263 floanriis
hlfima, mentiris venefica, ego bona fum millier. Por-
rb ancillæ non defult vafra, 8c acuta refpoufio : Oro
per veftram fidcm , o Domina, ne turbemini j æftima-
bam, vos hadenus vera dixill'e, quod eratis maxima
peccatrix. Quid relponderet Domina, non habuit, nifi
quod eft, quife ncquiterhumiliât.Ecclef .xix.2 3. E t ite-
rum : Eft qui corde loquitur,& ore. Rcdeamus ad Anto-
nium , quern non mcminifl'e arroganter eorum quæ
geflerat in ebrietate vini nuptialis Ecclefiæ conjicimus, ■
tiimexmultis, quæ Littera traditj turn ex h oc, quia
moriens celari voluit iepulchrum ilium : fecit hoc ex
humilitate, quail diceret Deo : ,, Qui laudatur ab ho-
„ minibus vitupérante te , nonfalvabitur abhomini-
„ bus damnante te. „ Noiuit igitur ab hominibus
gloriam quæ eft putredo, 8c vermis, noiuit iepulchrum
ilium Ægyptiaco ritu venerari poll mortem. Vemm
aliter providit qui humilia reipicit Deus j immenfa
ilium, prout cernere eft, cumulavit gloria. O felicem
dixerim Viennæ & Burgundiæ regionem, quæ vene-
randis hujus corporis facrofandi reliquiis decorator !
O Felices, quireligiofo,& peculiari quodam tanti Pa-
tris obfequio dedicari meruerunt ! Quid gloriofilli-
mus iftc Sandus, potentiffimus inmiraculis , præfer-
tim fuper obfeilos à dæmoniis, fimplicitatem humi-
lem, 8c novitiam in Difcipulo fuo Paulo rufticano tan-
tiim coluit, tantum veneratus e ft, ut ad eumremit-
teret energumenos difficilis curationis, fe non ad hoc
ipfum deputans idoneum. Hæc nonne grandis humi-
litas viri tanti ? cujus vita omnis fuit aicendendo de
virtute in virtutem per centum, 8c quatuor, vel eo
ampliùm Annos. Errant, qui ibbrietatem à carnibus,
caftitatem veneris non utentem criminantur abbreviations
vitæ, immo 8c quandoqne mortis caufaseiTe
in Religione viventibus. Proindè notetur h oc, Sc ma-
neat alta mente repofitum : nemo tarn peccator eft,
qui non veniam confequi, qui non falvari poflet, fi
converilonem haberet ad Deum pauculb tempore, vel
momento, qualem velut affidue per tot Annos habuit
Antonius. E x quo perpendite, quantus in eo fuerit
cumulus meritorum in via , quantus modo præmio-
rum in Patria. O viri, num præcellet vinum quod lie
cogit facere ! vel prout habet altera littera : ô viri,
num præcellet vinum, quod fie cogitât faceré ficut
Antonius 5 hoc eft vinum divinæ Sapientiæ, vinum
Fidei. Non illud infame, quod fabulam, 8c prover-
bium fecit in hoc Concilio ; fed vinum Fidei pretio-
fiffimum, quo dotavit Ecclefiam Chriftus Sponfus<
fuus in nuptiis hodiernis, fi ad myfticum fenfum tra-
duxeris. Quod juxta præmifîa, 8c tanti Patris An-
tonii certiffimum documentum , fi rite propinatum
fuerit (non in aureo caliceBabylonis) terrenæ, ani-
malis, ’& diabolicæ fapientiæ, fecundùm traditiones
hominum, veritatem in mendacio detinentium, fi pia
cum fobrietate bibitum extiterit, mentes potantium
feducit primo, hoc eft, feorsùm ducit, quod humiliâ
t, quod aflecurat ,quod jocundat, quodhoneftat,
quod dat magnanimitatem, quod confert magnificen-
tiam , quod tollit amicitiam noxiam, quod attollit
in ftrenuitatem mirabilem. Et tandem pofteriorum
cogens oblivifei, extendere temper in anteriora mentes
fàcit. Erubefcant igitur detractores facræ Scriptu-
ræ, qui vinum fuum miraculosè miniftratum nuptiis
Ecclefiæ, præfertim die Pentecoftes , quando dodi
funt Apoftoli omnem veritatem, nonvolunt prim inn
