Turpiter ifta ficrent apnd farculares , turpius apud
Ecclefiafticos omncs, fcd turpiffimè apud Praslatos,.
& Theologos nonnunquam inveniuntur 3 adeo, ut
jam de fe proverbia qua-dam apud vulgus generaverunt
fuïe cbrietatis, vel crapula:: N atn Sc cibi aliqui, Sc
vlna prcecellcntia, tanquam ab inventoribus, aut cül-
toribus denominantur , ficut "dicitur : 7'orta fa c o b i -
ta r um & v in u m Theologorum, Scc. Adde quodplemodi
in alios^ufus, autavareretineat, ipfe ultra fcan-
dalum quod aliis da t, profc&o peccat graviter , &
non minus'fepe quam facrilcgus. Sed quod adreili-
tutionem teneatur , non auderem deiinire, £t hoc
propter illam obligationem vagam, &incertam, tam
in bonis, quam in perfonis.
Similiter non teftimo certiim eflequod adfecundam
quteftionem , quod Ecclefiaftici non facientes fervii
l — W B I M M gravibus expen- tium propter quod datur Beneficium , etfi graviter
evr.n:^.:«,j;n;Unr. innit-ot-i tr^rr» moon is Hifoendiis. pecccnt, ad reftitutionemlint fis, Scfollicitudinibus3 invitativerbmagnisdifpendiis, aitiicti. ocio tamen.,
Sc vigiliis fatigantur. Ità refert Seneca docens ad Serc-
num D e tranquillhete animi, cùmdicebat, nonadee-
nam fe iter-Am, fed ad earn qui pro hoc Jibi nihil débitants
effet. Poftremo quid font viriEcclefiaftici, nifi
quidam Eleemofynarii bonorum Ecclefiafticorum, Sc
ipforum quidem non domini, fed difpenlatores 3 in
quibus bonis hoc foliim pro fe, Sc fuis habent, quo
contcntavi eos mandat Apoftolus, alimenta fcilicet Sc
quibus tegantur. Définit ultra Bcrnardus, quod quic-
quid ultra retinetur , rapina eft , immo facrilegium.
Dura verb fententia contra Ecclefiafticos, Sc eos qui
thefaurizant, Sc qui in luxuriis variis, S* impudicitiis
converfantur, nihil dantes pauperibus.
Quocircà incidit hie non mediocris quæftio, fi Ec-
clefiafticusdifpenfans, immodiffipans in ufus prodigos
Sc injuftos bona Ecclefiæ fuæ, teneatur ad reftitutio-
nem 3 præfertim cùm dictum fit autoritatc Bernardi,
cui Hieronymus confentit, quod Quicquid Ecclefaftici
quod tutius elfet apud tales , ut de cetero vel renun-
ciarent pluralitati Beneficiorum fuorum , vel parciiis
viverent folito 3 quateniis in aliquo priores infidelis
difpenfationis offenfas delete valerent. Ita locum hie
habet illud Auguftini confilium : Tene certvm, diihitte
incertum. Ita denique concludamus, turn ex prioribus
caufis, tiimnominatim ex hac radice, illam quamab
initio pofuimus conclufionem , expedientius fcilicet
die Praelatum declinare ad parcitatem, Sc aufterita-
temvita:, in cibis, Sc inpotibus. See. Sc non eru-
befeere paupertatem Chrifti, quam laxare in his fre-
na, Sc hominibus fecularibus conformari, tantummo-
db benè vivat. In aliis affirmo, quod paupertas Sc vi-
litas magis exornabit cum, Sc honorabit, quam alios
fuaprodigalitas, atquefuperbia.
