9° 3 Petri de Alltaco
P E TR I DE A L L I ACO
Cardinalis Cameracenfis
T R A C T A T U S
DE RE F O R M A T I O N E,
\ Seu
C A N O N E S
REFORM AN DI ECCLESI AM.
In MJf Codd. Viüorinis, titulus efi.
T R A C T A T U S
Domini Cameracenßs Cardinalis
S U P E R R E F O RM A T IO N E E C C L E S L E ,
IN C O N C IL IO C O N S T A N T IE N S I
Anno C C C C . X V I . Cal. Nov.
In ipfo C o n c ilio G enerali fcripti 6c oblati.
9 0 4
Proptereà ex tune quidam fpirituales, mala hæc
lubtilioris intelligentiæ oculo prævidentés , præfen-
tem Ecclefiæ perfecu tionem, 6c hujusfehifmatishor-
rendam monftrofamque divilionem , lubtrabtionem
que obedientiæ ab Ecclefia Romana, & alia plura
fcandalofa inde fecutura prædixerunt. Sicut patetin
Libris Abbatis Joachim 6c Hildegardisj quos non
effe contemn endos, quorundam magnorum Dobto*
A rum probat autoritas.
A Hæc autem Deus mifericordiffimus, qui folus ex ma-
lis bona novit elicere,ideo permitterecredenduseft,
ut eorum occafione,Ecclefia fua in melius reformetur.
Quod nifi celeriter fiat, audeo dicere, qubd licet
magna fint quæ videmus , tarnen brevi incompara-
biliter majora videbimus , 6c poft ifta tonitrua tarn
horrenda, alia horribiliora, in proximo,audiemus.Ea-
propter fummopere vigilandum eft circa Reformationen!
Ecclefiæ.
Ideb circa hoc aliquas Confiderationes pàrticula-
res feribere, 6c prudentum examinationi proponere
dignum duxi : nec omnes quidem } quia ad hoc
ÖCj majori Libro, 6c majori ingenio opus eilet, fed
utiliores, 6c meo judicio, magis neceflarias , 6c per
quas, ad omnes alias viapoterit facilius aperiri.
, . .. Prima autem confidératio erit; De reformandis cir-
Collatus ad MSS. Codd. Viüorinos 56.409. & Edmonem ^ HJ Eccieß A\
nuperam ex MS. ('od. Fmdobonenfi ß Secunda : De reformandis circa ejus Caput, fcilicet,
DT? /C C A T l H circa f iatum wMi»^ ^omanA £****• 1 I v / L r A 1 1 U . Tertia. De reformations principalium Ecclefia partium.
De corruptions Eccelefia circa tempora I A a / T) r ■ Quatra. De rejormanats circa Reltgiojos.
Co fl Clin Con jian tten jis , JxCjOt MdtlO- Quinta. De reformandis circa cateros Eccteßaßicos.
nis Oflie n e c e sß ta te . Sexta. De reformation Idicorum Chriftianorum.
E Reformatione Ecclefite, dudüm plura pér C A P , I.
rae lenpa, nunc compendiofius recolhgere, 6c M JfeformdttOne Circa tOtUm‘COTpUS T J llU
facri Generalis Concim Conftantienfis exa- r l Ti l C 1
minationi , atque correbtioni prsefentare decrevi. 'VeYJdllS liCCUJltß,
Qua: Ecclefia: Reformatio quam neceflaria olim fue- f ) e celebrandlS ConcilUüs Gen eraU bu s , dC
it , 6c amplius modo f it, evidenter oftendit de-
flenda ipfius deformatio j de qua lamentabiliter con-
querebatur Beatus Bernardus, Sermone xxxm. fuper
Canti ca, ita dicens: „ Serpit hodie putrida tabes
.. per omne corpus Ecclefia:, 6c quö latius, eö defpe-
ratiüs,eoque periculofiüs, quö interius. Nam fi
Provincialibus.
■ p Rima confidératio, eft de his quæ vidérentür
**- rreeffooirmanda çircà totum corpus Üniverfalis E c clefiæ.
Ubi primo occurrit, efle expediens 6c neceffarium,
infurgeret apertus hæreticus, mitteretur foras 6c C ut fæpiiis quàm habtenùs fàdlum fit, Generalia Cofi-
arefeeret -, fi violentus inimicus, abfeonderet fe cilia celebrentur.
