Sophia. Habteniis in ablione fuperiori triplici verià-
ta eft oratio noftra, quali præparatoria pro quarto
hoc (qui 6t ultimus eft ; abtu potifîîmùm intento 3 non
fupergreffi funt termini capacitatis tuæ. Nunc in al-
tiori fuprà, non contra te regionccollocerisoportet,
ubi de Chrirtianorum moribus, ac ritibus agendum
eft, qui non tua traditione, fed mea per Deum, 6c
ex Deo, fupernaturali funt revelatione lufcepti.
Natura. Hoc tanto mihi facilius erit, quanto* cau-J
fam unam efle præftantiffimam, optimam, 6c fupre-
mam non dubito. Eft enim vox mea apud omnes
talem efl'e quam appellant Deum , dc qua poftin-
quifitionem folertiflimam dixiffe fertur Ariftotelcs meus:
Inverti te can fam primam, fac me tibi placentem. De-
mum quae gens tarn effera, quæ natio tarn barbara,
quæ non aliqua Rcligione teneatur ? At verb quis,
& quaiis fit veruscultus, per revelationem fpecialem
aliter quàm ex creaturis meis acceptus, fatcor fiiper
me eft (nonut bene dicis) contra me eft.
Sophia. Da te interim mihi, meæque fider, credens,
ut intelligas unicum Chriftianæ Religionis verum elle
cultum Dei «oftri.
Natura. Credo, quatenùs ad intelligentiam docen-
dorum per te pateat via.
Sophia. Collocàbimus ergo principium docendo-
rum, ubi diblorum finis fuit. Iftam quippe Legem
effe divinitatis, ut fupremum inferiorum jurigatur principes
fuperiorum , tradit ille magnus olim tuus Areopa-
gita Dionyfius, quern prædicatio cum miraculis meum
fecit 6c extulit. Diximus de heroïca c a ftita te quam
non adverfam tibi, nec impoffibilem monftravimus.
Natutra. Monftrafti confiteor.
Sophia. Conjungitur huic in afeenfu caftitas divina-
lis, prout moralem heroïca fibi fternit caftitatem.
Natura. Caftitas hæc divinalis quaiis eft, 6cquidfii-
peraddit, edifl’ere.
Sophïa. Ritèpetis. Et quidem ex finis confideratio-
necognofees. Nammoralis caftitas habet proximum
finem, fe continere fecundiim dibtamenrebtæ rationis
per t e . naturam homirtibus inditæ. A ft heroïca tendit
altiïis, in primam caufam fe revolvens 6c exaltans. Divinalis
verb finem attingit eundem, quiDeuseft, fed
eminentiori modo propter tria præcipuè. Primo,
quia voto firmatur. Secundo, quia.Fide, Spe,Cha-
ritateque dedicatur Chrifto, qui fimul in unum Deus
6c homo eft, Dominus, 6cproximus, frater, amicus
6c fponfus. Tertio quia'Sacro fanbtis myfteriis hæc caftitas
applicatur. Propter hæc tria plurimùm diftat hæc
caftitas à caftitate Idololatrarum. F uerunt quippe vir-
gines inter eos dæmoniis, ut Veftæ, 6c Palladi, 6c Tel-
luri, non Deo fâcratæ, immb execratæ, fie 6c apud
diabolicos Manichæos. Porro moralis caftitas eft velut
incipientium 6c purgandorum. Heroïca velut perfi-
ciendorum, 6c illuitiinandorum., Divinalistertia, tan-
quàm perfebtorum in æterna beatitudine confumman-
dorum. Talis efie debet caftitas Ecclefiafticorum,
præfertim Sacerdotum, 6c maxime Prælatorum.
