procul odonmtur bellum , nec reputant tubas fonare P f.xxix.7. nec glorieris accin£us '«que ut difein&us,
clangorem, utraquc manu utentes pro dextera. U t cum ignores quid fuperventura pariat dies. Prov.xxvil.
ergo noveris, quod Dominus inftaurat teftes fuos con- 1. Interdiim quippe vox Domini intercidet flammatn
tra te & non fit tibi ultra aperire os fra confußone. ignis , ut fcntias medium fornacis tanquäm ventum
E2ech.xv1.63. Intucre, & refpiceopprobriumtuum:
contemplate diligenter multo intuitu, quomodo filii
hujus fæculi, qui Utantur cum male fecerint. Prov .11.1 J..
fortiores filiis lucis in generatione fua fint. Promis
tam fortes fa£ti funt in bcllo, ut non alligari j fed 8c mori
parafe fint pro Mundo , qui tranfit 8c concupifcentia
ejus , omnes tenentes gladios & ad bella doBiffimi : ^
Cant. in. 8. Contemnunt pavorem, nec cedunt gla-
dio: quinimmb adeö fuprä virtutem voluntarii funt,
ut cum audierint buccinam, exultent audader, feientes
quod formidolofus , §C corde pavido, cum ignomi-
nia remittendus eft in domum fuam. Quàmvis au-
tem Dominus fpinis 8c maceriâ vias eorum fepiat,
oftendenseistribulationes multas Scjmalas, ut conver-
tantur à via fua mala, 8c vivant: nihilominus fubfen-
tibus effe delicias computant, Job.xxxvu. in carceribus
abundantius , in pi agis fitpra modum , in mart ibus frequenter
, 2. C o r .x i . 2.3. U t veladhoram fruantur bonis
quæ funt, 8c utantur creaturâ tamquàm in juventute
celeritcr. Etiamfi fubverterit cos Dominus ficut Sodo-
mam 8c Gomorrham , 8c contuderit in pila quafi
ptifanas feriente pilo de fief er , Prov.xxvil. 22. donee
rapiantur à rugientibus præparatis ad efcam, non de -,
ferent latam Scfpatiofàm viam quæ ducit ad perditio-
nem, ubi fimpiternus horror inhabitat. Job. x . 22. Et
illi quidem ut corruptibilem coronam accipiant , 1. Cor.
ix .2 f . ambulantes certè vias difficiles, tuautem il-
lam quam repromißt Deus diligentibus f i. Jacob. 1. 12.
fi tarnen ut illi pro iniquitate, fic 8c tu pro juftitia uf-
que ad mortem certaveris. Ceteriim fi pofueris ma-
culam in gloria tua, ut quafi columba fieduBa non habens
cor. Ozee.vn. 1 1 . terga verteris hoftibus mis, præ-
dico tibi hodiè, quod omnino difpereas, cum utique
melius fuiffet tibi mori in bello quàm videre mala quæ
occurrent tibi in extremo tempore. Si enim audieris
vocem alienorum dicentium animæ tuæ : Incurvare,
nt tranßeamus, Ifàiæ. l i . 23. Sein præfenti quidem
conftuprabunt ilia ufque ad verticera , 8c velut fornica-
ria quafi ftercus in via ab omnibus pratereuntibus concul-
cabitur. Eccll. ix . 10. Porrö in futuro comburent
eam igni inextinguibili, cùm ad terram ultimam 8c in
profundum laci cumarmis fuis defeenderit, ubi fub-(
tus fê fternetur tinea, & operimentum ejus vermes erunt.
Ifàiæ. xiv. i l . Ibi, ibi, O homo, ibi, à quo fupe-
ratus fuerishujus8cfervuscris, 2.Petr.n. ip. ufque
ad fàtietatemvifionis omnium carnium, ut portes opprobrium
fèmpiternum , quod numquàm delebitur,
& fumus tormentorum afeendet in facula faculorum.
A p o c .x iv . i i .
G apitulum XVI .
