Joanms Gerfomi z 5 x
Confequenter ab hac Lex vero naturalis etfi poflit fic acquiri & ordinari
ficut patet in datione Prsceptomm Decalogi ,
in utraque Lege veteri 6c nova 5 hoc tarnen non
habet de ratione fua ut naturalis eft , fed tranfit in
divinam.
Lex canonica defcribitur, quöd eft fignum habi-
tum per humanam traditionem, notificativum reöts
rationis d iv in s , volentis creaturam rationalem hu-
25 ‘ Dei, poflint h s c omnia fier
ampliffima Juris 6c Legis acceptione , ficut utitur
Scriptura dum a it: fu n t L eg e s cceli & te rra 6cc. 6c
alibi plu ries, 6c apud Boetium: L e g em q u e p a t i f id e r a
c o g i s , fit defcenfus reftriétior ad ea qua; creaturam rationalem
relpiciunt, ut rationalised.
Fit iubinde diftinötio de Juftitia, quia qusdam eft
eflèntialis 6c primaria, qualis prsdeferipta eft : al- ------ - ------~ , gE— , ,
tera eft participätafeu derivata& attributive d iäa quE A manam tenen fen hgariad abquid_agendum velnon
r ., . r -r n- • Irv_ <iftpnHnm 1 nrmrjnn itpr nro fic defcribitur. Juftitia eft habitus vel tanquam haconfecutione
reilCitatiS
bitus conformis divins Juftitia; ejufque imitativusper
participationem , quo habitu inclinatur habens earn
facere jus vel reddere: ita quod jus eft veluta&us, vel
ufiis, vel effeötus, veltimlus talis Juftitia:. Rurfus
de Juftitia fic accepta participative dicimus : quöd
qusdam eft Juftitia originalis , qusdam Regni cce-
leftis , Ut ib i, P r im u m q u a r i t e % e g n u m Dei & fu f t i t ia m
ejus. Matt, v i .33. Et h s c duplex eft * qusdam gloria;
, qusdam gratis*. Altera iterum eft Juftitia, Le-
galis, alia Civilis. Juftitis verb Civilis alia diftribu-
tiva, alia commutativa. E t ita de reliquis acceptio-
nibus Juftitia: fpecialibus. Juftitia Legalis, eftomnis
virtus ficut Charitas eft tota Lex Chrifti. Porroju-
ftitice diftributivs contrariantur promotiones indigns
6c intrufiönes in Officiis Reipublics 6c Beneficiis £c-
clefis. Commutativs autem contrariantur Contra-
a n s i
6c.
du— r ----- 0— _ _x
varietates , quot modis Jura variantur fecundum
diötamen participate Juftitis. Propterea funtqus-
dam Leges proprie divine, qusdam proprie naturales
, qusdam pofitivs vel humane : quarum aliqus
funt Canonics vel Ecclefiaftics , a lis funt Civiles
feu Politico. E t quamvis paucs reperiantur Leges
quin mixte fintex participatione diverfarum g nihilo-
minus denominatur Lex a predominant! feu a princi-
paliori quodineareperitur. v . 4
Qiiibus prefuppofitis, dicamus ulterius deferiptiö-
nes hujufmodi Lcgum. Et quoniam Lex dicitur a
ligando id eft obligando, vel ä legendo, id eft di-
blando quid agendum fit : conformiter ad hanc S3
agendum ; principaliter pro confecutione felicitatis
eterne.
Per hanc ultimam claufulam convenit Lex cano-
nifca cum divina 6c differt a naturali: 6c per primam
abutraque, fub fua ratione, q u s eft ut habeatur ejus
cognitio 6c robur per humanam traditionem, magis
quam per puram revelationem , vel naturalem evi-
dentiam.
