multiplici differentia penes cruditionem majorem, aut de ledtis oblivio. Adde qubd falubriorafuntple-
Vel minorem circa feripturam quam transferunt ex rumque feripta veterum, qualia Scriptor nofter eli-
infpe£to exempläri Libro, vel quam de pronurician- g i t , quam di&amina novellorum. Non quod im-
tis ore fofeipiunt, ficut Baruch de ore Jeremias Jer. probemus novos di&atores, quales affidue coguntur
xxxvi. 27. feripfit omnes fermones ejus. Sunt qui afliirgere , turn propter alterationem variam guftus
fimul funt di&atores, & Scribas, 8c Scriptores j ta- fpiritualis cupientis nunc hanc ,1 nunc illam efcam
lis laudatur fuifle divus Ambrofius, Libros feribens, verbi cqeleftis , nunc omnem penitus abominantis;
quos di&abat. Sunt alii gradus infimi nullum peni- A tum vero propter dubitationes noviter emergentes,
ä s habentes intelle&um eorum qua; tranferibunt, juxta qualitates perfonarum, temporum, aliarumque
quos quafi pi&ores appellamus. Sunt nonnulli tan- circumftantiarum, qu* nunquäm plene totas feprasquàm
medii gradus, quibus apertus eftfatrsfenfuseorum
quæ feribunt, faltem grammaticaleer, feu li-
teraliter, quales olimfuerunt, 8cadhuc effe ferunbebunt,
cùm fint ablque numero variabiles. Exem-
plum de Media's 8c morbis} non enim fofficiunt eis
Libri quantumlibèt ex arte compofiti, fed oportet
tur in Religionibus approbatis, atque in Univerfita- variare receptas, quales veile fimul omnes tradere,
tibus, ScStudiis, rationabiliter inifitutis. E t de ta- effet (prout Avicenna notât) inexplebile. Prodeft
libus loqui præcipua nunc eft#intentio, nequaquàm nihilominùs apud Rempublicam non mediocriter rc-
alios fecludendo, qui vel funt magis aliquid quàm fervatio talium particulariter diâratorum , ficut con-
Scriptores, utprimi, velutfecundi, qui parùm font tra morbos corporum, fie adversùs pelles animorum,
ad frudhim fpiritualem foæ feripturæ capefcendum quod utique facit Scriptor. Porro ferutationem ftu-
idonei. diofam non omni feribenti tradere pofîùmus, fed
Quibus prænotatis , ut lucidior 8c brevior effet fcientifico, cujus memoria firmiùs retinet ea quæ
ordo dicendorum -, pàtet ftatim hæc noftra conclufio fa ib it , quàm alia, fi vult intendere, tum proptçr im-
feientibus quid eft opusbonum degfenere, quid opus morationem , tum quia
meritorium vitæ æternæ, quid opus fervile. Veruntamen
placet earn per comparationes aliquas in fob- Segniùs irritant anintos demiffa ver aures,
fequentibus duodecim conhderationibus ampliando Quam qua funt oculis fubjeüa jidelibus,
monftrare, quas metrum triplex comprehendit. „
ait Flaccus. Accipit ex hac radice fùæ traditionis Pradicat, atque findet Scriptor , largitur & or at,
j4ffl,igitttr, fal dut, fontem, lucemque futuris,
Ecclefiam dit at, amtat, cuftodit, honorât.
C O N S I D E R A T I O I.
origmem ars memonæ, cujus meminit Cicero. Red-
ditur infoper ratio cur expédiât ftudiofis abbreviatio-
nes fibi confcribere, certifque rîotulis infignire pundta
memoratu digniora.
C O N S I D E R A I T I O I I I .
Qu'od Scriptor nofter largitur ^ miferetur , & commodat.
Quod Scriptor pradicat.
