579 yoannis Gerfonii conduâus. Item qualîs eftin habitu, intonfura, iri
viétu, in converfatione , in eruditione. Item qualcs
reditus font in Cura, & quomodomimfirantur, quo-
niam ex defeâu fofficientis provilîonis illis qui. Altari
defemunt, eveniunt mala multa. Item de Presbyte-
ratûs domo, ut utenlilibus & reparationibus, tàm in
Eccléfîa, quàm alibi per matrieuîariQS , feu parachia-
nos facicndum. Item qualia habeat ftipendia Vicarius . ribilibus, &c. E t fie admoneatur, t
ille qui defervit, fieut taétum cil. Et fiat fufficiens a Item fi fe reconciliet,&per
j 6 q
provifio per principalem, five fit ille Curatus, five Collegium,
juxta Canonicas Sanétiones. Etfciatur, quo
pn vilegio gaudet Curatus non refidêns, 6c fijuftè. Item
fi in Parochia fit alia villa adjundta pro foccurfu, propter
quam opoiteat eum Celebrare duas Miflas quandoque
in die, 6c qualiter in illis fe habet. Et fi in prima Mifla
capit ablutionem , quod fieri non debet,, quia folvit
jejunium nature. Item videatur, fi ille feiat ea qu£E
fpeétant ad officium Curati, 6c fpecialiter in materia
Sacranientorum, ubi majus eflet periculum : ut feiat
fbrmam proBaptifmö, pro Euchariftia, pro Abfolu-
tione , tarn ab Excommunicatione quam a peccatis,
nec non pro Matrimonio & pro Extrema Unétione,
8cfinefciat, doceatur. Itemlciatur ab eo, qualiter fe
habeat in cafibus dubiis emergentibus quandoque circa
miniftrationem Sacramentorum, ut circa celebra-
tionem Miflfe 3 dum caditaliquidincalicem, vel dum
Sanguis efiluit, vel dum reperitur efiè vinum fine aqua g
in calice3 vel in pyxjde, ubi eft Hoftia facra, inveniun-
tur vermes, See. Etfinefciat, doceatur.
Item circaBaptifmum, dum puer eft baptizatus de
obftetrice, qualiter fe habeat 6c doceatur.
Item fi obftetrices feiant veram formam baptizandi
in Parochia fua, 6c fiiper hoc poterunt obftetrices in-
teiTogari 6c doceri, quod h£ec forma eft, fpargendoa-
quam fuperpuerum: foannes^ vel Chrifiina : Ego te
baptiieo in nomine Paths , & Fillip & Spiritus fanüi,
Amen. Item qualiter fe habeat erga infirmosvifitan-
dos in articulo mortis, 6cfinefciat, doceatur. Item
fi celebret femper jejunus, hoc eft, quod nihil fomp-
ferit poft mediam noétem ejufdem diei , quamquam
poft illam horam dormierit 6c jejunus f i t , quoniam
hoc non debet.
Item fioftendit hoftiam populo antequam fit confe-
crata, quoniam hoc fieri nunquam debet, 6c abufus
obtentus corrigatur. Item fi eelebraverit fiifpenfus a
fern, vel crebriBs, vel fiiper hiS fbllicitè moneatur atque
doceatur. Item fcifcitétur cautè, fecretèqueapudpa-
rochianos de aliis moribus fois, ut fi fit continens vel
concubinarius j fi follicitat ad malum mulieres confi-
tentes 3 fi per iram vel crapulam frangit figillum Con-
feffionisfignovelverboj fi fitluforadtaxillos, vclali-
ter feandalofospopulo, intabernis, injuramentishor-
utemendetur vél
ejiciatur. Itemiiiereconciliet, ec per quos, dum vult
celebrate. Item quos accipitadjutores in Confeffionibus
audiendis circa Pafcha. Et fi fe Fratres ingerunt, eo tunc
invito, 6cfiparochianifiiiomnes, feufibi velordinatis
ab cqjeprtefentant,licet ab aliis fe dicant fuiffe confeflos.
