engste reten voorkomen. Eenige dezer kristallen
hebben eene aanmerkelijke grootte, terwijl hunne dikte
van tot l duim aangroeit, anderen daarentegen zijn niet
grooter dan een buskruidkorrel; eenigen zijn wit, doorzigtig
„wasserhell", de meesten zijn gekleurd, of althans aan de oppervlakte
zwartachtig als waren zij berookt; zij hebben alsdan eene
vuile, blinkend-ijzerzwarte, blaauwachtige, bolusroode, bruine,
zelfs geelachtige kleur. In vele liolligheden wordt een metaalachtig
(niet nader door mij bestemd) ligchaam waargenomen,
dat in de gedaante van druiven is afgezet en eene zwarte
kleur bezit. Tusschen dergelijke fraaije kristallinische deelen
der rotsblokken worden hier en daar matte, doffe, aardaehtige,
ligt verwrijfbare deelen aangetroifen, •— overblijfselen van
het oorspronkelijke mergelgesteente, hetwelk niet overging in
kwarts-zelfstandigheid, •—• of er worden zoodanige kwartsmassa's
tusschen dezelven gevonden, die vol holen en gaten zijn,
aan wier wanden een metaalachtig beslag wordt waargenomen,
dat hier bolusrood, elders zwart of zwartachtig blaauw
van kleur is, ja, op menige plaats een zeer schoon staalblaauw
koloriet vertoont.
AI deze blokken zijn slechts met eene dünne aardlaag bedekt,
waarin, even als op eene grootere diepte tusschen de blokken
het geval is, vele kleine kwarts- en hoornsteenbrokken,
vermengd met losse kwartskristallen en ijzerkies, worden aangetroffen.
Men mag niet onopgemerkt laten, dat het blaauw-
223
grijze, zeer harde massa-gesteente van Pesawahan: L. n».
594^595^ hetwelk de dalkom vormt, waarin de kwarts-puinbrokken
worden gevonden, behalve kwarts, hornblendekristallen
en magneetijzer, insgelijks ijzerkies ingesprenkeld bevat,
welke laatstgenoemde zelfstandigheid op enkele plaatsen zelfs
ui groote hoeveelheid daarin voorkomt.
Verwijdert men zieh in eene noordoostelijke rigting van Pesawahan,
dan treft men op de bedding van vele beken, welke
zieh m kronkelenden loop tusschen de breede heuvelstrooken
heenslingeren, behalve kwarts- en hoornsteen, insgelijksyas^jwblokken
hier en daar verstrooid aan, welke door de werking
van het beekwater uit de lagen zijn losgespoeld. De laatste beek,
op welker bedding zij in groote menigte worden gevonden, is
de tji Nangko, in de nabijheid van het dorp van gelijken naam,
hetwelk m de zoo even opgenoemde rigting ongeveer 3 minuten
van Pesawahan verwijderd is. Te rekenen van deze beek
wordt het vlak golfvormige hoogland meer enmeerbergachtig
de dalkloven doorsnijden den bodem allengs dieper, heuvelnjen
doen zieh duidelijker aan het oog voor en — ner<^ens
ontwaart men meer kieselige blokken.^ De puinbrokken^'van
jaspis zijn 1 à 3 voetdik,roodkleurig,memgwerf doortrokken
met Witte chalcedoon-aderen; nu eens treft men blokken aan,
waarin geen ijzerkies wordt gevonden, anderen weder bevatten
eene groote hoeveelheid van dit metaal, dat er als ingesprenkeld
is: L. no. 581; worden dergelijke stukken gepolijst, dan
verknjgt men een zeer fraai, als met goudstippels bezaaid ^esteente.
o ri »
De medegebragte stukken, welke van de kwartsblokken te
esawahan werden afgeslagen, zijn de volgenden. Bruingele
hoornsteen, die van binnen veelal blaauw- of zwartachtig is
en in vuursteen overgaat: L. n». 5 9 2 . - - Poreus kwarts, hetwelk
met holen van allerlei gTootte is doorboord en zeer veel overeenkomst
heeft met lava-slakken: n«. 582. —Wit kwarts, waarin
eene groote menigte zwartblaauwe of staalblaauwe kristallen
of kristallinische massa's ingesprenkeld voorkomen, welke een
levendigenglansbezitten, namelijk,Zinkblende (Zwavelzink Zinc
sulfure): nO. 583. — Donker kleurig kwarts, hetwelk vooral eene
groote hoeveelheid ijzerkies (zwavelijzer) bevat: n''.584 —Zuit
; 1