C C r i p t o r idoneus 8cfrequensLibrorumdodlri-
^ næ falubris (fie enim femper infrà loqui volumus
8cintelligi) prædicare dici poteft. Certè fi lingua
filet, manus prædicat, 8c frudtuofiùs aliquando, C C r i p t o r nofter largitur, miferetur & com-
quanto feriptura venit ad plures uberior, quàmtran- ^ modat. Très eflè partes Satisfaéfcionis Theologi
liens fermo. Nec obviamus didto Hieronymi -, quod tradunt : una eft eleemofyna, dé qua præfens eft con-
Habet nefeio quid latentis energia vivavocis aftus, & fideratio, altera eft oratio, tertia jejunium, de qui-
in aurem difeipuli ex DoSloris ore transfufa, fortiùs fo- bus erit confideratio fequens. Quis oro dubitaverit,
nat. Sed invenies aliquos eruditiflimos, fatentes fè quin Scriptor de quo loquimur, fitlargitoreleemofy-,
plura didicifle, feripta ftudendo, ruminandoque fê-Cnæ multiplicis, nedum temporalis ad fuftentationem
cùm, quàm per Doéloris auditum (qualem fè fuiflè, fui, fiiorumque fratrum feu domefticorum. Eft enim
videtur Bernardus gloriari, dicens , Magiftros fitos lucrofà non parùm ifta ars. Tenebit infuper locum
fttijfe quer eus & fagos) proculdubio non fine prævia, eleemofynæ fpiritualis ad opitulationem animarum,
vel comité leélura Librorum. A d de, quod inter nunc adversùs errores & fcrupulos per eruditio-
Prædicatores flmt multi tanquàm nudi pronunciato- nem doétrinalem atque confilii, nunc ad confola-
res eorum quæ fùmunt formaliter in feriptis: qui tionem fàlutarem. Fallor fi non ita mifèricor-
fi mereri poffint aureolam Prædicatoribus debitam, diam receperuntjonathascum ceterisJudæis, i.Jlda-
Cur non fimiliter Scriptor nofter cui poteft adeflè, chab.xn.p. dicentes, fè haberè folatio fantlos Libros,
8c adeft, ut fûpponitur, non impar animarum fàlvi- ideo nullo indigere : confbnat Apoftolus, ubi fùprà
ficans zëlus feribendo, ficut alteri loquendo? Rom. xv.4. Sunt adhuc, ut accepi, nonnulli Profeflbres
Regulæ beatiffimi Auguftini ( quös Canoni-
cos Reguläres appellamus) apud Hollandiam, quorum
labor feribendi pafeit eos temporalibus fùbfidiis
de pretio Librorum, remarientibus apud fè plurimis
ad fpirituale fblatium. Tales jure dixerimus beatifi-
catos à Propheta. Labores (inquit P fal. cxxvii.' 2.3.)
ntanum tuarum quia manducabis, beatus es ^ hîc in fpe,
C r i p t o r hujufmodi, ferutanti ftudiosè, v e l j )^ benè tibi tandem erit in re. Uxor tua myfticè di-
legenti doârinæiter, vel etiam‘ di£lanti, non eft vinà fàpientia, vel Religio tua , vel coeleftis gra-
■ i'A' -- il.— J- tja , ficut vitis abundant , in lateribus-domus tust,
quæ eft Ecclefia, vel confcientia. Filii tui literaliter
Profefiores 8c Scriptum, moraliter opera tua, ficut
novella olivarum in circuitu menfit Domini : quæpa-
ratur adversùs eos, dæmones 8c homines , qui tri-
bulant nos. Pfal.xxii. y. Compara nunc, fi potes»
aliorum quorumdam Ecclefiafticorum mùltiplica-
ta fuper numerum Inftituta , fint in orationibus
C O N S I D E R A T I O I I .