Cùm tranquillitas devotioniß arridet, nulU homi-
ni effe debet fecuritas : & admonetur, utfia,*
bilis in loco fuo permanent.
~[7 C c e propofui hodiè coram te vitam Sc mortem,
bonum, 8c malum , ne circumveniaris à fatana,
cùm fortaflis ignores cogitationes ejus : eft q®ppe vir ■
bellator ab adolefcentia fua, 8c gentesinterficere non
ceflàt , 8c cùm fit pax , fiemper infidias fùfpicatur.
Job. xv. 21. Et tu ergo fi quando ille fùbmifirit vocem
fuam , ne credideris ei : quoniam fiptem nequitia funt in
corde ejus. Prov. x x v i. 2 f. quia naturalis malitia ejus
non poteftmutariinperpetuum, cùm prorsùstranfie-
rit in affe&um cordis. Igitur cùm tranfieris per
ignem 8c aquam, 8c eduxerit te Dominus in refrige-
*rium , poft tempeftatem tranquillum. faciens, cave
ne diças in abundantia tua : non movebor in aternum,
roris flantem , ponetque afpera m vias planas , ut fit
jugum fuum fuave, 8c onus^ejus leve. Tune Canta-
biles tibi erunt juftificationes divinæ in loco peregrina-
tionis tuæ, 8citalætificabislætitiainenarrabili 8c glo-
rificata, ut penè oblivioni traditæ fint anguftiæ priores.
Verùntamen in die bonorum y ne immemor fis malorum.
Eccli. 1 1 . 27. ut cùm fecerit cum tentatione pro-
ventum ut poffis fùftincre, exulta ei cum tremore,
feiens quod tentatio eft vita hominis fuper terram : nam
meminiflê debcs tenebrofi temporis , 8c dicm malam
præcavere, ne forte rifus dolore mifeeatur, 8c extrema
gaudii lu£tus occupet, ut de te dicat Dominus fi
quando ridebam ad eum , non credebat mihi. Quis
enim feire poteft utrùm amore , an odio dignus fit \
Eccle. ix . 1. Qüandoquidem Deus hominem vifitat
diluculo, 8c fùbito probat ilium, ut ad fêipfum tur-
betur anima fua,"8c nefeiatundèveniataut quo vadat.
Porro hoftestui fugam arte fimulantes, fi audierint te
dicentem : In pace in idipfum dormiam & requiefeam.
Pf. iv. p . confidens fcilicet, quod Dominus dederit
tibi requiem per circuitum, 8c non fit fàtan , neque
occurfus malus -, tune maxime calcanéum tuum obler-
vabunt, 8c ficut fur in noble ita venient. Cùmque
* dixeris pax 8c fecuritas , repente irruet ventus vehe-
mens à regione deferti, & nifi inftanter tenueris te in
timoré Domini , cito fubvertetur domus tua. Eccli.
xxvu. 4. 8c fiet ruina illius magna. Dot us mundus in
maligno pofitus efi^ i.Joan. V. ip . & fub ipfo funt radii
f i lis-y Job. XL 1 .2 1 . illoque trahente in terram cau-
dâifuâ tertiam partem ftellarum, non reliant nifi foris
pugnæ, 8c intus timorés -, 8c ignoras quàm beatm fit
homo qui femper efl pravidus ? Prov. xxvm. 14. Enim-
vero quamdiù una manus fàcit opus, 8c altera tenet
gladium, cùm timoré fcilicet 8c tremore fuam fàlu-
temoperando, in mundo prefîuramhabebis, nonpa-
cem j ut cùm hinc indè conclufèrit mundus vias tuas
lapidibus quadris , compellaris intrare ad cenam ma-
gnam hominis Regis , qui fecit nuptias filio fuo , 8c
fufpirare ad paeem Dei quæ exfuperat omnem fèn-
fum. A t cùm perveneris in domum non manufaétam,
æternam in coelis , fèdebis in pulchritudine pads, in
, tabernaculù fiducia y & requie opulent a. Ifàiæ xxxil. 18.