It£m fi per negligentiam fuam aliqui exfpirant fine
Sacramentis, vel pueri, vel aegroti, aut fi mulieres
habentes pueros ex concubinatu admittit folemniter ad
Purificationem 3 quoniam höc non debet. Item qualiter
denunciantur Fefta, quoniam fiepè fit excefliis Sc
laqueus apponitur, fi nefeit.
Item qualiter facit Abfolutionem geheralem in Pafcha,
6c fi nefeit, doceatur, 6c deturfibi forma.
Item fi habeat Statuta Sy nodalia, 6c fi feiat legere ea,
6c fipublicat ea quae debet ex talibus populo nuncia-
re , 6c in hoc debent effe Pradati paucis contenti, quoad
ilia quas concernunt temporalitatem Ecclefite , fed
magis de falute provideat anitnamm.
Item fi feiat cantare 6c legere in Miflali. Item fi
habeat in feriptis tenorem generalium Prarceptorum,
fi feiat feptem peccata mortalia1 6c videatur de Doétrr-
nali fimplicium, vel de Traétatulis aliis ad hoc ordi-
natisj quoniam htec font magis neceflaria, 6cutilia,
quamfolasConftitutionesSynodales, ut diétumeft.
E t e r u m poft inquifitionem de moribus Curati
vel fiii fubftituti, poter it fieri inquifitio ab eo-
dem vel ab aliis probis, fuper conditionibus parochia^
norum, 6c hoc cautè, in generali petendo qualia vitia
magis regnant in Parochia fua, non nominando perfo-
nas, nifi vitia font notoria $ ut fecundum hoc poffet
Vifitatorum fermo melius adaptari. Inquiratur ergo fi
in parochia fint plures excommunicati, 6c quibus cafibus,
ut Vifitans poffit ad eorum Abfolutionem procu-
randam melius procedere.
Item fi regnant ibi hasrefes, for tilegia 6c qualiter 4
6c*fi fint fuperftitiones in ligaturis, feripturis, 6c.brevi-
ribusappenfis5 fiblafphemias, fiuforae, fifalfaemerfure
vel ab homine,, per Excommunicationem, quiaq cationes, fi furtum, fi peccatum contra naturam, fi
ab.Irregularitate indè contraéla folus Papa, 8c fommi
Pcenitentiarii tunc abfolvunt, 6c fuper hoc doceatur.
Item fi eelebraverit çoram excommunicatis,caufa timo-
ris vel favoris , vel quia nolebant. recedere 3 6c juxtà
rationem, five tenorem, detur fibi confilium. Item fi
dixeritPrimam antequam celebret, ficut debet fieri,
nifi in die Natalis Domini. Et fi poll: pollutiones mo-
cturnas autdiurnas ftatim celebret, fuper ilia re doceatur
quid agendum f i t , nunc propter reverentiam
Sacramenti, nunc propter officii fui neeeffitatem. Item
quomodo fe habet in Foro Poenitentiæ ergàconfiten-
tes fibi, qualiter interrogat de peccatis , qualiter in-
ftmit, qualiter abfolvit, qualiter remittit pro cafibus
refèrvâtis 5 6c qui funtcafus refervati : qualiter abfolvit
excommunicates, vel participantes3 qualiter injungit
poenitentias 3’ 6c f i abfolvit eos, qui nolunt habere pro-
pofitumilefiftendi àpeccatis, ut rancore-, furto, luxu-
Quibus- locis r$C temporibus audit Confeffioncs.
adulteria, 6c fimilia 3 quia fecundum ifta poterit V i
fitator Priedicationem, vel Vifitationem fuam, vel
Confeffionem frudtuofius adaptare, ut diftum eft.