Item, videtur expediens, utetiam fæpiùscelebra-
rentur ConciliaProvincialia. Quia, (ut patet vxm.
Difi. Decreti, fanbti Patres, propter Ecclefiæ utilitaforfan
ab eo. Nunc vero quem ejiciet,' aut a
quo abfeondet fe ? Omnes amici, 6c omnes ini-
mici > omnes neceflarii, 6c omnes adverfarii}
omnes domeftici, 6c nulli pacificij omnes pro-
ximi, 6c omnes qiise fua funt quazrunt: Miniftri
Chrifti funt, 6c ferviunt Antichrifto honorati
incedunt de bonis Domini, qui Domino honorem
non deferunt.
Et enumeratis quibufdam exceflivis abufibus Ec-
clefiafticorum,fubdit: ,, Olimpraedibhimeftj nunc
„ tempus impletionis advenit: Ecce inpaceamaritudo
meaamarisfßma Ifaire. xxxvm. 17. Amara prius in nece
„ Martyrum, amarior poft in conflibtu h&Teticorum,
,, amariflimanunc in moribusdomofticorum. Non
, fugare, non fugere eos poteft; ita invaluerunt, 6c
tem, primo ftatuerunt ea, bis in Anno, celebrari. Pof-
teà verb, propter fatigationes, 6c ut opportune ha-
berentur,hi qui congregandi funt Statute Synodali de-
finierunt, omni exeufatione remota, modis omnibus,
lemel in Anno fieri, 6c depravata corrigi.
Unde 6c Epifcopi , qui ad Synodum venire con-
temnunt, 6c Principes quj hoc prohibent, vel impe-
. diunt, vel Métropolitain, qui abfque rationabili cau-
fa hoc agere negligunt, Canonicis poenis fubjacent: ue
hæc probantur in di&adiftin&ione, quafi per totum,
6c in multis Canonibus Conciliorumj ut in fècundo
Capitulo Carthaginenfis Concilii tertii : 6c in alio Ca-
„ eft, 6c non eft pax. Pax a paganis, pax abhse-
„ reticis , fed non profe&o ä filiis. Vox plangentis
,, in tempore ifto: Filiot enutrivi, & exaltavi, ipfiautem
„ fpreverunt me. Jfaise.i. 2. Spreverunt 6c maculave-
„ runt me turpi vita , quseftu , turpi commercio,
,, negotio denique perambulante in tenebris I
Si ha:ca beato Bernardo didta funtj nunc multb
magis dici poflunt: quia ex eo Ecclefia de malis ad
pejora proceflit, 6c in omni tarn fpirituali quam fe-
culari ftatu, ut abjebto decore virtum, in variam ceci-
dit turpitudinem vitiorum.
1 Saçer dot um, cjui contempt is Canonibus^ada
gendos mores Ecclefadicos Synodos facere negligunt.
Et certè hodie docet experientia, quot 6c quanta
mala ex hiijusmodi negligentia proveniant. Et ideb
necefle eft providerfe, ut hujufmodi Concilia fæpiùs
fiant,6c fi non femel in Anno,juxta rigorem Canonum,
faltem:de triennio in triennium,adevitandum vexatio-
nes ltineium, laborum, 6c quia omne rarum pienofum.
Et fi dicatur quod hodie non fit opus Generalia
aut Provincialia Concilia congregare , ficut fuit in
primitiya Ecclefia j 6c quod ad tollendum vexationnes
905 De Reformatione Ecclefiæ, ïnConcïlïuConJlantïenfi. 906
Prælatorum in hujufmodi Conciliis,Romana Ecclefia
feu Papalis Curia, poftit fufficicnter cafibus emergen-
tibus providere. Refpondetur quod hoc non fit uti-
que verum. Turn primo, quia experientia docet,
quod propter defebhim Conciliorum , 6c maxime
Generalium totius Ecclefiæ, quæ fola poteft auda-
éter 6c intrépide omnes corrigere , ea mala quæ
Univerfalem tangunt Ecclcfiam, diii remanferint im-
punita, incorrecta , 6c adeb creverint 6c invetera-
ta fint, ut tandem multa, 6c injufta, 6ciniqua, fub
prætextu fibfcæ 6c corruptæ confuetudinis, licita re-
putentur.
cjuirere Concilium Epifcoporum , ubi agitur de Fide.