Lex civilis defcribitur , quod eft fignum habitum
per humanam traditionem pofitivam, volentem quod
homo teneatur feu ligetur aliquid agere vel non age-
re , pro confecutione finis fui naturalis , qua: efthu-
mana felicitas vel monaftica vel ceconomica vel po-
litica. Patet deferiptio ex prioribus-. Unde diligen-
ter attendendum eft , quod ficut in fpeculabilibus
funt primo principia naturaliter nota $ funt fecundo
conclufiones evidenter ab illis principiis demonftraaliæ
propofitiones fie elongatæ à primis veritatibus
quod non apparet quod ex illis fequantur vel répugnent
, ut fi aftra fint paria vel imparia; Propor-
tionabiliter fuo modo aicendum eft de veritatibus
moralibus , fub hac diftin&ione quadruplici. E t
juxta duplicem primum gradum accipitur Jus pure
divinum, fi veritates fint certitudinaliter revelatæ, vel
ex revelatis manifeftè deducts : fed fi cognofeantur
per evidentiam naturalem, accipitur Jus propriè naturale*
Circa teitium gradum 6c quartum propor-
tionabiliter, fümitur Jus Canonicum 6c Civile, addita
Legislatoris. autoritate , quæ fecit, ut propofitio
moralis aliunde fblùm probabilisvel impertinens Leligationem,
feu diótamen reebe rationis defcribemus q gibus propriè divinis vel naturalibus , robur habeat
principaliter Leges obligatorias , quia de confulto- öc vim qbligatiqnis ad alterum finem vel fupernatu-
riis 6c permifïïvis, 6c fi q u s fint alias, fecilis habebitur
ex his cognitif c Lex divina obligatoria , eft
fignum verum revelatum creaturæ rationali, notificativum
rebtæ rationis divins , volcntis teneri feu
ligari illam creaturam ad aliquid agendum, vel non
agendum , pro confecutione felicitatis s te rn s . Dicitur
hîc 6c infra , fignum notificativum j quoniam
propriè nulla Lex obligat liberum arbitrium, fi
notificata non fuerit. Hoc autem fignum triplex
eft $ quoddam mentale , quoddam vocale , quod-
dam feriptum , ficut eft Lex feripta, pro]ata, indi-
t a , litteralis ', vocalis , mentalis. De mentali feri-
bitur in Plalmo iv. 7. Signatum efi fuper nos lumen
vultus tui Domine. E t ad Romanos 11. pulchre per
totum. E t iterum in Plalmo xxxix.9. Legem tuam in
Lex naturalis obligatoria deferiralem,
6c fic eft Lex Canonica 5 vel naturalem, 6c
fic Lex Civilis , vel politica nominatur. Rememo-
randum eft tarnen id quod jam diblum repetitur ,
pauciffimas inveniriLeges, q u s non fe mutuo parti-
cipent 5 fed ratio diftinguit eas 6c fecemit;
Tranfeamus confequenter poft fermonem de Juftitia
, de Jure , de Lege 5 loqui de Jurisdibtione ,
deDominio 6c de Politia.
Jurisdi£lio defcribitur vel interpretatur, quod eft
Juris ditio id eft , poteftas feu facultas exercendi
Jus. Vel dicitur Jurisdi&io quafi Juris dibtio, id eft
pronunciatio feu promulgatio Juris. Q u s Jurisdi-
6H0 quadruplex e i t , juxta quadruplicem Legem ,
divina fcilicet, naturalis , canonica , civilis. Ita-
que Jurisdibtio divina , eft poteftas exequendi Jus
rnedio cordis mei. — —---r— ---- □ q^ uod comxp etit ali,c ui, fecundum Le—ge m. -p ro*prie dibitur,
quod eft fignum naturaliter habitum, notifi-D vinam 6c hoc in alterum vel tanquam in alterum :
-ativum recta: rationis divina:, yolentis .creaturam non enim proprie dicitur habere quis Jurisdi&ionem
r”a ti•o_n_a1l_em_i _h_u_m__a_n_a m teneri feu Ulirgroavr;i caAd oalliirqmuiiHd a- in femprinlinn . nifi forte confiderctur tanauam algendum,
vel non agendum , pro confecutione finis
fui naturalis , qui eft felicitas humana , five monaftica
five ceconomica, five politica. Dicitur autem
fignum purè naturaliter habitum , illud quod indi-
tum eft cuilibet homini, non impedito in ufu debito
rationis. Impeditur autem per corpus, per errores,
per vitia multa. __
Notificatur ex hac duplici deferiptione difterentia
6c convenientia divins Legis ad naturalem, principaliter
ex modo acquifitionis 6c ex parte finis.
Lex enim divina de ratione fua habet primo ut
acquiratur per revelationem ; deinde quod ordinet
de proximo 6c per fe, ad felicitatem sternam.
femetiplüm ,fortè confideretur tanquam alter
f it, üt vellent aliqui de Poenitentia dicere. Pro-
portionabilis deferiptio eft triplex triplicis alterius
Jurisdibtionis , fecundum triplicem Legem. Divi-
ditur autem quandoque Jurisdiblio in coercitivam,
q u s fcilicet fertur in invitum , 6c in direbtivam feu
regulativam 6c ordinativam , qualis fuiffet etiam in
ftatu innocentis , 6c qualis eft fapientis ad infipien-
tiores, 6c perfebtioris ad imperfebtiorem , ut in An-
gelis etiam pofuitDionyfius. Subjungamus deDominio,
quod ita deferibi potefL
Dominium, eft poteftas propinqua affiimendi res
alias, vel ut alias in fui fecultatem vel ufum licitum,
fecundum Jura vel Leges rationabiliter inftitutas.