poni, fed illud vel abominantur, 8c naufeant, velfper-
nunt, vel negligunt, aut certè miferabiliter , dum j
biberunt, in furorem fuum , 8c infaniam vertuntj
quemadmodum videre eft in febricitantibus , quibus
vinum quo melius, eo nocentiiis, febris autem altera,
qualis eft deterior ipfâ peccati malitiâ. De qua Sapiens
, Et excscavit illos malitia eorum, neque {peravérant
mercedem juftitis, Sap. 11.2.2. Erubefcant præ-
tereà, qui laudibus tuis, ô gloriofiffime, 8c ufque ad
ultimum terræ nominatifllme Pater Antoni, non ap-
plaudunt, fed detrahunt -, quiMiniftros tuos vel non
Gerfomt 3 64
reverenter fufeipiunt, vel irridentes abjiciunt,milcen-
tes contumeliis fuis impietatem hæreticam. Si veritatem
habet accufatio quæ judicialiter- facia eft nuper
in hoc facro Concilio , invenimiis alium tibi fuifle
devotionis honorem, ô Sacrofancca Mater, Caput, Sc
Magiftra Fidelium omnium Romana Ecclefia , quæ
conftituifti ut unus Temper effet Ordinis Beatiflimi
. Patris Antonii, qui Romanam Curiam fequens, ipfe Sc
^ fragmenta à menfà Papæ colligat in eleemofynam pau-
perum, & Curatus proprius, & quafi Parochialis omnium
, qui vulgari vocabulo , Cortifani nominantur,
exiftat. Movit ad hoc priais Religion^ Chriftianæ fpi-
ritus, recogitans, quot miraculis in vita, quot poll: mortem
beneficiis, 8c opitulationibus refulfit idem Antonius
, præfertim in hac quadam fpeciali prærogativa,
quöd ignem Hierum fugat ex corporibus, in lignum
quod ignem concupifcentiæ libidinofæ pernitiofiorem
invocatus réfrigérât in cordibus. Exclamat ad, ardo-
rem ignis hujus infernalis tentatus : O facer Antoni,
adjuva me. Confutavit hæreticos Antonius jam
didum eft , St repeto : qui fenex , 8c Iblitarius,
neque populum habens fùbditum , neque litteras
didicerat 5 exivit eremum 8c venit ad Alexandriæ
civitatis magnæ Conventum. Attendant , obfecro,
precor , & obteftor in fpiritu lenitatis j attendant
exemplum hoc profunda cogitatione, qui conftituti
funt habere curam gregis Dominici, habere fiiblimi-
" tatem fimul cum obligatione paftoralis Offic ii, qui-
que fàlutem animarum , qui pacem Regnorum, qui
pullulantium afliduè errorum extirpationem, quiCa-
tholicæ veritatis elucidationem quærunt, qui præ-
tereà robur , decus , & honorem hujus Sacrolànétæ
Synodi cupiunt integrum feryare, cupiunt ab hære-
fibus in finu fuo quotidiè nafeentibus obviare 3 pro-
videant celeriter, ne Pontifices lui, neDoélores, &
vocem habentes, vel de ignorantia, fi nefeiant, vel
de culpabili vecordia, Sc acceptione perlonarum, fi
neghgant, arguentur. Urgebat hoc loco zelus domus
D e i, zelus Ecclefiæ, zelus honoris, Scdebiti hujus
facri Concifii, fortitudo vini nuptialis, declamatoriam
immo latyricam, vel tragicam invedtionem in hære-
fes, 8c errores, cum fuis defenioribus, cum dilfimula-
toribus , qui non minus damnofi , quàm culpandi
funt, delatrare. Sed aftitit moderatrix fobrietas : ex-
peéletur, ait, tempus aliud oportunius , locus alter
aptior, 8t aétus capacior. Neque enim delperandum,
immo fperandum eft æquanimiter, quodhæc Sacro-
fànéta Synodus , prout ccepit hæréfes extirpare, fie
8c perficiet, quæ radicem do6trinæ peftiferæ fucci-
dendo , dédit intelligi confequenter , ramorum a-
dulterina, noxiaque genimina debere fuccidi. Propter-
eà comprimatur, ut pro’pofuimus, lèrmo nofter, ne
vel loquacior efHuat, vel prolixior attediet,velmor-
dacior, ôclàtyricus exacerbelcat.
