Poteftas Ecclefiaftica ab hominibuss in-
ftitui non poteft. Et de plemtudine
Poteftatis Papa.
T) Rima Pars Conclufionis eft, quod Dominium E-
JL vangeiicum, feu Ecclefiafticum fupremum, non
rendos minoresPr«latos fine caufarationnbili, & Juris
ordine non fervato, ita quod tunc tenet Sententia,
ac fi eflet jufta, 8ceofadto?, quo placet SummoPon-
tifici, depofituseft, quamvis ita facicndo pcccet, ut
Petrus dePalude, Tradtatufuo, De Ecclefiaftica Po-
teftate, A r t : f .& Artie. 6. dicit unum quod eft miran-
dum, quod Rex non poteft deponere va folium utalte-
um inftituat, imo, fi deponat, non tantum peccat, fed
eft ab homine puro , nec ab hominibus inftituibile. A etiam nihil facit. Papa autem, fi deftituat magis bonum
Pro cuius probationefupponitur hie, quod non loqui-
murde dominio quod habent Ecclefiaftici fuper pecca-
ta inForofecreto 8c pcenitentiali, cujusadus non poteft
exerceri in invitum: fed loquimur de Dominio quod
rclpicit Forum exterius 8t publicum , & eft Poteftas
a Ghrifto immediate inftituta, ad coercendum fideles
ad vivendum fecundum Leges Evangelicas, pro con-
fecutionc felicitatis «tern« , 6c h«c Poteftas poteft
exerceri in invitum.
Ad quos autem a$us fe extendat h«c Poteftas,
tanta eft apud Dodtores controverfia, ut nimis confu-
fa fit materia, itaut,histemporibus (ut dicit Gulliel-
mus Occam) fumme neceflarium foret, quod per fa-
pientes, juramentis 8c horribilibus comminationibus ad
veritatem dicendam ardbatos, declararentur qu« fpc-
clant ad plenitudinem Poteftatis, quam Ecclefia nofei-
tiir obtinere. Quidam cnim earn ita ampliant, forfitan
fine caufa, 6c loco ejus ponat minus bonum, licet pcc-
cc t, tarnen inftitutio tenet. Si autem minus bonum deftituat,
ut ponat magis bonum, tenetinftitutio6cnon
peccat. Quae profedto fententia eft igne digna, cum
conftet Pr«latos, 6c Titularios verum Jus habere, quo
nullus, invitus, fine caufa rationabili privari poteft: ifta
tarnen poteftate abfoluta vifus eft uti San&iffimus Pater
modernus, inPrxlatosnoftros, ut infra patebit.
Aliquiveroadinfideles eam protendunt, ita, quod
per earn ad Prxcepta Legis natbrm faltem compel li pof-
fint, utPanorm. in Cap.novkv'De judiciis: cujus op-
pofitum lätis habetur ex Ca. gaudemus, De divortiis,
ubidicitur eos Conftitutionibus Canonicis minime ar-
6tari, juxta illud Apoftoli: Quid enim ad nos de his,
qui forts funt, judicare ? 1. Cor. v. 11.
Aliqui ad peccata fecretifiima, putä peccata cordis,
extendi putant, ita quod pro eis homines Jigari excomadulationis
causa, ut Beneficia 6c Privilégia obtineant, ß municatione poffint, ut gloff In Clementina. De haut
omnis abforpta videatur Prjncipum Poteftas : ceter
verb, ex adverfa parte, forfon utPrincipibusadulen-
tur, cam tantum ar&ant, ut Principum fecularium
voluntati fubjiciant ; ut Marfilius de Padua , dicens
neminem pofle excommunicari ab Ecclefiaftico Judice,
nifi ex Principis confenfu, ut videre eft in fuo Libro qui
Defenforium Pacts intitulatur.
Aliqui earn extendunt ufque ad diflblutionemMatri-
monii rati 6c non confiimmati, ut glofl'. in cap. quod Votum.
De voto&voti redemptione Lib. 6. Similiter glofl".
in cap. ex publico. De converfione conjugatorum, ubi
ponit hanc propofitionem, meojudicio, periculofifli-
mam 6c condemnandam , quod Summus Pontifex pof-
fet fiatuere, quod per fecundum Matrimonium rumperetur
primnm. Ejufdem fententia: eft Panormitanus, in
eodem cap. Similiter Magifter Thomas de Vio Cajeta-
nus, in Opufculis nuper impreflis : fed hoc eft contra
verbum Chrifti, Matth.xix.6. Quod Deusconjunxit,
■ eticis. Sed hoc eft ferme adverfum omnibus Do&ori-
bus, dicentibus ea peccata Judicio Dei refervata, de
poenitent. Dift. I . C. Cogitationis pasnam nemo patiatur
ab homine, inquit glofla, fed bene a Deo ; ÔChocpa-
tetpcrCa .mandata. De Sïrmnia, 6cOa. 'Tua nos ; 6c
perparabolam Salvatoris, Matth. xm. qua prohibentur
crimina eradicari Genfura excommunicationis, ftib nomine
zizaniæ, quando à frumento dignofei non pof-
funt. Et hoc non poteft Ecclefia, apud Durandum,
in 4. Dift. 13. non foliim propter defedum cognitio-
nis, fed propter defedum Jurifdi&ioriis.