Htfc accedunt in MSS. ViBorinis 180.
traparcum veftimm , & vkium retinent,-facrilegium B fyf II(5 cof 1 j Ó94. fol. I I I . 'VerfOy
L Si facrilegium eft, utique judicaturpejus furto: Un eà .
furtum verb reftituendum nullus eft qui ambigat. Si-
milem quieltionem formant alii dc Ecclefiafticis non
defervientibus fuis Beneficiis in Horarum perfolutione,
Scaliorum obfequiorum impletione, propter quod datum
eft Beneficium. Nonne ca, inquiunt, reftituere
debent qua: tune percpperint? E t forte ad primum
non poteft dari fimplex, Sc abfoluta refponfio. Sunt
itaque aliqua bona commifia fidelitati Ecclefiafticorum,
ordinata tamen, Sc limitata, vel a Jure, vel a Funda-
toribus ad certos ufus pios , ut quod Epifcopus uni
debet Hofpitali tales redditus, vel numerum aliquem
e^enorum fuftentare: quo cafii non eft dubium quin o-
V/T Ulta , Sc multum moralia contra pompas talium
^ Ecclefiafticorum, Sc eorumdem excufationes,
poterunt quilibet veftrum invenirc ftudiofius in com-
pilatione ilia communi De vitiis, & virtutibus , in
Tra&atu De Super bid. Similiter de hac materia tra&at
Gandavenfis efuodlibeto fecundo , qt*<tfiione ultima Sc aliis
quibufdam locis. Ifta di£ta fint pro eo quod ponit
textus nofter ad commendationem Joannis Baptiftar
Przccurforis Domini, qui erat veftitus pilis camelo-
rum; Matth. hi. 4. Sc notetur quod non dicitur pelmifiio
culpabilis iftorum ad reftitutionem obliger quoad libus camelorum , fed pilis : propter quod merito
Dtae_u_m , Sc fepè quoad Forum epxvtrrriinnffemcuimm.. EEtti innh hooCc i>vanp,^nc ëÜ prmr Zr o„.
eft fimile de Eleemofynario, qui ultra ftipendia recipit
centum libras pro diftribuendo pauperibus •, fi prodige
aliter exponat, peccat, Sc reftitueretenetur. Si au-
tembonatalia fint data generaliter, Sc indiftinétè ali-
cui Ecclefiaftico , tam pro fuftentatione fua, quam
arguendus eft error piéforum Sc fculptorum , qui
Beati Joannis imaginem fic effigiant , quafi pellem
crudam camelorum induerit, cüm pidiurae fint litterx
vulgarium dant ex hoe occafionem falfe seftimationis
apud eos, Sc emendatione opus habent.
Ceterum de tribus aliis virtutibus Cardinalibus, dc
M exercitîo pietatis ; tunepoteft hujufmodiEcclefia- Cfortitudinc Beati Joannis B aptiftæ*otata, depræcin-
r— tir,™ 6Hone luoiborum, fimiliter de ejus prudentia, quam
defignare di6la eft mellis comeftio, longus haberi tra-
élatus poflet, oftendendo conftantiam ejus erga col-
luSlationcs advershs aëreas poteftates diim manerct in
deferto , Sc adversùs Herodem dùm carcere claude-
retur, enumerando pofteà diftinftum modum variandi
doftrinam iuam pro moribus fingulorum : nam aliter
doctis, aliter indodtis j aliter popularibus, aliter Lc-
gifperitis; Sc aliter ftipendiariis militibus vitæ régulas
impendebat, Sc in hoc ejus non folùm Prudentia, ut
didtum eft , fed Juftitia collaudatur. Has verb très
virtutes, Fortitudinem, Prudentiam, Scjuftitiam, fi
ad Ecclefiafticorum inftrudtionem traducere colliberet -,
videtis quam uberrima prorsùs eflèt materia , Sc quanfticus
medioejiter uti illis bonis, fecundiim decentiam
fui flatus, etiam ubi nihil refiduifupereflèt. Qualiter
verb æftimabitur hujufinodi decentia flatus, non poteft
fub univcrfali régula definiri , fed æftimabitur in cer-
ta latitudine, prout fapiens judicabit. E t quoniam ni-
mis afficimur ad nosipfos, Sc ad extollentiam oculorum
noftrorum j tutius eft , atque falubrius cuilibet Ecclefiaftico
declinare ad frugalitatem , Sc parcitatem
flatus fu i, ut aliquid relinquatur pauperibus. Tutius
infuper eft pauca fibi quærere, quæ videlicet fatis fibi
efie debeant, quam in multis Beneficiorum adminiftra-
tionibus velle abtmdare 3 quoniam proculdubio apud
benè æftimantes ilia non funtnifioncra, Sc animæpe-
riaila, ubilocam habet ilia régula : C u i p lu s com m it -
ab eodem plus exigitur. ~Undc fi quis habeatj) tam fuper his defedluum congeriem lieer et inducere,
Beneficium , quo rationabiliter debeat contentari le-
cundum utilitatem quam affert, aut afferre poteft
Ecclefiæ, Sc ultra hoc Beneficium aliud afliimit, ipfe
cum hoc quod peccat , quod per ambitionem accumulât
fibi novum onus miriiftrationis quæ nunquam, aut
vix fit fine periculo infidelitatis alicujus. Nam nunc
quaritur inter difpenfntores ut fidelis quis inveniatur.