Invenitur
2^3 DePoteflateLcclefiaflica.
Invenitur autem hoc modo Dominium fextuplex.
Beatificum, originale , gratificum, Evangelicum ,
Canonicum, politicum. Beatificum, eft Dominium
fecundum Leges gloris. Originale, Dominium eft
fecundum Leges originalis Jultitis. Gratificum ,
eft Dominium fecundiim Leges g ratis gratificantis.
Evangelicum , eft Dominium fecundum L e g e m
proprie Evangelicam : 6c ita de reliquis duobus fuo
modo. Primum fundatur in titulö gloris , fecun- A
dum in titulo originalis ju ftitis , 6c ita de reliquis
fuo modo. Poflumus. autem contrabfcius loqui de
triplici Dominio , quorum unum fundatur in titulo
charitatis gratificantis ; alterum , in titulo alicujus
g ratis fupernaturalis folum gratis d a ts , non gratificantis
j tertium , in titulo doni alicujus pure naturalis
, ficut eft elebtio vel naturalis fuecelfio ad ali-
quem Principatum. Defcribitur autem Dominium
quod appellatur ä multis Evangelicum per appro-
priationem , quod eft Dominium immediate ä Deo
inftitutum, compatiens fecum ex squo quotlibet
Dominos, 6c inabdicabile, fervata charitate, fe exte
n d e r ad omnia. De hoc dicit Apoftolus quod
nofira funt omnia , quia diligentibus Deum omnia coope-
rantur in bonum, Rom. vm. 2.8. quoniam ad titulum charitatis
adjiciuntur omnia abiinde ad fruendum, vel
utendum, q u s in ccells funt 6c in terra, in mari 6c in
omnibus abyflis. _ _ _ ]
Defcriberetur conformiter Dominium originalis
ju ftitis , quod eft donum Dei, quo creatura rationalis
jus habet immediate ä Deo afiumere alias res inferiores
in fui ufum 6c confervatfonem pluribus com-
petens ex sq u o , 6c inabdicabile, fervata originaliJuftitia
, feu integritate naturali. Hoc modo habuit
Adam Dominium luper volucres coeli 6c pifees
maris.
Defcriberetur pröpoitionabiliter Dominium liber-
tatis creats , quöd eft fecultas propinqua refultans
ex liberaliffima condefcenfione Dei fe donantis ad
agendum vel non agendum cum anima rationali, in
produbfcione fuorum abtuum elicitorum, vel in eorum
fufpenfione, ad finem confequends beatitudinis or-
dinata. Porrö quid fit Dominium aliud fundatum
in gratia fupernaturali folum gratis data, poteft ap-
parere confideranti naturam gratis talis, ficut dicit
Apoftolus, quöd fpiritus Prophetarum fubjeSH funt eis, 1.
Cor.x1v.3z. 6c Fides informis fecitmiracuk.Contra-
btiüs tarnen locüti fumus in prima confideratione,düm 1
poteftatem Ecclefiafticam deferipfimus, q u s Dominium
Ecclefiafticum dici poteft. Prstereä civile
Dominium feu politicum, eft Dominium peccati oc-
cafione introduclum , non competens pluribus, ex
squo retinibile 6c abdicabile, fervata vel non fervata
charitate, fundatuth in Legibus civilibus6c poli-
ticis,, fecundum quas poteft abdicari vendendo, do-
nando , negligendo , permutando. Unde 6c apud
Ecclefiafticos invenitur tale DominiunT-fuo modo :
nec fundatur in Charitate , nec in Fide-5 quoniam
apud infideles 6c injuftos peccatores jufte manet tale
Deminium.
Poftremo tandem habito fermone de Juftitia , de
Jure, de Lege, de Jurisdibtione, de Dominio j lo-
quamur aliquid de Politia, deferibentes earn : quod
eft CommunitaS ordinata ad finem aliquem perfe-
btum j eft autem ordinatiö vel ordo parium difpa-
riumque rerum, fua unicüique tribuens difpofitio :-
convenit igitur prorsus ordo cum Juftitia j q u s dat
unicuiqiic quod fuum eft. Propterea divine fuit e-
nunciatüm per Prophetam quöd opus fußitia efi pax.
Cur ita ? Plane quia nihil aliud eft pax quam ordi-
nis tranquillitas. Hanc vero tranquillitatem ordinis
fecit Juftitia , Jus fuum unicuique tribuens : qua in
re dibtum eft. fuftitia & pax 0feu lata funt, Pfelm.
JL^xxiv. 11. Politiarum vero , alia eft corieftis de qua
nihil ad prsfens. Alia eft humana, duplex viatöruni:
u«a eft q u s vulgato 6c appropriate) nomine dicitur
67 de Origine Juris, & c. 254.
