ubi Pontifex fententialiter dicit, licet non fpe&et ad
cum difcernere inter Jurifdicfcionem vaflälli 8c Domini
: tarnen ad ipfum fpedtat cognofcere de tranf-
greflione jurisiurandi. Ubi Glofla communis fic ait:
Per hoc quod hie dichter, oat et quod Ecclefia, vel Papa,
non habet utrumque gladium. lit aflerit Alexander. III.
de Rege Anglorum , Qui filii funt legitimi. Cap.
Caufam. Verficulo Nos ^ fic inquit: Nosattenden-
. ||| quod ad Regem pertinet, non ad Eccleßam, de tali- }
bus pojfefßonibusjuaicare, ne videamur Juri Regis An-
glorum detrahere. Ubi Pontifex Judicium pofleffio-
num, hoc eft, temporaliumRegirelinquit, 8ccom-
mittit caufam Matrimonii Ecclefiafticis viris. Hoc
lätis expreffe liquet, in capite, Lator ejufdem Tituli.
Hoc patet de Confecrat. difl. 2. Celebritatem.6c 23.
qu&fi. f . Regum. 8c 8. Difl. Quo Jure. Non eil facienda
vis de Glofla illic , quia utrumque dilputat,
nihil relolvens. Proptereä licut fuperiüs dixi, textus
ponderare, cum eorum intentione, oportebit, Glof-
fematibus pofthabitis. Prartereä Lex Evangelic a eft
iibertatis 8c manluetudinia, refpe&u Legis Mofaica:,
ut dicit B.Jacobus,inCanonicafua,C-?p.^Wwöj-^.2f.
lie inquiens: Qui autemperfpexerit in Lege perfettet libertat
is} & permanfeeit in ea^ non auditor obliviofiis fattus,
fed fattor operis j hic beatus in faüo fuo erit. Et Apo-
ftolus, adGalatas in. 24. Itaque Lex Padagogus nofier .
fuit in Chrißojefu, 8cquaefequuntur.Et iniv. i.ejuf- J
dem, dicit : Dico autem quanto tempore her es parvulus
j eß, nihil dijfert a fervo, cum fit Dominus omnium j fed
fub Tutoribus & AUoribus efi^ufque adprafinitum tem-
pus a Patre: it a & nos, cum ejfemus parv l i , fub dementis
mundi eramus, fervientes: A t ubt venitplenitudo temper
is ^ 8c qua: fequuntur. E t Auguftinus in Libro qpntra
Adimantum, Arma Legis & Evangelii, timor & amor:
timor refpicit conditionem fervilem , arysqr autem li-
beram.
Sed li omnes Chriftiani&, eorum lingula 6c cun-
6fa bona ellent Romani Pontificis , eilet major ler-
vitus quam Legis Mofaica:, in qua erant homines li-
beri, tam quo ad le , quam eorum bona. Infuper contra
talem, li hanc Poteftatem haberet, ex Jure divino, prout
aliqui eorum aflerunt, non curreretpraffcriptio. Sed
hoc eft falfiim, ut patet, deCentenaria. Extravag. De ,
prafeript. Si diligenti. Praetereä Ecclefia inftituta a Chri-
fto, non minus, imo magis refpicit utilitatem commu-
nem, quam Politia fecularis. Sed in ea homines funt li-
beri, 6c R ex eft pro bono communi, 6cnoneconver-
fo , ut fuperius diximus j igitur. Amplius, aliqui erant
veri Pontifices iftius Dominii incapaces, utReligiofij
Ergo fi unus verus Pontifex non habet proprietatem in
fingulis rebus j nec aliquisteneturiervare fuam Rcgu-
lam illi obediendo, licet non Superiori, quia nullum
habet: ergo eodem modo paupertatem. Prasterea
Epifcopatus non eft ex inftitutione Papas. Petrus non
mifit alios Apoftolos ad praidicandum, fed Chriftus,
quorum fucceflores funt Epilcopi: nec l x x i i . Dif-
cipulos, quibus luccedunt Curati: led Chriftus mifit eos
immediate. Patet, Joannis. xx. 6c Luca. x. Paulus
dicit Ilium Apoftolatum acccpifle ä Deo, 6c non ä Petro
: ad Galatas primo, Paulus, inquit, Apoßolus, non
ab hominibus , neque per hominem : 6t infra, neque ab
homine illud accept neque didici.