I . Cor. IV. 2. Quod fi prodige difpergat bona hujuf-
" fi damnare vellemus ea quæ noftris oculis in Ecclefiaftico
regimine quotidiè confpicimus inhabilia, fàtua,
Sc injufta.
Sed hæc lugubria nunquam fufficientibus vei-bis, aut
lachrymis deploranda tranfeuntes 3 fruftrà enim fiirdis
canitur,transferamus verbum noftrum ad id quod fequi-
turin littem:quidarnJoannesprædicabat,A/Æ7T. 1 .4.quid
prædicabat? Feniety inquit ^fortiorpoßme. Luc.111.16.
Ad-
641 T)e Temper ant ia & veflitu T reelatorum, 64 2
Dicit Cjhirryy]foftomus quod noluit Chriftus fimul pradicare
cum ffoanne, quoniam fkfficiebat tantum pr/dt
foannis ad inflruftionem populorum, & ne fua ejufmodi
pnedicatiohf dcrogare videretur. Ubi moraliter edoce-
mur , qupd non temper multiplicatio prasdicantium
Verbum. D ei in eodem populo, aut Le&orum , aut
Prsedicatorum collaudanda eft: turn propter fchifma-
t a , Sc invidiam quas de facili fuboriuntur , dum alius
fic prasdicat, alius fic, Sc fit de mutuacompafatione
lum, nexum, Sc modum reterare, feu maoifeftare, Sc
elucidare: ad hocautem plenè agendum fe imparem, Sc
inferiorem fatetur Joannis humilitas, dum ait nonfum
digms, Sec. Mare. 1. 7. Venerabilis Richardus de San-
bto Viótore in fuo Libro t>e Contcmplatione, Parte quar-
ta ponit quteftionem hanc Quare eft unio humanitatis ad
Vrrbum? humanitus indifiblubilem, Sc ufque ad tempora
fua penitiis intadlam 3 noli igitur mirari fi dicit
Joannes : non fum dignus folvere corrigiam calceamenmultorum
gravis grandifque nonnunquàm inter Au- A torum ejus. Luc.m. 16. Denique Beatus Joannes ex
ditores epneertatio, Sc direptio curiofa 3 turn pra
tereà Verbum Dei pro fui crebra nimiiim repetitione
gignit faftidium , Sc apud Auditores vertitur in nau-
ieam.. Deberet ergo apud politiam Ecclefiafticam
benè ordinatamcohiberinimiamulplicatio Sermonum,
aut fermocinantium, vel etiam leétionum , ficubi
pullülare,t 3 benè enim jübent, qui dictint, ne quid
nimis. Neqüe tequitur, hoe Bonum e f l , erop quanto
ftpius fit melius fit. Verumtamen , fcio, proh
dolor, quod apud majorem Ecclefiæ partem, immö
ferè apud totam Ecclefiam, inopia prædicationis Sc
doètrinæ magis extimefeenda e f t , quam repetitionis
excefliis3 ufque adeo, ut ipfi Prælati, qui Jure Officii
iufeepti hoe opus evangelizandi præ ceteris omnibus
adlibus frequentare,deberent, non folùm omitverbis
fuis., aliud in Chrifto quam humanitatem pu-
ram agnovifle videtur 3 alioquin quomodo fe non
dignum dicefet, etiam ad Chrifti pedes procum-
bere , cujus, inquit, non fum dignus : L uc. iii. 16.