' Ibique abundantiâperfrueris, timoré malorum fublato.
Interim tene quod habes, ut nemo accipiat coronam
tuam ,. confidens quod qui coepit in te opus bonum ?
ipfe perficiet ufque in diem Jefu Chrifli. Philipp. 1. 6.
Si autem fpirïtus poteftatem habentis fuper te Gurfim
acceflcrit, locum tuum ne dimittas, ut non fis fubtra-
Bionis filius in perditionem , fed Fidei in acquifitionem
anima. Hebr. x. 3p. Révéra enim qui tribulant te ex-
ultabunt fi motus fueris dicentes : turbatus eft, 8c motus
eft ficut ebrius, 8c omnis conftantiaejus devorata
eftj undè 8c cxpulfus eft, nec potuit flare. E t quoniam
populus , qui dilexit movere pedes fitos, & non
quievit, Domino non plaçait. Jerem. x iv . 10. obfè-
cro te frater, ut non des in commotionem pedem tuum}
quia non in commotione Dominus, 3.R e g .x ix . 1. cujus
Spiritus requiefeit fuper humilcm, 8c quietum.
)
C a p i t u l u m X V I I .
A r g u i t u r i n S oe c u l a r i f t u d e n s f e i e n t i a : & d e b on
i s q u æ p e r ß u d i u m f a n t t æ S c r i p t u r x
h o m in i c o n f e r u n t u r . #
D E quibus fcripfifti mihi in Epiftola, bonum eft homini
fursum nitenti hanc mulierem non tangere 9
i . Cor. vu. 1.. fcilicet fàpientiam fæcularem, cujus fir-
mones molliti funt fuper oleum, .Pf. l 1 v. 2 2. 8c per quam
dederidet
ù r j u f t i f im p li c i tas. Job.xn.4. Nonne qui
bantur eflê fapientes .in, ,hoc fæculo S t u l t i f a B i fu n t
Rom I. 22. ut fièrent fapientes, ac novis fuperve-
niént’ibus., ryeterâ pi'ojecerjint , ita ut qui fuerant cu-
riofà^ftèlati, combui'erent Libros coram omnibus,
nec ultra,doeuQ'unt linguam fuam loqui mendacium.
E ia , Prater, utinam füftineÿès modicüm' quid infi-
pientiæmeæ, fêd fi coepero tibi loqui forfitan moléftè
accipies. Timeo enim ne forte fine caufa laboraverint
in te , qui fùadebant tibi ut permaneres in gratia Dei,
ut non de çetero tamquàm filius Agar exquirerespru-
dentiam qiïæ de terra eft. Sufficiebat enim præteritum
tempus àd voluntatem Gentium fuiflè confumptum,
nec ulteriùs omninbfçrutari debueras ea quæ quæftio-
nes præftant magis quàm tèdificationem Dei, quæ eft
in Fide. Quod fi f è c i t D è t u h om in em r e B u m , Eccle. vu.
30. Quid néceflè eft ut fe immifeeat quæftionibus infi-
nitis, quæ finit mutiles, 8c vanæ, 8c générant lites,
in quibus qüantb plus quæfierit homo, tanto minùsin-
veniet ? Puto nemo militas Deo implicat fè Jibenter
hujufmodi frivolis, præcipuè quidecrevit à faoie ma-
nus.Dei folus federe. Cùm fa p ie n t ia h u ju s m u n d i f t u l t i -
tia FivapudDeumy i.C o r .m . ip. nifi forte velit fibi
facerenoniengrande juxtànomen magnorum qui funt
in terra, utnondeficiat laus fua de ore hominum. Ce-
terùrïi tu , frater, qui elegifti abjeèlus eflê in domo Dei
tui, ut oblivioni datus tamquàm mortuus à Corde hominum
adhuc tanquàm vivens de mundo decernis ?' An rursùm
quærismagnificare fimbrias tuas, 8c vocari ab homini-
bus Rabbi. Quare defeendere vis in hanc occupationem
peflîmam ut inveftiges fiipienterde omnibus quæ fiunt
lùb foie. Quia y ut tibi videtur, ignorans ignorabitur.