Ecclefiaftica : altera fecularis. Secularis autem di-
viditur ab Ariftotele politizante in tres : quarum
primam vocat Regnum; Secundam dicit Ariftocra-
ticam. Tertiam nominat vocabulo generali a pro-
prietate Politiam, quam dicere poflumus Timocra-
tiam. Defcribitur R egnum, quod eft Politia fub u-
no bono j vel expreffius, quod eft congregatio com-
munitatis perfedts, fub uno, fecundum Leges fuas
bonas pro Republica. Dicitur autem unus ille bonus,
vel Rex, vel Imperator, feu Monarcha , qui non
proprium principaliter, fed commune bonum inten-
dit in fuo Principatu. Defcribitur Ariftoerartia ,
quod eft Politia fub paucis bonis , vel expreffius,
quod eft Congregatio- Communitatis perfects, fub
paucis, bonum Reipublics per Leges fuas principaliter
intendentibus , ut Senatus. Defcribitur Politia
appropriate nomine feu Timocratia, quod eft Politia
fub plurimis bonis : vel expreffius , quod eft
Congregatio Communitatis perfects fub plurimis ,
utilitatem Reipublics per Leges fuas principaliter
intendentibus. Dicitur, perfedfca Communitas, ad
differentiam cecoilomics converfationis , qus fibi
perfedfce non fufficit. Dicitur, fecundum Leges fuas j
quoniam in hoc attenditur Principatus dominantis, fi
fecundum Leges fuas inveniatur ultra regere Politiam
, aliena Lege non ardlatus. Omnis idcirco Po-
s litiaEcclefiaftica, five dominetur unus, fivepauci,
five plures boni, dicitur proprie divina: quia iecun-
dum Leges fupernaturales debet quilibet regulatio-
nem accipere. E t ita perfpicuum eft quod tres ifts
Politis uniuntur in Ecciefia, aliter quam in Civili
Politia,propter divins Legis unitatem. Perfpicuum
eft confequenter qusftionem hanc fapere blafphe-
miam 6c hsrefim Pelagianam : fi in Ecclefiaftico
regimine Theologia prsponi debeat alteri feientis
naturali vel humans j non enim fumitur hie Ecciefia
pro Templo materiali , quod sdificare melius
feiret latomus quam Theologus aut Jurifta. Nec de
Ecciefia tantummodo debet fieri ferrno,pro folis pro-
ventibus 6c redditibus 6c Jurifdidtionibus Ecclefia-
fticis' ad temporalitatem & vitam hanc civilcm re-
fpicientibus 5 quoniam effet hoc pure gentiliter fa-
.pere. Ita tamen animales, etiam de Ecciefia, ple-
rumque concipiunt, prout operibus 6c verbis inlinuant,
•extolientes ufque in ccelum , fi quis Epifcopus aut
^ Abbas laboraverit u t ftent moenia 6c prsdia cum fuis
Jurifdictionibus j 6c permittat mere fubditos per erro-
•ram devia.in Fide Catholica 6c bonis moribus. Sic
autem poflet fecularis unus expertus ceconomicus
judicari frequenter utilior in Ecclefiaftico regimine,
quam Theologus aut Jurifta. Confiderari igitur debet
Ecciefia prout inftituta eft a Chrifto fupra fir-
mam Petram Fidei, ad finem fupernaturalem , fecundum
Legem Evangelicam 6c facts Scripturs di-
divinitus revelats ,• fecundum quam debet regulari
judicium de Fide 6c moribus fubditorum 5 quoniam
redtum, eft judex fui 6c obliqui. Pro qua Fide con-
fervanda, fideberent in Curia Romana conftitui Au-
ditores Caufarum Fidei in Theologia peritiffimi, nec
corrupti moribus j quas Caufas omnes dicunt adSe-
dem Apoftolicam reterendas efle , licet hoc nimis
generaliter intelligant j attendatur fi hoc sque rationabiliter
fieret, ficut Auditores Caufarum propha-
narum funt ordinarie 6c collegaliter inftituti. Poflu-
■j mus conformiter* ad prsdictam Philofophi Politiam
tripliciter diftin£tam, in naturali regimine Politiam
Ecclefiafticam divider^, quod alia eft Papalis , alia
Collegialis , alia . Synodalis , feu Concilii generalis.
Papalis, imitatur Regalem. Collegialis Dominorum
Cardinalium,imitatur Ariftoeratiam. .Synodalis generalis
, imitatur Politiam feu Timocratiam : vel
potius eft perfecla Politia q u s refultat ex omnibus*
Sunt ex adverfo Politis, fi aliter appellari merentur,
-qus non libera- 6c tanquam pateraali. regimine du-
cuntur ficut prscedentes; fed defpotico 6c fervili
H jugo