Quod Scriptor findet, le gent i^ & diSlanti,
fimilis.
ufquequaque diflimilis : colligitur ex prsecedenti de-
duftio prasfentis confiderationis, quoad legere, vel
diftare ; quia nedum pro morula temporis exigua,
fed in Annos decern , centum, mille feripturam du-
fare continget in fp9 vel per multiplicationem exem-
plarium ab eo feriptorum: legentibus autem atque di-
dbntibus fi defuerint auxiha Scriptorum , cum memoria
fit labilis obrepet protinus obliteratio di&atis,
vocalibus, lint in elcemofynis corpóralibus, iftorum mefcant, fèd timeant ne cum daemonibus affligantur.
pauperi , nec jam pauperi , fed diviti fimplicitati. Scripfit egregium volumen Auguftinus De opere Mo-
Fuerint, an adhuc fint, nefeio, San&imoniales in hoc nachorum ^ quod totum potuerat ad rem qilas nünc
opus' dedicat* , ficut olim Origeni pro tranfcriben- agitur traduci : quoniam fi Monachos oportet ope-
dis operibusfuis , nedum Notarios perdivites fecula- rari, quale dabitur opus aliud fu* profeflioni, ne-
res , fed puellas fex in feribendo peritas, datas eflè. dum minus adverfum, fed amplius promotivum; at-
Undè quasfo tot genera Bibliorum , tot Do&orum tento quod non omnes idonei funt ad difficiliora,
volumina , qu* modo fuperfunt in Ecclefia, fi non qualia font prsedicatio vel leétio Doébrinalis ? Sed
ex Scriptoribus in Religione dègentibus, quorum ad . neque Miflarum obftat celebratio , qüam finit hora
praefens vix ullum fopereft veftigium ? ^brevis. Neque praeterea valet éxcüfatio defidi* nonnullorum,
dicentiiftn, imo quafi gloriantitim, nefeió
feribere. Difcant, difcant, neque verecundentur
C O N S I D E R A T I O IV . vel defperent, quoniam
Quod Scriptor orat. Labor omnia vincit j
Improbus, & dur is urgent in rebus egeftas^
£ C r i p t o r nofter orat : habet öculüs nuneiüs
cordis orandi materiam fibi miniftrare. Quamvis
nihil obfit quin vocalis quandoque poffit inferi oratio
, vel canticum fuave , dum feribitur. A t verb
fatis eft implere Scriptorem noftrum monitionem A-
poftolicam, quod pfallamus, 8ccantemusincordibus
noftrisDomino; Ephefiv. 19. 8cCol.in. id . quod frequenter
eb liberiüs implere valet, quo fblitudine quadam
Virgilius. Gallicè , Befoin faiiï vielles trotter, id-
eft Latine , neceffitas fàcit vetülas currere. Qui fe
dicit egere, cùm fibi poffit fàciendo quod in fe eft
providere , fi mendax, fi fiélus eft , leétor diju-
dicet.
C O N S I D E R A T I O V I .
Quod Scriptor fal fapientia tribuit.
uberius fruitur. Puto paläm mihi fieri, quod feriptio vel
feriptura eft opus Dei, opus religiofom, non minus fas-
pè quam vocis exaltatio in canticis Ecclefi*. Poteft fub-
inde unum compenfari per alterum, quandoque falu-
brius quam temporalis adminiftratio abEcclefiaftico-B C C R tP T O R nofter pofteris fal fapienti* admini-
rum officiorum frequentatione falvat8cabfolvit.Credi- ftrat. Jubet Apoftolus effe noftrum rationabile obfi-
derit proindè Scriptor nofter, 8c pietate jugirecogitave- quium.Rom.xu.i conformiter ad figuram Legis, prseciait
pientis in omni Sacrificio fal apponi. Lev.u.i 3. V ideatau-
tem Scriptor ne fuumfal inratuet, vel fibi, fi ei non fa-
puei*it > vel aliis, fi corruptum per ineptias feribendi
reddiderit. Quales verè protufit *tas noftra pluri-
mos, quorum mendofa fuerunt adeb volumina , ut
confultiüs fuiflèt nulla, quam talia miniftrari cum li-
teris inconditis , fine lege , fine fènfo vel ordine;
adeo quidem, ut Auélori proprio feu di&atori non in-
telligibilia redderentur quantumlibèt introfpebla. Hanc
exiftimant aliqui non minimam tribuiffe ja&uram Stu-
diis ac Univerfitatibus noftras tempeftatis, dum qui-
libet admittebatur ad fcribendum , non probatus»
non cognitus. Exemplaria quoque dabantur incor-
re&a ; quidni multiplicior corruptie fequeretur,
junéta transferibentium vel inertia vel ignorantia ?