ï.Cor.XIV. 38. Plane non mirum, fi omnem efcam
abominata eft anima tua faftidiens manna abfconditum,
quippe qui adhuc in folitùdihe rodis herbas 8c arborum
cortices, 8cradix juniperorum eft cibus tuus. Quid
dicam tibi ? Laudo te ? In hoc non laudo. Cur audis
Leviathan fêrpentem veterem 8c tortuofum, ficut 8c
mulier, quæ in prævarjcatione feduèla fuit, ut fpreto
ligno vitæ comederet de ligno feientiæ boni 8c mali ?
O mifèrabilis prorsùs infirmitas ! Nam macula hujus
fbéleris permanet in nobis Ufque in præfêntem diem-: ita
ut étiam, poftquàm à Domino plagâ inimici pereufli
fumus, caftigatione crudeli, dulciùs audiamus fabula-
tores, 8c exquifitores prudentiæ, 8c intelligentiæ quàm
hefortè abundans in fenfu fuo velit fàpientior efle Danie-
lè y à quo omne fecretum non eft abfcóhditum, 8c firu-
tdtor Majeftatis bpprimatur àgloria. - Prov. xxv. 27. Si
ergo’ amplexatus fueris eurrf qui feêiindum doélrinani
eft fîdelem fermonem, ac mirabilià teftimonia Dei
fcmtàta fuit anima tua, cibabit te Dominus volumine
lcripto intus 8c Foris, 8c fic mortem non guftabis in
. æternum, fèd deincèps vives ïn'ômni Wrbo , quodpro-
cèdit dè ore Dei. Matth. 1V.4. Dabit autem Dominus
illuminatos oçulos cordis mi , ut illic reperias
thefauros abfconditos 8c arcanâ-’féerétorum, ut quæ-
cumque funt abfcondita 8c improvifà difeas, omnium
enim artifex docebit te fapientiam. Illuminatus quippe
mirabiliter à montibus æternis fuper omnes docentes
te intelliges} ita ut non fit nöbis neceflè quicquani
loqui } quoniam tenebra m<trrèbdnt ficut meridies.
Ifàiæ. Lvni. i d : rion folùm enim ; omnis ferma D ’ei
tgriitus eîl -clypetiiJperdntibus in f i. Prov. x x x .f . fed
etiam in poteftatedocet non ficut Scribæ 8c Pharifæi
utpote malleus ■ conterons petram. Jerem. xxur. 2p.
Certè inimici nôftrï funt justices, Deut. xxxii. 31. qui
olim mifli fuerant , ut caperent Jefum in fêrmone
quem putabant in ventum verba proferre, ficutillos,
qui dicunt 8c non ftciunt > qui cùm audiffent ignitum
elôquium fuum vehementer repleti funt ftupore 8c ex-
fafi in verbis gratiæ quæ procedebant de ore ejus, *
8c tamquam madidi à vino, à facie fanètoruifl verbo-
_;lorificantes 8c laudantes Dominum
in omnibus quæ aùdierant, dicentes : nun-
quam fie- loquutus eft homo, Joan. V1 1 .46. ut hic homo
loquitur.
C a p i t u l u m X V I I I .
D e e x e l l e n t i a . & d i g n i t a t e S a c roe S c r i p t u r æ : (fi*
q u a n t u m a l i i s f e i e n t i i s c o l l â t a p r a m i n e a t .