Natura. Debet efie, dicis, led an fit , tu videris,
ô Sophia
Sophia. Nondùmagimusdecaftis, fed de caftitate,
quam abfolutc confideratam perfonalis abufus non fordi-
dat, aut violât, fed effugat, quemadmodiim te Naturam
vitiaquantiimlibet enormia, qualia nominantur
fieri contra te , non te polluunt, quin digna jugi vene-
rationefubfiftas. Convenio te nunc igitur, an, præ-1
fuppofitaFide, laudabilis tibi fit hujufmodi caftitas divinalis?
Quid differs ? Quid muffitas? Si caftitatem
hcroïcam convincit apertiflima ratio te laudandam
concedere 3 quo pabto fupereffet aliqua dubietas de prase
s* 0 caftitatis divinalis, quaiis deferipta eft vota Deo,
dibata Chrifto, dedita cultui facro? , .
Natura. Vincorveris, nec effügium video, fi non
ad abufus culpandos querelam meam receperis.
Sophia. Abufus ego non minus quàm tu culpo, criminor,
abominor, damno. Verumtamendic, qua-
les reperis intolerabiles in caftitatem profeffis exhorbita-
tioncs. Sunt quippe nonnulla , quàmvisvitiofa , locis
temporibufque, 6c perfonis toleranda: alioquin tol-
lantur omnia bona, tarn tua , quàm mea neceffe eft.
Quoniam nulla funt, quibusnon contingat abuti. Co-
gnofcitDeusfigmentum humanum, feit homines cir-
^ cundatos infirmitate à fummo ufquc deorsùm, ideo pro-
pitiabilis eft fuper malitia.
Natura. Jure mihi, tibjque difplicibilis eftè debet
tanta multiplicatio indignorum, tanta frequentatio præ-
varicationis votorum, tanta contaminatio Sacrorum,
mearumque Legum horrenda perverfio, maxime cum
videas ipta tot fcelera, flagitia, iniquitates, peccata,
delibla, abominationes quas vel nominate, veletiam
cogitate turpe eft, in meum reverti propaginis débitas
præjudicium. Hinc regiones vacuæ derelinquun-
tur abfque habitatore. Hinc cultus tuus ifte Chriftia-
norum pene deperditur , multiplicatis per generatio-
nem hoftibus fuis, Ethnicis 6c Saracenis. Subindè
quid obeftèt novi Legi tuæ plufquàm veteri, fimiliter
tuæ, fi honeftiftimo Matrimonii Satramento Miniftri
Religionis uterentur ? Nunquid fapientior, aut fan-
btior, quàm olim, effebfcus eft Deus ? Fuerit ipfe Chri-
ftusVirgo, fueritque natus de Virgine virginali def-
ponfata m b , fuerit præfiguratus in virginitate Jeremiæ
, 6c Eliæ, fuaferit ipfe virginitàtem paucis qui capere
* poffent idoneis. Undè, quæfo j Præceptum ortum
e ft, ut non folùmjam fit caftitatis confilium, 6c hoc
fine delcbhijuvenilium perfonarum, 6c adolefcentula-
rum, immopuerorum, puellarumque, fub velo Religionis,
quorum quarumque mille furores, aut fimili-
um efl'e, dicit Horatius ? Quid de provebtioribus, quos
incontinentes fuiflè priiis ambigit nemo, nec forte po-
fteriùs continentes fperat ullus ? Vincit indignitas rei
meam certc conqueftionem, quæ longe plus operibus fe
loquitur, feclamat, 6c prodit, quàm meis poflèt vo-
cibus, nifi fpontè quis obfurdefcat.
Sophia. Si tarn acerba fers animofitate facinora vo-
ventium caftitatem. Refpice quæfo ,' refpice trabes
ingentes defebtuum in oculis, atque colluviones feeti-
diflimas in omnibus membris generationi vacantium.
Sed quia non apte probrum probro diluitur, adidref-
pondeo , quod quæris amariiis, an fapientior fuerit
Chriftus Filius in nova, quàm Pater in veteri Lege,.