Quod non fblum intelligo de Articulis F id c i, fed
de arduis tangentibus univerfalem ftatum fidelis Ecclefia:.
Quod notavit *Archid. difi. xv. in c. 2. ubi
didlam glofiam approbans addit: Quodnimispericu-
lofum effet Fidem nofir am committer e ar bitrio untus hominis.
Et idcirco Papa, in cafibus novis 6c arduis, ad dc-
liberationem Concilii recurrere confuevit.
Item, duo funtarduiftimi cafus, Fidem 6c fideles
omnes mirabiliter 6c milerabiliter concernentes, qui-
bus eflet per Generale Concilium neceftario provi-
dendum. Onus eft, de modo providendi contra Sa-
Item, multi fiifpicantur, quod hæc diflimulave- A racenos, 6c alios Infidèles, Fidem, 6c Chriftianitatem
rit Romana Curia, 6c fuper his Concilia fieri negle-
xerit, ut poflet ad fuae voluntatis ljbitum plenius do-
minari, 6c Juraaliarum Ecclefiarum liberius ufurpa-
r e : quod non afl’ero efle verum. Sed quia contra
earn hujufmodi laborat infamia, deberet, ad earn pur-
gandam, fuper congregatione Conciliorum Generalium,
6c Provipcialium providere. Alioqui,juxta di-
bfcum Auguftini j Sifamam fuam negligit , crudelis efi.
Item,iliafandtiflima Romana Curia, fcilicetPetri
6c Apoftolorum, licet potuiflet fine congregatione
Cbncilii, per Epiftolas, vel alias vias, caufas6cne-
gotia Ecclefiae faciliter terminare j tamen legitur
quatuor Concilia celebrafle, ficut patet in Abtis. 1.
vj . xv. 6c xxi. cap. Unde per hoc exemplum inftrubtio-
nis, defa:pecongregandisConciliis, fuispofterisreliquerunt.
impugnantes , ut nunc multb periculofiùs, quàm à
multis retroablis temporibus fecerunt, contra Ec-
clefiam Catholicam infurgentes : quibus fi celeriter
non obvietur, timendum eft, ne Conftantinopoli-
tanum Imperium, jam multipliciter ab eis lacera-
tum 6c vexatum, penitùsdeftruatur, ac deinde Ro-
manum Imperium, jam divifum, 6c pene ad ruinam
præparatum, invadant, 6cficEcclefiam deftruant,
jam fchifmatice laceratam : ut fic via præparetur
adventui Antichrifti, de quo prædixit Apoftolus :
Nifi venent diffeffo prtmum 6cc. 2. Theft. 11. 3. Quod
exponit gloflà, de duplici difl'enfione feu divifione j
unaab Imperio,alia ab Ecclefia Romanaj quæ præve-
nire debet Antichriftum > 6c utramque jam præfen-
tialiter videre multi devoti fideles non immerito perfuorum
Nam ficut Chrifti, fic 6c ApoftolorumB timefeunt.
a£tio, noftra eft inftru&io, juxta illud Apo-
ftoli: Imitatores met eftote, ficut & ego fhrifii. Philipp,
in. 17. Item, in Decret. di/l. iy . cap. 1. dicitlfido-
rus: Quod, quia ante tempora Confiantini non erat E-
pifeopis licentia conveniendi in unum, fcilicet publice,
per modum Concilii Generalis, ideb (hrifiianitas in
diverfas harefes fcijfa (it.
Et ita dicere poftumus modb, quod propter de-
febtum celebrationis Conciliorum, Ecclefia in diver-.
fa fchifmata, 6c aliainnumerabiliamala, forteetiam
ad hasreles difponentia, proh dolor! lapfa fit, ficut
experientia docet;
Item, fi Concilia faspius celebrata fuiftent, veri-
fimile eft quod hoc nephandum fchifma non tam
diu perduraflet, nec forte fchifmaGrcecorum. Unde
hujusmodi fchifmatibus debuiffet cito per Concilium
Generale provideri: ut in primitiva Ecclefia do-
cuerunt Apoftoli, prout legitur, Attorum vi. quod
quia ortum murmur Grazeorum adversus Hebrseosq
6cc. ftatim x n . Apoftoli, ipfum, convocata multi-
tudine, fedaverint. Similiter xv.orta diffenfio-
ne, propter obfervantiam Legalium , ftatinj Paulus
6c Barnabas afeenderuntad Apoftolosin Hierufalem.