Nam quid opus ten er as mordaci rädere ferro.
^Auriculas. ( ait Perfius) fuccenfeat licet oftenta-
trix fui jaâantia fubmurmurans illud ejufdem Saty-
rici. •
Scire tuum nihil eß, nifi te feire hoc fetat alter.
Ferret nihilominiis aequo animo Studiofitas fpecula-
trix quæftiunculas ab ea motas cum Iblutionibus,
vel fupprimi, vel in feriptis diftribui. Fiat ergo
tandem finis in oblêcratione , qualem ab initio præ-
mifimus. Conveitatur, quæfumus, 0 falutifer Chri-
fte, nunc apud nos in Ecclefiæ nuptiis congregatos tur-
) bida, gravis 8c noxiaaqua làpientiæ terrenæ, animalis,
8c diabolicæ,8c fiat vinum Sapientiæ lalutaris,in fobrietate
, 8c lanitate potatum. Confequemur autem iftud
miraculum, Patres Religiofiflimi, Patres Deo digniifi-
mi, fi myfticè fuerimus in Cana Galilææ, hoc eft, ze-
lum habuerimus tranfmigrationis ex hoc mundo ad Pa-.
tremj fiprætereà noftrijefu Mater falutis ifticaffue-
rit i fi dixerit pia infinuatione, orationis voce ad Jefum
per orationes hic vocatum cum Difcipulis : Vinurn non
habent. Joan. 11. 1. Si fubindè miniftri, qui fumus
nos
365 De Nuptiis Chrifti Ö* Ecclefi
nos obfervaverimus monitionem ejufdem Matrisjefu.
Ouodcmque ( inquit ) dixerit vobis ( non dubium
quin Jefus ) fa i t e , Joan. 11. f . quia vinum fapientiæ per
virtutem datur obedientiæ. Nam Initium fapientia timor
Dommi, Eccli. 1 . 16. Si demlim hydrias ad purifi-
cationem pofitas , quæ funt corda noftra repleveri-
mus ufque ad fummum aqua Contritionis , 8c lachry-
■ B 3 6 6
faerie Scripturse, figurantur has nuptise Chrifti, 8c Ec-
clefiie.
Et quidem Allegoria tradidit dotatam Ecclefiam
aj Chrifto vini bonitate , quod vinum eft non materiale,
quod multum potatum, ficut loquitur Sapiens,
Eccli. XXXI. 38. irritationem, & iram , & rumasmultas
fa it . Et in noviftimo mordebit ut coluber, Prov.xxm.:
mofæ compundtionis quæ haurienda eft de puteo pro- à quo propofuitSapiens abftrahere cârnem iuam,ut ani-
fundæ confidcrationis, hinc miferiarum noftrarum.,quia ^ mum liium transferret ad Sapientiam. Vinum igitur
r contritum & humiliatum Deus non defpicies, Pf. L.zp.
hincmifericordiarum D e i, quarumnon eft numerus:
tunc faciet Jefus. initium fignorum, convertet aquam
hanc in vinum; itaque licebit unicuique noftrüm dice-
re cum Propheta: Nunccospi, PF.lxxvi. 1 1, nunc eft initium,
quia cum confummaverit homo , fupple, vivens
hic , tunc incipiet, Eccli. xvi 1 1. 6. Hac eft mutatio
dextera Excelfi, Cujus mütationis facratiflimie, 8c bea-
tiflimx, nos per gratia; fuse miraculum participes effi-
ciat Jefus Chriftus Ecclefiae fponfus decorus gloria,
quieft,benedi6lusinfiecula, Amen.