Non videtur mihi infupër hæc Poteftas ad eos qui
funt in Purgatorio extendenda,cum ubicunque in Evan-
gelio fierent promifla aut collata,didum fit, Quodcunque
ligaveris fuper t err am, Matth. X VI. Ip. aut quodcumque
folverisfuper t err am. Qtucumque ligaveritisfuper terr am,
'8c qmcumque folveritis fuper t err am, Cap.XVUI. 18. 8c
nunquam de iis qui è vita deceflêrunt fada eft rrientio :
homo non feparet ; mftfornicationis causa. f . p. Hoc q 6cexhocfequitur, quod non poflunt animxin Purgaprzeterea
eft icontra iubftantiam Sacramenti Matrimo- ~ ---- 'a— -------- T" Ji''1
n ii, quod eft vinculum indifl'olubile j nec verifimile
eft, fi diflblvi poflèt per hominem, quin ex facris Li-
teris hoc poflèt comperiri, . ficut de Matrimonio inter
infideles altera partium ad Fidem conversa: nec figni-
ficat Matrimonium iftud ratum 8c non confummatum,
praecise unionem Dei ad animam, nec etiam ad Ecclè-
fiam, quas eft infeparabilis. Etfiallegetaliquis, quod
talc Matrimonium ex Jure pure pofitivo diflblvitur,
per votum folemne caftitatis, ad minus per ingreflum
Religionis, h o c n e g a t d e P a l u d e , 27. 4. Sent.
fed ex Jure divino, quod ex TraditioneEcclefia: ha-
bemus.
Aliqui earn extendunt ad difpenfandum contra Jus
naturale, ut glofla,inCa. auüoritatem. 1 f . q.6. Alii,
contra prohibitionem Dei dicunt poflè difpenfari, ut
Angelus in Summa , fuper ifto termino , Papa , fed
torio exiftentesà poenafolvi perlndulgentiarum iargi-
tionem, fed bene perSuftragia, 6c hoc optimè dedu-
cit Carlerius, in Tradatu quem fecit de ifta materia.
Alii verb hanc Poteftatem nimis reftringere viden-
tur : dicunt enim earn non extendi, nifi ad peccata
commiflà in rebus pure fpiritualibus, jundâ contuma-
ciâ, utputà, quæ funt Evangelic propria, ut putà peccata
commiflà contra Articulos Fidci, 8c Satramenta ;
non autem ad peccata quæ funt contra Legem naturae.
Et hujus fententia: videtur efle Guillielmus Occam,
circa finem fui Dialogi, 6c Joannes Gerfon, Ledione 4.
De vita fpirituali anima. Veruntamen videtur mihi fàtis
conformiter ad textum Evangelicum, ad quæcumque
mortalia manifefta, quibus jundâ eft contumacia, hanc
Poteftatem extendi, ita quod per earn contumaces li-
gari poflint. Nam Adatthaixvm. i f . ubi inftituta eft
hasc Poteftas dicitur : Si peccaverit in te frater tuus, 8cc.
hoc in iis quæ non funtprimaria Legis naturæ prin-j) ubinondiftinguitChriftusdehispeccatis, vel illis j led
cipia, ut funt quidam gradus conlänguinitatis äLege
divina prohibiti, & allegat ex Archidiacono Florenti-
no fadum Martini V . Ejufdem eft fententia: Panormitanus,
cap. per venerabilem, qui filii funt legitimi j 8c
quod falftim fit iftud , manifefte patet ; quia non
poteft fubditus alicui Leg i, in illam Legem, nec inferior
in Legem Superioris , qualis eft Papa in ordine
ad Legem D ei, 6c Legem natura:: 6cmirumeft,
quod tales eum ab illis etiam Legibus non abfolvant.