O M N I S quidem fapientia à Domino Deo eft,
Eccli..I. I. quia Deusfeientiarum Dominus eft,
i.Re^;. 11. 3. 1Sedficut alla efi claritàsfilis y alia cla-
ritas luntt, & alia elaritas ftellarum. 1. Cor. XV. 41.
fie eft differentia Scripturarum. Quid enim paleis ad
triticum ait Dominus j aut quæ comparatio Scripturæ
coritinentis præcepta 8c dodlrinas hominum fè-
cundùm elementa mundi , ad illam , quam nobis •
fapientiam quæ ex ore Altiffimi prodiit} qùæ vitam enarravit unigenitus, qui eft in finu Patris, qui lucet
tribuit pofleflbri. Interroga quemlibet de viatoribus,
qui peregrmus 8c advena fit, ficut 8c Patres fui •, fi non
prohibeat, ne in pluribus quaeflionibus fis curiofis, fêd
qujeprxcepit tibi Dominüs illacogitesfêmper ut fit lu-
cerna pedibüs tuis verbum fiium, ad dirigendos eos in
. vkmpads. H ïec autem feientia non inflat fêd iedificat,
8c qurapponit eam, apponit dolorem 3 cum oftendat
homini quod fit miferabilis, 8c pauper, 8ccascus 8c nu-
dus. Apoc.111.1y. XJndcGctidmfulfirintvelut mundifi
dimamasittS fua, tarnenfirdibus intingette, lob. ix . 30.
T i • ut fcilicet te videas infixum in limo profundi, 8c
intus plenum omni fpurcitia 8c iniquitate. Et cum om-
nia qme przecepta fiint tibi feceris ,< cüces té fêrvum
inutilem: ita ut quanto major fueris | sfttb humifies te
in omnibus. Cumque reformatus in hovitate fênfus
tui intèllexeris quód verba quas loquutus eft Dominus,
fpiritus 8c vita funt} lzêtabcris fuper eloquia ejus,
ficut lucerna in calignofb loco, 8c verba vitæ æternæ
habet ? Illam enim' conftituerunt homines infirmitatem
habentes , quia omnis homo mend ax , Pfàl. c x v .n .
hæc autem , quæ de coelo venir, • fuper omnes eft :
quia nunquàm humana voluntate al lata efl y fed Spiritu
fanBo infpirati loquuti funt earn SanBi Dei homines.
2.Petr. i. 21. Ilia tantümmodo videt in fàcie, nec
intuetur c o r , cùm fblus Deus novit cor omnium fi-
liorum hominum } hæc vero pertingit ufque ad divi-
fionem anima & fpiritus , compagum & me dull arum, ‘
Hebr. iv . 12. difeemens cogitationes 8c intentiones
cordis : Ilia judieat fecundum faciem, & diff.cile<xfti-
mat qua in terra funt, & qua in profbeBu ptnt invenit
cum labore, Sap. ix. 16. hæc autem figna fb’ens 8c
monftra antequàm fiant, 8c eventus temporum ce fæ-
culorum, libéré judieat omnia, etiam profunda Dei:
ilia in fublimitate fêrmonis 8c in doétis humanæ faficut
qui invenit jpolia mult a } Pf. cxviii. 166. Scdices : D pientiæ verbis totum fpiritum fuum profert} hæcve-
Sapieniia hominum non eft mecum, fed novi SanBorum
feientiam Prov.xxx. 2.3. 8c idcirco exiftimo omnia
detrintenium effepropter eminenfern feientiam Jefu Chrifti :
Philipp, m. 8. cum vani fint omnes homines, in quibus
non fubeft feientia Dei. Sap. xiii. I . Veriim fi quis
profunda fluviorumferutatusfuerit, ut abfcondita per-
ducat in lucem , in quibus cum confummaverithomo tunc
tncipit3 Eccli. xviii. 6. cautUs fit, u t, cum venit ad
aquas profundi torrentis, qui tranfvadari non poteft,
rb etfi imperita fit fêrmone fêd non feientia , undè
8c contemnit uti verbis potentibus 8c ad deprecandum
compofitis, feiens quod regnum Dei non eft in ferma-
ne , fed in v'trtutc , 1. Cor. iv. 20. ' ATam qui tantum
verba feBatur, nihil habebit : Prov. XIX. 7. Ilia nihil
habet in domo fua nifi parum olei quo ungatur,
undè in facie glorictur , 8c non in corde , cùm inte-
riùs fit inanis 8c vacua. Hujus autem 8c deforis eft
facies decora 8c eloquium dulce quoniam non eft talis