■> Eadem, crede mihi, prorsùs eadem fuit fàpientia,
Jquæ ad perfebtum duxit imperfebtum, pueritiam ad
perfebtionis ætatem, timoremad amorem, 6c fpititus
libertatem. Porro cur non infpicis in Sacerdotibus veteris
Legis quanta fuper alios fanblitatis, quanta caftitatis
jjnponebatur arbfcatio ? Uxorem non nifi virginem, non
nifi femel 6c unicam, non repudiatam, non fordidam,
fas erat accipere. Vacabant 4> uxorum quolibet ample-
xu tempore vicis fuæ, fub mortis interminationc : fi mo-
riebatur uxor in adolefeentia, continendi neceftitas in-
cumbebat. Et quoniam aftidue noftri Sacerdotes facris
occupantur myfteriis, quid divinius, quàm ut continua
polleant caftitate? Vacant Legi Dei , quam ab
eorum populus ore requirit. Hæc autem Lex ficut
immaculata eft, immaculatum fpeculatorçm, Doblo-
remque vult. Quod fi Græcorum Chriftianorum op-
ponitur Conjugium. Fortaffis ideó privati funt ilia
quâ præditi fuerant Legis peritia , 6c in varios jam
fupràmodum corruerunt errores diffonos Romanæ,
)veræque pietati. .Q u id ! quod apud eos vigent ad-
huc Calogeri Monachi cælibcs fub régula magni Patris
Bafilii, quos ferè folosdeCleropopulushabet in pre-
tio? Hue accedat,. quod miniftri gratiæ revelatæ
fiuntpcrelebbonem , non hereditariam,,ut olim, fuc-
ceftionem.Dcbentinfuper liberiores quàm olim, àfæ-
culari fervitute vivere. Debent rursus in re familiari
minus eftè folliciti, deditique minus avaritiæ, feurapi-
næ thefaurizarevolentiprofiliis, 6cfiliabus , inftarju-
dæ, quinimmö pro nepotulis, quos unus.è Pontificibus
datos
f ) e ‘jmperantia & veflitu Troelatorum. 634
. . ,1:__A fi.Kt.avprar öiiafi non peccentuxorati. Scdoecrefert ■ 1 Jliorum quos Deus fubtraxerat quafi peccent uxorati.Sednecrefert mmaaggnnooppeor-cc,,
.datos a daemomo Artende ■, fi votum nequaquam fic annexumefientialiterSaccrdo-
«b Ecclefiafticis , , f funt eleffio, tio, poftquim ita conjunaum fibieft, ut ommsillud
quatfo., ctdibatll’ fufdpiens nedum voveat, fed votum etjam folemmzet
Matrimonium dirimens jam contractum , non
mnus quam in Monachis. Sed nec plus habet
difpenfabilitatis unum , quam alterum , mfi quod
fabta Monacho difpenfatione definit efle Monachus j
quoniam flatus importat tria vota de fui ratione. Sa-
cerdoti veröconceflii difpenfatione voti, Sacerdos ta-
A ____ 1 ut,.
B E B B B B Sidant rationabilitatem esdibatus
pïpetuiSacerdoth j™0 0 ? <luèd
■ „ec ad Sace ur C,0 g,“ r ; H ante d‘fc
tionis Annos , d/<=ft «bjter WË nullus, qui non
auxiliante Domi , fine quo mhd facere poflumus
votum luurn po . Tantummodo voluntas
bonaadfit M ,neccldefitA vdo b c!i& ; ±
BMBW o n a a d f i t c u m . I n S H i O u o d f id a n t a l i q m , p r s e f t o e f t p e r p o m t e n - A m e n
S S » D e n iq u e , q N a t u r a , n c g l o n c n s , A pnn
t ia m iL D e 01 m u l t i t u d in em h o m i n u m , q u o m o d o
— l D e u m , q u a m m i l l e f i l i i im p t i .