Unde patet, quam damnabiliter peccaverint illi,
feu Principes, feu Prielati, qui pro fedatione hujufmodi
fehifmatis, convocationem Concilii neglexe-
runt, aut impediverunt.
Item, aliqui funt cafusarduineceflarioreforman-
d i, in quibus non poteft commodius, quam per Generale
Concilium provideri: ficut patet primo, de
reformatione Romana; Curiae, .quae, ut infra diee-
tur, neceflaria eft j 6c tamen non nifi per Gene-
rale Concilium fieri poteft. Ec ideb non debet R o mana
Curia indignari, feu refpuere , a Generali
Concilio reformari: ficut nec contempfit a Gene-
Alius cafus, eft de modo providendi circa Græ-
cos, ut ad unitatem Romanæ Ecclefiæreducantur.
Quod nunc maxime opportune fieri pofte videtur,
dùm eorum Imperator inter Latinos degens , à R o mana
Ecclefia, 6c Dominis temporalibus, præcipuc
à Francorum Rege, contra infidèles cogitur aùxilium,
6c fubfidium poftulare.
De viis autem 6c modis circa dibtos cafus fervan-
dis, feripferunt plures Fidei zelatores. Et fpecialiter
Frater Humbertus de Romanis, quondam Magifter
Generalis Ordinis Prædicatorum, Trablatum utilem
compofuit, ut fuper his providcretur in Concilio
Generali Lugdunenfi, fub Gregorio Papa X . cele-
brando.
C A P . I L
De Reformatione Capitis Ecclefiæ, ßve
Status ‘Papalis , & Romana olim Cu*
riot. De Cardinalium JeleStu. De Ex~
aiïionibus fobannis XXIII. De Excom*
munkationibus.
O Ecunda confidératio 5 eft de his quæ reformanda
videntur circa Caput corporis Ecclefiæ, ideft circa
ftatum Papæ, 6c fuæ Romanæ Curiæ.
Et primo, tollendus eflêt ille deteftabilis abufùs ,
à quo præfens fchifma originem traxit, fcilicet qubd
una N atio ,five Regnum,aliquandoultra, aiiquandd
citra montes, in feandalum refiduæ Chriftianitatis,
ita diù Papatum tenuit, ut poftet dicere : Her édita-
tepoffideamus SanttuariumDei. P f .L X X X it . 13. Quod
quàm deteftabile fit, præcipué inPapatu, oftendic
ille qui ait : In verdate comperi , qubd non fit perfonarali
Concilio plu ries fui Principatus honores recipe-D rum acceptor Deus & c . Abt. x. f . 1
re. Quia licet principaliter Romana Ecclefia Prin-
cipatum habucrit a Domino , tamen fecundario a
Concilio [ut dicitglojfa. difi. xvn.fuper cap.\ 1.3
I tem, reformatio totius corporis Ecclefia:, 6c par-
ticularis Ecclefia: Romanic, eft de arduis pertinen-
tibus ad Fidem. Nam ejus generalis deformatio non
mediocriter Fidem tangit, 6c per confequens, ejus reformatio.
Ideb in hoc non debet Papa, aut ejus Curia j
deliberationem Generalis Concilii refpuere: quia ( ficut
dicit glo ffa , difi. xix . fuper cap. ix.) Tapa tenetur r e -
Item, pro dibta provifione effet ftatuendum, qubd
de cætero, major pars Cardinalium non poffit afliimi
de uno Regno, fivede una Natione j ficutquando-
que habtenus fabtum eft, in magnum fcandalum plu-
rimorum: fed ut de diverfis Regnis 6c Provinciis in-
diftinbtè, juxta peifonarum mérita aftumantur. Quia
ficut apud Deum, ita apud Dei Miniftros, non debec-
efte acceptio perfonarum.
Et videretur fufficerej qubd de una Provinciafb-
lùm effet unus Cardinalis -, uc fic in eorum promo-*
L l l 5 tionc