Item , fi parochianibene fervant Fefta principalia,
veniendoadMiflam, 6c ftando per totum 3 velfirece-
dunt fumptä aquabenedi&a, vel poft elevationem Corporis
Chrifti. Notetur hie demoderatione, qualiter fieri
poffit in tot Feftis, five per Concilium generale, five per
Provincialiadeconfenfu ejufdem Goncilii generalis. Et
notetur de Fefto Trinitatis folemnizando, • prout Papa
noviter inftituit. Item fi folvant Decimas, de quibus 6c
quibus. Si veniunt omnes ad Confeffionem, faltem in
Pafcha, ut tadhim eft, 6c fi feiant, Pater nofler^ Sc
Credo, 6c fi dicunt ilia, 6c fi non,'compellantur ad ilia
foienda 6cdicenda. Item fi vexantur ab Officiariis Prx-
lati vel alterius, 6c qualiter,fuper his provideat Vifitator.
Item fi Teftamentorum executores faciunt fiiumonus
impofitum, 6cfinon,moneantur6ccoganüur. Itemfi
Si pro peccatis occultis dat poenitentiam publicam velDfuerint inter aliquos inimicitiæ capitales, 6cficfinian-
folemnem, ; ficut faciunt ftulti Pçenitentiarii in-princi- " " T • 1- —
pio Quadragefimse mulierculis 6c hominibus, qui fiepe
nuljam habentculpam, aut ,falt;em.non publicam fuper
morte pàrvulqrum fuorum, 6c jdoceatur diligenter de
omnibus verbo, yel foripto. -•> .
Item fi Ecclefiàm fuam cum faci'is ornamentis,. 6c fa-.
çroChrifmate, 6c, Fontibus pro ^Baptifmo, -teneat decenter
, 6c hqneftè, - Sc iècurè.. Item fi. Altäre fuum fit
integrum 3 fi Hoftiam facram mutât de Menfè ir\ M.Çntur,
prout poterit fieri. Itemfi fint lires motæ inter
eos, Sc quibus caufis, 6c fi poflènt ad concordiam fum-
marie convocari, ut taétum eft. Item fi jejunia Eccle-
fiæobfèrvant, velfiirridënt, Itemfi fcholæ habentur
projuvenibus. Item qualiter inftruuntur pueri in Parochia
6c alia loca vifitando, five fit in Rehgione five alibi
j quia à pueris debet inchoari reformatio Ecclefiîc.
E t próhibeatur hîc nimia familiaritas fratrum , 6c fo-
rorumiacLinvicejtn, 6c cum parentibtiS3 quia jacendo
cum
c6i Sermo deV'ifitatione PrxlatoruMcum
eis aliquando fuffocantur jn corporibus, 6c de-
terius aliquando provenit in moribus: provideatur i-
gitur, quod fint fcholse, ubi non font. Itemfimo-
rientes in puerperio aperiantur , ut infans vivus re-
cipiatur , 6c baptizeturj quoniam hoc expedit, fed
cum caupela.
562
que fimilibus. Item pro traóbando certum 6c fruètuo-
fom modum refervandi peccata 3 videtur primo quód
nullus cafus debet reputari refervatus apud pucros, 6c
puellasjuniores quatuordecim Annis, propter caufas in
quadarn quondamEpiftolanotatas, quasincipit: Pon-
A dignitati. Item modus traditus iii Synodalibus
Item qualiter fe habent parochiani in Ecclefiare- Domini Epifcopi Cameracenfisvideturidoneus, pau-
verenter , 6c ordinatè, 6c quietè, 6c fi non, monean- cis additis, aut remotis.