M a x im e f i t i ^ c o n j u n a u s am m t e c o n t i n e n t i , c u ju s
n o n e f t c o n d P 3 p o n d e r a t i o q u x d.l.gem mmdumm
trotter tratif. fabiorum .'habet armem Regem De u m .
P m v x x i i 1 Ä d d e q u b d 'v i r g i n i t a s im p l e t c a d u m , f i e -
r u n d i t i s c a f l l i sm u n d u m .D e n iq u e t u u s A n f t o t e l c s p o -
l i t i a s i n f t i t ih s , n o t a v i t m o d e r a t am d e b e r e e f l e p u e r o -
r u m m u M d in e r n : q u o d a n o n n u f l is a c c ip i tu r , q m f i n e -
BBSilMMiH ‘ ” d p f in O T c r f lu i ; q u o d p r a a i c a f l 'e UHU G n e c o s , C o m g i c 1
u s V e r u m r e c t i u s h o m im u p u s g e n e r a t io n i n o n m t e n t a , v a c a n t i a l t i o -
f ib u s / S o lv i tu r p e r i n d e q u a e ü am t u a o p p o f i t i o d e v i r -
E in i t a / , q u i a n o n m e d iu m t e n e t , l e d e x t r e m u m . 'T e -
■ ie HU t i/ ma------ iq u e m e d iu m 0 q *
u o a d n o s ; q u o n i a m a b f tm e t
qlI;.lLL jdo r 1 oportet, oc o _ qua
__ nnn rtpr * /V n h i rin o rl
L omnium circumftantiarumqualitate penlata, prout
Sapiens judicabit. Quamobrem pared me t u » f o r o r
Natura, folerter animadvertens, quod per caslibatum
falubriterprövifumeftftatui Ecclefiafticorum de beneficiis
«.V.« manet. At vero hîc non verfatur reformatio
principalis, fed per alia media, qualia nunc , 6c hie
aperire non eft confilium. Hoc dicimus , quod de
duobus malis minus eft incontinentes tolerare Sacerdotes
, quàm nullos habere. Siçut abutimur bonis
D e i, fic utitur ipfe malis noftris ad elebtorum fa-
lutem , nominatim in Sacramentorum miniftratione,
quod olim figuratum eft in paftuEliæ percorvos, in
quibus peccatorum nigredofiguratur. Nonexpebtet
aliquis , quod area Dominicas miniftrationis tanta
poflit follicitatione purgari, quin pluresfint paleævi-
tiofbrum, ut luxurioforum 3 inter quos latent, 6c fo-
ventur tanquam grana puriflima , cultores caftitatis.
Quis fcit, fi plures nunc Ecclefiaftici cuftodiant in cæ-
libatu caftitatem illibatam , quàm fi junbti conjugio
maritalem intégré confervaffent. Quis nefejat, in
ad nos ; quoniam — & d= ™ ltis defiderabilibus &ciliuseflèto-
imnttiuimm oportet," & ubi opor- Btalitcr abftmere , quam ufum modeiaii . Vidit r F -iic oiTprrnrvoluDtatis. oui tefte Senecadib
viventium. Quibus fi darentur uxores, filiben
nafcerentm-, quis poft eorum mortem lüas palceret
uxores, Sc filios? Non fucceflbr inBeneficio , quod
fibi vix fufficit; non alius, fi non cafiialiter: St ita
mendicitate vilelcerent, vel inedia , fameque pen-
rent, attento & hoc, qubd Sacerdotes multi libi foil
vix vivei-e fatis habent, quid fi familiam addideris fumi
M — i m , 6 Sophia. Vis lgitur H B
ficcis oculis, duro corde, vifeeribus congelatis, fine
compaffione, finepietate, prxteream filenuotuarum,
mearumque prasvaricatiqnes Legum multiplicatas iu-
1 per,numerum. I
Sophia. Nolo equidem, fed parifcederetu mecum(
provifionem implores accommodam.