Finis Scrmonis facli coram facrojdntto (Jenerali Conftan-
lienfi Concilio per Dominum Cancellarium Ecclefia Farifien-
fis Anno Domini 1427. die Dominica i j . Januarii9 qua die
fa t Feftum beatiflimi Patris Antonii.
J O A N N I S G E R S O N I I
Dottoris & Cancellarii ‘Parißenßs,u
T R A C T A s
In quo fblvit
Q ^ U Æ S T I O N E S
IN P RÆ C E D E N T I S E R M O N E
M O T A S ,
E t tunc y brevitate temfpris urgente ^nonfolutas.
Ad eumdem Cod. MS. NZJ P T I<l/£ faBa funt in Cana (Jalias, dr er at Mater
fefu ibi, &c. Joan. n. 1. Adfis 8c tu nobif-
cum pia Mater Jefu, quatenùs te petente mi-
niftretur nobis hodiè viniim fapientiæ fàlutaris, fanélæ-
que devotionisj quod lit fiat,te falutamus dicentes, Ave.
TVptia , drc. Joan. 11.1 . Super quadripartita the-
d V matis hujus dedudfcione coram fanétâ Conftantienfi
Synodo tenuimus alias modum non dialogi fblius, fed
tetralogi, quemadmodum quatuor efie filias facræ Sapientiæ
eo tunc notatum e f t , quorum nomina, 8c officia,
duplex hoc hexametrum pandit.
Littera gefta docet, quid credas Allegoria.
tJfyCoralis, quid agas, quo tendas, Anagogia.
Porro fubintrödu&a eft Studiofitas fpeculatrix, an-
cilla Sapientiæ, non induftria, quæ multas ab his forori-
bus quæftiones fuper nuptiis hodiernis, ab Allegoria
præcipuè, petiverat. Et quando de gloriofiffimo Ana-
choritarum Antonio, cujus tunc Celebris erat dies, ex-
torfitdevotio verbum Fidei, quoniam infuper brevita-
tis amor plurima jam diélata linquerejuffit, repetit fæ-
pè 8c multiim eadém Studiofitas, avida feiendi, quatenùs
in medium prodeant omifla, hinc morem gere-
re perfuafitfamiliaritas, lecum velut à puero tradudta.
Erat autem fexfuplex ad Allegoriam Studiofitatis quæ-
ftio. Prima,quibus adornata eit dotibus Ecclefia Sponfa
à Chrifto Sponfo fuo. Altera, qualis eft habitudo Chrifti
Sponfi ad Ecclefiam Sponfam. Rursùs viceverfa,
qualis eft habitudo Sponfæ hujus ad Sponfum fuum,
8cadejus Vicarium, quem appellamus Summum Pon-
tificem. Amplnis quarto, qualiter, 8c quàm utiliter
Deus carnale conjugium voluit hujus fpiritualis fignum
eflè. Subindè, quo pa6to materialis Ecclefia fpiritua-
lem fignificat, ne ut mutuas fibi laudes, 8c nomina,
communieent. Demum fexto, quibus modis, Sc locis
non tale, fed electifiimum, fpirituale, 8c theologicum
intelligimus, prorsus optimum,jocundiffimum, 8c fa-
nativum, quod fenfit femivivus a Samaritano curatus j
hoc eft, vinum fierce Scriptune recreans, vivificansat-
que l^tificans cor - hominis, mira jocunditate fpiritus,
fi fuerit in fobrietate potatum juxta monitionem A-
poftoli : Tflon plus [apere, quam oportet Japere, fedfape-
read fobrietatem, Rom.xii. 3. qux fobrietas eft humi-
litas. Defecerat olim vinum iftud in nuptiis, quas ab
Abel ju lto, immo ab Adam Deus fecundum propofi-
turn vc^untatis fine difppfuerat celebrare, ita ut Jure
dici poflet: F'inum non habem: Joan. 11. z. Habebant,
nec negamus , pauciflimi admodum vinum iftud Sa-
pientis falutaris. Sed quid inter tot, 8c tantos illud
erat. Potabant paffim plurimi vinum proftitutionis de
aureo calice Babylonis, quo meretrix ilia magna, va-
nitas fecularis , in Apocalypfi inebriat Reges terrje.