Primo loquitur Epifcopus fie dicens : Referva-
mus nobis majora peccata , videlicet fpeccata contra
naturam in viris ultra viginti Annos , homici-
dia, incendia, fimonias , hærefes, apoftafias, fa-
crilegium ultrà quadraginta folidos , inceftus cum
Pâtre, Matre, filio, hlia, forore, fratre, Sc cum
Religiofis muliei-ibus , ac Profeffis , injeétiones violentas
manuum in parentes ex deliberatione faètas,
fortilegia in Sacramentis , videlicet in Euchariftia
, 6c Chrifmate , oppreffiones parvulorum
voluntarias 6c procuratas , negligentias parentum in
igné, vel aqua natos perdentium, perjuria folemnia
6c fidei fradtiones folemnes in Curia noftra, votorum
folemnium tranfgreffiones , maleficia impedientia
tur. Item fi fiunt Sermones apud eos Sc per quos.,
6c quando, 6c quomodo, Sc fi accedunt ad audien-
dum. Item fi quseftuarii, feu qu^ftuores veniunt ad
eo s , 6c quomodo miffi fon t, 6c quid dicunt fuper
materia lndulgentiarum 3 fi irrationabilia, aut men-
dacia, eflet providendum. Item fi laici 6c mulieres
intrant Chorum, 6c fi ducunt choreas in locis facris,
6c fi illic celebrant convivia , 6c fi induunt veftes
facras, 6c fi ficj corrigantur, 6c prohibeantur. I-
fem fi irreverenter fe-habeant dum baptizantur foi pueri,
6c , dum fiunt Matrimonia, vel in aliis Sacramentis
ridendo, jocando, garrulando, 6c fi fiunt nup-
tiie cum Bannis, 6c in Ecclefia Parochiali. Item fi
infirmi prius quadrant Medicos animarum quam
corporum , 6c juxtà hoc quid fieri debet monean-Bcoïtum conjugatorum , procurationes fterilitatum ,•
tur. Item fi parochiani turbant, vel per fe vel per vel abortivorum, propinationesverieni, magnas blafcanes,
per infantes clamantes, divinum Officium,
quod nequaquàm conveniens eft fieri.
Item n diebus Fettivis exercentur à fæcularibus Ju-
ftitiariis torturæ , 6c quæftiones ad mortem , 6c fi
impediuntur ne confiteantur ante mortem 5 quæ
omnia fieri non debent. Item fi qui loquuntur irreverenter
de Prælatis, 6c Dominis, 8c aliis, lçanda-
lum procurantes, non corre&ionem. Si quærunt
Extremam Unétionem ininfirmitate. Si abortivos6c
excommunicatos fæpeliunt in cæmiterio. Si exercent
mercaturas in Feftis, 6c locis facris, 8c fi exercent
tunc opera fervilia. Et fi in Ecclefia fint arcæ
fine neceflitate guerrarum 3 6c fecundum hoc docean-
tur. quid agendum eft. Item fi parochiani expe-
dunt in crapulis , 6c ludis prohibitis, Sc fin®ibus,
fpecialiter in no6te Natalis Domini 6c aliis Vigiliis
facris, 6c foper his doceantur. Ampliùs fi fine alicu-
bi Judæi , videatur quod non feducant Chriftianos,
nec fignis careant diftindlis ,' 6c fi velint converti,
non omnino fpolientur fuis rebus. Ampliùs,fi in Parochia
fint domus Religioforum, 8cHofpitalia, fiat
inquifitio fecundum ftatus eorundem, 6c qualiter fervant
vota fua, fpecialiter continentiæ, 6c pauperta-
tis , fine approbatione, quomodo curant de pauperi-
bus, 6c fpecialiter in fpiritualibus, 6c f i, antequam
recipiantur infirmi, confiteantur , quemadmodum
fit in Domo Dei Parifiis. Item fi illic fint Monachi
Compatres. Si obligant Ecclefias fuas , 6cfi fic,
prohibeantur,
T> U r s ù s applicet fe Vifitator per fe , vel foos
^ “comités, ad audiendum Confemones diligenter,
6c morose, tàm magnorum, quàm parvorum, mo-
dis idoneis , 6c ♦ cundùm inftruétiones alibi memo-
ratas, præfertim quoad peccata carnis , quæ diffici-
liùs 6c periculofiiis extrahuntur 3 nam in hoc ftabit
phemias Deo faftas , cafus eorum qui falfificant