Contra hanc conclufionem lecundam arguitur fic :
Zacharias Papa Childcricum Francorum Regem de- ;
poluit. i f . quafl. 6. Can. Alius, 6c inftituit Pipinum
Caroli Magni Patrem. Ad hoc relpondetur multifa-
riäm. Turn primo, apud Chronographos dilcrimcn fu-
per hoc invenies, 6c Decretum nullius ponderis, nifi
pro quanto authoritatem aliunde habet, utpote ab
authoritate Ecclefia:, vel Do&orum. Turn fecundö,
ad quaeftioncm fa£fci non refpondet Jurifconfultus.
Tumtertiö, relpondit. illic Apparatus in Glolla liiper
illo verbo , depofuity id eß , deponentibus confenfit.
Pares Francias conliiltabant cum Maximo Pon*
tifice, qui eis ita confuluit j 6c Pares qui Status Reg-
ni reprfefentabant, Regem tanquam inutiiem depo-
fucrunt: quibus Pontifex confenfit 6c ita confuluit j
quia in rebus arduis 6c ambiguis, quemadmodum eft
depofitio Regis , confulendus eft Pontifex , lecun-
düm illud Deutcronomii; xvn. Si difficile & ambiguum
apud te Judicium ejfe perjpexeris, &c. 6c tranfump-
tive habetur, Qui filii fint legitimi. Cap. Per vepe-
rabilem. §. Ratiombus. Turn quarto , forte dubii
Principes Franciie , Rempublicam rcpraelentantes,
dederunt authoritatein Zacharias, ut faceretquod cx-
pediens videretur : 6c iple declaravit Regem depo-
nendum, 8c ipfe depofuit, authoritate ei concefla.
Non credo quod tentaverit Francum fine conlenfu
Regni ä Regno dejicere, nec le in hoc pofuiflet:
oppofitum non eft mihi verofimile. TumQuinto,
negligentibus Judicibus fecularibus, Pontifex potifli-
mum in caulä pia poteft ferre Judicium,- ut patet in
cafu illius viduie de qua tra&atur , De foro competent.
Cap. Extenore: Crebro, exigentibus culpis Pon-
tificum , depofiti lunt ab Imperatoribus. Patet de
Conftantino.
Secundb, arguitur fic i Papa eft caput totius Ec-
clefize, 6c praselt cuicumque Regi 5 ergo eft Dominus,
tam in Ipiritualibus, quam in tern poralibüs. So-
li comparatur: Imperator , five R e x , quod idem eft,
’ comparatur Lunas, De majoritate & obedientia. Solita.
Refpondeturj Papa eft caput in fpiritualibus, 6c per
confequens eft caput fimpliciter, ho c eft, fine ad-
dito: licut anima prasftat corpori, fic fpirituale corpo-
rali : ficut lecundüm multos Theologös Juftitia ori-
ginalis erat in fola anima , 6c non in aliis potentiis,
ilia tranquillä totus homo eft tranquillus. Contendere
de antiquitate, eft qu^ftio non magni fru&us. Primo-
geniti, tempore Legis naturas, erant Sacerdotes, licet
non tales quales nunc habemus Sacerdotes ha-
bentes claves Evangelicasi praecdlerunt j de antiquitate
non eft gloriandum : quid profuit Beato Andreas
quod ad Apoftolatum ante Simonem ejus fra-
trem vocarctur? De antiquitate non eft concedendum,
led nobilitate finis, Pontificem eile nobiliorem, quam
finis Regis. Regis eft, fäcere homines tranquille vi-
* vere in politia circa temporalia, non curando decoe-
leftibus. Pontificis eft, ordinäre homines ad benebe-
ateque vivendum. Infuper Poteftas Papalis eft ä Deo
inftituta, nec ab hominibus deponibilis : fecus eft de
Regia Poteftate. Infuper temporalia funt ob fpiri-
tualia^ 8c non econverlb. Id eft, quafi quis objecc-
j i t : acquirimus temporalia, utex iis vivamus, 6c Deo
lerviamus , 6c non e converlb modo : quoniam funt
duo, fines quorum A eft. Bfini fubordinatus : Belt
nobilior.