De quo apud Moyfeii: Fel (inquit) draconum vinum
eorum, dr venenum afpidum infanabile, Deut. xxxii. 3 3.
Et anteä. ZJva eorum uvafellis, & botrus amariffimus
f - 32,. Vinum iftud, fi nefeis, eft fapientia; terrene,
animalis,8cdiabolica;,mixtum erroribus impiis, lnere-
fibus, Scblafphemiis, quafi totidera reptilibus venena-
tis, cujus toxicata fax non eft exinanita, bibent ex eo omnes
peccatores terra. P f cxxiv.p. At verb dum advenit Chriftus
cum Difcipulis fuis ad myfticas Ecclefise nuptias,
dum aftuit ibi Mater Jefu qua; illuminata, vel illu-
minatrix interpretatur, propinatum eft vinum bonum
Sapientia;, qme defiirsum eft, per revelationem habi-
tum, quod refervatum eft ufque adhuc, id eft, dum advenit
plenitudo temporis, quando gratia 8c verit-as per
q J efum Chriftum fafta eft j quando prasterea triftitia;,8c
tribulationis aquam convertit in vinum lcCtitias fpiritualis.
Audiquomodo ? Sed quia, inquit, hac lo-
cut us fum vobis, triftitia implevit cor veftrum, Joan. xvi.
6. Ecce hydrias plenas aqua ufque ad fummum. Se-
■ quitur admiranda converfio, dum fubjungit. Sed triftitia
veftra convertetur in gaudium: Hoc anteä pra;di-
xerat ipfe dum ait: Beats qui lugent, quoniam ipfe con-
folabuntur, Matth, v. f . Hunc autem luefnm, has la-
chrymas, inducit vinum facra; Sapientia compundli-
vum, eo quod in mult a fapientia mult a fit indignat io , ait
Ecclefiaftes, Cap. 1. 18. dr quiaddit feientiam, addit
& laborem. Qftendit quippe Sapientia, 8c fapere facit,
quemadmodum nafeimur natura filii ira , filii mortis
cetera^, nefeientes introitum, 8c exitum noftrum, quia
nemo fcit, an amore, velodio, dignus fit. Eccle. ix. 1. in
hac valle lachrymarum , quamtumeunque alcenfiones
difpofuerit incordefuo. V erüm 1'untha;cabfeonditaa
fapientibus dr prudent ibus, Matth, xi. i f . hujus teculi,
proptereä ducunt in bonis dies fuos j Job.xx 1.1 3. quserunt
hic confolationem fuam , ideo fequitur , quod eft
omnium peffimiim atque miferrimum, tranfierunt in
D ajfetlumaordis, P f lxxii. 7. dum dulcefcit jam in eis
acerbiffimum iniquitatis vinum, dodrinas bibunt erro-
neas, impias, 8c biafphem-.is, pro veris, quibus aqua fur-
tiva hcereticorum dale lores funt, 8c pan is abfeonfus, qui fe
palam prodere non mdet,fuavior.Prov.ix. 17. Nunquid
•iftud eft vinum, fuper cujus defedu conquefta es, 6 mi-
■ fericordiffima Materjefu,dicens,8c infinuans,w»«?w non
habent?Joan.ii.z.non utiquej fed poftulabas vinum aliud
pro nuptiis Chrifti Filii tui 8c Ecclefia;, vin.um fcilicet
infufie fupernaturalis Fidei, vinum facne Scripture, vinum
Theologicum, quod ab initio propinavit Ecclefiae
fuse Filins tuus, Frater 8c Sponfus.Sed ecce proh dolor!
vinum iftud Evangelicae dodrinae merum .fa8tum eft,
quafi