Litteras Curiæ noftræ, vel abutuntur eifdem, omnes
Excommunicationes tàm à nobis , quàm à Ca-
none latas , exceptis inferiùs nominatis , 6c ex-
preffis, 6c omnia talia peccata iftis graviora. Cafus
pcenitentiarios per Decanatus commiflos com-
mittimus Poenitentiariis noftris generalibus per Decanatus
deputatis. Peccata contrà naturam in
omni ætate a mulieribus perpetrata , 6c à viris infrà
vigefimum Annum 3 pollutiones manuum in omni æ-
. tate, perjuria , Sc fidei fraétiones quæ non fuerunt
fra&æ in Curia noftra, votorum non folemnium
transgreffiones, injeétiones manuum in parentes, ubi
non fuit læfîo gravis, vel deliberatio, fortilegia quæ
non font de Euchariftia, vel Chrifmate, injeétiones
manuum parvulorum in Clericos ufque ad vicefimum
Annum , oppreffiones parvulorum non voluntarias,
fed cafuales, clandeftinas nuptias, inceftus, exceptis
Patre , Matre , filio , filia, fratre, forore , omnia
adulteria 3 hoc falvo, quod fi clandeftinæ nuptiæ, in-
cceftus , adulteria per duos telles aut plures qui
his interfuerint, aut alias per communem famam,
vel infamiam probari poflînt, priùs foper his Eccle-
fiæ, vel noftram J urildiétionem exercentibus fatisfa-
ciant. Injeétiones manuum in Clericum, vel Sacer-
dotem , ubi non eft enormis læfio , quæ tamen fi
probari poffit ( ut prædiétum eft ) prius Ecclefiæ,
Sc læfo fàtisfkciat. Sacrilegia ufque ad quadraginta
folidos , îtà tamen quod débita fiat reftitutio Ec-
lefiæ de eifdem. Omnia peccata, in quibus Curati
habent poteftatem. Item reftitutiones incertæ con-
vertendæ ad pios ufos. Cafos 3 qui Presbyteris, Pa-
rochianis Curatis , Sc eorum vices gerentibus com-
mittuntur. Inordinatus concubitus cum mulieribus,
mollifies, 6c peccata contra naturam in ætate puerili
fruétus principaliffimus reformatipnjs. Item fi ille j ) in viris ufque ad nonum Annum , adulteria ex parte
qui defervit Curæ repertus fuerit idoneus 3 detur
fibi bona poteftas fuper cafibus occultis refervatis,
& præfertim , qiiæ fint repetita, Sc erga juvenes,
2 c feminas. Item fi non reperiatur effe talis , in-
ftituatur in proximiori loco unus idoneus fæçularis
Vel Religiqfos, tanquàm Poenitentiarius , ad quem
poflènt remitti parochiani fuper talibus cafibus refervatis
, 6c fuper habendo confilio in talibus dubiis
confeientiæ. Item pro débita appofitione remedio-
rum per Vifitantem expedit ut «habeat, Sc haberi
fiiciat Traélatulos b reves perParochias in vulgari,de
exarninatione confeientiæ , 6c de cafibus refervatis
jid hos , vel ad illos , cum Statutis Synodalibus ab-
breviatis pro cognofcendo quæ font formæ præci-
fie Sacramentomm, nec non dePræceptis D e i, at-
Tomi //. Pars. IV.
viri provenientia, damnificationes, 6c furta, dum-
modö fiat reftitutio Ecclefi^e, injeétio lévis manuum
in parentes , fortilegia in rebus minimis, 8c com-
munibus ubi non ell horror 6c turpitudo , perju-
ria privata in quibus nullus damnificatur, ftuprum
virginum, aborfus non procurati, fed cafoales. De
cafibus, nobis, aut Pcenitentiariis noftris refervatis,
Curatis, 8c eorum vices gerentibus 3 excepto mortis
articulo , aut alia manifefta neceflitate, abfolvendi
omnem interdicimus poteftatem.
Sacerdotes vero Confeffiones mulierum cum quibus
pecCaverunt , aut fautorum , Sc mediatorum,
non audiant, donee faltem de peccatis inter eos aliis
confeffi fuerint competenter , 6c ceflaverit infemia-,
fi qua fuerit propter hoe contra eos 3 fed mittant eas
N n ad