Tcrtio, arguitur j Pontifex eft Vicarius Chrifti;
ergo debet habere ita latum Dominium ficut Chriftus.
Modo Chriftus eft Dominus j tam in Ipiritualibus,
quam in temporalibus , tam lecundum divinitatem,
quam fecundum humanitatem. Matthasi ultimo. 18.
Data eß mihi omnis Pmflas in calo & in terra: 8c illud
patet in Extravag. Bonifacii V J 11. De majoritate &
obedientia Cap. Vnam fariüam Ecclefiam §. Certe. Sic
inquit Bonifacius, Certe qui in Potefiate Petri temporalem
gladium negat, male verbum Domini attendit profe-
rentis. Converte gladium tuum in vaginam : Joann.
) xvm. 11 .uterque ergo eß in Potefiate Ecclefia, fpiritalis'
fcilicetgladius, & materialis. Et in pra&ica, hic Dominus
Bonifacius, utRobertiGuaginiverbisutar, Regnum
Francorum Alberto Alemanorum Imperatori , ab-
je&o Philippo Pulchro, tradidit. E t Martinus IV .
Regnum Petri Arragonenfis alleruit occupantis
eile.
Refpondetur, concedendo antecedens, conlequentia
tarnen eft nulla. Sed circa ta6ba in argumento lunt
dubia: fecundum divinitatem, Domini efiterra, &ple-
nitudo eius3 Orbis t err arum, Pf. xxm. fecundum humanitatem,
tatem, non eft natus omnium terrarum heres, 6c an
Jud^as, nunc non infifto : quia a multis utraque pars
defenditurj five,per communicationem idiomatum,
fecundum humanitatem, dicatur Dominus omnium,
five non, hoc nihil refert. Multa poterat Chriftus, quas
non poteft Pontifex: pedibus ficcis incedcre luper aquasj
quadragmta diebus jejunare, nihil comedendoj infti-
tuere Sacramenta j circa multa Prasccpta lua dilpen-
fere, earevocando: hasc non poteft Pontifex Vicarius
Petri. & piitp o r t - _ t?—.____
nccnosdebemusaliquidexcipere.Imobabet plenitudi-
dinemPoteftatis, tàm in fpiritualibus, quam in temporalibus.
r
Quinto j arguitur, ex diâis Nicolai Papæ, 1 2.. Dift.
Cap .Omnes, ficdicentis, Chriftus Romanam Ecdeftam
film ipfe conftituit &fimdevit, &fupra Petram Fideimox
nafientiserexit, qui B. Petro Clavigero eter ne vitafimiliter
terreni & cceleflis Imperii Jura commifit.
Adquartum refpondeturj quod Chriftus per hujuffucceflor
ei^ eft limit5 us-., Extra^gans A modi verba non d’edit Petró ‘ nec fuccefloribus'dus
ilium Pftfpftatnm Bomlacn non movet. Fateor , Pontifex eft Caput /in«». A_____ .
Ecclefia:, 6c utrumque gladium habet j differenter
tarnen, Ipiritualem a6tu, temporalem habitu, ut vulgo
dicitur : fed hoc expofitione eg e t, 6c poteft habere
duos fenlus.
Unus e ft : committit authoritatem Regibus, exer-
cere jurifdidionemcirca temporalia, 6c nullamaiiam
authoritatem, vel Poteftatem habent, nifiabeocom-
millam j 6c illc eft fenlus de quo dicitur eile contcntio,
quem dico eile falfum.