Si dantur vifitatores in artibus mechanicis , hé
fraus committatur in operationibus, ut in pannis, vel
in pane, Vel cutellis, 8c ceteris. Quis dignè tulerit
totiens Deum , Sanélofque Angelos fecum eflè ,
totiens Scriptores facros ipfum alloqui, totiens Ghri-
ftum fibi blanda quædam ofcula confolationis dare ,
quotiens eorum dióia falubria confcribit, quæ mediate
, vel immediate difpenfarunt. Cui dignitati, quæ
poteft merces alia temporalis æquari ? Quis prohi-
bet talem aliquem cóntemplativum 8c effe fimul 8c
dici? Contemplationem itaque leétio quæ fcribendo
fit non impedit, fed pafcit. j
C O N S I D E R A T I O V.
Quod Scriptor ójfiigitur.
Ç C r I p t o r hofter affiigititf , ih qüö jejunii vi-
cem tenet : Jejunium, pröut eft tertia pars Sa-
tisfàâionis, extenfo nomine, dicitur à Doétoribus
Omnis ~
ajfliüio corporalis affumpta vóluntariè pro do- C opus pretiofiffimum eXpërs eflè vifitationis , ne cor-;
mattone carnis , vêl vice SatisfaCtionis qua fit pér do- ruptio foa fèrpat jugiter in deterius ? Sic olim apud
lorem. Quemadmodürn pars altera , qu* dicitur fanétós Patres habebatur eleétio foper Scriptoribus ^
oratio, Concludit omnem mentis élévationem in L>eum9 nec paffim admittebatur indoétus ut dobfcus , fèd uf-
cum humili fubjettionc & obedientia. Éleemofynam que ad punétorum formationem, qui lucem dant ma-
verb protendunt, ad ontne fiubfidium proximo miferi- gnam legentibus, examen habebatur. Prifci Dobborit
nominatim Irenæus * (fi non fàllit memoria )
fubjuhgebant in Opufculorum fuorum fine terribilehj
divini nominis obtdlationem , ut fcripta foa correété
transferiberentur , 8c per poft.e. r..o s .it.a .fie. r.i foaderent :
corditer impenfum. Confbnat votum paupertatis, elee-
mofynae j votum obedienti*, orationi votum cafti-
tatis, jejunio feu corporis edömationi ; Quze taliter
elucidata , mox perlpicuam fiiciunt hanc confiderationem
cum duplici prascedente. Nullus itaque ne- alioquin juxta Hieronymum , quis vel fcripfiffe
gaverit laboriofom eflè feribentis exeTcitium j aCcep-* emendaffe fruiïus effet ?
tet igitür illud in poenitentiam feu fatisfaétionem pro
fois alienifque deliétis : ficenim direétio fpiritualis C O N S I D E R A T I O V i l .
oculi reddit labörem foüm , nedum uno hoe modo
laudabilem 8c mcritorium , fed tot mödis quot in-D Quod Scriptor fontèm miniftrat.
tentiones bonas adducet ad decorationem aétus foi,
hominatim juxta confiderationes duodecim, quas fob C C r ip t jo r noftei- pofteris aperit fontèm aqua w
fcriptur* prasconiis aperimus. Junge quod in Foro va falientis in vitam aternam. Joan. iv. 14. Intelli-
Poenitentias poteft ifte labor ad Satisfaétiönem Sacra- gatür hoc, noil üt Auétör principalis, qui fblufc Deus éftj
mentalcm imponi: quem laborem, fi nullum imjx>- fedutminiftrator. Nam fonsvita verbum Dei in exeejfis.
uit hominum , impofuit fanè Deus ab initio cum Eceli. i .y . NonneLibri falubres, quales intendimtfs
dixit Adas 8c pofteris , ïn fudorèvultus tui vefceris flinty
pane tuo. Gen. in. ip. Porrb qui in laborehominüm * Èxtat iftac adjuraiio ïrenai aqud EufèbiumLib.f;
non funt, nec cum hominibus flagellantur, non intu- Hifi. Eccl. c. zo.
X * j *