Aliqui verb hanc Poteftatem extendunt ad aufeuniverfaliter
de fingulis peccatis mortalibus loquitur,
6c ftatim fubjungit dcnunciandum eflè Ecclefiæ, cum
ad charitativam corrcdionem aliquis non vult emenda-
ri; 8c iterum, ir.iy. Si Ecclefamnonaudierit^ venit
excommunicandus. Hujus -fententia: eft Durandus in
Tradatu quem egitde ifta materia 5 ubi dicit: Jurildi-
dionem Ecclefiatticam extendi ad omnes adionesChri-
ftianorum, non foliim Clericorum, fed etiam laïcorum,
maxime fi per moduminjuriæ, velcujufcumquealte-
rius peccati confiderentur : 6c ad hoc probandum, ratio-
> nem
nem, quam dicit irrefragabilem , adducit j fed plus
cogit textus pr^allegatus, quam ejusratio.
Corollarie lequitur, quod extendituradcogendum
eum qui vendidit ultra juftum pretium (quamvis non
dimidium jufti pretii) ut reftituat. Secundo fequitur,
quod extenditur ad cogendum pure lai’cum , ut fol-
vat debitum, aut cedat bonis: quis dubitat talem no-
lcntem lolvere, in fratrem fuum pcccare? Servandus
igitur erit proceflüs iftc Matth.xvm. in ipfum. E t^
iftud Gorollarium ponit Carlerius in Tradatu contra
certas perfonas male fentientes de clavibus Ecclefia:,
ad Archiepilcopum Bilontinenlem. VeruntamenEc-
clefiafticus id non debet attentare, ubi paratus eft Judex
laicus cogere, ne in gravamen Principum videatur
Chriftus hanc Poteftatem inftituifle. Sed quando
deeft laicus Judex, aut fi nondefit , 6cnonvult, aut
fi velit 6c non poteft , tunc ad Poteftatem Ecclefia-
fticam rccurrendum eft. Cap. licet, De Foro compe-
tenti. Illud corollarium prius politum , eft de mente
Panormitani, Cap. in civ it ate. De uftriis, ubi poteft
compelli Clericus ad reftituendum id quod habet ultra
juftum pretium in Foro contentiofo. Idem puto de
laicis, faltem in Foro Ecclefiaftico, 6c illud bene no-
tandum eft, cum videatur exprelse contra Capitulum
Cum dileEli. De emptio. dr vendit. Et contra gloflam ^ a. . . . .
in eodem Capitc. Sed falfum eft quod dicit glofla in B Q “4">num Armenor. Cap. i f .
illo Capite, quod licitum eft contrahentibus fele ci-
tra dimidium pretii decipere, nec Jure Canonico approbate
contrablus ille , fed bene Jure civili, dim
non fit verifimile Jus Canonicum, conditum inftinblu
Spiritus fanbti, deceptionem dololam approbare.
Iftis fuppofitis, probatur prima Pars fecund« Con-
clufionis.
Poteftas includens aliquid quod excedit omnemfa-
cultatem humanam , non poteft inftitui ab homine,
nec a Communicate i fed Poteftas Ecclefiaftica all-
quid includit omnem Poteftatem humanam exccdens,
fcilicet, pofle relaxare poenam debitam in Purgatorio
, 8c pofle aliquem excludere ä fiiffragiis Ecclefia:;
fimiliter pofle conlecrare , 6c pofle abfblvere a peccatis
, qu« lingula humanam facUltatcm excedunt.
E rg o , 6cc. Et hoc argumento utuntur Dodores, ad
probandum quod Ecclefia non poteft inftituerc Sa-
cramentum ; 6c ex confequenti fequitur , quod non
Politia Ecclejiafiica eft Monarchist, ut
nullo modo poffit mutari in Anftocra-
tiam, aut Democratiam.
f Ertia Pars eft, quod illud Dominium non fic eft
mutabile in Ariftocraticum aut Timocraticum,
quod feclufo Concilio Univeriali, pluribus fuprema
Poteftas Ecclefiaftica communicaretur, five in magno
numero, five in pauco, 6c ifta Pars eft gloff i . q . i .
Can. Non autem. Oppofitum probabile reputat Guillielmus
Occam, 3• parte Dialogi, quod fic probo.
Quia fi communicetur pluribus ; aut communicatur
eis copulatim, aut divifim : fi primum; fit ita ergo
quod communicetur duobus, 6c nullus eorum fcor-
sum Poteftatem habeat: tunc uno iftorum capto, cum
fupremam Jurifdi&ionem alter non obtineat, poteft
ilia Poteftate. ligari, 6c per confequens , tunc in iftis
copulatim non refidet: fi divifim, ergo nullus alterum
poterit ligarc aut folvere, cum par in parem non habeat
Imperium, 6c fic falfificatur ilia Propofitio , Quod-
cuptque ligaveris, 8cc. Hujus fententia: eft glofla, in
Can. Non autem, 7 .quafl.j. 6c Armachanus, Lib.7.