qua: reverentia proftrationis adorationein Divini-
tatis fiicit intelligi, quoniam abfque Divinitatis re-
cognitione non eft humanitas tali Latrite cultu bean-
da;
Sed hie oritur difficult^, qua: nuperin Aula difpu-
tabatur, Sc acriter dill iriter Magiftros noftros venti-
lata eft , nec piget repetere 3 quoniam apud multos
homines puros, ut funt fanCti Pra:lati, ScPrincipes,
fiunt ejufmodi profti-ationes, Sc adorationes fuper t.er-
ram 3 Igitur vel in eis Idololatria committitur, vel
ex adoratione tali non concluditur aliquis efie Deus.
tunt illud, fed fuo ftatu fuâque magnificentiâ in- Hie refpondetur fubaliquibuspropofitionibus, Sc codignum
arbitrantur , quafi negotium fit alias for di-15 rollariis.
dum j vile, abjedlum, Sc fblis inopibus, Sc miterabi-
libus perfonis conveniens 3 quod Officium tamen ipfe
Chriftus praxipuum exercuit, necerubuit poftjoan-
nem aflumere. Veniet, inquit Joannes, fortior pofb
»*<?, L uC.iii. 16. Magna certe virtus humilitatis in
Joanne , qui cüm talis eilet qui Chriftus credi pof-
let, Iponte te fubmifit, Sc latentem adhuc inter populorum
turbam Chriftum extulit dicens : Venit fortior
pofi me, ted quantum fortior eft ? fic fortior, pnecel-
lentior, Sc dignior, quod non fum dignusprocumbens f ive-
re corrigiam cMcesimentorum ejus 3 Marc. 1.7. Modus eft
hie locutiqnis fatis ufitata:, dum quis luarn ergaaltc-
rum fubjeclionem pfofitetur, non fum dignüs ait dif-
calceareeum. E x hoc textu volunt aliqui litteraliter
infei're, qubd}Chriftus ibat calceatus, ficut Sc in A6H-
bus Apoftolorum de Petro ejus lucceflbre legi-
mus quod caligas habuerit, Sc communiter intrant
materiarn de Mendicantibus , Sc controverfiam
magnam
Prima: Eodem figno exteriori pollunthonorari li-
eite Creator, Sc crcatura•, patét degeniiflexione, de
oratione vocali, Sc mtiltis qua: Sandtis, Sc aliis im-
penduntur : ex quo mox Concedo , non efie efficax
argumentum ad divinitatem Chrifti demonftrandam
id precise quod dicit Joannes in textu non fum di-
gnusy&c. Marc. 1. 7. fed ex his cum aliis idfufficien-
ter concluditur.
Secunda: Rationabile e f t , quidam figna propria
relinqui, quibus folus adoi'etur Deus ut eft facrifica-
tio exterior , ex qua noil ablque ratione conqueritur
Auguftinus , quod nimia adulatione , vel imperitia,
multa dd* cultu divino ad hümanos honores ulurpata
fint, ficut dum appellat te aliquis crekturam alterius,
cum thurificamus , Sc ambo genua fledtimus coram
hominibus, Sc multafimilia3 quanquampoffitibinon
efie peccatum , dum pia manet intentio quam ulus
excufat, quia teandalum non inducit.