Alius fenlus: habet gladium temporalem, hoc cft,
quando tempus poftulat j implorata ope Regum, po-
teft ab eis habere gladium temporalem, pro defenfione
Ecclefia:, vel alia caufäjuftä. 6chocpatetj inExtrava-
S^pte Domini Bonifacii, fic dicit: Uterque ergo efi in Potefiate
Ecclefia ,Jj>iritualisfcilicetgladius & materialis; fed
illam Poteftatem quam capit Argumentum j non erat
expediens fubditis 6c Communitati, 6c etiam Ecclc-
fiæPræfulibus, quia multa mala perpetrarent, mutan-
do Régna, 6c Dominia-ad nutum, 6c feminarium effet
leditionum, litis, 6c belli, 6c prounohomine, nimis
premerct fubditos à Chrifto fic dileftos , ut proprio
fuo 6c pretiofo Sanguine eos redemerit, prouti-
litate eorum pofuit caput, 6c non c converfo j fi-
CUta *n Iceulari. Nullomodo ergo eft putandum
quod per ilia verba, vel quæcumque alia, ta-
f'.® Poteftatem Pontificicontulcrit. Ergo verba pra:-
dicta de clavibus, lunt de claudendo 6c aperiendo R e g no
coelorum , ad fenfum in quartum Sententiarum
declaratum : dedit enim ei in caula Poteftatem luper
taha, ad fenfum Doélorum, inlolutionead primum
Ad formam Argumenti : licet Chriftus verbo vocai
^ l r J ro t u ^ M e verb.ab Ecclefia exerceudm.ß liter nihil excipli; d S k p . tamenfunt excipienda, pa-
A c fi diceret : is, feilicet materialis, eft pro Ecclefia, or- Inm pfl1 Ma t i T ____ a I- * E
ainaturpro defenfione Ecclelîæ, 8c caularum rationabi-
hum, cum tempus efflagitat, fecundum illud di&um
B. Bernardi, ad Eugenium, Aggredere fubditos verbo,
non ferro : quid ufurp are gladium tentas, quem femel ju f
fus es nuttere tn vaginam. Et illic itcrum dicit , Gladium
materialem habet Papa nutu, Imperator verojufiu, miles
ufuvel manu: tetigi in folutionead primum varia quæ
pro multis Argumentis conducunt.
Etiam Clemens V . fucceflörDomini Bonifacii, in
Extravagante. Meruit, déclarât quod nihil Juris habet
Romana Ecclefia luper Regnum Francorum,
quam ante Conftitutionem Bonifacii V I I I . 6c licet
homines communiter loquantur de fuperbia Domini
Bonifacii VIII. habebat quoddam bonum defidefium
adeundæ Hierofolymæ , 6c voluit Philippum Pul-
chrum ad hoc allicere : in hoc zelum Pontificis lau-
do j fed non in exceflü contra prædiétum Philip-
1 TVT 1 ry . , Ltd
jam eit. Non poteft contra Legem natura: Stdivinam.
Ratio naturalis eft imumlet, multa didta indefinite
vel umvcrfaliter exponit. Carthufienfis vovet fe non
comefturum carnes, & tarnen in neceffitate eft exceptio:
fic de promiflione, & jurejurando. Et Salvator
nofter Chriftus exemplo, & Apoftolidocuerunttem-
poralia efle excipienda :doCuit Apoftolos humilitatem,
M atthäi.xxii.2i. & Lucatxx. 2 f. Et dicebat: Red-
dite Cafari) qua Cafaris funt, prout in quasftione prece-
denti allegavimus: 6c Paulus ad Romanos xm. 7. di-
c it , Reddite omnibmjebita , cui tribmum trihmmt,
cutvelligalveBigal, cui timorem timarem , cui honorem
honorem. Chriftus folvit tributum ubi non tenebatur,
Matthat xvii. Proptereä expedit Pontifici Summo,
non tollere aliorum libertates , fed citiüs cedere Juri
luo, mterdum, in temporalibus. Dicitur: Nemo militant
Deo, impltcat f i negotiis fecularibus ■. fecunda: ad T i-
füg motheum, n. 4. Et_Petrus ad Clemcntem , ut patet Hoc non eft Andere paci, jed^cere feminaria c xi. Quæftione.i. Te quidem oportet irreprehenfib'iliter
belli. Franci reftiterunt, ‘ cum Ph.i..l.i.p..p..u..§s Pr-o--c-e--r-e-s vivere., na ne Fidejujfor Fid/mlTny exiflas , m ne Advocatus aU-.-.t..