Poteftas temporalis non eft annexa
Toteftati Ecclefiaftiae.
U f -tima Pars eft, quod ex inftitutionc Chrifti nul-
lam habet Poteftatem laicamannexam. Ifta Propofitio
patét authoritate Bernardi dicentis : Non in
poffefßonibus, fed in criminibus eft poteßas veftra. Et ex
Cap. novit. De judiciis.: ubi Innocentius ad Prælatos
Franciæ feribens : Non enim intendimus, inquit, judicare
de Feudo, cujus judicium ad Regem fpeclaty fed
de cerner e depeccato , cujus ad nosper tin etfine dubita-
tione Cenfura, quam in quemlibet exercerepoffumus, &
debemus. Secundo. Probatur eadem Propofitio. De
ratione Poteftatis laïcæ eft peenam civilem pofl'einfli-
gere, utfiintmors, exilium, bonorum privatio, 6cc.
Sed nullam talem peenam' cx inftitutione divina inflipoteft
inftitüere aliquid, quod ex vi operisoperatire- Q 8ere poteft^Ecclefiaftica Poteftas, imonecincarceramittat
venial ia peccata , ficut imaginantur aliqui de
Aqua Benedi&a.
Nullus Chriftianus à Poteftate Ecclefiaftica
eximi poteft.
re, ut plerifque Doftoribusplacet; fed ad folampce-
nam fpiritualem extenditur , ut putä Excommunica-
tionem : reliqu« autem peen« , quibus ütitur, ex
Jure pure pofitivo funt Et fi dicat aliquis , ad Poteftatem
Ecclefiafticam fpe&at civiles Leges aufer-
re, ut patet Cap. ultimo De praferiptionibus, ubi abro-
gatur Lex permittens pr«fcriptionem fieri cum mala
fide: hreviter dicitur, prout habetur in Glofl'. in re-
gulapoffejfor. de regul. Juris in 6. quöd nullam Legem
civilem auferre poteft fiiprema Poteftate Ecclefiaftica
fungens , nifi illa contineat peccatum , quemadmo-
dum erat Lex illa pr«fcriptionis, 6c adus ille non eft
adtus Jurifdidlionis civilis, fed Ecclefiaftica:, a’d quam
fingula peGcata cohibere fpedlat: 6c ex ifta Propofi-
tione infero corollaria.
Ç Ecunda Pars eft , quöd illa Poteftate cundfci fide-
^ les poflunt coërceri, 6c quöd ab illa nulli poflünt
eximi, quæ probatur fàtis ex didtis circa proceflüm
ilium : Si peccaverit in te fr ater tuus, 8cc. 8c ex eo,
quod didtum eft Petro, cum promiflà eft ei hæc Poteftas
: jQuodcumque fblveris , & ligaveris fuper ter-
ram,fkc. Matth, xvi. ip. Si enim eximereturaliquis,
fàlfà cflèt hæc propofitio. Infuper cum i-lli Potefta-
ti non ex inftitutione humana, fed divina cundti fide-
lesrfubjiciantur, & quando aliquis fubjicitur alicui non IJ tYU m Co/ lßdntinM S M d g t lU S d e d e r i t
ex proprio confenfu , fed audtoritate alicujus , non r j
poteft ab illa fubjedtioneeximi, nifi audtoritate ejus qui
eum fubjecit, vel audtoritate fui Superioris, fi habeat Su-
periorem : hinc eft , quöd contra obedientiam debitam
Ecclefiæ præfcribi non poteft. Et multi Impe-
ratores 6c Reges hac Poteftate fueruntexcommunica-
t i, ut Innocentius Papa Archadium Impcratorem ex-
communicavit, quia confenfit ut Joannes Chryfofto-
mus pelleretur à Sede fua. Et Beatus Ambro fuis,
licèt non cflèt Univerfalis Ecclefiæ Epifcopus; tarnen
Theodofium Magnum Imperatorem excommunica-
v it, ut can. duo funt 96. diftintl.
Papa Imperium Occidental.
jp Rimum eft: fi ConftantinusMagnusdederitSum-
mo Pontifici Imperium Occidentale, fuit verada-
tio, 6c non foliim debit! redditio. Dicitur notanter,
fi dederit, cum in fingulis Canonibus ubi afieritur
ipfum dedifle, ponatur, Palea, ut patet in utroque Can.
Conftantinus, Diftindt.pd. & mirum eft , fi dediflet,
quomodo hoc tacuiflet Platina. Bene referunt de
quarundam Ecclefiarum Rom« dotatione, fed de Im-
perio nihil.
Ppp 3 Secun