Tertia: Idem adtus elicitus exteriofis cultus, Screbed
plane five Chriftus habuerit calceamenta pro verentiæ, elte poteft honor Dei, é creaturæ. Non
intemperie temporis , five aliter , five mendicaverit C abfurdè putabunt hoc dici, qui düotidieaudiunt eum-
r. -^„..,1-/1: Jem efl'e adtum quo diligitur Sc proximus, &
Deus 3 ulùs fcilicet, Sc fruitio. Ex quo manifeftum
eft cultus iftos , Latriaiïl, Duliam , Sc Hyperdu-
liam , non intrinfecâ realitaté , ted varia ratione di-
ftingui.
Quàrta: Soli Deo propriè , Sc verè debetur honor,
Sc cultus omnis regulatus 3 ficut ipte folus pro-
priè , Sc verè potens eft, Bominus eft, Altiffimus
eft, Sandtus èft, bonus eft3 ex quo non improbabi-
liter elicio honorem, Sc cultum diéi analogicè, relpedhi
D é i, Sc creaturæ 3 t quoniam principaliter, Sc primo
convenit D e o , attributive vero , Sc participative,
rebus creatis : Sc ita cultus , vel honor non dicitur
pure de Latriâ, qui folius Dei eft, ScdeDuliâ, vel
Hyperduliâ, qnæ refpicit creaturam 3 puto nihilomi-
nùs oppofitum elîè probabile, quemadinodùm de àmo-
fé dicimus.
Quinta : SiCut cultüs licitus varie dicitur de D.eo,
Sc crèaturaj fic lùo modo cultus illicitus, qui idololatria
dicitur varias habet rationes 3 ita quod reve-
rëntia talis quæ foli Deo debetur, fi attribuatur creaturæ
tamquàm fit verus Deus , Idololatria eft propriè
didta 3 dùm vero àdoratur , aut colitur aliquod
ens alio cultu cujus non .eft particéps, fiait verbi
gratia, dum exhibetur honor Dæmoriibus, vel Idol is,
qük'lis datur Sandtis, eft hic Idololatria per analogiam,
_ ^ f Sc
prohumananeceffitate, five mendicando jugiterabfti-
nuerit 3 parum refert ad ftabiliendum, vel deftituen-
dum aliquem vivendi modum circa ifta temporalia,
qua: non funt nifi qua:dam inftrumenta bene agendi,
Sc quibus fas eft ad utrumlibet bene aut male uti 3 nunc
bene paupeitate, nunc melius divitiis : puto tamen,
imöfcio, Chriftum in fe habuifle illud quod fibi ufur-
pabat Apöftolus 3 fcio abundar'e, & fcio penuriampati3
Fhilip.iv. 12. Sein hoc löcum habere judico regulam
illam Apoftolicam 3 qui manducat, non manducantem non
Jpernatj Rom.xiV. 3. Sc e contra. Poteft nempe quis
lecundum regulam , Sc profedtionem Evangelicam,
Uti divitiis 3 poteft Sc illas abjiccre: tantummodo fit interims
affedtio pauper, Sc humilis. Contendere verb fuper
his, Sc fibi blandiri de alterutro , feque aliis ex-
tollendo prjeferrc, contentioeftPharilaica, Scpugna
verborum, ad lubverfionem proficiens. Porro Sandtip
Dodtores verbum Joannis pra:didtum: nonfum dignus
procumbens flvere corrigiam calceamenti ejus, Marc. 1.7.
„aliter accipiunt in minifterio, ut non de calceamentis
tnaterialibus, fed de ipla Verbi Incarnatiöne, quae quo-
dam modo calceamentum eft ipfius Divinitatis, inten-
derit, ad quam comparationem non impertinenter ait
de Chrifto Apoftolus , quod habitu inventus eft ut homo,
Phil.11.7. focundum hoc folvere corrigiam calceamento-
rum Chrifti, eft unionis Verbx ad humanitatem vincu-
Tomi II, Pars IF",