litium fiasy
collegit Parifiis, aperiens cafum Domini Bonifacii
»eve in ulla aliqua occupatione prorfus inveniaris mm-
VIII. convertcns fe ad omnes , qua:rens quem re-
diahs Officii Occafione perplexus, neque enim Judicem 9
putarent Regem j unanimiter eum praedicabant: 6c
neque Cognitorem fecularium negotiorum hodie te Ordinäre
fic nec cafus Domini Bonifacii, nec Martini IV . ad ali-
quem effeÖum pervenit.
vult Chriftus. Et iterum, in eadem Epiftola: bonus
Petrus ad Clementem , eadem caufa , & quæ-
De cjua:ftionibus Fa6li non oportet multiim curare,ut
fuperius diximus. Sed dicis, quo modo Pontifex habet
gladium materialem habitu ? In fenfu praffato, cum
Philippus Pülcher, ipfo alliciente, noluit adire Hie-
rulälem. Oportet allicere Reges ad ifta ardua negotia
benevolentiä , 6c ubi nolunt relinquendi lunt: licet
forte erat expediens, non tarnen neceflarium. Etiam
R e x , ut praffumitur, habuit juftam excufationem.
Fateor Pontifex non habet gladium Regum quomodo-
cumque vult, iftud nullomodo expedit, quemadmovivere
ftione qua prius in Capitulo : Sicut enim tibi impieta-
tts crimen rft tibi, negleBis verbi ftudiis fuficipere fecu-
lares. Et ex Canone Apollolorum. Dift. 88 Cap
Epifcopus, fic dicitur: Epifcopus, aut Presbyter aut
Diaconus, nequaquam ficularet curatafumat; finaliter,
dejmatur. Pontifex debet eflè ficut Moyfes, intet
Deum & populum, quia non debet f i involvere in
temporalibus : proptereä portant coronam, 6c pilo-
rum tonluram. 1 2. Difl. Cap. Duo funt genera. Epilcopi
8c Rehgiofi ad hoc repræfentandum majores coronas
dum non expediebat jju è d Albertus,'cûi t e r D q u à m alii defèrunt, ôcemplo Chrifti : éùm quidam
perium negavit Banifacius, Philippum invafilfet.
Imo lapiens judicat non bene a&um, conlülcre
duo potentilfima Chriftianorum Regna contra fe acies
moliri.
Quarto, arguitur : Chriftus tradidit Petro claves
Regni, inquiens , Tu es Petrus, Cr quodeumque liga-
veris in terra, erit ligatum & in ccelis Matthari xvi. 18.
1 p . E x illo Textu fic fbrmo Argumentum. Chriftus nihil
excipiendo, nec quo ad Ipiritualia, nec quo ad temporalia,
B. Petro promifit Poteftatem: 6c per confc-
quens, prout nunclupponitur, lücccflbribus ejus. Ergo
Appendix ad Tom. IT.
eum rogaret ut Judicium ferret inter eum 8c ejus fra-
trem, relpondit Chriftus: Homo^ quis me conflituit Ju-
dicemfuper yos. Luc.xit. 14. Et ad hoc, in probations
conclufionis, Pontificum feripta attulimus.
Ad Quintum, dicitur: illic non habetur quöd ha-
beat Dominium in temporalibus,. fed dicitur Jura habet
: fi aliquod Jus habet, patet, folvendo primum: illic
etiam ponitur coeleftis, 6c notum eft quöd non habeat
illic proprietatem.
Sexto, arguitur: Pontifex dilpenlät in Ipiritualibusj
ergo in temporalibus. Tenet confequentia. Qui poteft in
D d d d maju$