Natura. Quem inveniam , mifera, confolatorem.
quis tantis feret opem malis? Cur creatafum, videre
tanta mala meas fublimis creaturfe ? quas nunc cladi-
bus, 6c peftilentiis infeblj deperiit, nunc bellis hor-
ridis attrita corruit, nunc per non ufum, vel abufum
virtutis generative prorsus naturaliffime, divineque,
6c perfebte, quafi fterilitateconfumitur, 6c arelcit.
Sophia.' Dcfuper eft providus fuper omnia Deus,
communis mihi, tibiquePater, Creator, & Rectoi 3
fperandum de fua mtfericordia, cujus copie non eit nu-
merus , petendum eft ejus fubfidium , querendum,
pulfandum. Denique Principes populorum, dumefupt
congregati cum Principe fummo,VicanoDei. Abraham,
commonendi erunt, orandi, conteftandi rer-
re prefidium rebus lapfis, hominum defebtusreficere,
deformata reformare, nominatim circa totpropagmis
obftacula, non afterentia Deo gloriam, non Ecclelia-
ftice Religioni decorcm, propter tria quae tu« mu-
cuilti querimonite. Quorum unum eft, mmia voven-
tium , maxime adolefcentium multiplicatio. Alterum,
hoc Epicurus aflèrtorvoluptatis, qui telle Seneca dicit
crebcrrima votorum-, fine frubtu legitim« pio-
lis , effrabtio. Tertiura , contaminatio Sacrorum,
tueque conftitutionis abominanda fubverfio. s
Natura. Cur non adjicis , tollendum efle Votum a
Sacerdotio, cum nonfiteidivina, 6ceflentiali, utinfe-
parabilj focietateconnexum, quiequid fit de Monachis ?
: VU dives fieri, non dtvitiis adjiciendum , fed cu-
piditatibus detrahendum 3 f militer in omnibus ejufmodi.
Vis voluptuosè vivere , non voluptatibus adjiciendum,
fed cupiditatibus, 6c concupifcentiis detrahendum,
adeo vel divitem, vel voluptuofum fieri, non
in exterioribus fitum eft, fed intrà nos. Quid ! quôd
non humana præfumptione regitur Ecclefia, fedSpi-
ritus fahbli direblione ? Prout omnia t'empus habent;
fuit Ecclefia primitùs fine dotatione temporaliiim,
qualiter poftmodum per Silveftrum, 6c alios Sanbtif-
fimos Spiritus fanbtus large dédit : fie aliquando per
conjugatos regebatur Ecclefia , ut in antiqua Lege,
nunc per cælibes in nova. Concludimus tandem, nos
intereà contentos efle debere remediorum poftulatione,
qualia, qualiterque tetigimus, ut tranquille, concor-
diterque maneamus fororemiexu junbtæ, N atura cum
Sophia.-
^ Natura. Fiat, precor, îtà.
Explicit Trattatus de coelibatu Ecclefiafticorum , compilant?
Lugduni • 1. funii 1413. Fertur à cfuibufdamfibi
notU huncTradatum ma die compofuife. Nam cum Do-
minus Guillielmus Saygnet miles, edidiffet quoddam Opuf-
culum ut Latini Sacerdotes nuberent, tradidiffetque me-
morato Dotlor.i quid fuper his videretvr fibi refpondendum^
in craftino hune Tradatum Theologtcum exhibait.
JO ANNI S GERSONI I
V obier is & Cancellant Pariftenfis,
T R A C T A T U S
D E
t e m p e r a n t i a ,
IN C IB IS , P O T U , & VESTIBUS.
p r æ l a t o r u m ,
A d M S S. Codd. V&. 180. & 6p4 -
r Am in una priori lebtione abfolvi, ficut potui,-
dubitationem non mediocrem fuper abftinentia
perpétua à carnibus , an licita fit apud fblita